Morgunblaðið - 25.11.1976, Qupperneq 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. NÖVEMBER 1976
Arnmundur Backman;
Sverrir
og svartolían
Sfðastliðinn laugardag birtist f
Morgunblaðinu grein eftir Sverri
Hermannsson alþingismann, með
yfirskriftinni „Trúboð". Eins og
við mátti búast er grein þessi um
svartolfubrennslu f fslenskum
fiskiskipum og fer höfundurinn
ýmsum losaralegum ófrægingar-
orðum um starf þeirra manna,
sem hafa unnið að þessum málum
á vegum sjávarútvegsráðuneytis-
ins. Undirritaður er einn þeirra,
kallaður „ráðuneytisstrákur" f
grein alþingismannsins.
Allt frá því sjávarútvegsráðu-
neytið hóf afskipti af þessum mál-
um, m.a. með skipan „svartolfu-
nefndar", hefur stefna þess verið
sú, að það verði einfaldlega kann-
að með öllum tiltækum ráðum og
tilraunum, hvort mögulegt sé að
brenna í fiskiskipum okkar þeirri
svartolíu sem við kaupum nú frá
Rússum.
Ráðuneytið og þeir menn, sem
um þessi mál hafa fjallað, hafa
alltaf haft að leiðarljósi, að hér er
fyrst og fremst verið að þraut-
reyna ákveðna leið til sparnaðar,
stórfellds sparnaðar fyrir út-
gerðarmenn, sjómenn og þjóðar-
búið. Brennsla svartolíu er ekki
takmark út af fyrir sig, og engu
máli skiptir hvað eldsneytið heit-
ir. En ef það er ódýrara en annað
eldsneyti, ef það er t.d. 40% ódýr-
MEÐ tilvisun til skrifa Morgun-
blaðsins að undanförnu, þar sem
reynt hefur verið að gera starf-
semi Kaupfélags Skagfirðinga
tortryggilega í augum almennings
og jafnframt gert lítið úr því
þýðingarmikla uppbyggingar-
starfi er félagið hefur staðið að,
til þjónustu við íbúa Skagafjarðar
og hinn mikla fjölda félagsmanna
kaupfélagsins, þá viljum vér upp-
lýsa eftirfarandi:
ara í innkaupi, eins og svartolian
okkar er miðað við gasolíu, þá er
sjálfsagt að reyna að brenna þvi.
Ef t.d. 75% af fiskiskipaflota okk-
ar brenndu svartoliu, myndi spar-
ast um 1000 milljónir króna á ári,
samkvæmt útreikningum þjóð-
hagsstofnunar.
Ráðuneytið og svartoliunefnd
hafa unnið að þessum málum á 2
— 3 ár og nú er staðan sú, að 13
togarar og Akraborgin brenna
svartolíu að staðaldri. Og alltaf
bætast fleiri i hópinn, þannig að
ekki færri en 20 skip til viðbótar
undirbúa svartoliubrennslu eða
hafa sýnt áhuga á henni. Þeir
verða sem sagt fleiri og fleiri sem
telja sig ekki hafa efni á þvi, að
reyna ekki svartolíu I skip sin, þvi
að e.t.v. er með því hægt að spara
tugi milljóna á hverju ári í elds-
neytiskostnað fyrir hvert skip.
Ráðuneytið hvetur hins vegar
engan til að brenna svartolíu, og
hefur aldrei gert, en ef menn
hafa áhuga og vilja reyna að
spara, þá hefur þeim staðið til
boða tæknileg aðstoð svartolíu-
nefndar og örlitil fjárhagsaðstoð
til að gera nauðsynlegar breyting-
ar á vél.
Þannig standa mál þessi i dag.
Reynsla af svartoliubrennslu á
skuttogurum er góð fram til
þessa, um það ber eigendum skip-
félaganna var sett saman sérstök
fóðurblanda með fituinnihaldi, og
var fóðurgildi hennar sérstaklega
útreiknað miðað við þörf. Það
sem af er þessu ári hefur kúa-
fóðurblanda hækkað töluvert,
sama er að segja um skipsfragt og
svo hafa komið fram hækkanir
hér innanlands vegna breytinga á
gengi íslenzku krónunnar miðað
við erlendan gjaldeyri.
