Morgunblaðið - 03.12.1976, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. DESEMBER 1976
21
Magnús Finnbogason setur bændafundinn.
nóg. Milli 25—30% af verðinu fá
bændur ekki fyrr en eftir dúk og disk
og þá i verðlitlum krónum. Minnti
hann á að milli 70 og 80 manns hefðu
horfið úr mjólkurframleiðslunni á
Suðurlandi að undanförnu og það væri
ekki fyrir annað en litið væri upp úr
þessu að hafa og vinnuálag væri óeðli-
legt. Á meðan venjulegt fólk hefði 5
daga vinnuviku, þyrftu kúabændur að
vinna 365 daga á ári.
Sagði Sigurjón það sína skoðun að
alltof litið samband væri milli bænda
og forystumanna þeirra og mynda
þyrfti félög bænda. þar sem verðlags-
grundvöllurinn yrði lagður fyrir á hverj-
um tima og bændur yrðu að sam-
þykkja hann. Þá-vildi Sigurjón að land-
inu yrði skipt i verðlagssvæði.
Sláturfélagið á inni
110 milljónir hjá rfkinu
Gisli Andrésson á Hálsi, formaður
stjórnar Sláturfélags Suðurlands. gerði
að umtalsefni gæruvandamálið frá
fyrra ári, og sagði að Sláturfélagið
hefði selt verksmiðju sinni gærurnar á
hærra verði en SÍS verksmiðjum sin-
um. eins hefði félagið selt 25 þúsund
gærur til Loðskinns h.f. á Sauðárkróki
og fengið 1 7 krónum hærra verð fyrir
þær gærur en SÍS reiknaði gærurnar á
til sinna verksmiðja. Sagði Gísli nú
Ijóst að gæruverðið yrði greitt að fullu
Fram kom hjá Gísla að Sláturfélagið
á nú eftir að fá um 110 milljónir króna
frá ríkissjóði fyrir framleiðslu ársins
1975 en bændur eiga hins vegar eftir
að fá greiddar um 90 milljónir króna,
þvi 20 milljónir hafa verið færðar frá
öðrum deildum félagins og greiddar
bændum.
Gísli sagðist litið geta sagt um
hvernig rekstur félagsins kæmi út á
þessu ári en nú væru bændur að fá
2100 krónur fyrir hvern innlagðan dilk
frá þessu hausti og ætlunin væri að
reyna að inna vetrargreiðsluria af hendi
fyrir jól en afurðalánin kæmu hins
vegar ekki fyrr en rétt fyrir áramót.
Varðandi það að sláturleyfishafar ættu
að fá 75% afurðaverðsins t afurðalán
sagði Gisli. að Sláturfélagið hefði hing-
að til greitt um 68% af afurðaverðinú
fyrir áramót. Félagið þyrfti að greiða
ýmsan kostnað við slátrunina og ekki
væri til staðar neinn verasjóður til að
brúa þetta bil.
Hvenær á að byggja sláturhús
á Hvolsvelli?
Ólafur Ólafsson, kaupfélagsstjóri á
Hvolsvelli, tók næstur til máls og
ræddi um fjárhagsvandræði bænda
vegna þess að þeir hefðu ekki fengið
greiðslur fyrir afurðir sínar frá fyrra ári
Mótmælti hann þvi að kaupfélögin
gætu yfirboðið eitthvað, því flest kaup-
félög væru búin að lána viðskipta-
mönnum sinum vörur út á hærri upp-
hæð en næmi innlegginu en mörg
kaupfélog greiddu bændum
80—100% afurðaverðsins fyrir ára-
mót. Sagðist Ólafur ekki vilja deila á
Sláturfélgaið en fundurinn væri þó
kallaður saman vegna þess að dráttur
hefði orðið á greiðslum frá Slátur-
félaginu Sagði hann það tal manna að
stjórn Sláturfélagsins hefðu þá stefnu
að byggja fyrst upp verslanir i
Reykjavík. þá að byggja upp sláturhús
og I þriðja lagi að greiða bændum.
Ólafur tók fram að ef þetta væri mis-
skilningur þyrfti að leiðrétta það, en
bændur vildu að röðin á þessum atrið-
um yrði öfug og greiðslur til bænda
ættu að ganga fyrir. Spurðist hann
fyrir um hvernær Sláturfélagið ætlaði
að byggja sláturhús á Hvolsvelli og
varpaði fram þvi að Flóabúið hefði ekki
þurft að nota nema helming leyfilegra
afskrifta í fyrra og getað greitt bænd-
um hærra afurðaverð
Sigurður Tómasson á Barkastöðum
sagði að Ólafur kaupfélagsstjóri vildi
það eitt að Sláturfélagið yrði lagt niður
og kaupfélögin gætu tekið við verkefn-
um þess. Til þess fundar væri boðað
vegna þess bændur hefðu ekki fengið
sitt kaup að fullu þó komið væri á
annað ár frá innleggi. Sigurður sagði
að oft heyrðist talað um að stjórnir
sölufélaganna væru ekki nógu dugleg-
ar en þarna þyrfti meira að koma til.
