Morgunblaðið - 16.09.1975, Blaðsíða 25

Morgunblaðið - 16.09.1975, Blaðsíða 25
MORGUNBLAÐIÐ, Þr- :r)JUDAGUR 16. SEPTEMBER 1975 25 Sýningar Kjartan Guðjónsson: Loftið Hringur Jóhannesson: Bogasal- ur. Kirsten Rose: Klausturhólar. Gunnar Geir: Mokka Helgi Þorgils: Gallery Output. Myndllst eftir BRAGA ÁSGEIRSSON Það ætti að geta orðið fróð- legt að fylgjast með vetrardag- skrá Helga Einarssonar á Loft- inu á Skólavörðustíg, hér er sýningarsalur sem býður upp á ýmsa möguleika óg hefur slíkt aðdráttarafl á listamenn, að einstaklingar, sem virðast vilja láta meira en áratug liggja á milli sýninga sinna, koma jafn- vel aðvífandi. Ekki er nema eitt og hálft ár síðan Kjartan Guðjónsson sýndi í Norræna húsinu eftir 12 ára hlé frá sýningarhaldi og nú treður hann upp með 28 myndir á Loftinu, er hér um að ræða „gvass“-vatnslita og krítar- myndir auk nokkurra teikn- inga. Nokkrar myndanna eru málaðar um 1950, en meiri hluti myndanna eru málaðar á þessu ári (,,gvass“-myndir). Þegar litið er á eldri myndir hlýtur maður að harma að þessi hæfileikamaður skyldi ekki geta helgað myndlistinni meiri tíma en raun var á, því að þess- ar myndir eru gerðar af hressi- legum tilþrifum og ferskri upp- lifan. Það er lítt skiljanlegt að þessi maður skyldi ekki vera virkjaður til skreytingar bóka að neinu marki og er það dæmi- gert vanmat þeirra tíma. Það svið er enn opið, en það eru önnur viðhorf sem stýra pentskúf og blýanti þessa myndlistarmanns í dag. Auðsæ eru áhrif frá stórmeisturum tímanna í myndlist í eldri myndum Kjartans, sem er eðli- legt, en nú má tala um stíl sem hefur sterk formeinkenni höfundarins, þótt áhrifa gæti þar einnig. Litaskyn hans hefur tekið miklum breytingum á undanförnum árum og sérstak- lega er það áberandi hve vatns- litir henta honum vel. Olfu- myndir hans vildu vera nokkuð Það er bæði létt kýmni og hug- myndaflug á bak við skúlptúr- inn og það sem mest er vert, að upplifun fylgir hverri nýrri uppgötvun hennar í heimi reka- góssins og hér er listakonan með öllu óþvinguð i vinnu- ! brögðum sínum. Eg vil sérstak- lega benda á myndir lfkt og nr. 6, 7, 14, 18,98, og 91. Gunnar Geir er ungur maður sem hefur sfna aðra sýningu á Mokka kaffi. Ekki kann ég deili á honum, en hann mun hafa numið í Myndlistarskólanum við Freyjugötu og sótt i sumar námskeið í Voss í Noregi. Hér mun hæfileikamaður á ferð, sem greinilega á þó eftir margt ónumið, þvi að nokkur við- vaningsbragur er á mörgurn myndanna. En tvær upphleypt- ar myndir vöktu athygli mína (nr. 11 og 19), óvenjulegar að gerð og útfærslu. Tilraunir hans í grafík, sem eru einatt mjög erótískar, bera hæfiléik- um vitni í þeirri listgrein, eink- um kemur hann sterkt fram i mynd nr. 22. I litlum sýningarsal eða rétt- ara sagt herbergi er Gallery Output, sem nokkrar ungar list- spírur reka, sem enn eru við nám og leitandi fanga í ríki listarinnar. Það sýnir nú H«lgi Þorgils Friðjónsson, einn af höfuðpaurunum, frammúr- stefnulist sem miklum vinsæld- um hefur átt að fagna meðal ungra myndlistarmanna í Evrópu á siðasta áratug. Er hér um að ræða ljósritaðar þrykk- myndir í grátónum, svörtu og hvítu. Mér brá í brún er ég leit þessar myndir Helga augum því að þær gefa litla hugmynd um hvað f þessum manni býr af umbúðaiausum sköpunarkrafti, eru þokukenndar og ósann- færandi, jafnvel sams konar myndir sem hann sýndi mér í myndaalbúmi tóku langt fram þeim sem maður sá á veggjum. Gallerfið sjálft getur orðið áhugavert með tímanum og einkum er fengur að því að geta