Morgunblaðið - 10.02.1974, Blaðsíða 35

Morgunblaðið - 10.02.1974, Blaðsíða 35
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. FEÆRUAR 1974 35 Helga Þ. Smári — Minningarorð Frú Helga Þorkelsdóttir Smári, ekkja Jakobs Jóh. Smára skálds og rithöfundar, andaSist þann 1. þ.m. á Borgarspítalanum. Er þar merk kona fallin frá, og langar mig til að minnast hennar með nokkrum orðum. Helga var fædd í Lykkju á Kjalamesi 20. nóv. 1884 og hefði þvi orðið niræð á komandi hausti. Stóð að henni vel gefið og dug- andi fólk, sem margt entist vel eins og hún, ef ekki komu slys til Foreldrar hennar voru Þorkell Ingjaldsson óðalsbo'ndi i Alfsnesi á Kjalarnesi, en ættaður úr Árnessýslu, frá Miðdal í Laugar- dal, og kona hans, Björg Sigurðar- dóttir formanns úr Þerney á Kollafirði. Sigurður var ættaður frá Kalastöðum í Borgarfirði, _og kona hans, Guðrún Sigríður Þor- steinsdóttir, frá Stokkahlöðum i Eyjafirði. Guðrún var alsystir Dómhildar Briem, móður séra Valdimars og þeirra systkina. Helga átti fjögur systkini, þrjár systur og einn bróður, og ólst hún upp á Kjalarnesi í höpi foreldra og systkina fram yfir fermingar- aldur, en þá varð fjölskyldan fyr- ir þvi þunga áfalli, að heimilisfað- irinn lézt af~ slysförum. Björg ekkja hans brá þá búi og fluttist til Reykjavíkur með börn sín. Mun Helga dóttir hennar hafa verið liðlega tvítug, er hún lagði leið sína til Kaupmannahafnar til náms og dvaldist þar í nokkur ár við nám og störf. 1 Kaupinannahöfn kynntist Helga manni sinum, Jakobi Jóh. Smára, sem var um þær mundir við norrænunám i Kaupmanna- hafnarháskóla, og gengu þau í hjónaband 1910. Þegar Jakob lézt nú fyrir einu og hálfu ári, höfðu þau búið saman í farsælu hjóna- bandi í 62 ár. Heim til Reykjavík- ur fluttust þau 1914, er Jakob hafði lokið magisterprófi i norr- ænum fræðum. Þeim varð tveggja barna auðið, sem bæði eru á lífi, en þau eru frú Kartín Smári cand. phil. og Bergþór Smári læknir. Fimm barnabörn áttu Helga og Jakob, er þau önduðust. Þau eru: dr. Jakob Yngvason eðlisfræðing- ur, starfandi við háskólann i Gött- ingen, Helga Björg Yngvadóttir stúdent, húsfreyja á Akureyri, Jakob B. Smári, við háskólanám i sálarfræði í Aix í Frakklandi, Erla B. Smári stúdent, við há- skólanám í Reykjavik, og Júlíus B. Smári barn. Áttu hin eldri af barnabörnunum því láni að fagna að mega njóta í æsku ástúðlegra samvista við afa og ömmu, sem ég veit, að þau minnast öll með gleði. Eg kynntist Helgu mágkonu minni fyrst verulega sumarið 1917, en það ár dvöldust þau hjón- in nokkuð sumars á Kvenna- brekku með Katrinu dóttur sina. Þá voru ekki bílasamgöngurnar, tækniöldin naumast hafin hér á landi, og minnist ég þess, að ég hafði þá ánægju að útvega þeim hesta til ferðar úr Borgarnesi jr Stefanía Olafsdóttir, Hofi, Höfðaströnd Þakkarkveðja Þegar ég heyrði, að Stefanía væri dáin, rifjuðust upp mörg at- vik frá þeim tíma, er ég 9 ára kom í sveit að Hofi að vorlagi og hafði ekki farið að heiman áður. Ég var ekki búinn að vera lengi, þegarég var farin að kunna vel við mig. Allir voru mér svo góðir og ekki sízt Stefanía, og áður en langt um leið var ég farin að kalla hana ömmu eins og aðrir á