Þetta ástand væri ekki tilkomið vegna
þess að ekki væru til peningar i land-
inu heldur væri fjármagninu ekki rétt
stjórnað.
Bændur eru i
nauðavörn
Séra Halldór Gunnarsson i Holti
sagði bændur standa i nauðavörn.
Sagði hann bændur ekki verða nógu
sameinaða og sterka stéttarlega. Flestir
væru bændur i Sjálfstæðisflokknum og
Framsóknarflokknum en þegar þessir
flokkar væru i rikisstjórn ættu bændur
í raun enga stjórnarandstöðu Bændur
úr öllum flokkum þyrftu að standa
betur saman um sin mál og blanda
ekki saman flokkspólitiskum hagsmun-
um og baráttunni fyrir bættum kjörum.
Vitnaði Halldór til ummæla Ólafs
kaupfélagsstjóra og sagði að sjálfsagt
þætti kaupfélagsstjóranum óeðlilegt að
Sláturfélagið sæi um afurðasölumálin
en kaupfélagsstjórinn mætti ekki
gleyma þvi að fleiri væru afurðir en
kjöt og gærur. i Rangárþingi væri mikil
kartöflurækt og þar mætti gjarnan
standa betur að geymslu og sölumál-
um.
Að siðustu lagði Halldór fram tillögu
um 20 manna nefndir bænda sem
störfuðu stjórnum sölusamtakanna til
trausts og halds. í framsögu sinni fyrir
tillögunni vitnaði hann til baknefndar
Alþýðusambands islands.
Erlendur Árnason, Skiðabakka.
lagði á það áherslu að bændur yrðu að
standa fast saman um sölusamtök sin.
Sagðist hann vera vantrúaður á að
bændur færðu búreikninga rétt og i
þeim kæmi ekki fram öll vinna við
búið Erlendur sagði Rangæinga vera
orðna langeyga eftir nýju sláturhúsi i
sýslunni en sagði að siðustu að bænd-
ur ættu að standa fast á rétti sinum en
ekki vera með bægslagang.
Jón Kristinsson i Lambey spurði
hvort það væri rétt að sláturleyfishafi
hefði fengið nærri 5000 krónum I
afurðalán fyrir hvern 1 3 kllóa dilk en
bændur fengju nú aðeins greiddar
2100 krónur.
Núverandi samningar um
búvöruverð skripaleikur
Ölvir Karlsson, Þjórsártúni. sagði
að vandamál bænda nú mætti rekja til
verðlagsgrundvallarins og núverandi
samningar við neytendur um búvöru-
verð væri nánast skripaleikur en rlkis-
valdið kæmist hjá þvi að taka þarna á
sig nokkrar skuldbindingar. Mælti
hann með þvi að samið yrði við ríkis-
valdið beint. Spurði Ölvir hvað væri
hæft i þvi að hægt væri að fá 1/3
hærra verð fyrir ullina á erlendum
mörkuðum en bændur hér fá fyrir
hana
Árni Arason á Helluvaði sagði
stjórnvöld erfið viðureignar og stefnu
ríkisstjórnarinnar hafa bitnað hart á
bændum. Hvatti hann bændur til að
endurskoða sina pólitisku afstöðu. þvi
einum of oft væru bændur heldur
tryggir í pólitikinni Sagði Árni bændur
vera tekjulægstu stéttina I landinu og
Framhald ð bls. 22
Birgir ísL Gunnarsson, borgarstjóri:
Framlög til framkvæmda
aukast úr 29,5% 1
32,2% af heildarút-
gjöldum borgarsjóðs
— Greiðslustaða viðunandi með aðhaldi í rekstri
BIRGIR Isl. Gunnarsson borg-
arstjóri fylgdi frumvarpi að
f járhagsáætlun Reykjavfkur-
borgar fyrir árið 1977 úr hlaðai
á borgarstjórnarfundi I gær
með (tarlegri ræðu, þar sem
hann gerði grein fyrir f járhags-
stöðu borgarinnar á þessu ári
og skýrði einstaka þætti fjár-
hagsáætlunar fyrir næsta ár. 1
lok ræðu sinnar dró borgar-
stjóri saman I stuttu máli
helztu einkenni fjárhagsáætl-
unarinnar og fer þessi loka-
kafli ræðu borgarstjóra hér á
eftlr:
1. Þrátt fyrir verðbólgu á ár-
inu 1976 og aukin útgjöld á
ýmsum sviðum af þeim sök-
um hefur tekizt að halda
greiðslustöðu borgarsjóðs í
viðunandi horfi allt árið, og
reyndar var greiðslustaðan
góð fyrri hluta árs. Fjár-
hagsleg afkoma borgarsjóðs
I árslok ræðst að sjálfsögðu
mjög af innheimtu álagðra
gjalda siðustu daga ársins,
en innheimtan er nú lakari
en á sama tíma og í fyrra, en
sfðasta ár var innheimtan
verri en árið þar á undan.