Allir þessir þættir hafa haft það
anna saman. Þetta kom m.a. fram
hjá þeim á ráðstefnunni, sem
Sverrir sat og skrifaði um í grein
sinni. Hann getur þessa samt
hvergi, merkilegt nokk. Ekkert
bendir enn til aukins viðhalds.
Reynsla Akraborgar er góð fram
til þessa (kom einnig fram á ráð-
stefnunni, en hefur sjálfsagt farið
fram hjá Sverri).
Af ofangreindum sökum er
stefnan enn óbreytt í svartoiíu-
málum. Reynslan hlýtur að vera
ólygnust og ef reynslan sýnir að
hægt er að brenna svartolíu í stað
gasoliu, var betur af stað farið en
heima setið. Þessi rök hafa sumir
menn aldrei skilið. Þótt áhugi fyr-
ir svartoliu hafi lengi verið tals-
verður og langflestir hafi tekið
stefnu ráðuneytisins og tilraunar
með svartolíu, sem sjálfsagðan og
eðlilegan hlut, þá hafa einstaka
úrtölumenn verið á sveimi í
kringum málið a.m.k. frá þvi ég
hóf afskipti af því fyrst. Með ótrú-
legri elju hafa þeir barist gegn
öllum tilraunum með brennslu
svartolíu, barist gegn ráðuneyt-
inu, barist gegn svartoliunefnd og
þeim einstaklingum sem í henni
sitja. Allt i pati! Allt ónýtt!, var
söngurinn til að byrja með og
þessi söngur er sunginn enn upp í
opið geðið á mönnum sem hafa
virkilega áhuga á að spara sér og
þjóðinni stórfé og staðhæfa að
í för með sér að verðlag breytist
nokkuð svo að segja með hverjum
skipsfarmi, og skiptir því veru-
lega um verð á fóðurvörum
hvenær útskipun hefur átt sér
stað i Danmörku.
3.
Rétt fyrir miðjan október s.l.
var verð á A-fóðurblöndu frá K.S.
heimkeyrðri af félaginu til bænda
í Skagafirði kr. 50.300,- pr. tonn,
en siðan þá hefur verðið hækkað I
þeir græði 1 milljón á mánuði
með því að brenna svartolíu.
Einn þessarra manna er Sverrir
Hermannsson, alþingismaður.
Ofáar eru blaðagreinar hans orðn-
ar gegn svartolíubrennslu. Hann
hatast við svartolíunefnd og gerir
grín að þátttöku ráðuneytisins I
málinu. Allt í pati! Allt ónýtt!
Ég ætla ekki að rökræða við
Sverri um vélfræði. Á henni höf-
um við báðir trúlega lítið vit. Ég
kr. 52.880,-. Er þvi verð það, sem
Morgunblaðið gaf upp rangt. I
slíkum samanburði verður láka að
taka tillit til þess hvort fóður-
blöndurnar séu sambærilegar að
efnainnihaldi og fóðurgildi, en
þeim samanburði sleppir Morgun-
blaðið í frétt sinni.
4.
Vér höfum i höndunum sölu-
nótu á innflutningi einkaaðila á
A-fóðurblöndu til Skagafjarðar
um siðustu áramót og kostaði sú
fóðurblanda heimkomin til
bænda kr. 43.200,- tonnið.A sama
tíma seldi Kaupfélag Skag-
firðinga A-fóðurblöndu heim-
keyrða til bænda á kr. 40.800,-
tonnið, þannig að verð félagsins
Framhafd á bls. 31
ætla ekki að fjalla um rök hans
gegn svartolfubrennslu eða vitna
nánar til góðrar reynslu af henni
fram til þessa. Ég vil hins vegar
beina þeim tilmælum til Sverrir
Hermannssonar, alþingismanns,
að hann sem einn af ráðamönnum
þjóðarinnar fjalli um mál þetta af
fullri ábyrgðartilfinningu, að
hann virði áhuga þeirra sem eru
nú að gera tilraun með svartolíu.
Sverrir má brenna þvi eldsneyti
sem hann vill, enginn amast við
því. En fjölmargir útgerðarmenn
hafa brennandi áhuga á að spara,
eru tilbúnir að reyna svartolíu-
brennslu í því skyni, og Sverrir
Hermannsson hefur enga heimild
til að ófrægja þær tilraunir.