bænum. Hún var svo hlý og góð við alla, ekki sízt okkur börnin. Alltaf var hún að hlynna að okkur, stinga að okkur kandísmola eða brjóst- sykri, tína af okkur blaut föt, sem við skildum eftir hér og þar og þurrka. Athuga hvort við værum vel búin og okkur væri ekki kalt. Þegar henni var gefið eitthvað var hún um leið búin að gefa það aftur og hennar mesta unun var að gleðja aðra. Ég man eftir mörgum ferðum hennar til að færa einhverjum eitthvað, sem hún hélt að kæmi sér vel. Henni fannst alltaf, að sjálf ætti hún nóg en aðra vantaði. hjálpa mömmu minni. A þessum árum, sem ég var á Hofi, var amma milli sjötugs og áttræðs. Hún var mjög heilsugóð og sivinn- andi, fylgdist með öllu, skrifaði mörg bréf og hélt dagbækur í tugi ára. Það er margs að minnast, en allt eru það góðar minningar um góða konu. Lóa. vestur i Dalí. Koma þeirra og dvöl vestra var öllum til ánægju, ekki sízt mér. Mér geðjaðist strax mjög vel að hinni prúðu og friðu ungu konu og litlu dóttur hennar, og það var eins og þau flyttu með sér blæ nýs og skáldlegri veruleika. Tel ég mig heppinn að hafa alla tið átt þau að einlægum vinum. Átti ég næstu árin á eftir þessu atviki mikilsverðan stuðning hjá þeim, boðinn fram af riku hjarta, þótt fátæk væru þau þá efnislega. Helga var vinsæl meðal allra, sem kynntust henni. Hún var fjöl- hæf og smekkvís kona og lék allt í höndum hennar, sem hún snerti á. Hafa án efa búið með henni verulegir hæfileikar til áþreifan- legrar og sýnilegrar listar ef næg tækifæri hefðu gefizt til að þjálfa þá. En hún bjó einnig yfir hæfi- leikum til skáldskapar og ritlist- ar, enda gæti ég trúað, að Jakob hafi fremur uppörvað hana i því efni. Mun ýmislegt vera til eftir hana í handriti, en eitt smásaga- safn eftir hana kom út 1939, sem nefnist „Hljóðlátir hugir". Er það eftirtektarvert, enda ýmsar frá- sagnirnar,.m.a. af dularfullum til- vikum, byggðar á raunveruleika. Blærinn kannski nokkuð dapur, en fróðlegt, hversu hann minnir á, að á Islendi ná miðaldirnar að ýmsu leyti fram á æskuár okkar, sem nú erum aldurhnigin. Þau Helga og Jakob voru að minni hyggju all-ólik, en ekki á þann hátt, sem leiðir til árekstra, heldur á hinn veg, að tvær ólikar persónugerðir verða saman auð- Steinunn Þórðardóttir frá Skáleyjum -Minning A morgun, mánudaginn 11. febr., verður til moldar borin Steinunn Þórðardóttir, er andað- ist að Hrafnistu þann 30. jan. sl. Hún fæddist aðLangabotni íGeir- þjófsfirði við Amarfjörð þann 17. febr. 1886, og hefði því orðið 88 ára á sínum komandi afmælis- degi. Foreldrar hennar voru þau Þórður Þórðarson og Ingibjörg Gísladóttir. 6 mánaða gömul flutt- ist hún svo að Auðshaugi á Hjarð- arnesi til Jóns Þórðarsonar föður- bróður síns, sem þar bjó þá með systur sinni Pálinu. Jón kvæntist svo Hólmfrfði Ebeneserdóttur, hjá þeim ólst Steinunn upp til fullorðins ára að Skálmanesmúla i Múlasveit. Föður sinn hafði hún misst. er hún var eins árs gömul. Sem ung kona fluttist hún siðan að Skáleyjum á Breiðafirði til móðursystur sinnar, Maríu Gísla- dóttur. Þar kynntist hún manni sinum, Hafliða Pjeturssyni, og giftust þau 26. nóv. 1911. Þau bjuggu síðan i Skáleyjum í 20 ár, og þar