Morgunblaðið - 14.07.1974, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. JULI 1974
7
Kvikmyndir
Eftír Björtt Vtgtti Stgurpálsson
Fjölskylduboð í Kaupmaður fjögurra árstíða.
Fassbinder
ÞAO hefur lengi verið ætlun min
að fjalla litið eitt um ungan, þýzk-
an kvikmyndagerðarmann. sem
heitir Rainer Werner Fassbinder.
Beðið hefur verið eftir viðeigandi
tækifæri og þá einkum að verk
hans kæmu hér til sýninga, þvi að
maðurinn mun vera algjörlega
óþekktur meðal hinna almennu
kvikmyndahúsgesta hérlendis. En
þvt miður bólar ekkert á verkum
Fassbinder og öllu lengur er ekki
hægt að biða, ef maðurá aðstanda
við yfirlýst markmið þessa þáttar
— að kynna jafnan helztu og at-
hyglisverðustu hræringar innan
kvikmyndarinnar svo skjótt sem
kostur er. Þess vegna var það —
þegar ég fyrir fáeinum dögum var
að lesa frásögn frá kvikmynda-
hátiðinni i Berlín og sá, að
Fassbinder var þar á ferð með enn
eina myndina — að ég ákvað að
láta til skarar skrfða. Vona ég
aðeins, að einhver aðstandenda
mánudagsmyndanna hlaupi á
þessum linum og festi sér nafnið i
minni; á almennum sýningum
munu kvikmyndaunnendur tæpast
fá færi á þvl að sjá verk þessa
sérstæða kvikmyndagerðarmanns
— nema nýjasta myndin marki
þau þáttaskil.
Þó að Fassbinder sé aðeins 27
ára að aldri hefur hann á stuttri
ævi sinni komið svo miklu i verk.
að með ólfkindum má telja. Hann
var ekki nema tvftugur að aldri.
þegar hann hafði safnað i kringum
sig leikhúsfólki og setti á laggirnar
„andleikhús" eða „antiteater" i
Múnchen. Höfuðviðfangsefnin
voru þjóðfélagslegs eðlis og samin
I hópvinnu af leikflokkinum.
Fassbinderhópurinn vakti þegar
verulega athygli og von bráðar
bauðst honum tækifæri að flytja
boðskap sinn af leiksviðinu yfir á
hvita tjaldið. Þar hafa afköst Fass-
binder verið ótrúleg. Hann hefur
gert þrjár til fjórar myndir árlega,
þannig að nú þegar á hann að baki
einhvers staðar á milli 10 og 15
kvikmyndir — mismerkr að visu.
en fremstu myndir hans þykja
taka af öll tvimæli um. að þar fari
meiriháttar listamaður.
Umdeildur er hann þvi að ekki
þræðir hann venjulega stigu I við-
fangsefnum og kvikmyndastil. en
sé svo sem margir þykjast sjá fyrir
um þessar mundir, að endurreisn
þýzkrar kvikmyndagerðar sé haf-
in, þá er Fassbinder I broddi fylk-
ingar upphafsmanna þeirrar
endurreisnar. Og með hliðsjón af
aldri hans má fullvist telja, að
Fassbinder eigi enn eftir að vinna
stórvirki sin á sviði kvikmynda-
gerðar — nema örlög hans verði
hin sömu og Orson Welles, sem
hann óneitanlega sver sig I ætt
við. Hliðstæðurnar I ferli þessara
tveggja listamanna eru þó ekki
nógu áþreifanlegar, til að maður
telji það Ifklegt. Fassbinder á enn
eftir að gera mynd eins og Citisen
Fassbinder (krjúpandi) við
kvikmyndatöku.
Kane, en er svo I annan stað
langtum meiri afkastamaður en
Welles og séður fjármálamaður
að þvi er virðist.
Katzelmacher hét myndin, er
fyrst vakti verulega athygli á
Fassbinder. Hún var gerð eftir
samnefndum sviðsleik. er leikhóp-
ur Fassbinder hafði samið og flutt
þegar árið 1967, þjóðfélags-
ádeilda um kynþáttaoftrú og for-
dóma. Og eins og i fleiri myndum
Fassbinder gætir þar áhrifa frá
Brecht annars vegar og Godard og
Straub hins vegar. Kvikmynda-
stillinn er visvitandi ákaflega ein-
hæfður eða „ leikhúslegur" ef
nota má það orð; það er að Fass-
binder notfærir sér svo til ekkert
möguleika kvikmynda vélarinnar
til hreyfingar og mismunandi
sjónarhorna. A sama hátt varpar
hann öllum dramatiskum eigind-
um viðfangsefnisins fyrir róða.
Þetta tvennt — einhæf kvikmynd
un og and dramatisk áhrif —
hafa orðið einkenni á siðari mynd-
um Fassbinder. þó að hið siðar-
nefnda hafi breytzt nokkuð i allra
sfðustu myndum hans. Strax f
Recruits in Ingolstadt hefur hann
að miklu leyti losað sig undan
áhrifum Godard og Straub og
skapað eigin sit. Brecht situr i
honum eftir sem áður. þvf að
myndin er gerð eftir sögu Marie
Luise Fleisser, sem einkum hefur
sér það til frægðar unnið að vera
áhrifavaldur á Brecht. Ári sfðar
eða 1971 kemur Hin beizku tár
Petru von Kant um lesbiskar ástir
og sambúðarerfiðleika af þvi tagi.
og einnig Kaupmaður fjögurra árs-
tiða. sem sumir vilja telja beztu
eftirstriðsáramynd Þjóðverja. Þar
greinir Fassbinder frá stigvaxandi
örvæntingu grænmetissala, sem
alla ævi hefur verið undirokaður
af konum.
