Morgunblaðið - 31.03.1977, Blaðsíða 27

MORGUNBLAOIÐ, FIMMTUDAGUR 31. MARZ 1977
27
Eyjólfur Konráð
Jónsson:
Happdrættislánin bundin
Norður- og Austurvegi að lögum
Fulltrúar Reykvíkmga þingmenn þagnar í umræðu um
fjárlög og vegamál, sagði Eggert G. Þorsteinsson
FYRRI hluti umræðna
um Vegaáætlun á Al-
þingi var rakinn hér á
þingsíðu Morgunblaðs-
ins sl. miðvikudag. Hér
verður fram haldið að
rekja efnislega mál þing-
manna.
Stjórnarþing-
maður gagnrýnir
Vegaáætlun
Sigurlaug Bjarnadóttir (S) taldi of
mörg sannleikskorn felast í stóryrtri
gagnrýni stjórnarandstæðinga Hins
vegar væri ,,skellinöðrumálflutningur'
Karvels Pálmasonar ekki líklegur til að
hafa árangur sem erfiði. Sigurlaug
sagði eðlilegt að stjórnarþingmenn
reyndu að ná sem mestri samstöðu og
eindrægni í þeim málum, sem ríkis-
stjórnin stæði að og bæri ábyrgð á,
ekki sízt á tímum efnahagslegra örðug-
leika. Þá þætti jafnan lítið drengskapar-
bragð að ..svíkjast undan merkjum'
Þetta gerði hún sér Ijóst, einmitt varð-
andi viðkvæm mál eins og Vega-
áætlun. En þegar árekstur yrði milli
viljans til samstöðu annars vegar og
samvizku og sannfæringar hins vegar,
hlyti hið síðarnefnda að ráða úrslitum
Það væri því ekki af neinni léttúð af
sinni hálfu að hún lýsti því yfir hér, að
hún gæti ekki stutt þá Vegaáætlun, er
hér væri til umræðu. Yfirlýsing sam-
gönguráðherra, f.h. ríkisstjórnarinnar,
um endurskoðun áætlunarinnar þegar
á næsta hausti, hefði þó mildað hug
sinn til hennar Þakkaði hún þá afstöðu
sem í yfirlýsingunni fólst.
Sigurlaug sagði framkvæmd at-
vinnumála, menntamála, heilbrigðis-
mála og félagsmála I strjálbýli komna
undir því, hvern veg væri að sam-
gönguþættinum búið. Fjárframlög til
vegamála hefðu hins vegar dregizt
saman að raungildi á undanfömum
árum, bæði að því er varðaði fastar
tekjur Vegasjóðs og framlög ríkissjóðs
Við margítrekaðar yfirlýsingar um að
auka þyrfti hlutdeild Vegasjóðs I tekj-
um af umferð, hefði ekki verið staðið.
hún hefði þvert á móti lækkað Þetta
væri þeim mun hörmulegra sökum
þess að mælir skuldasöfnunar okkar
erlendis væri meir en fullur. Hins vegar
væri óhjákvæmilegt að taka stórlán
erlendis til vegamála. strax og lánapóli-
tík Islendinga út á við hefði náð þolan-
legu jafnvægi. í þeim efnum hefðu
orkumál, virkjanir og varmaveitur,
notið forgangs um sinn.
Með því að taka inn á almenna
vegaáætlun lögbundna stóráætlun um
Norður- og Austurveg, sem ásamt
Borgarfjarðarbrú spannaði megnið af
almennu vegafé, væri komið aftan að
Alþingi — og gengið þvert á yfirlýs-
ingar ráðherra og annarra um löggjöf
um happdrættislán. Sigurlaug ræddi
vegagerð og las úr leiðara Morgun-
blaðsins 27 marz sl , þar sem fjallað
væri um byggðajafnvægi á ,,hinn veg-
inn", sem lýsti vel afstöðu núverandi
ríkisstjórnar til landsbyggðarinnar.
