Morgunblaðið - 05.04.1977, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. APRÍL 1977
JMwgntttfifaMfr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fróttastjóri
Auglýsingasjóri
Ritstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavlk.
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn GuSmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni GarSar Kristinsson.
ASalstræti 6. simi 10100.
ASalstræti 6. simi 22480
Hitaveitur —
heimilin og
þjódarbúid
egar lesið er um liðna tfð og gengnar kynslóðir er
engu Ilkara en tuttugasta öldin hafi snert Islenzkt þjóðfélag töfra-
sprota, sem gjörbreytt hafi aðstöðu, afkomu og öryggi fólks til hins
betra. Segja má, að við höfum I einu vetfangi stokkið út úr fátækt og
frumbýlingshætti margra alda yfir I tæknivætt velferðarþjóðfélag, þar
sem efnahagslegt öryggi og félagslegt réttlæti móta heildarvipinn, þó
að enn megi margir hlutir betur fara. Þessi öra framþróun hefur
einnig, þvl miður, skolað á land ýmsum öfughætti, sem eyða þarf, og
flætt yfir ýmis verðmæti, er betur væru geymd en gleymd. Enginn vill
þó ganga aftur á bak, I þeim skilningi, að hverfa að hinni horfnu
þjóðfélagsmynd fátæktar og félagslegs ranglætis, utan örfáir úrtölu-
menn, sem aldrei sjá til sólar fyrir eigin sálarmyrkri.
Einn er sá kapttuli samtímasögunnar, sem þjóðin er enn að semja í
framkvæmdum sfnum, er vakið hefur athygli vftt um veröld. Það er
kapftulinn um nýtingu jarðvarmans og fallvatnanna, bæði til hús-
hitunar og til að knýja hjól framleiðslu og verðmætasköpunar f
þjófélaginu.— Upphaf jarðvarmanýtingar liggur þó áratugi að baki.
Þar áttu ekki hlut að máli rósrauð byltingaröfl. Það var svokallað
„borgarst jórnaríhald", sem reið á vaðið um virkjun jarðvarmans hér á
landi. Borgin, sem kennd var við reyk, varð fyrsta reyklausa höfuð-
borgin I veröldinni. — Næstu byggðakjarnar hér á landi, sem hitaveitu
hlutu, Ólafsfjörður og Sauðárkrókur, lutu og hægri stjórnum um sín
héraðsmál, er heita vatnið leysti innflutta orkugjafa þar af hólmi. —
Og það er Hitaveita Reykjavíkur, sem I samvinnu við viðkomandi
sveitarfélög, hefur nú leitt heitt vatn til húshitunar I Hafnarfjörð,
Kópavog og Garðabæ.
Slðan hinar fyrstu varmaveitur komu til sögu hefur þróun orðið
umtalsverð, þó framkvæmdaeyður komi inn I. Dýrkeyptust og hörmu-
legust var þó sú framkvæmdaeyða, sem spannaði öll vinstri stjórnar
árin; ekki sfzt með tilliti til orkukreppunnar I heiminum og margföld-
unar olluverðs, sem kostað hefur þjóðarbúðið ómældan erlendan
gjaldeyri og rýrt ráðstöfunartekjur heimila á olfuhitunarsvæðum meir
og örar en nokkuð annað.