Það er svo umhugsunarefni
hver raunverulegur vilji alþingis-
mannsins er, annað en vera á
móti. Vill hann hætta þessum til-
raunum? Vill hann banna þeim
að brenna svartoliu, sem áhuga
hafa? Hvað meinar hann með að
yfirgnæfandi líkur séu á því að
brennsla svartolíu sé glapræði,
hvaðan hefur hann þær upplýs-
ingar?
Ég vil taka fram, að ofanritað
skrifa ég ekki fyrir hönd ráðu-
neytisíns.
Arnmundur Backman.
Athugasemd f rá Kaup-
félagi Skagfirðinga
Kaupfélagsstjórar:
Undrandi yfir ómaklegum árásum
1.
Félagsmenn Kaupfélags Skag-
firðinga voru um s.l. áramót 1327
með liðlega 3050 manns á fram-
færi sínu, en ibúar í Skagafirði
voru þann 1. desember s.l. 4143.
Þannig stendur allur þorri ibúa
héraðsins að félaginu og þar á
meðal eru langflestir bændur
sýslunnar, og eru þeir bæði virkir
og góðir félagsmenn. Kaupfélagið
hefur nýbyggt fullkomið slátur-
hús, sem kostaði um 200 millj.
króna.
Á árinu 1975 urðu innleggjend-
ur á sláturfé alls 2043, en það ár
slátraði félagið um 69 þús. fjár.
Aðalfundur félagsins er hald-
inn ár hvert fyrir opnum tjöldum,
og er hann æðsta vald I málefnum
félagsins. Ekki er þvi hægt með
sanni að segja, að fámenn valda-
klíka stjórni þessu félagsfyrir-
tæki, eins og þeir viljið gefa í
skyn.
2.
Reynt hefúr verið að gera tor-
tryggilegt verðlag á fóðurblöndu
hjá Kaupfélagi Skagfirðinga og
látið að þvi liggja að um of hátt
verð sé að ræða, miðað við það
sem gerist hjá einkafyrirtæki,
sem flytur inn fóðurvörur. Mikill
óstöðugleiki hefir verið í öllu
verðlagi eins og kunnugt er, og á
það ekki aðeins við verðlag hér á
landi heldur einnag erlendis. Is-
lendingar kaupa mest af fóður-
vörum frá Danmörku, en þar er
verðákvörðun í höndum ráða-
manna Efnahagsbandalagsins.
Samkvæmt sérstakri beiðni ráðu-
nauta á Norðurlandi til samvinnu-
MORGUNBLAÐINU barst f gær
frá Sambandí fsl. samvinnufélaga
tilkynning um eftirfaranda álykt-
un kaupfélagsstjórafundar, sem
haldinn var f Reykjavfk 19. og 20.
nóvember:
„Fundur nær allra kaupfélags-
stjóra landsins, haldinn í
Reykjavik dagana 19. og 20. nóv.
1976, lýsir undrun sinni yfir þeim
ómaklegu árásum, sem samvinnu-
hreyfingin hefur að undanförnu
orðið fyrir i nokkrum dagblað-
anna. Af þessu tilefni leyfir fund-
urinn sér að minna á eftirfarandi:
1. Kaupfélögin og Sambandið
eru eign 40 þúsund samvinnu-
manna í landinu og þjóna engum
hagsmunum öðrum en hagsmun-
um almennings og þar með
þjóðarinnar allrar.
2. Samvinnuhreyfingin hefur
jafnan stutt að byggðaþróun og
byggðajafnvægi og hefur þvi lagt
sérstaka áherzlu á þjónustu við
landsbyggðina og atvinnuupp-
byggingu viðs vegar um landið,
jafnt á sviði verzlunar, iðnaðar,
landbúnaðar og sjávarútvegs.
Nýjustu dæmin um iðnaðarupp-
byggingu samvinnumanna er að
finna á Akureyri í stækkun Gefj-
unar, á Egilsstöðum í Prjónastof-
unni Dyngju og á Sauðárkróki, en
þangað flutti Sambandið nýlega
eina af framleiðslugreinum Gefj-
unar.
