Morgunblaðið - 16.09.1975, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. SEPTEMBER 1975
Laugardaginn 23. ágúst varð
Kristjana Ólafsdóttir Suður-
götu 37, Keflavík, sjötug. Við
það tækifæri ræddi sóknar-
presturinn við hana og fer það
samtal hér á eftir.
Sp.: „Sæl vertu Kristjana
mín og innilega til hamingju
með afmælið." Kr.: „Sæll vertu
og þakka þér fyrir."
SP.: „Hvað er þér nú efst I
huga á þessum tímamótum í iífi
þínu?“ Kr.: „Það er nú æði
margt sem manni er ofarlega í
huga. En efst held ég að það sé
öll góðvildin og hlýhugurinn,
sem mér hefur verið sýndur frá
fyrsta degi og fram á þennan
dag.“ Sp.: „Hvar ertu annars
fædd og uppalin?" Kr.: „Ég er
fædd á Lokinhömrum, innan
um gáldrana í Arnarfirði. Ég
var tveggja ára gömul, þegar
foreidrar mínir, Ásta Magnfríð-
ur Magnúsdóttir og Ólafur
Jónsson skipstjóri, fluttust til
Flateyrar." Sp.: „Þú ert þá
fædd þar sem föðurafi þinn,
Jón Ólafsson, og föðuramma
þín, Kristín Guðmundsdóttir,
bjuggu. Móðurfólk þitt var
Magnús Kristjánsson skipstjóri
á Bíldudal og Sigrún Ólafsdótt-
ir ljósmóðir, er ekki svo?“
Kr.: „Jú, jú, það er alveg rétt
og á Flateyri er mitt bernsku-
og æskuheimili." Sp.: „Hvað
getur þú sagt mér frekar frá
þfnum uppvexti?“ Kr.: „Ég ólst
upp innan um stóran og glað-
væran systkinahóp. Það voru
töluverðir erfiðleikar á heimil-
inu, því oft var mikið um veik-
indi og dauðsföll." Sp.: „Hvað
voruð þið systkinin mörg?“
Kr.: „Við vorum 12 og af þeim
eru 5 á lífi. Eftirlifandi eru
Sigrún, ekkja Gunnars Sigur-
finnssonar, Kristín, móðir þín,
gift Jóni Ásgeiri Brynjólfssyni,
og Jóna, sem hefur átt við lang-
varandi veikindi að stríða, og
loks Sölvi, sem er kvæntur Sig-
ríði Þorgrímsdóttur.“ Sp.:
„Það hefur eflaust haft
mikil áhrif á ykkur hve mörg
systkinanna dóu f bernsku.“
Kr.: „Já, t.d. voru tvær systur
okkar, Sólveig og Guðný, jarð-
sungnar sama daginn, 4ra og 5
ára gamlar, og á sama tíma lágu
Kristfn og Jóna. Þær voru svo
veikar að þeim var ekki hugað
líf.“ Sp.: „Hvernig bar það að,
að þú fluttist til Keflavikur?"
Kr.: „Það var þannig, að Sig-
rún systir, sem þá var gift í
Keflavík, veiktist og fór á Vífil-
staði. Þá kom ég til Keflavíkur
til þess að annast son hennar,
sem var á öðru ári.“ Sp.: „Svo
Sigrún er eiginlega ábyrg fyrir
þessu ævintýri ættarinnar í
Keflavfk." Kr.: „Já, það má til
sanns vegar færa. En áður en
ég kom hingað hafði ég verið á
Isafirði og siðan í Reykja-
vik.“ Sp.: „Þú lærðir hár-
vefnað á Isafirði. Ég minn-
ist þess að hafa séð mynd,
unna úr hárum, hér á
„Þú verður
að láta þig
langa til
að lifa ”
Spjallaðvið Kristjönu Ólafsdóttur sjötuga
heimili þínu./ Kr.: „Já, ég
Iærði þetta, þegar ég fór til
tsafjarðar f heimsókn, eftir að
ég missti fótinn. Það mun hafa
verið 1930, en ég missti fótinn
árið 1927.“ Sp.: „Er það ekki
rétt hjá mér að þessi mynd hef-
ur verið á sýningum bæði hér
heima og erlendis?" Kr.: „Jú,
það er rétt.“ Sp.: „Þú dvaldist í
Reykjavfk, þegar þú varðst fyr-
ir því áfalli að missa fótinn."
Kr.: „Já, ég var hjá indælis-
hjónum, Áslaugu Guðmunds-
dóttur og Daníel Kristinssyni,
syni séra Kristins á Útskálum,
sem var fyrsti prestur Keflavfk-
urkirkju. Ég var áfram hjá Ás-
laugu og Daníel í eitt ár eftir að
ég missti fótinn. Þau buðu mér
að vera þar til ég fengi venju-
legan gervifót, og þau reyndust
mér eins og bestu foreldrar í
þessum erfiðleikum."