1 viðtali við Gunnar Thoroddsen, orkuráðherra, sem var birt hér I
Morgunblaðinu um helgina, kemur í Ijós, að sérstök áherzla hefur
verið lögð á jarðhitaleit og boranir eftir heitu vatni I tfð núverandi
rfkisstjórnar. Jarðeðlisfræðilegar mælingar og aðrar forrannsóknir
hafa verið framkvæmdar á fjölmörgum stöðum um gjövallt landið,
sem aukið hafa mjög á vitneskju um jarðhitalfkur á hinum ýmsu
stöðum. Tveir nýir jarðborar vóru keyptir til landsins á árinu 1975:
gufuborinn Jötunn, stórvirkasti bor okkar, sem getur borað niður 314
km, og borinn Narfi, en báðir hafa þeir gegnt mikilvægu hlutverki f
jarðhitaleit sfðan. Nægir f þvf sambandi að minna á fyrirhugaðar
hitaveituframkvæmdir á Akureyri, sem talin var án varmaveitumögu-
leika til skamms tfma. Vmsir aðrir staðir eygja nú hitaveitumöguleika,
þar sem áður var talið útilokað að nýta jarðvarma. Þannig er nú talið,
að yfir 80% landsmanna muni á næstu árum búa að varmaveitum, f
stað 66%, sem talinn var hámarksmöguleiki fyrir þremur árum.
Þessar hitaveiturannsóknir allar, varmaveita til nágrannabyggða
Reykjavfkur, Hitaveita Suðurnesja, Hitaveita Akureyrar og varma-
veitur til margra annarra byggða, hafa verið forgangsverkefni hjá
núverandi rfkisstjórn, og eiga eftir að hafa margháttaða þjóðhagslega
þýðingu, auk hagkvæmni fyrir heimilin á viðkomandi svæðum.
En nýting innlendra orkugjafa nær ekki sfður tif fallvatnanna.
Sigölduvirkjun er nú fullunnin og Hrauneyjafossvirkjun hefst á þessu
ári. Frumvarp að heimildarlögum liggur nú fyrir Alþingi um virkjun
Blöndu f Austur-Húnavatnssýslu, sem verður fyrsta stórvirkjunin utan
eldvirknisvæða hér á landi, ef samþykkt verður, og fyrsta stórvirkjun-
in f strjálbýli, þ.e. utan Suðvesturlandsins. Slfk heimildarlög þykja
nauðsynlegur undanfari kostnaðarsamrar lokakönnunar á virkj-
unarsvæði Blöndu. Byggðalfna milli Suður- og Norðurlands er nær
fullunnin. Hún mun tengja saman orkuveitusvæði Suðurlands, Vestur-
lands, Norðurlands vestra og eystra. Þessi tenging verður sfðan fram-
lengd til Austurlands, m.a. f tengslum við fyrstu stóru gufuaflsvirkjun
okkar; og tenging við Vestfirði er einnig ráðgerð. Vmsar smærri og
miðlungsvirkjanir eru nú í athugun, sem vel geta komið til fram-
kvæmda, ef rannsóknir sýna fram á hagkvæmni þeirra.
Nýting innlendra orkugjafa hefur ómetanlega þýðingu, bæði hvað
varðar gjaldeyrissparnað og uppbyggingu iðnaðar og atvinnuöryggis f
landinu. Heildsöluverð á raforku hér á landi er og með þvf lægsta sem
. ekkist f heiminum. Hins vegar er smásöluverð hátt. Þvf veldur fyrst
og fremst dýr dreifingarkostnaður f okkar stóra og strjálbýla landi.
Dreifingarkostnaður er um helmingur orkuverðs f smásölu á Reykja-
vfkursvæðinu og að sjálfsögðu hlutfalllega hærri f strjálli byggðum.
Ríkið tekur og til sfn um fjórðung smásöluverðsins, með 13% verð-
jöfnunargjaldi og 20% söluskatti. Nauðsynlegt er að kanna til hlftar,
hvort hægt sé að minnka bil heildsöluverðs og smásöluverðs, sem yrði
þá að koma fram f lægri dreifingarkostnaði og/eða hóflegri rfkis-
sköttun.
En hvað sem verðlagi raforkunnar Ifður, má hitt Ijóst vera, að
sjaldan eða aldrei hafa verið stigin stærri spor f nýtingu innlendra
orkugjafa, jarðvarma og vatnsafls, en í tfð núverandi rfkisstjórnar. 1
þessum framkvæmdum öllum er sá „Þjóðviljahundur" grafinn, sem
nú geltir hvað ámátlegast að núverandi orkuráðherra.