eignuðust þau börn sín þrjú: Þórhildi, Jón Þórð, og Maríu. Siðan fluttust þau hjónin að Þerney á Kollafirði og nokkru siðar að Víðinesi á Kjalarnesi, þar sem þau bjuggu í 10 ár. Seinasti búferlaflutningur þeirra hjón- anna saman var, er þau fluttust til Reykjavíkur, og þá fljótlega að Hverfisgötu 94, en þar andaðist Hafliði árið 1956. Arið 1944 höfðu þau misst son sinn, Jón Þórð, en hann fórst með togaranum Max Pemberton 11. jan. það ár. Var það þeim mikill og sár missir. Síðar fluttist Steinunn svo að Snekkjuvogi 3 hér í borg, og síðan að Hrafnistu, þar sem hún eyddi siðustu æviárunum, lengst af við erfiða heilsu. Það fyrsta, sem mér, er þetta rita, kemur í hug, er ég vil minn- ast hennar ömmu minnar, er þakklæti. Þakklæti fyrir það fyrst og fremst að hafa átt slika ömmu, og þakklæti fyrir allt það, er hún af kærleika sínum og göfuglyndi hefur miðlað mér og minum alla sína ævi. Hún lærði það ung, að lifið er enginn leikur, og með henni þroskaðist sá lífsskilning- ur, að það að létta undir með öðrum, hjálpa til, þegar á bjátaði, hugga í sorg og gleðja i raunum, væru ásamt bjargfastri Guðstrú, þau atriði, sem, þegar á reyndi, veittu lifinu hvað mest gildi. Sam- kvæmt þessum grundvallaratrið- um lifði hún allt sitt lif, og þetta ásamt næmum smekk fyrir því, sem fagurt er, hjálpaðist að að skapa þann persónuleika, sem seint mun gleymast þeim, er henni kynntust. Eg hygg, að ekki muni ofmælt, að sér- hver manneskja, sem kynntist henni eitthvað, fengi af kynn- unum nokkra reynslu. Við, sem þekktum hana bezt, höf- um eflaust tekið sívakandi um- hyggju hennar sem sjálfsagðan hlut og því betur finnum við nú, hvað við höfum misst. Börnin hennar, barnabörnin og nú siðast barnabarnabörnin, — öll fundum við þann frið og þá góðvild, sem ætið geislaði út frá henni. I raun og veru má orða það svo, að hún hafi lifað lifi sínu fyrir aðra. Auð- vitað átti hún margar gleði- og ánægjustundir, en þá voru þær í Gestur Pálsson —Minningarorð Amma var einstaklega góð við þá, sem minna máttu sín og man ég sérstaklega eftir rosknum manni, sem kom að Hofi og var líklega bilaður á geði, þó að ég sem barn gerði mér það ekki ljóst. Hann var ömannblendinn og tal- aði ekki við neinn. Hann fékkst ekki til að sofa inni, bara i útihús- um, en mikið var amma góð við þennan mann. Hún færði honum mat og drykk og lagaði i kringum hann eins og hún fékk fyrir honum. Á Hofi er afar fallegt og einstök kvöldfegurð er sólin er að setjast. Þessi fegurð fannst ömmu aldrei sjálfsögð heldur dýrð, sem hún naut og lofsamaði qg kenndi mér að njóta. Mörg bréf fékk ég frá henni á vetrum og þá sagði hún mér fréttir af heimilisfólkinu, tíð- arfarinu og skepnunum, sérstak- lega af kúnum, þvi okkur þötti báðum vænt. um þær. Hún var mikill dýravinur. Og svo lauk hún bréfunum með fyrirbænum fyrir mér og fjölskyldu minni og minnti mig á að vera duglega að GESTUR Pálsson verður til mold- ar borinn mánudaginn 11. febrú- ar klukkan 1.30 frá Hallgrims- kirkju. Hann lézt sunnudaginn 3. febrúar í Heilsuverndarstöðinni eftir langa sjúkdómslegu heima og á sjúkrahúsum. Hann vissi sjálfur, að endalokin voru skammt undan, en tók því með