flett upp í bæklingum, sýningarskrám og úrvals tima- ritum er þar liggja frammi og er þessum hópi sómi af þvi framtaki. Öska ég galleríinu góðs gengis. Bragi Ásgeirsson. landslagsmyndir og kynnir nýja hlið á hæfileikum sinum, en hann er þar, sem f fyrri myndum sínum, trúr eðli sínu og áhuga fyrir ljósinu. Það er t.d. mikil og fersk birta í mynd- inni „Ur Svínahrauni“ (31), og myndir eins og „Grænt hús“ (31) og „Landslag" (34) vekja óskipta athygli. Það er fengur að þessari sýningu Hrings, sem er nokkurs konar millisýning, þvi að svo sem fram kom I fjölmiðl- um hyggur Hringur á stærri umsvif á næsta ári. 1 Klausturhólum í Lækjar- götu sýnir dönsk listakona, Kirsten Rose að nafni, allmörg verk (91) og flest smá f sniðum. Hér sjáum við málmgrafík, olíukrftarmyndir og blýants- teikningar. Grafíkin kemur einna bezt út af þessum þátt- um. En það sem maður stað- næmist við og lætur mann gleyma öllu öðru á sýningunni er rekagóss — skúlptúr hennar, að vfsu er hér um æði misjöfn verk að ræða og henni mistekst ósjaldan gróflega, en hið bezta er verulega áhugavert og hefði sýningin orðið stórum áhuga- verðari ef hún hefði takmarkað sig við skúlptúrinn eingöngu ásamt hinu bezta af graffkinni. Hringur Jóhannesson hefur dregið fram úr pússi sínu 41 pastelmynd, sem hann hefur gert á undanförnum árum og eru þær elztu þeirra frá 1967. Ekki er þetta yfirlitssýning heldur samsafn mynda frá þessum árum úr eigu lista- mannsins og eru sumar mynd- irnar frumriss að stærri olíu- málverkum. Hringur er vand- virkur og leikinn með pastel- krítina og hefur hann mikla þörf fyrir að glíma við tilbrigði í ljósi eða skugga, kemur slíkt Gunnar Geir við mynd sfna Glerdýrin Hringur Jóhannesson við mynd úr Svínahrauni þurrar f lit, en því er þveröfugt farið með vatnslitina sem eru tærir og upplifaðir, notar hann þar stundum gagnsæa áferð og mýkir með því á köflum hörð form. Þykja mér slíkar myndir bera af nýrri myndum hans og bendi í því sambandi á myndir líkt og „Hringariki" (4), „Bólstur" (5), „Staka“ (11) og „Goðinn" (19). Þetta er vissu- lega falleg sýning og höfundin- um til sóma. Er fólk hvatt til að sækja heim þennan sýningar- sal, sem er opinn á verzlunar- tima einungis. vel fram f myndum lfkt og nr. 1 „Við Eyjafjörð" og nr. 11. „Birta" annarsvegar, en nr. 16. „í rnógröf" hins vegar. Allt eru þetta myndir sem bera höfund- inum vel vitni enda í háum gæðaflokki, — sama er að segja um myndir líkt og „Flugur“ (21) og „Speglun" (23). Hring- ur sýnir þarna nokkrar nýlegar Helgi Vigfússon: Kanadaför 1975 Vestur-íslendingar eiga ítök i mörgum hjörtum hér heima, sýndi það sig meðal annars í þeim mikla mannfjölda, sem héðan fór flugleiðis með Air Viking til Winnipeg f Manitoba, er tengt var eitt hundrað ára landnámshátíðinni að Gimli ’f Manitoba, 2., 3. og 4. ágúst sl. Frá því fyrst var vakið máls á ferð til Kanada vegna hátíðar- haldanna, kom f Ijós að væntan- leg hátfð snerti djúpa strengi í hjörtum margra. Hátíðin að Gimli var stórkost- legur stórviðburður í sögu Vest- ur-lslendinga, og öllum hlutað- eigendum til mikillar og verðugrar .sæmdar. Þar var sýnilegur vottur um það, hve sameinaðir kraftar fá miklu til vegar komið. Helgar vættir hafa væntanlega svarizt í fóst- bræðralag með það fyrir augum að gera hátíðarhöldin sem allra veglegust. Blíðviðri ríkti alla dagana, sem hátíðin stóð yfir, svo hvergi skyggði á, loftið þrungið ilmandi gróðrarangan. Gimlibær klæddist marglitum hátfðarskrúða, heimili flagg- skrýdd. Fólk úr öllum