Morgunblaðið - 14.07.1974, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. JÚLI 1974

Grimmsævin týri
HANS HEPPNI
Hans var búinn að vera sjö ár samfleytt í vist hjá
sama bóndanum. Þótti honum þá kominn tími til að
breyta eitthvað til og sagði við húsbónda sinn: „Nú
er ég búinn að vera hjá þér sjö ár og fýsir mig að fara
heim til hennar móður minnar aftur. Vildi ég því
gjarnan fá kaupið mitt.“
„Sjálfráður skaltu vera um það,“ svaraði bóndi,
„þótt síður vilji ég missa þig, því að þú hefur reynzt
mér trúr og dyggur. Er því ekki nema sanngjarnt, að
launin fari eftir því,“ og fékk hann honum gullhnull-
ung, svo mikinn fyrirferðar, að jafnstór var höfðinu
á Hans.
Hans vafði klút utan um gullmolann, lyfti honum
upp á öxl sér og lagði af stað heimleiðis. Hann gekk
nú lengi og stikaði stórum. Sá hann þá, hvar maður
kom á vökrum hesti og viljugum.
„Æ,“ sagði Hans. „Gott er að eiga gæðinga til
reiðar! Þarna situr maðurinn í mestu makindum,
eins og í hægindastól; ekki verður hann sárfættur og
skónum slítur hann ekki. En áfram kemst hann
alveg fyrirhafnarlaust.“
HÖGNI HREKKVÍSI
Það hljóp köttur fyrir bflinn.
En er maðurinn heyrði þetta, stöðvaði hann hest-
inn og mælti: „Hvers vegna ferðu þá fótgangandi,
Hans minn sæll?“
„Ætli mér sé annars kostur,“ svaraði Hans. „Ég er
hérna með stærðar hnullung, sem ég verð að burð-
ast með heim; það er að vísu skíra gull, en ég er
búinn að fá ríg í hálsinn af því áð bera hann á öxlinni
og get ekki haldið höfðinu uppréttu, og öxlin á mér
er orðin sár og sliguð af þunganum, — því að þetta er
engin léttavara, skal ég segja þér.“
„Nú dettur mér nokkuð í hug, kunningi,“ mælti
ókunni maðurinn. „Ég skal hafa skipti við þig á
hestinum og gullhnullungnum. Hvernig lízt þér á
það?“
„Mér lízt vel á það og geng að kaupunum með
mestu ánægju," svaraði Hans. „En ég læt yrður vita
það fyrirfram, að það sígur í að bera hnullunginn
þann arna.“
Maðurinn fór nú af baki, tók við gullmolanum og
hjálpaði Hans á bak, fékk honum tauminn og mælti:
„Ef þú vilt láta klárinn fara greitt, þarftu ekki annað
en smella tungunni í góm og segja: „Hott, hott,
klárinn minn!“
Hans var svo glaður sem hefði hann himin höndum
tekið, þegar hann var kominn á hestbak og reið nú
leiðar sinnar heldur en ekki hnakkakertur. Þegar
hann hafði riðið um stund i hægðum sínum vildi
hann láta klárinn greikka sporið. Fór hann þá að
ráðum ókunna mannsins, smellti tungu í góm og
kallaði:„Hott, hott, klárinn minn!“ Tók hesturinn þá
viðbragð og brá sér á harðastökk. En Hans var ekki
við því búinn, og áður en hann varði var hesturinn
búinn að hrista hann af sér og féll hann í skurðinn,
sem var meðfram veginum. Og efalaust hefði klárinn
líka lent í skurðinum ef ekki hefði viljað svo vel til,
að bóndi nokkur, sem var þar á ferð með belju í
eftirdragi, nái í taumana og gat haldið klárnum og
stöðvað hann. Hans skreiddist nú á fætur og var
þungt í skapi: „Það er grátt gaman að ferðast
ríðandi, ekki sízt á annarri eins bikkju og bannsett-
um klárnum þeim arna, sem vís er til að hálsbrjóta
mann. Þá er einhver munur að eiga annan eins grip
og beljuna þína. Hana er hægt að teyma eða reka á
undan sér í rólegheitum og hún gefur af sér mjólk og
smjör og ost. Mikið vildi ég gefa til þess að eignast
belju!“
ANNA FRÁ STÓRUBORG - saga frá sextándu öld
eftir Jón
Trausta.