Yfirlýsing ríkis-
stjórnar mikilvæg
Eyjólfur Konráð Jónsson (S)
fagnaði yfirlýsingu samgönguráðherra,
sem hann gaf í nafni ríkisstjórnar, um
happdrættislán og Norður- og Austur-
veg Framkvæmdir varðandi Norður-
veg hefðu verið hægari heldur en efni
stóðu t.l, sem að nokkru yrði að skrifa
á reikning efnahagsörðugleika I þjóð-
félaginu. í fyrra var lánað nokkurt fjár-
magn frá Norður- og Austurvegi (350
framkvæmd væri þörf út af fyrir sig. þó
að hún hefði e.t.v. mátt bíða um sinn,
en eðlilegra hefði verið að taka sérstakt
lán ti) hennar
Eyjólfur sagði að yfirlýsing ríkis-
stjórnarinnar um Norðurveg væri skýr
og ótvíræð að því leyti, að viðkomandi
lög yrðu látin ná tilgangi sínum
Megintilgangur laganna var að byggja
upp þennan veg, en jafnframt að hefj-
ast handa við bundið slitlag á kafla
hans, þegar undirbyggingu væri lokið
' Rétt væri að vísu, að hluti af umræddu
lánsfé hefði farið til verkefna við Hrúta-
fjarðarháls. Öxnadalsheiði. I Skaga-
fjörð og veg út frá Blönduósi.
Eyjólfur sagði að umrædd skulda-
bréf hefðu verið boðin út I ákveðnum
tilgangi og keypt sem slík, en síðan að
hluta varið til annarra framkvæmda
Það er sök sér að lána þetta fé til
annarra framkvæmda, en slíka ráðstöf-
un án fullrar endurgreiðslu væri
AIÞIAGI
skiptingu vegafjár milli kjördæma
Hlutur Vestfjarða lækkaði nú Aðeins
Reykjanes væri með lægra hlutfall af
vegafé en Vestfirðir, en það kjördæmi
hefði haft um þriðjung heildarfjár-
magns til nýbyggingar vega sl. 1 1 ár
Að sínu mati ætti að leggja höfuð-
áherzlu á þau landssvæði, sem verst
væru sett, með samgöngur, sem væru
Vestfirðir og Austfirðir Rakti hún I
Itarlegu máli aðkallandi vegaverkefni á
Vestfjörðum. Þá vék hún að breytingar-
tillögum fjárveitinganefndar um heim-
ild til 400 m.kr. verktakalána og 200
m kr. tilfærslu frá vegaviðhaldsfé til
nýbyggingar vega Taldi hún lítt treyst-
andi á verktakalánin. Skerðingu á við-
haldsfé, sem væri I lágmarki, vildi hún
og mótmæla harðlega
Austurlandsáætlun
og OddsskarS
Helgi F. Seljan (Abl) vék að mót-
mælum sínum í fjárveitmganefnd, 1)
að Austurlandsáætlun væri felld út. að
öðru leyti en því sem tekur til Odds-
skarðs, en hún ætti rétt á sér innan
ramma Vegaáætlunar 2) minnkandi
hlut Austurlands I þjóðbrautaflokki,
sem minnkaði úr 16% I 11%. Helgi
taldi verktakalánin völt og raunar líka
yfirlýsingu ráðherra um endurskoðun
áætlunar að hausti, ef mið væri tekið af
fyrri yfirlýsingum stjórnarherranna
Hann ræddi sérmál Austfirðinga I
m. kr.) til almennra vegaframkvæmda
Nú hefur verið gefin yfirlýsing um að
þetta fé verði endurgreitt og skili sér
allt til réttra framkvæmda, skv lögum
um Norður- og Austurveg. Eyjólfur
ræddi nokkuð um framkvæmdir á
Holtavörðuheiði, sem kæmi Vestfirð-
ingum, a.m.k. Strandamönnum, til
góða, ekki síðuren Norðlendingum
Eyjólfur taldi álitamál hvort löglegt
væri að taka fé af Norðurvegi til
Borgarfjarðarbrúar Brýr væru sér-
greindar á Vegaáætlun. Eina undan-
tekningin væri vegagerð yfir Skeiðarár-
sand, en þar hefði verið um sérstaka
fjáröflun að ræða I einu lagi til brúar og
vegar Þá hefði ákvörðun um Borgar-
fjarðarbrú verið tekin áður en frumvarp
til laga um happdrættislán til Norður-
vegar var lagt fram. Aldrei hefði verið
rætt um það að skerða fé til Norður
vegar vegna Borgarfjarðarbrúar Sú
Eggert G.