Um efnisaðföng Fassbinder má
annars segja. að þau séu hvunn-
dagur millilágstéttarfólksins, lág-
kúra þess og lifsleiði. Árangurinn
er svo sá, að honum tekst „að búa
til gull úr blýi" eins og brezkur
gagnrýnandi hefur orðað það.
Með því móti hefur Fassbinder
tekizt að afla sér tiltölulega fárra,
en ákaflega tryggra aðdáenda
meðal kröfuhörðustu listunnenda.
en öllum almenningi mun þó vafa-
laust finnast Iftið til mynda hans
koma. Fassbinder sjálfur hefur
hins vegar um skeið haft fullan
hug á þvi að færa út kvíarnar og
höfða með myndum sinum til
stærri hóps áhorfenda. Það virðist
hann einmitt hafa tekizt á hendur
i „Effi Briest", nýjustu mynd
sinni, sem ég gat um, að sýnd
hefði verið á Berlinarhátiðinni.
I þessari mynd er Fassbinder
greinilega kominn á nýjar slóðir,
horfinn frá lifnaðarháttum lág-
stéttafólks innan um snjáð vegg-
fóður leiguhúsnæðis og kominn á
fund sveitalifs-klassfkinnar.
Myndin er byggð á samnefndri
sögu Thesder Fontane og hefur
stundum verið nefnd Madame
Bovary þýzkra bókmennta.
Fontane lýsir hér sljóu og stöðl-
uðu dreifbýlislifi I Þýzkalandi 1 9.
aldar svo að kannski má segja, að
efnið sé ekki að öllu leyti án
tengsla við fyrri myndir Fassbind-
er. Umhverfið er hins vegar gjör-
ólíkt. forsendurnar allt aðrar.
„Falleg mynd I svart-hvitu,"
segja þeir. sem til þessa hafa verið
hvað einlægastir aðdáendur
Fassbinder, og láta sér fátt finnast
um Effi Briest. En hjá hinum —
sem til þessa hafa litið Fassbinder
hornauga, þar kveður nú við ann-
an tón. Þeir segja, að Effi Briest sé
fyrsta raunverulega kvikmyndin,
sem komið hafi frá Fassbinder. Og
þá er aðeins eftir að sjá, hvemig
hún spjarar sig á almennum kvik-
myndasýningum og hvort Fass-
binder verður þar með að ósk
sinni — að ná til stærri áhorf-
endahóps.
Brotamálmur
Kaupi allan brotamálm langhæsta
verði. Staðgreiðsla.
NÓATÚN 27
sími 25891.
Til sölu
vel með farinn Toyota Corolla árg.
'72.
Uppl. i sima 35315.
Garðeigendur
Tek að mér snyrtingu og hreinsun
lóða. -
Upplýsingar i simum 13114 og
20958 eftirkl. 7.
Til sölu
4ra manna gúmmibátur.
(Vatnabátur) upplýsingar 36273.
Piltur óskar
eftir herbergi strax, algjör reglu-
semi og áraeðanlegt heit.
Tilboð sendist Mbl. fyrir laugar-
dagskvöld. Merkt: 1059.
Trésmiðir
óskast strax, mikil vinna, góð verk.
Uppl. i síma 82923.
Bill til sölu
Taunus 17 M station árgerð '67
fallegur bill.
Uppl. isima 82923.
Saab 96 1972
til sölu. mjög góður bill. Uppl. í
sima 83728.
Costa Del Sol
Tveir miðar með Útsýn til sölu.
Tilboð merkt: „Sól — 19 74 —
1 222" sendist M bl. fyrir 20. þ.m.
Til sölu
Volkswagen 1302 árg. 1972 litið
ekinn og vel með farinn. Selst á
hagstæðu verði miðað við stað-
greiðslu og ef samið er strax.
Uppl. ísima 42699.
Sumarhús
Til sölu 25 fm sumarhús fullfrá-
gengin inni sem úti. Flytjanleci
hvert sem er. Sýnishorn á staðn-
um. Uppl. i simum 92-2797 og
92-2307.
Tökum að okkur
smiði á eldhúsinnréttingum,
klæðaskápum ofl. Trésmiðav. Þorv
Björnssonar, Súðavogi 7 simi
86940, kvölds. 71118.
Verkstjóri
óskast i rækjuverksmiðju og fryst'
hús Strandar h/f i Kópavogi
Simar 21296 og 16260 á skrif
stofutima.
Til sölu
vandaður vel útbúinn fiskibátur.
Ca 20 fet.
Upplýsingar i sima 1 5087.
Óskum að ráða
offsetprentara (pressumann).
Prentsmiðja Guðjóns Ó,
Langholtsveg 111.
Til sölu
Hilman árg. '70 i þvi ástandi sem
hann er. Uppl. i síma 10545 eftir
kl. 6.
Til sölu
er Fiat 127 árgerð '73, ekinn 20
þús. km er i mjög góðu standi.
Upplýsingar i sima 25607.
Schania Vabis 36
árg. '66 til sölu. Vel með farinn.
Uppl. í sima 33066.
Garðvaltari
óskast keyptur. Hringið i sima 1
41130.
Kona óskar
eftir ræstingastarfi helst á skrif-
stofu. Einnig óskar 14 ára stelpa
eftir sendistarfi, margt annað kem-
ur til greina. Uppl. I sima 14125.
TOPFTÍZEAN
Snyrtivöruverzlun
Aðalstræti 9
sími 13760.
Eiginmenn
Unnustar
Elskhugar
Gefið henni
Avon-Moonwind
í staðinn fyrir Spánarferð
— Póstsendum —