Tekizt hefur að halda
greiðslustöðu viðunandi
með aðhaldi í rekstri og með
því að setja nýjar fram-
kvæmdir ekki af stað, nema
nokkurn veginn væri tryggt,
að fjármagn væri fyrir
hendi til að standa undir
þeim.
2. Samkvæmt því frumvarpi
að fjárhagsáætlun, sem hér
liggur fyrir, munu heildar-
tekjur borgarsjóðs milli
áætlana hækka um 26.9%,
en um 17.9% frá áætlaðri
útkomu þessa árs. Reiknað
er með að innheimta útsvör
með 10% álagi, og verða þvi
álagningarreglur þær sömu
á þessu ári. Þó er reynt að
stilla álagningu fasteigna-
gjalda f hóf eins og mögulegt
er og ekki reiknað með að
nota lögheimilað álag að
fullu, en það þurfti að gera
árin 1974 og 1975.
3 Rekstrahlið fjárhagsáætlun-
ar hækkar um 31.6% frá
fjárhagsáætlun þessa árs.
Til samanburðar má geta
þess, að vfsitala vöru og
þjónustu hefur á sama tfma
hækkað um 29.9% og fram-
færsluvfsitala um 31.9%.
Þegar enn fremur hefur ver-
ið tekið tillit til kauphækk-
ana á sama tfmabili og ann-
arra hækkana, verður ekki
annað séð, en áætluð út-
gjaldahækkun sé undir með-
alhækkun.
4. A hverju ári eru teknar í
notkun margvfslegar þjón-
ustustofnanir í hinum ýmsu
borgarhverfum, ekki sfzt
nýju hverfunum. Slík þjón-
ustuaukning kallar á aukið
starfslið hjá borginni, og því
væri það eðlilegt, að
rekstrarkostnaður hækkaði
meira en nemur meðaltals-
hækkunum. Við útreikning
áætlaðra útsvara er reiknað
með fjölgun gjaldenda um
1%. Unnt er að reikna með
þeirri fjölgun vegna aldurs-
samsetningar, þótt fbúum
hafi fjölgað mun minna í
Reykjavfk á undanförnum
árum. Ef horft er til framtfð-
arinnar, þá vekur það
áhyggjur, að hin sfaukna
þjónusta borgarinnar er bor-
in uppi með auknum þunga
af þeim gjaldendum, sem
fyrir eru, en þeim mun
væntanlega ekki fjölga f
hlutfalli við kostnaðaraukn-
ingu vegna aukinnar þjón-
ustu.
5. Framlög borgarsjóðs til
byggingarframkvæmda á
eignabreytingalið áætlunar-
innar hækka úr 1.210 millj.
kr. f 1.624 millj. kr., eða um
tæplega 35%. Framlög til
nýbygginga gatna og hol-
ræsa hækka hins vegar úr
728.4 millj. kr. í 871.9 millj.
kr., eða um tæp 20%. Sam-
anlagðir framkvæmdir
munu taka til sín 32.2% af
heildarútgjöldum borgar-
sjóðs á næsta ári á móti
29.5% skv. áætlun þessa árs.
6. 1 framkvæmdum hefur ver-
ið dregið úr gatnagerð á
undanförnum árum, en á
þeim lið lögð áherzla á ný
byggingarsvæði, bæði fyrir
íbúðarhús og iðnaðar- og
verzlunarbyggð.
7. Aukin áherzla er lögð á ým-
is konar byggingarfram-
kvæmdir. Stofnanir fyrir
aldraða munu vega þungt á
næsta ári og því næst skóla-
byggingar. Athygli vekur í
sambandi við skólabygging-
ar, að ekkert lát er á þörf
fyrir skólahúsnæði, þótt
nemendum f Reykjavík hafi
s.l. 3 ár fækkað um 1836, eða
mun hærri tölu en nemur
fjölda nemenda í fjölmenn-
asta skólanum, þ.e. Fella-
skóla, en þar eru nemendur
1488.
8. Af öðrum framkvæmdum
er lögð vaxandi áherzla á
barnaheimili, heilbrigðis-
stofnanir og framkvæmdir
vegna umhverfis og útivist-
ar.
9. Ljóst er, að um ýmsar fram-
kvæmdir er borgin háð
framlögum frá rfkissjóði,
eins og á sviði skólabygg-
inga, íþróttamannvirkja,
heilbrigðisstofnana og dag-
vistunarstofnana. Ég hef rit-
að fjárveitinganefnd Alþing-
is bréf um þessi mál, sem
lagt var fram f borgarráði
s.l. þriðjudag. Fram-
kvæmdageta borgarinnar og
þar með nýting þeirra fjár-
muna, sem f þessari áætlun
eru ætlaðir til sameiginlegra
framkvæmda rfkis og borg-
ar, mun að sjálfsögðu fara
eftir þvf, hvað endanlega
verður samþykkt á Alþingi
um fjárveitingar úr ríkis-
sjóði til Reykjavfkurborgar.