Sp.: „Ég hef alltaf dáðst að
því hvernig þú hefur borið
þennan kross. Þú hefur verið
óvenju dugleg og ferð enn í úti-
legur.“ T<r.: „Það er ekki mér
að þakka. Þetta skapast af því
hlýlega viðmóti sem mætir
manni. Ég hugsa að ég hefði
aldrei komist svona vel yfir
þetta, ef ég hefði ekki verið hjá
þessu fólki, sem reyndist mér
svona vel. Hann Daníel barði
oft í borðið og sagði: „Þú verð-
ur að láta þig langa til að lifa.“
Ég var ekkert sterkari en
venjulegt fólk og þetta hafði
sín áhrif.“ Sp.: „Það má nærri
geta að áfallið hefur dregið þig
niður.“ Kr.: „Já, Ölafur minn,
ég minnist þess að hafa lesið
um þetta leyti minningargrein í
Morgunblaðinu. Hún var um
stúlku sem átti aðeins eftir að
ljúka stúdentsprófi. Mér fannst
þetta svo mikil ósamstæða að
lofa mér ekki heldur að fara,
fremur en þessa stúlku, sem
hafði allt til þess að vera þjóð-
félaginu góð og gegn. En allt
hefur átt sinn tilgang."
Sp.: „Þú hefur nú ekki svikið
neinn Kristjana mfn. En þér
finnst hlýja og velvild fólksins
hafa hjálpað þér til þess að
sigrast á þessum erfiðleikum?"
Kr.: „Já, ekki nokkur vafi. Þeg-
ar ég kom vestur eftir þetta, þá
byrjaði ég strax að fara innan
um fólkið með vinum mínum
t.d. á böll. Það skiptist á að sitja
hjá mér og rabba við mig. Þetta
var allt til að hjálpa mér.“
Sp.: „Þú hefur haldið þínu
striki og ég vék að því áðan að
þú færir enn í útilegur. Þær
eru nú ekki margar konurnar á
tveimur jafnfljótum, sem fara
sjötugar í útilegur." Kr.: „Ja,
við fórum nú í sumar ásamt
foreldrum þínum. Við vorum í
mjög góðu tjaldi, þau sáu fyrir
því.“
Sp.: „Ég held nú að þú hafir
drilið þau af stað. — En hvað
varð nú um þig þegar þú kemur
til Keflavíkur." Kr.: „Ég ann-
aðist fyrst heimilið fyrir systur
mína, en ári seinna bauðst mér
vinna í Alþýðubrauðgerðinni.
Þar var ég í þrjú ár hjá Magn-
úsi Sigurbergssyni bakara. Eft-
ir að mamma þín kemur hingað
suður, þá tók ég þátt í félagslíf-
inu eins og hún. Ungmennafé-
lagið stóð þá í blóma og þar
kynntumst við Bergsteinn.
Hann var formaður Ungmenna-
félagsins 6 fyrstu árin. Þá þótti
engin jól nema nýtt leikrit væri
sýnt á annan í jólum. Mamma
þín tók mikinn þátt í leiklistar-
starfseminni." Sp.: „Þú hefur
einnig verið í ýmsu öðru f
seinni tíð.“ Kr.: „Já, ég hef ver-
ið í kvennaklúbb Karlakórs
Keflavíkur og setið í stjórn
Sjálfsbjargar." Sp.: „Settist
amma ekki að hér í Keflavík
haustið 1935?“ Kr.: „Jú, pabbi
dó þá f mars um veturinn og
hún missti Odd litla, 8 ára gaml-
an, um vorið meðan hún var
hér í heimsókn. Þá fannst okk-
ur svo tómlegt að láta hana fara
eina vestur. Ég fór með henni
vestur og var hjá henni þar til
hún kom suður um haustið með
Sölva. Þá keypti hún húsið á
Klapparstígnum af Bergsteini."
Sp.: „Hvenær giftuð þið Berg-
steinn ykkur?“ Kr.: „Við gift-
um okkar haustið 1935, sama
haustið og mamma flytur hing-
að. Séra Eiríkur gaf okkar sam-
an og hann lét mig krjúpa f
Keflavíkurkirkju, sagði að ég
gæti það alveg eins og aðrir.“
Sp.: „Féllstu fyrir bröndurun-
um hans Bergsteins?" Kr.: „Ég
veit það nú ekki, ætli ég hafi
ekki fallið fyrir manngæðun-
um.“ Sp.: „Hann er sérstæður
maður.“ Kr.: „Alveg einstakur.