áttum hafði streymt til Gimli, sumir komnir alla leið syðst sunnan úr Kaliforniu, frá Utah og mörg- um öðrum fylkjum Bandaríkj- anna, fjöldinn allur af forn- kunningjum er ekki höfðu sézt svo tugum ára skipti. Margir ferðalanganna frá tslandi dvöldu f gistivináttu Vestur- Islendinga hjá frændum og vin- um, við hinar undursamlegustu viðtökur, ástríka gestrisni, framúrskarandi fyrirhyggju og stjórnsemi, að gera viðdvölina hina ógleymanlegustu. Enginn Heima-Islendingur getur látið sér það vera óviðkomandi, hinn stórkostlegi ástrikishugur, sem vestur- islenzka þjóðarbrotið ber til Is- lands. Að örlitlu leyti mun ég reyna að túlka eitthvað af þvf, sem á hvað rikastan þátt í þess- ari væntumþykju. En vissulega eru lindirnar ótæmandi. Þorskabítur kveður: „Á vegamótum mararstrauma eg man þig, kæra feðraland, þú vagga minna vona-drauma — þó vonir allar færu í stranú. Þá vorsins boði sunnan svffur og sólin hækkar lofti á, sú minning ljúfa hug minn hrífur og hjartans löngun þig að sjá. Þótt eigi ég heima í öðru landi og eyði líkams kröftum hér, f svefni og vöku er minn andi, mín ættjörð kæra, samt hjá þér.“ Ekki riðu allir feitum hesti f hlað, er þeir komu til Kanada fyrir hundrað árum. Að visu bjuggu menn sig að heiman frá Islandi með nesti og nýja skó, en nestið vildi þrjóta í þvílíkri langferð og skórnir gangast á eyðimerkurferðinni. Islenzk þrautseigja yfirsteig örðugleika frumbýlisáranna, varnaði bjargþrotum, islenzk handavinna klæddi börn og fullorðna, hagvirknin íslenzka hlóð bæjarveggina og refti brún af brún, íslenzkir völund- ar smíðuðu allt er þurfti til heimilisnota. Islenzkar sögur breyttu hreysum í hallir, kenndu börnum og unglingum að umgangast tigna menn, og heimurinn varð sem stór bök. íslenzk umhyggja vitjaði þeirra er einangraðir voru og einmana, miðlaði þeim er fyrir missi urðu eða heilsubresti, skaplyndið islenzka varðist um- skiptingsáhrifum erfiðleika hversdagsins, með þvi að gera sér gaman úr vanhöldum og vit- leysu, slyppni eða vitleysu og hrakförum, sjálfra sín og annarra. Islenzku spakmælin kenndu bezt að þekkja lífið, metnaður- inn íslenzki dirfði menn til hugsanasjálfstæðis og fram- sóknar. Islenzk trú á lffið létti undir sporin. En umfram allt var það þó íslenzk tunga! 1 með og undir öllu þessu, er hélt sálum manna og kvenna vakandi. Byggðirnar voru íslenzkar, fólk samankomið úr öllum landsfjórðungunum. Þeir önduðu að sér íslenzku lofti, þvi þeir voru á því Islandi, þar sem öll öræfi og ódáða- hraun voru horfin, en gróður- sælar sveitir allra landsfjórð- unganna lágu saman. Meira gátu vesturfararnir varla haft með sér af föður- landinu. Svo náin eru tengslin millum þjóðar og lands, að segja má að það flytji með þeim sem flytja. Dvalarstaður og heimkynni verða hin sömu, þó um bústaði sé skipt. Þetta gerðist ekkifyrst með vesturferðunum. Þessu hefir verið svo farið um alla tfma til þessa dags. Atburðir gerast á þeim ferðum, og á ókunnum stöðum, en viðhorfin eru islenzk. Vilji einhver bera brigður á þetta, og ekki taka eigin reynslu trúanlega, má benda á „návistarkenninguna", er reynsla mannlffsins virðist vera búin að færa sönnur á. Bezt þekkist hún af orðunum alkunnu: „Eg er með yður alla daga allt til enda veraldar- innar. Hvar sem tveir eða þrír eru samankomnir í mínu nafni, þar er ég mitt á meðal þeirra." Nærvist hindra þá hvorki fjarlægðir rúms eða tima. Hvar sem íslenzkra manna getur, þar er Island. Helgi Vigfússon.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.