Morgunblaðið - 05.04.1977, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. APRIL 1S77
ISAL hefur
farið að lögum
Stutt svör íslenzka Álfélagsins h.f. (ÍSAL)við nokkrum atriðum
í greinargerð Heilbrigðiseftirlits ríkisins (HER) birt í Morgun-
blaðinu 22. og 24. marz 1977
Morgunblaðinu hefur bor-
izt eftirfarandi greinar-
gerð frá ÍSAL h.f.
t sfðustu málsgrein inngangs
greinargerðar sinnar lýsir HER
þeirri von sinni, að með henni
Ijúki tfmabili yfirlýsinga um
rangfærslur. Væri vel, ef svoyrði.
tSAL hóf ekki þann leik, en hefur
mátt sitja undir hinum grófustu
ásökunum undanfarnar vikur
m.a. frá opinberum aðilum.
Greinargerð HER, að sögn dag-
blaða upp á 34 vélritaðar síður, er
nýjasta innleggið f þessa herferð,
þótt segja megi að nokkuð sé
dregið f land frá fyrri yfir-
lýsingum.
Misskilin
lagagrein
1 kaflanum um lög, reglur og
skyldur aðila er vitnað í grein 12 i
aðalsamningi svo og í 13. grein
sama samnings, sem hefur laga-
gildi hér á landi. Strax f upphafi
ruglar HER saman þessum
tveimur greinum, og hvaða skyld-
ur þær leggja á herðar ÍSAL og
heilbrigðisyfirvalda í landinu.
Þessi ruglingur gengur síðan aft-
ur í allri greinargerðinni.
Hverjum manni, sem les greinar
12.02 og 12.03 annars vegar og
grein 13 hins vegar, ætti að vera
ljóst, að grein 12 fjallar eingöngu
um skaðleg áhrif frá bræðslunni
utan hennar, og orðalagið „... í
samræmi við góðar venjur í iðn-
aði í öðrum löndum við svipuð
skilyrði". fjallar eingöngu um
hreinsun útblásturslofts frá verk-
smiðjunni, en ekki hollustuhætti
á vinnustaðnum sjálfum. í grein
13 er síðan fjallað um það, að
ÍSAL skuli byggja, útbúa og reka
bræðsluna í samræmi við reglur
um öryggi og í atvinnurekstri,
heilbrigði og hreinlæti, og fjallar
þvf sú grein um þær kröfur, sem
gerðar eru til fyrirtækisins um
hollustuhætti á vinnustað og eft-
irlit opinberra aðila með þessum
þáttum.
HER segir, að lögin um öryggis-
ráðstafanir á vinnustöðum geri
kröfur til vinnuveitenda, sem
þeim sé skylt að fara eftir, óháð
því hvort opinbert eftirlit hafi
hönd í bagga með að slíkum
ákvæðum sé framfylgt. ÍSAL
telur að félagið hafi í viðleitni
sinni til að bæta aðstæður á
vinnustað starfað eftir þessum
lögum.
Slysavarnir á
vinnustað — ISAL
í fararbroddi
1 5. gr. laga um öryggisráðstaf-
anir á vinnustöðum eru gerðar
þær kröfur til vinnuveitenda, að
þeir sjái um, að á vinnustað sé
öllu þannig fyrir komið, að verka-
menn séu verndaðir gegn slysum
og sjúkdómum eftir þvf sem föng
eru frekast til, og einnig að þeir
sjái svo um, að verkamenn fái
vitneskju um, ef hætta fylgir
störfum þeirra, og á hvern hátt sé
bezt að forðast hana. Sérstaklega
skuli leiðbeina óvönum verka-
mönnum, nemum og ungum
verkamönnum í þessu efni.
Eins og margoft hefur komið
fram í fjölmilum og HER má vera
fullkunnugt um, var ÍSAL fyrsta
iðnfyrirtækið á íslandi, sem á
skipulegan hátt vann að slysa-
vörnum og öryggismálum á
vinnusvæði sínu. Til þess var i
upphafi verksmiðjurekstrarins
ráðinn sérstakur öryggisfulltrúi,
og hefur meðal annars verið eitt
af veigameiri hlutverkum hans að
annast kynningu fyrir nýja starfs-
menn um öryggismál á svæðinu
og hættur, sem sérstaklega þurfi
að varast. Auk þess er hverjum
nýjum starfsmanni afhentur
bæklingur um öryggisreglur og
kynningu á vinnuaðstæðum, þar
sem fjöldamargt er tilgreint um
varúðarráðstafanir á ákveðnum
vinnustöðum og ýmislegt er slysa-
varnir varðar.
HER segir síðan, að álverið hafi
haft skyldum að gegna til þess að
fara eftir þessum lögum vegna
stærðar sinnar. Það hefur álverið
gert frá upphafi, og er rétt að geta
þess, að öryggiseftirlit ríkisins
hefur fylgzt með þvi að svo væri.
Mengunarmörk
Síðan tekur HER upp f löngu
máli útdrætti úr heilbrigðisreglu-
gerð fyrir tsland og reglugerð um
varnir gegn mengun af völdum
eiturefna og hættulegra efna. Þar
tekur HER sérstaklega fram, að
þar sem álverið i Straumsvik hafi
ekki starfsleyfi samkvæmt reglu-
gerðinni um mengun af völdum
eiturefna og hættulegra efna, sé
tómt mál að tala um mengunar-
mörk settum samkvæmt henni.