Ég skal segja þér að gamall
maður, Guðni að nafni kom oft f
Alþýðubrauðgerðina. Við rædd-
um iðulega saman og ég hafði
sagt við hann að ég ætlaði
aldrei að gifta mig. Jú, jú, sagði
sá gamli, þú átt eftir að gifta
þig. Svo gerist það 1934 að ég
fer í frí vestur til Flateyrar. Þá
var pabbi enn á lífi. Bergsteinn
kom einnig vestur og við opin-
beruðum. Það var nú litið dálít-
ið einkennilegum augum á
þetta, að Bergsteinn skyldi taka
að sér svona fatlaða konu. En
þegar ég kom að vestan úr frí-
inu þá fór ég að sjálfsögðu aft-
ur að vinna f bakarfinu eins og
ég var vön. Þá kom Guðni
gamli, óskaði mér til hamingju
og sagði: „Þetta er eini maður-
inn í Keflavfk, sem ég hefði
viljað að þú hefðir fengið.“ Ég
gleymi aldrei þessum orðum."
Sp.: „Þið eigið mörg börn
saman.“ Kr.: „Við erum búin
að eiga 6 börn saman. Við misst-
um elsta barnið, fullburða son,
sem fæddist 13. mars 1936. Séra
Eiríkur lá þá í brunasárum í
Reykjavík. Hann brenndist það
illa þegar félagsheimilið
Skjöldur brann, svo séra Frið-
rik Friðriksson varð til þess að
jarðsyngja piltinn. Ég var þá
mikill sjúklingur og gat ekki
fylgt. Fæðingin var það erfið.
Síðan fæðist Bergþóra Guðlaug
árið 1937. Hún er gift Héðni
Skarphéðinssyni." Sp.: „Þá
hefur nú aldeilis lyfst á þér
brúnin.“ Kr.: „Já, það má nú
segja, og það var mikið beðið
um að alit færi vel. Síðan eign-
uðumst við Sólveigu Guðnýju 1.
maí 1939 og hún lifði aðeins á
annað ár og var sjúk alla tfð.
Það var ákaflega mikil reynsla
og Guð var góður að taka hana.
Áslaug fæðist 1941. Hún er gift
Gylfa Valtýssyni. Það geisaði
hér flensa veturinn sem ég átti
hana. Þetta voru ákaflega erfið-
ir tímar þvf Beggi missti heyrn-
ina á báðum eyrum um tíma.
Flensan fór svona illa í hann og
hann var það harður að fara
alltaf f vinnu. Hann var þá á bát
auk þess sem hann stundaði
smfðarnar. Um tíma var enginn
uppistandandi á heimilinu. Þá
kom Jórunn Ragnarsdóttir á
heimilið og hjálpaði okkur
mjög mikið. Dekksti skugginn
sem hefur komið yfir okkar
heimili var ekki að missa Sól-
veigu, sem var vanheil alla tfð.
Hitt var þyngra að sömu nótt-
ina og hún dó þá veikist Gullý
og lá milli heims og helju. Það
var dekksti skugginn. Sfðan
fæddist Asta árið 1942 og Örn
árið 1944. örn er kvæntur Þor-
gerði Aradóttur.“ Sp.: „Hvað
eigið þið mörg barnabörn?"
Kr.: „Þau eru alls 13.“
Sp.: „Hjónabandið hefur al-
deilis borið ávöxt.“ Kr.: „Það
hefðu sennilega fáir spáð því í
upphafi.“ Sp.: „Hvað finnst
þér um ævi ykkar hér í Kefla-
vík?“ Kr.: „Við höfum verið
hér með góðu fólki. Ég myndi
segja að það væri mjög gott fólk
hérna f Keflavík. Félagarnir úr
Karlakór Keflavfkur og fólkið á
krikjuloftinu eru alla tíð sannir
vinir i gegnum starf Bbrg-
steins.“ Sp.: „Hvernig ferðu að
því að eldast svona fallega
Kristjana?“ Kr.: „Það er nú
það, Guð fer svona vel með
mig.“ Sp.: „Það hefur alltaf
verið létt yfir heimili ykkar,
þrátt fyrir allt sem gengið hef-
ur á.“ Kr.: „Já, það hefur alltaf
verið létt yfir því og ég minnist
margra góðra stunda f sam-
bandi við söng. Það hefur oft
verið æfður söngur hér á heim-
ilinu.
Þegar ég lit yfir farinn veg,
þá vil ég segja að ég hafi verið
lánsmanneskja þrátt fyrir allt.