Hreinsunareldurinn er alveg kulnaður út. Merm ganga
um hann óbrenndum fótum beint inn í himnaríki.
Bannfæringin er orðin máttlaus. Nú ganga bannfærðir
menn óhindrað xnn allar sveitir, og sér enginn bann á þeim.
Sumir af mestu höfðingjum landsins eru bannfærðir og gera
ekki annað en hlæja að því. Enginn firrtist samneyti við þá
fyrir það. Nú langar jafnvel fleiri til að vera bannfærðir en
fá það. — Nú er orðið verulega í það varið. Allir hlutir
geta komizt i tízku.
Verndardýrlingamir em farnir að missa máttinn. Nú er
það komið upp, að ekki þarf að trúa þeim fyrir bænum sín-
um framar. Menn geta farið með þær beint til guðs.
Og það, sem lakast er af öllu: Menn em hættir að skrifta
fyrir hinum heilögu feðrum kirkjunnar, og það er hcldra
fólkið, sem þar gengur á undan. Nú vita prestarnir ekkert,
hverjir syndga og hverjar syndimar em. Þar með em þeir
sviptir valdinu yfir sálum skriftabarnanna og lyklunum að
hliðum himnarikis kippt úr höndum þeirra. Þeir vita þó,
að enn þá er syndgað — og það ekkert smáræði.
—- Skírlífisbrot vom varla með syndum talin. Það fór
þá mest eftir því, hver í hlut átti. Allir prestar lifðu að vísu
ógiftir, að lögum kirkjunnar, en gátu böm með fylgikonum.
Frillur mátti ekki kalla þær, þvi að þær vom sumar af beztu
ættum. Eðlilegt, að leikmenn leyfðu sér þetta líka.
Laungetin börn höfðingja voru oft jafnmörg þeim skil-
getnu.
Hart var að vísu gengið eftir því, að fjórmenningar giftust
ekki eða þaðan af skyldari. En þótt einhver meiri háttar mað-
ur ætti tvær konur í einu, eða einhver meiri háttar kona tvo
menn, var naumast verið að gera úr því rellu. Einn jarðar-
skækill til stólsins eða nokkrir dalir í lófa biskupsins, það
hjálpaði. Og þó að fjórmennings-meinbugimir kostuðu ær-
inn auð, oft aleigu stórefnaðra manna, gat það kostað smáræði
eitt, þó að bróðir ætti sitt bamið með hvorri systra sinna.
Sektin var undir því komin, hver í hlut átti. Biskupar og
prestar lögðu einir verðið á vömna.
Leiðara var við það að fást, hve höfðingjum var höndin
laus. Enn báru menn vopn, og vígaferli vom ekki sjaldgæf.
Bardagar í stórum stíl voru að vísu farnir að verða fágætir,
en skeinur og meiðingar, áflog á þingum og róstur milli stór-
menna, — þetta var allt í blóma sínum.
— Þegar saga þessi byrjar, sat Gissur biskup Einarsson
að stóli í Skálholti. Ekki var það þá jafnkunnugt orðið og
nú er, hvernig hann var að þeirri sæmd kominn. Hitt sáu
(IkÖmofgunkQffiAu

— Ég er búinn aö panta
plássið á spítal-
anum . . .
— Og eftir augnablik
muntu falla i djúpan,
djúpan svefn . . .
— Þú verður þó að við-
urkenna, að mér hefur
fariðfram . . .