hógværð og karlmennsku og heyrðist aldrei kvarta. Gestur Pálsson var prúðmenni mikið í allri framkomu, vel greindur, en ekki gefinn fyri að láta mikið á sér bera eða þrengja skoðunum sínum upp á aðra. Hann var ávallt málsvari litil- magnans, orðheppinn og spaug- samur og menn hlustuðu á það, sem hann þurfti að segja. Ævistarfið var fjölbreytt, aðal- lega þó sjómennskustörf, var í áraraðir í siglingum landa á milli, en einnig á ýmsum fiskiskipum. A sinum sjómannsferli gegndi hann ýmsum störfum því hann vargóð- ur liðsmaður að hverju, sem geng- ið var, og kunni vel til verka og sérstaklega skyldurækinn í öllu, sem hann tók sér fyrir hendur. Þá var hann og leigubilstjóri i nokk- ur ár og keyrði frá Hreyfli. Hann var kvæntur Benónýju Bjarnadóttur og lifir hún mann sinn ásamt tveim börnum þeirra, sem bæði eru gift: Valgeir Bjarni rafvirki, búsettur hér i Reykja- vik, og Guðrún Helga, búsett I Ameriku, sem komin er langan veg til að fylgja föður sínum sið- ustu sporin. Benónýja var manni sínum styrk stoð i hans löngu veikindum og annaðist hann af ástúð og um- hyggju heima og i sjúkrahúsun- um til síðustu stundar. Ég, sem þessár línur skrifa, starfaði með Gesti á sjó og I landi um langt árabil. Þá var ég ungur að árum og lítt hertur i skóla lífsins. Þá var gott að eiga hauk i horni þar sem Gestur var, með tilsögn og stuðning. Ég þakka kærum vini og félaga samfylgd- ina yfir langan, farinn veg. S.B. ugri, ekki aðeins samanlagt held- ur lika hvor fyrir sig en tvær líkar. Veit ég, að þau hafa bæði talið sig heppin, og gagnkvæm ást þeirra og umhyggja alla tíð verið i þeim öruggu tengslum við tryggð- ina, sem kannski er ekki orðin alveg eins sjálfsögð nú á timum, þvi að ,,á alfaraleið er ást að finna, afskekkt býr hið trygga þel. Ástin kemur, ör til kynna, en að tryggð má leita ve!." Er það þó ekki ætlun min með þessu að álasa nútímanum; hann er likur glæsilegum, en óreyndum unglingi, sem margt þarf að prófa til þess að læra af þvi. Að minnsta kosti trúi ég ekki á lokuð sund: „Við eigum ætið opið hlið, örlög og forsjón taka þar við.“ Ég biðst afsökunar á útúrdúr. Hugur minn leitar til Helgu vin- konu minnar. Hún var mér kær vinur og einnig konu minni og fjölskyldu, sem ásamt mér senda henni hlýar kveðjur. Helga þráði Jakob sinn í banalegunni, og þeim báðum óskum við til hamingju, að hafa nú hitzt aftur. Yngvi Jóhannesson. hennar augum beztar, ef fleiri deildu þeim með henni. Skrifað stendur: — þeir, sem guðirnir elska, deyja ungir. — Undir þau orð vil ég sannarlega taka, þvi að þeir, sem með nær- veru sinni deila meðal okkargleði og eru ætíð reiðubúnir að bera klæði á vopnin er i odda skerst, þeir eru síungir i huga og hjarta, hversu mörg sem æviárin annars verða. Og um leið og ég og fjölskylda inín kveðjum hana ömmu mína, þá þökkum við henni þau spor, er saman hafa legið, og gleðjumst i vissu þess, að er yfir móðuna miklu kemur bíða hennar \inirog vandamenn, með eiginmann og son í broddi fylkingar, og leiða hana fagnandi inn i nýtt líf í ríki Hans, er hún mat svo mikils. H.Sn. JSL.Worflunblaba, Wjemóiaja,,. ODCLECR

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.