Hvað er það að missa fót hjá^ví
að missa hægri höndina? Ég á
góð börn, sem vilja allt fyrir
mig gera, yndislegan eigin-
mann og elskuleg barnabörn.
Hvað er hægt að krefjast meira
af lífinu." Sp.: „Þið eigið eftir
mörg ár enh. Mér kemur helst í
hug að það sannist á ykkur
hjónunum að hláturinn lengir
lífið." Kr.: „Já, það er alltaf
þannig, Ölafur minn, að dimmu
skuggarnir í lífi hvers einasta
manns eiga að varpa birtunni
yfir.“ Sp.: „Þú átt við að skugg-
arnir geri ljósið skærara og að
erfiðleikana sé hægt að nota á
skapandi hátt. Ég er þér fylli-
lega sammála Kristjana mín og
þannig skulum við ljúka þessu
rabbi. Ég þakka þér spjallið og
óska þér langra lifdaga og
Guðs blessunar."
DoktorBomm
gerist rithöfundur
Fleyg eru orð dönsk-íslenzku
frúarinnar í gamla daga: „Jeg
Björn Jónsson
læknir.
elsker alle Islændere, undtagen
Bjössi Bomm.“ Á skólaárum
þessa hugmyndaríka og fram-
kvæmdasama bekkjarbróður
míns á Akureyri fór ekki ó-
sjaldan kaldur hrollur um
margar fínu frúrnar ásamt
endalausum andvökum, vegna
yfirvofandi hættuástands skír-
lífra dætra, þegar sá alræmdi
kvennabósi og grallaraspói,
Björn Jónsson Bomm frá Sauð-
árkróki, birtist og var einhvers-
staðar nálægur. Fáar eftirsókn-
arverðar heimasætur stóðust
glæsimennsku hans, seiðmagn
og frumstæðan kraft. Þetta var
löngu fyrir sældardaga Pillunn-
ar og Varins /lands. Þessara
beggja alkunnu “99 prósent-
öryggja." Nú hefir doktör
Björn Bomm, hálf-sextugur,
hæruskotinn, virðulegur og
mikilsmetinn læknir í Kanada,
samrekkt sjálfri skáldgyðjunni.
Og ef ég þekki foglinn rétt er
óhætt að fullyrða og spá, að
seint mun sannast á Birni eins
og í húsgangnum stendur: „Það
var aðeins allra fyrst, að hann
reri á hverri nóttu.“ Björn er
ódrepandi um úthald og seiglu
og mun svo verða á bókmennta-
sviðinu. Fyrsti króinn kom al-
skapaður og beyglaður, sann-
kallaður spriklgosi úr þrykkiríi
Lögbergs og Heimskringlu í
Winnipeg á sjálfum hundrað
ára afmælisdegi fslenzkrar
byggðar í Kanada og ausinn
Canada Dry og nefndur Bym-
beygla með a-hljóðvarpi frá föð-
urnum Bom. Éflaust hannað til
hægðarauka vestur-fslenzks
tyggigúmmíframburðar ásamt
tilheyrandi geiflum og beygl-
um. Björn sér fyrir öllu og ekki
er tímaskynjun skáldsins og
læknisins farin að gefa sig, að
velja afkvæminu slíkan fæðing-
ardag. Slfkt Bommsara-bomm
hefir vist ekki skeð f þessari
hálf-geldu vestur-íslenzku fæð-
ingarstofnun andans í bókaút-
gáfu sfðan á dögum snillingsins
Stephan G. Stephanssonar og
Gests Pálssonar, skálds, og
fleiri genginna andans höfð-
ingja þar vestra. Þó að tempó
og hraði sé mikill í bókinni ætla
ég, að króinn hafi ekki komið
undir f háloftunum ér höfund-
ur lék sér að rjúfa hljóðmúrinn
í einkaflugvél sinni, eins og
meyjarhöftin forðum. Þó, að
fátt sé hægt að fullyrða um
hegðan og uppátæki læknis-
ins er harla ólfklegt að slfkt
hafi skeð á 200 kílómetra hraða
í sportbíl hans á sléttunum
miklu eða á hraðbáti hans á
stór vötnunum vestra. Heldur
hygg ég, að hleypt hafi verið á
skeið inn I undraheima andrfk-
is og skáldskapar á skagfirzk-
um graðfola af Svaðastaðakyni
Framhald á bls. 27
Ein af bókarskreytingum Bymbeyglu. — Bróðir skáldsins Jóhannes
Geir, einn fremsti Hstamaður þjóðarinnar biður frænda sinn Sigurð
frá Vigur sfðar sendiherra, um eiginhandaráritun á vfxilblað f
gamla daga.