Alverið hafði starfsleyfi sam-
kvæmt sérstökum lögum, sem
ekki var breytt með setningu laga
frá 1968 um eiturefni og hættuleg
efni. Þess vegna þurfti álverið
ekki að sækja um starfsleyfi sam-
kværnt reglugerð settri sam-
kvæmt þeim lögum, en samkvæmt
13. grein aðalsamningsins er
ÍSAL skylt að fara eftir lögum og
reglugerðum um hollustuhætti
vinnustað, sem sett kunna að
verða. Slikar kröfur er að sjálf-
sögðu ekki hægt að setja ótil-
greint, en opinberir aðilar á
íslandi hafa ekki enn sett nein
mörk um mengun á vinnu-
stöðunum sjálfum. Það er því
ákaflega undarlegt að fullyrða, að
íslenzkar reglur séu i fullu sam-
ræmi við reglur á Norðurlönd-
unum og hvergi strangari en þar.
Á Norðurlöndunum munu vera í
gildi slik mengunarmörk, en eins
og áður segir, eru þau ekki í gildi
á íslandi, og er þá vandséð,
hvernig hægt er að fullyrða að
það sem til er sé strangara eða
ekki strangara en það sem ekki er
til. í lokakafla þessa þáttar
heldur HER síðan uppteknum
hætti að rugla saman grein 12.02 i
aðalsamningi og gr. 13 I sama
samningi.
Flúorveiki
Næst fjallar HER í löngu máli
um mengun á vinnustöðum við
álbræðslur og sjúkdóma, sem af
þeirri mengun geta stafað. Allt of
langt mál væri að elta ólar við
einstök atriði, sem þar koma
fram, en sérstaklega er vikið að
atvinnusjúkdómnum fluorosis.
Sérstaka tegund fluorosis, gadd,
þekkja bændur á íslandi sem
sjúkdóm i sauðfé sínu, sem af-
Tryggvi Ófeigsson:
Ætti að hef ja byggingar á
Landakotstúni og Austurvelli?
varðveita reisn þessa staðar.
Auðvitað að þvi undanskildu aó
túnið er ekki nema brot af því
sem var. Túnið hefur ekki orðið
bifreiðastæðum að bráð né heldur
hefur tekizt að eyðileggja heildar-
svip hverfisins með þeim
byggingahrærigraut, sem svo viða
óprýðir borgina. Vegna þess að
auðu blettina vantar.
Fyrir þremur áratugum skrií-
aði ég grein í Morgunblaðið, ef ég
man rétt, með þessari fyrirsögn, í
tílefni af því, að forustumaður
vildi byggja íbúðarhús sunnan við
Landakotskirkjuna, en norðan við
Hávallagötu. Eítthvað hafði
honum orðið ágengt við
ráðamenn. Hann fór þess þá á leit
við mig, að ég hreyfði ekki and-
mælum i annað sinn. Ég dró upp
úr skúffu óprentaða grein um
þetta sama efni. Ég sagði honum í
hreinskilni, að ég mundi birta
hana tafarlaust, ef meira yrði að
gert i byggingarframkvæmdum á
Landakotstúni. Við svo búið
hefur staðið i 30 ár eða svo.
Vilhjálmur Þór var alltof víðsýnn
maður, listrænn og drenglyndur,
sem sá við nánari íhugun, að um
skemmdarverk var að ræða, sem
hann síst af öllu vildi vera
þekktur fyrir eða viðriðinn á
nokkurn hátt. Hann byggði við
Hofsvallagötu, sem alkunnugt er.
Jónas Jónsson frá Hriflu var
auðvitað alltof listrænn til þess að
láta sér detta í hug byggingu, sem
skyggði á Landakotskirkju.
Hamragarðar standa á horni
Hofsvalla- og Hávallagötu.
Fleiri voru þeir, sem forðuðust
átroðslur við Landakotskirkju, þ.
á m. Ásgeir Ásgeirsson, siðar for-
seti, sem byggði við Hávallagötu
vestan Hofsvallagötu. Svo var og
Haraldur siðar ráðherra, sem
byggði á horni Hofsvallagötu og
Hávallagötu. Allir þessir menn
hefðu getað þrælað sér að Landa-
kotskirkju, hefði meðfædd
smekkvísi þeirra ekki aftrað.
Þettaer rifjað hér upp til saman-
burðar.
Jón Þorláksson borgarstjóri dró
línurnar skýrt, þegar Hólavalla-
gata og Hávallagata voru lagðar
og lóðir seldar við þær á mjög háu
verði vegna opna svæðisins. í tið
Péturs og Bjarna Benediktssonar
borgarstjóra Gunnars Thorodd-
sen og Geirs Hallgrímssonar, hafa
engin vandræði verið gerð á
Landakotstúni, þótt nærri hafi
legið stundum eftir að bilum
fjölgaði svo mjög. En þá snerust
viðkomandi svo hart við og beittu
samtökum og komu þar með í veg
fyrir skemmdarverk.
Landakot er eins og allir vita
ein mesta menningarstöð á
íslandi í sinni röð og þar unnið
svo fórnfúst og kærleiksríkt starf
að einsdæmi er hér i Reykjavík.
Þótt hinu mikilsverða starfi sé
senn lokið á þann hátt sem var þá
er og verður minning svo varan-
leg að allur óbætanlegur skaði
getur ekki liðizt.
I hálfa öld hefur tekizt að
Fyrir borgarráði er nú til um-
ræðu samþykkt skipulagsnefndar
um byggingu á Landakotstúni. Er