Korchnoi og Poluga-
evsky tefldu báðir
stíft til jafntef lis
Sovézki stórmeistarinn Lev
Polugaevsky tefldi mjög örugg-
lega til jafnteflis með svörtu í
12. einvígisskák sinni við
Henrique Mecking frá Braziliu.
Þrátt fyrir mikinn sigurvilja
hins 24 ára gamla Brasilíu-
manns varð hann að sætta sig
við jafntefli eftir 43 leiki, sem
þýddi jafnframt tap fyrir hann
i einvíginu. Það hlýtur að vera
súrt í broti fyrir Mecking að
koma heim án þess að hafa unn-
ið eina einustu skák.
Polugaevsky vann eina, en hin-
ar 11 urðu allar jafntefli. Það
verður því Lev Polugaevsky
sem hefur því erfiða hlutverki
að gegna í næstu umferð
kandídataeinvígjanna að þurfa
að stöðva Viktor Korchnoi.
Hvítt: Henrique Mcking
Svart: Lev Polugaevsky
Enski leikurinn
1. c4 — Rf6, 2. Rc3 — e6, 3. Rf3
— b6, 4. e4 — Bb7, 5. Bd3 — d6,
6. Bc2 — c5, 7. d4 — cxd4, 8.
Rxd4 — a6, 9 b3 — Be7, 10. 0-0
— 0-0, 11. Bb2 — Rc6, 12. Khl
— Dd7, 13. Rxc6 — Bxc6, 14.
Dd3 — b5, 15. cxb5 — Bxb5, 16.
Rxb5 — Dxb5, 17. Hacl —
IIfd8, 18. f3 — Rd7, 19. Bbl —
Bf6, 20. Bxf6 — Rxf6, 21. Hfdl
— Kf8, 22. Hc7 — Re8, 23. Hc3
— Hac8, 24. Hdcl — Hxc3, 25.
Dxc3 — a5, 26. Bd3 — Db6, 27.
Bfl — Ke7, 28. g3 — Hd7, 29.
Kg2 — Hc7, 30. Dd2 — Hxcl,
31. Dxcl — Rf6, 32. Bc4 — h6,
33. Dd2 — Rd7, 34. Dc3 — Rf6,
35. e5 — dxe5, 36. Dxe5 — g5,
37. Del — Ilc5, 38. Dd2 — Rd5,
39. Bxd5 — exd5, 40. Kfl — d4,
41. Ke2 — f5, 42. Dd3 — Kf6 43.
Kd2 — f6. Jafntefli.
Vikctor Korchnoi stóð allan
tímann betur með svörtu í 12.
og síðustu einvígisskákinni við
Tigran Petrosjan. Korchnoi
hafði reyndar peð yfir og alla
vinningsmöguleika í lokastöð-
unni, en ákvað að láta öryggið
sitja í fyrirrúmi og samdi því
jafntefli.
Hvltt: Tigran Petrosjan
Svart: Viktor Korchnoi
Drottingarindversk vörn
1. d4 — Rf6, 2. c4 — e6, 3. Rf3
— b6, 4. e3 — Bb7, 5. Bd3 —
Bb4+, 6. Rbd2 — c5, 7. dxc5 —
Bxc5 8. 0-0 — Rc6, 9. a3 — Dc7,
10. b3 — Re5, 11. Rxe5 — Dxe5,
12. IIa2 — Bd6, 13. g3 — Dc5,
14. e4 — h5, 15. b4 — Dc7, 16.
Hel — h4, 17. Rfl — hxg3, 18.
hxg3 — a5, 19. Hb2 — axb4, 20.
axb4 — Be5, 21. Hc2 — Hal, 22.
De2 — I)b8, 23. Kg2 — Da8, 24.
