Morgunblaðið - 31.01.1975, Qupperneq 18

18 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 31. JANUAR 1975

IGLUGG
1 GLUGGI I sjónvarpsdagskrá síð-
ustu viku er sjálfsagt að stað-
næmast við Lífsmark, þriðju
kvikmynd þeirra Þorsteins Jóns-
sonar og Ólafs Hauks Símonar-
sonar, sem sýnd var á sunnudags-
kvöld. Þeir ieiddu okkur með
ágætri myndatöku austur fyrir
Fjall til fjögurra ungmenna, sem
þar hafa sett sig niður og lifa
dálítið rómantfsku sveitalffi með
hunda og Iftil þægindi f eldhúsi.
Þau hafa það sýnilega notalegt
þarna saman, enda þykir flestu
ungu fólki gaman að bjástra við
hlutina saman, spjalla og syngja
saman og fá gesti. Þetta var það
sem við sjónvarpsáhorfendum
blasti. Erindi þessa unga fólks
virtist vera — eftir myndunum að
dæma — að losna úr bílaumferð-
inni og búa fjarri öðrum, svo
hægt væri að spila og syngja og
hafa gleðskap á hvaða tíma sem
er, án þess að trufla náungann,
sem cr góðra gjalda vert. Það
virtist þó ekki gefa sérstakt til-
efni til spaklegra umræðna á eft-
ir um mjög nýstárlegan lífstfl. Og
borgarmyndirnar gáfu ekki til-
efni til hvassra ummæla unga
fólksins um lífið þar. Ekki svo að
skilja að ekki sé fullkomin
ástæða til umræðna um streitu og
hávaða borgarlffsins og bruðl-
þjóðfélagsins, en þarna var
fburðarmikil alsnægtaveizla fyrir
gesti, sem komu í bflum og höfð
uppi háreysti eins og hjá hundun-
um á hinum bæjunum. Umræð-
urnar urðu þvf af tilefnisleysinu
dálftið flatar. Mikil áherzla var
lögð á böl bílaumferðarinnar og
það kom fram hjá ungum manni,
að ef þetta fólk byggi f borg, þá
yrði það neytt til að kaupa bfl af
því strætisvagnaþjónustan væri
svo léleg. Þá vaknar sú spurning,
af hverju fólk, sem ekki vill flýta
sér eða vita af klukku getur ekki
eins beðið eftir strætó eins og
sjansabíl úti á vegi í sveit. Varla
getur myndin talizt skörp ádeila,
en ágæt heimsókn til ungmenna
fyrir austan Fjall, sem eru að
leita fyrir sér f lffinu að Iffstíl,
sem þeim hentar, og væri gaman
ef farið yrði með kvikmyndavél
til þeirra eftir 10—20 ár og séð
hvað úr verður.
Seinna á sunnudagskvöldið var
endursýndur sfðasti þátturinn
um Vesturfarana sænsku, sem
fyrir utan það að vera afbragðs
kvikmynd, vöktu ýmsar spurning-
ar og athugasemdir um efnið hjá
áhorfendum. Ætli fslenzku
Vesturfararnir hafi átt eins
erfitt? Svíarnir Karl Jóhann og
Kristina fóru um 1850 til
Minnesota, en á þær slóðir komu
fyrstu Islendingarnir ekki fyrr en
1870. Þá hafði mormónahópurinn
farið til Utah um 1855—56 og
Brasilfuhópurinn 1859. Til Is-
lendingabyggðar við Winnipeg-
vatn í Kanada komu landnemarn-
ir ekki fyrr en 1875. En þeir ferð-
uðust eins og Svíarnir í mynd-
inni, á fljótabátum, f lestum og
loks með pramma aftan f skipi
upp Rauðá og inn á Winnipeg-
vatn svo seint á hausti, að vatnið
var að leggja. Skipið sneri því við
og prammarnir með landnema-
hópnum lentu á Vfðinesi með all-
an farangurinn og þarna vaknaði
fólkið morguninn eftir í frosti á
nesinu og átti eftir að koma
hafurtaskinu á land, byggja kofa
yfir sig fyrir veturinn og koma
sér fyrir. Þarna undir steini
fæddist fyrsta barnið. Landnámið
var valið vegna þess að Islending-
ar voru fiskimenn, sem gætu afl-
að fisks matar. En þeir kunnu
bara ekki að veiða niður um fs.
Veturinn 1876—77 kom svo bólu-
sóttin, svo fólkið hrundi niður og
byggðin var einangruð. Nei, þeir
höfðu það ekki léttara en Svíarnir
í Vesturförunum. Sama var raun-
ar hér heima á Fróni. Hópur sjón-
varpsáhorfenda furðaði sig t.d. á
því, þegar Karl Óskar bjargar
syni sfnum frá að frjósa f hel með
þvf að slátra nauti og stinga
drengnum inn f heitan skrokkinn.
Ég man ekki betur en ég hafi
heyrt að það hafi Björn Eysteins-
son, afi Björns Þorsteinssonar,
Ifka gert frammi á húnvetnskri
heiði, er hann sfátraði hesti og
stakk barninu inn f volgan
skrokkinn til bjargar. Nútíma-
fólki kemur þetta ókunnuglega
fyrir sjónir. Og ekki efa ég að
mörgum hafi dottið í hug blessun
pillunnar sælu, þegar horft var á
þáttinn f Vesturförunum, þar sem
Kristina, útslitin eftir 7 barneign-
ir, verður að velja á milli þess að
sofa hjá manni sfnum eða hætta
lffinu með þvf að halda áfram að
vera sfófrísk — og velur dauðann.