Þorsteinsson
ógjömingur að sætta sig við Sann-
girnismál sé að leysa hnútinn á þann
hátt, sem samgönguráðherra hafi lýst
yfir, f.h. ríkisstjórnarinnar, enda happ-
drættislán þessi bundm ákveðinm
framkvæmd að lögum
Vesturland
Friðjón Þórðarson (S) ræddi um
vegagerð á Vesturlandi og verkefm,
sem þar biðu óunnin Hann taldi nauð-
synlegt að svonefndur Skógarnesvegur
að Ólafsvíkurvegi, vestan Reykhóls-
staða, sem ná ætti skv. lögunum að
Hausthúsum, yrði látinn ná lengra,
þann veg að hér yrði um hringveg að
ræða, er læg* af Ólafsvíkurvegt vestan
við Reykhólsstaði um Hömluholt,
Hausthús, Syðra- og Ytra-Skóganes.
Miklaholt og Litlu-Þúfu á Ólafsvlkurveg
hjá Stóru-Þúfu.
Bláfjallavegur
Sigurður Magnússon (Abl) ræddi
m.a um breytingartillögu, sem hann
flytur ásamt Ellert B. Schram o.fl. um
fjárframlag til Bláfjallavegar, að fólk-
vangi, sem sveitarfélög hér syðra
stæðu að. einkum til skíðaiðkana fyrir
almenning H nn sagði að engu fé
hefði verið varið til þessa vegar af
ríkisins hálfu, síðan 1972 Sveitar-
félögin hefði varið miklu fjármagni til
fólkvangsins og vegarins. en engu að
síður væri hann I þvl ástandi. að boðið
gæti upp á margvíslegar hættur. ef
ekki yrði skjótt við brugðið Sigurður
vék að yfirlýsingu ráðherra um fjár-
framlag (af fjallavegafé) til Bláfjallaveg-
ar í trausti þess að efnt yrði og að um
byrjunarframlag væri að ræða. myndi
hann beita sér fyrir því. að breytingar-
tillagan yrði dregin til baka
Skæklatog og
þingmenn þagnar
Eggert G. Þorsteinsson (A) sagði
vaxandi málskraf um byggðajafnvægi
keyra um þverbak og svo væri komið
að nálgaðist gamanmál Svo virtist
stundum, þegar fjárlög og vegalög
væru á dagskrá, að Reykjavík ætti
engan þingmann, eða einvörðungu
þingmenn þagnarinnar Þegar skoðuð
væru þingskjöl og þingtíðindi (prentað-
ar ræður þingmanna) kænn í Ijós að
drjúgur hluti þingtímans færi I skækla-
tog milli hinna ýmsu kjördæma um
það, hvort þessi vegarspottmn eða
hinn, þessi brúin eða hin, skyldi byggð
nú eða á næsta ári Til þingmanna
Reykjavlkur heyrðist þá lítt
Eggert vék að því nsaverkefm, sem
væri gatnakerfi Reykjavlkur, og borgar-
búar öxluðu kostnað af Hann vék og
að Strætisvögnum Reykjavlkur. sem
gegndu mikilvægu hlutverki I þágu
borgaranna, en væru rekmr með mikl-
um halla, þrátt fynr góða stjórn og
forystu þess fynrtækis Þessi halli væri
greiddur með útsvörum Reykvlkinga
sjálfra Þessir sömu skattborgarar
tækju og verulegan þátt I vegagerðar-
og viðhaldskostnaði þjóðvegakerfisms
méð skattgreiðslum til ríkisms. Hann
vék og að ríkisþátttöku I rekstri strand-
ferðaskipa vítt um land Laun hins
almenna Reykjavíkurborgara væru þó
slður en svo á þann veg, að um
Framhald á bls. 46
Vegaáætlun 1977
— 1980 afgreidd
VEGAÁÆTLUN fyrir árin 1977—80 var afgreidd frá Alþingi á fundi samein-
aðs þings á þriðjudag. Þá komu jafnframt til afgreiðslu nokkrar breytingar-
tilögur við áætlunina. Samþykkt var tillaga frá fjárveitinganefnd um að I
áætlun um fjáröflun til að standa straum af framkvæmd Vegaáætlunar verði
heimilað að taka vinnulán eða önnur bráðabirgðalán til nýrra þjóðvega að
upphæð 400 milljónir króna 1 977 og sömu upphæð 1 978.