3. Ein sterkasta félagsmanna-
heildin innan samvinnuhreyfing-
arinnar er bændastéttin. Það hlýt-
ur því að teljast eðlilegt, að sam-
vinnusamtökin hafi fest mikið
fjármagn í vinnslustöðvum
landbúnaðarins og í iðnfyrirtækj-
um sem vinna úr hráefnum frá
landbúnaði. Á sama hátt hlýtur
það að vera fullkomlega eðlilegt,
að iðnfyrirtæki samvinnufélag-
anna fái til frekari vinnslu þau
hráefni, sem til falla í sláturhús-
um og öðrum vinnslustöðvum
félaganna, enda leitast þessi iðn-
fyrirtæki við að fullvinna hráefn-
in sem mest I landinu, þannig að
starfsemin skapi sem mesta at-
vinnu og sem mestar gjaldeyris-
tekjur.
4. Með stefnu sinni um upp-
byggingu vinnslustöðva og iðn-
fyrirtækja hafa samvinnumenn
haft algera forystu um nýtingu
innlendra hráefna f landinu
sjálfu til framleiðslu iðnvarnings
fyrir innanlandsmarkað og til út-
flutnings. Iðnfyrirtæki samvinnu-
manna eru óumdeilanlegir braut-
ryðjendur í útflutningi á iðn-
varningi úr hráefnum land-
búnaðarins, enda er hlutdeild
þeirra í þessum útflutningi mjög
stór.
5. Samvinnumenn telja rétt að
brýna fyrir fólki að gjalda .varhug
við þeim taumlausa áróðri, sem
um þessar mundir er rekinn gegn
einum höfuðatvinnuvegi þjóðar-
•nnar, landbúnaðinum.
Landbúnað þjóðarinnar ber vissu-
lega að rökræða sem hvern annan
af atvinnuvegunum, en augljóst
hlýtur að vera sanngjörnum gagn-
rýnendum, að vandamál land-
búnaðarins i dag stafa fyrst og
fremst af þeirra óðaverðbólgu,
sem tröllriðið hefur islenzku
efnahagslífi á undanförnum ár-
um. Jafnframt hefur mat manna
á gildi einstakra atvinnuvega
ruglazt um sinn vegna þeirrar
nýorðnu þróunar erlendis, að
sjávarafurðir hafa stórhækkað í
verði á sama tima og niðurgreiðsl-
ur á landbúnaðarafurðum hafa
verið auknar í ýmsum þeirra
landa, sem Islendingar selja land-
búnaðarafurðir til. Hitt ber jafn-
framt að hafa I huga, að þótt sölu-
og vinnslukostnaður land-
búnaðarvara hafi vissulega
hækkað mikið hér á landi af völd-
um verðbólgunnar, er milliliða-
kostnaður á þessum vörum
hérlendis með þvi lægsta sem
þekkist á Vesturlöndum. Við
umræðu um málefni land-
búnaðarins ber að minna sérstak-
lega á, að hráefni frá honum eru
nú orðin undirstöðuþáttur I út-
flutningsiðnaði landsmanna.
Þúsundir heimila víðs vegar um
land byggja afkomu sína á
þessum þætti og eiga allt sitt
undir því að hann megi eflast og
dafna.
6. Fundurinn vísar algerlega á
bug þeim órökstudda einokunar-
áróðri, sem einstök dagblaðanna
hafa rekið gegn samvinnu-
samtökunum. Það er vafalaust
engin tilviljun, að áróðri sem
þessum er beint gegn hreyfing-
unni einmitt nú, þegar hún er í
sterkri sókn í atvinnuupp-
byggingu sinni víðs vegar um
landið. Slíkar áróðursherferðir
gegn samvinnuhreyfingunni eru
þekktar i sögunni, þegar sérhags-
munaaðilar hafa óttazt að
hreyfingin kynni að draga spón
úr aski þeirra. Samvinnu-
hreyfingin mun láta órökstuddar
árásir sem vind um eyrun þjóta,
en er ávallt reiðubúin að taka við
rökstuddri og sanngjarnri gagn-
rýni og til þess að gefa sem ýtar-
legastar upplýsingar um málefni
sín. Kaupfélagsstjórafundurinn
hvetur því til málefnalegrar um-
ræðu iim stefnu og störf sam-
vinnuhreyfingarinnar."