Þannig mætti telja. Vesturfararn-
ir vöktu umræður sjónvarps-
áhorfenda, fyrir utan það að
myndflokkurinn var frábær að
gerð, leik og myndatöku. Kostur
var líka, að allir þættirnir voru
endursýndir jafnóðum, svo eng-
inn þurfti að missa af svo góðu
efni. — E. Pá.
Hér eru Welche Foss og Pal Skjönberg að dansa vals í hlutverkum frú
Biksbys og ofurstans, vinar hennar, í kvikmyndinni um „Frú Biksby
og pelsinn", sem sýnd er á sunnudaginn.
Sænsku rithöfundarnir Eyvind Johnson (t.v.) og Harry Martinson (t.h.) tóku við Nóbelsverðlaunum í
bókmenntum 10. des. 1974, en Peter Hallberg segir frá þeim í útvarpi á laugardag. Solzhenitsyn,
verðlaunahafinn 1970, og dr. Palade, verðlaunahafinn í læknisfræði, klappa fyrir þeim.
I HVAÐ EB AÐ HEYRA?
Blandað í svartan dauðann
heitir útvarpssagan, sem Karl
Guðrriundsson leikari er að
lesa í útvarpið og er 5. lestur
í kvöld, en síðan heldur
sagan áfram á mánudags-,
miðvikudags-, og föstudags-
kvöldið og er alls 9 lestrar.
Sagan er eftir Steinar Sigur-
jónsson og var fyrri hlutinn
fyrst skrifaður og kom út á
árinu 1959 sem Ástarsaga.
Siðan skrifaði Steinar seinni
hlutann og endurbætti og
kom bókin þá út hjá Al-
menna bókafélaginu. Síðari
hlutinn segir frá því, þegar
sögumaðurinn Halldór kemur
aftur upp á Akranes eftir 10
ár og hittir sömu konuna og
sömu félagana. En sagan
fjallar um líf í sjávarþorpi og
ákaflega íslenzka hætti sögu-
persónanna. Þar er fyllerí,
ástir og sjómennska, ástriðu-
full eiginkona, og mennirnir
þrír í lífi hennar, Dóri, eigin-
maðurinn og skipstjóri á bát.
Þetta er stríðsárasaga og
hefur höfundurinn sagt að nú
mundi hann ekki skrifa svona
sögu.
Karl Guðmundsson, leik-
ari, les söguna ákaflega
skemmtilega. Hann breytir
röddu og fer i hlutverk sögu-
manna. — Ég hefi gaman af
að lesa þetta, segir hann.
Það er erfitt viðfangs og ég
er ekki viss um að ég túlki
það rétt. En mig langar til að
punta svolitið upp á lesturinn
og fell í það að reyna að búa
til persónurnar.
Sagan er kannski svolítið
óljós fyrr en í lokin, því botn-
inn kemur í hana á end-
anum.
Að vestan og austan nefn-
ist þáttur, sem Páll Heiðar er
með í næstu viku. Hann
fjallar þó ekki um austrið og
vestrið og stjórnmála-
ástandið í heiminum, heldur
einfaldlega fólk á Vestfjörð-
um og Austfjörðum, sem Páll
hitti á ferðum sínum um
norðurhluta Vestfjarða og á
Austfjörðum í haust. Og við-
fangsefnið er hin margum-
rædda byggðastefna. Þarna
kemur fram fólk frá ísafirði,
Bolungarvík, Suðureyri og
Flateyri, Egilsstöðum,
Seyðisfirði, Neskaupstað,
Eskifirði og Reyðarfirði. Það
er rætt við sveitarstjóra,
kennara og framkvæmda-
menn og ungt fólk, sem er
nýbúið að ákveða að búa úti
á landi.
Engström er góður sögu-
"naður og lofar góðu.
Steinar Sigurjónsson
Karl Guðmundsson
Og á laugardaginn
8. febrúar er viðtal, sem
Sigmar R. Hauksson
tók við Peter Hallberg
um Nóbelsverðlaunahafana
sænsku, Harry Martinson og
Eyvind Johnson. Fáum við
því í þessari viku rækilega að
kynnast Nóbelsverðlaunahöf-
undum ársins 1974, þvi
sjónvarpið sýnir sunnu-
daginn á undan viðtöl
Nóbelsverðlaunahafanna í
raunvísindum. Nokkurrar
gagnrýni varð vart, þegar
tveir Svíar fengu bókmennta-
verðlaun Nóbels á árinu
1 974, en það var m.a. skýrt
með því að nú átti Alexander
Solzhenitsyn að taka við sin-
um verðlaunum fyrir 1970
og mundi vekja mikla
athygli. En enginn efaðist
um að sænsku höfundarnir
væru báðir hæfir og vel að
verðlaunum komnir. Og
mun Peter Hallberg ræða
um þá og kynna okkur þá
nánar í útvarpinu.
TÓNHORN
-----------------... ..
A sunnudagsmorgun verda f út-
varpinu flutt tvö mjög skemmti-
leg verk, sem ekki heyrast oft.
Sfðasta verkið fyrir veðurfréttir,
um kl. 9.45, er kvintett fyrir blás-
ara og píanó eftir Mozart. Það er
blásarakvartett Lundúna sem
leikur ásamt Vladimir Ashken-
azy.
Kvintettinn er skrifaður fyrir
pfanó, óbó, klarinett, horn og
fagott og er eina verkið, sem
Mozart samdi fyrir þessa hljóð-
færasamsetningu. Beethoven
gerði það líka og eru þessi tvö
verk eftir meistarana Mozart og
Beethoven einu verkin fyrir þessi
hljóðfæri saman. Kvintett
Mozarts var fyrst fluttur árið
1784.
Eftir veðurfréttir leikur
Arthur Rubinstein svo píanókon-
sert eftir Chopin með Ffladelffu-
hljómsveitinni, sem Eugene
Ormandy stjórnar.