Frumvarp frá Guðmundi H. Garðarssyni:
Einkaréttur ríkisins til rekst-
urs hljóðvarps- og sjón-
varpsstöðva verði afnuminn
Breytingartillaga þeirra Lúðvlks
Jósepssonar (Abl ) og Ragnars Arnalds
(Abl ) þess efnis að helmingur af sölu-
skattstekjum rikissjóðs af benslni rynni
til Vegasjóðs var felld að viðhöfðu
nafnakalli með 33 atkvæðum gegn
12 Samþykkir tillögunni voru allir
þingmenn stjórnarandstöðunnar, sem
viðstaddir voru, nema hvað Jón
Ármann Héðinsson (A) sat hjá við at-
kvæðagreiðsluna Á móti voru við-
staddir þingmenn stjórnarflokkanna en
Sigurlaug Bjarnadóttir (S) sat hjá og
greiddi ekki atkvæði Þá var felld til-
laga frá Lúðvlk Jósepssyni (Abl ) og
Helga F Seljan (Abl ) um aukin fram-
lög til þjóðvega á Austurlandi.
Breytingartillaga frá þeim Ragnari
Arnalds (Abl ) og Stefáni JónsSyni
(Abl ) um sérstaka fj’arveitingu til
Norðurlandsáætlunar var felld við
nafnakall og felld var tillaga frá sömu
þingmönnum um að fella niður fjár
veitingu til brúargerðar á Laxá hjá
Hvammi en veita þess I stað fé til brúar
á Valadalsá.
Þingmennirnir Karvel Pálmason
(SFV.) og Sighvatur Björgvinsson (A)
fluttu tillögu um að lækka framlag til
brúar yfir Borgarfjörð úr 400 milljón-
um t 300 milljónir og var þessi tillaga
felld að viðhöfðu nafnakalli Atkvæði
með tillögunni greiddu tveir þing-
menn, flutningsmenn, en atkvæði
gegn tillögunni greiddu 40 þingmenn
og voru þeir bæði úr hópi stjórnarþing-
manna og stjórnarandstæðinga. Fimm
þingmenn sátu hjá og 1 3 voru fjar-
staddir.
Samþykkt var tillaga frá fjárveitinga-
nefnd um breytta sundurliðun fjár til
nýrra stofnbrauta á Norðurlandsvegi
og Norðausturvegi Þá var tillaga
Sigurðar Magnússonar (Abl ) og fl. um
fjárveitingu til Bláfjallavegar dregin til
baka eftir að samgönguráðherra hafði
lýst því yfir að fjár tíl þessa verks yrði
aflað af öðrum lið Vegaáætlunar Að
slðustu var Vegaáætlun I heild sinni
samþykkt með 36 samhljóða atkvæð
um
GUÐMUNDUR H. Garðarsson (S)
hefur lagt fram I neðri deild
Alþingis frumvarp til laga um
breytingu á útvarpslögum nr. 19
frá 1971 og er í frumvarpinu lagt
til, að einkaleyfi rfkisins á útsend-
ingum til viðtöku almennings á
taii, tónum, myndum og öðru efni,
hvort sem er þráðlaust, með þræði
eða á annan hátt, verði afnumið.
Gerir frumvarpið ráð fyrir að
menntamálaráðherra sé heimilt
að veita sveitarfélögum mennta-
stofnunum og einstaklingum leyfi
til útvarpsreksturs en samkvæmt
frumvarpinu skulu leyfisveitingar
til útvarpsrekstrar fyrrgreindra
aðila háðar þeim skilyrðum, að
hjá útvarpsstöð starfi dagskrár-
stjóri, er hafi reynsiu I dagskrár-
gerð fyrir f jölmiðla, og ennfremur
tæknistjóri, er hafi meistararétt-
indi f útvarpsvirkjun eða loft-
skeytamannspróf.
í greinargerð frumvarpsins
bendir flutningsmaður á, að
stjórnarskrá Islands feli í sér að
fullt tjáningarfrelsi skuli ríkja i
landinu og svo hafi verið hvað hið
prentaða mái varðar. En Ísland
hefur þó, segir flutningsmaður,
dregizt aftur úr á einu sviði og
beinlínis lagt hömlur á tjáningar-
frelsið umfram það, sem þekkist í
öðrum lýðræðisríkjum og er það í
sambandi við rekstur útvarps-
Guðmundur H. Garðarsson
stöðva í eigu annarra aðila en
ríkisins. Þingmaðurinn segir i
greinargerð sinni með frumvarp-
inu að íslendingar búi enn við
tæplega hálfrar aldar fyrirkomu-
lag í þessum efnum — fyrirkomu-
lag sem var i sjálfu sér eðlilegt á
bernskuskeiði þessa rekstrarforms
hér á landi, þegar fjármagn var af
skornum skammti og reynsla lítil í
þessum málum og hann tekur
fram að Rikisútvarpið hafi gegnt
hlutverki sinu af mikilli prýði, og
þetta frumvarp sé ekki flutt til að
kasta neinni rýrð á þennan fjöl-
miðil né starfsemi hans.
Guðmundur H. Garðarsson
bendir i greinargerð sinni á, að i
flestum lýðræðisríkjum séu nú
starfræktar margar hljóðvarps- og
sjónvarpsstöðvar, ýmist í eigu hins
opinbera eða félaga og einstakl-
inga. Reynsla af þessu fyrirkomu-
lagi sé góð og notendur þessara
fjölmiðla fái notið meiri fjöl-
breytni i efnisvali vegna aukinnar
samkeppni og sem fleiri fái tæki-
færi til að verða virkir þátttakend-
ur á þessu sviði. í frumvarpinu er
lögð áherzla á, að þær hljóðvarps-
og sjónvarpsstöðvar sem stofnaðar
kynnu að vera, ef frumvarpið nær
fram að ganga, gæti fyllsta hlut-
leysis i stjórnmálum við útsend-
ingu efnis og verði þeim málum
háttað með svipuðum hætti og nú
tíðkast í útsendingum Rikisút-
varpsins. Skulu hinar frjálsu út-
varpsstöðvar stuðla að almennri
menningarþróun þjóðarinnar og
efla islenzka tungu en frumvarpið
gerir ráð fyrir að stöðvarnar haldi
uppi margvislegri fræðslu og þá er
þeim heimilt að halda uppi frétta-
þjónustu. Kveðið er á um að
stöðvarnar skuli virða tjáningar-
frelsi og gæta fyllstu óhlutdrægni
gagnvart öllum flokkum og stefn-
um i opinberum málum og það
sama gildi gagnvart stofnunum,
félögum og einstaklingum.