Rd2 — Ha4, 25. b5 — Kf8, 26.
Rf3 — Bd6, 27. Rg5 — Bc5, 28.
Bb2 — Hh6, 29. Hccl — Ba3,
30. Hal — Bxb2, 31. Dxb2 —
Ilxal, 32. Hxal — Db8, 33. Dd4
— e5, 34. Dc3 — IIh5, 35. Db4 +
— d6, 36. Dd2 — g6, 37. Be2 —
Rxe4, 38. Rxe4 — Bxe4+, 39. f3
— Bb7, 40. g4 — Hh7,
Hér fór skákin i bið, en það
var samið jafntefli áður en
Iengra var haldið.
Skák
eftir MARGEIR
PÉTURSSON
GUÐLAUG GERÐI JAFN-
TEFLI VIÐ HORT
Á sunnudaginn tefldi
Vlastimil Hort 10 klukkuskákir
við sterka íslenzka skákmenn.
Var fyrirkomulagið þannig, að
íslendingarnir, höfðu allir
tveggja tíma umhugsunarfrest
en Hort hafði tvo tíma á allar 10
skákirnar eða 12 minútur að
meðaltali á hverja skák. Leikar
fóru þanni, að Hort hlaut 7'A
vinning, vann 7 skákir, gerði
eitt jafntefli, við skákdrottning-
una Guðlaugu Þorsteinsdóttur,
en tapaði tveimur skákum,
gegn Harvey Georgssyni og
Sævari Bjarnasyni.
Hér fer á eftir skák Horts og
Sævars, sem var mjög skemmti-
leg.
Hvltt: Vlastimil Hort,
Svart: Sævar Bjarnason.
1. c4, — Rf6, 2. Rc3 — g6, 3. e4
— d6, 4. d4 — Bg7, 5. Rf3 —
0-0, 6. Be2 — e5, 7. 0-0, — Rc6,
8. d5 — Re7, 9. Rel — Rd7, 10.
Rd3 — f5, 11. f3 .— Rf6, 12. c5
— f4, 13. cxd6 — cxd6, 14. Bd2
— g5, 15. Rf2 — h5, 16. Hcl —
Rg6, 17. Rb5 — Hf7, 18. Dc2 —
Re8, 19. a4 — Bf8, 20. Hf-dl —
Hg7, 21. h3 — Rh4, 22. Bel —
Bd7, 23. I)b6 — a6, 24. Ra3 —
Rf6, 25. Rhl — Rxg2, 26. Kxg2
— g4, 27. hxg4 — hxg4, 28. Kfl
— g3 29. Kg2 — Rxe4, 30. fxe4
— Dh4, 31. Rxg3 — Dh3+, 32.
Kgl — fxg5, og hvítur gaf.
Ganga sjómenn fyrsta sinni
sameinaðir til samningagerðar?
SJÓMANNASAMBAND
íslands hélt um helgina
sérstaka ráðstefnu um
kjaramálin, en í bígerð er
samvinna undir- og yfir-
manna f samningagerð og
sagði Ingólfur Ingólfsson,
formaður Vélstjórafélags
íslands, í viðtali við Morg-
ís gerði gat
Akureyrartogarinn Harðbakur
varð fyrir þvf óhappi á Halamið-
um sfðdegis f gær, að fs gerði
allmikla rifu á hlið skipsins. Sam-
kvæmt þvf sem Mbl. hefur fregn-
að mun rifan vera um einn metri
og komst talsverður sjór f lestar
skipsins.
Vilhelm Þsteinsson, fram-
kvæmdastjóri Utgerðarfélags
Akureyringa h.f., tjáði Morgun-
blaðinu í gær, að skip
tjórinn hefði tilkynnt um þetta
óhapp í gærkveldi og væri skipið
á leið inn til Akureyrar. Upphaf-
lega var ráð fyrir gert, að skipið
kæmi til löndunar á miðvikudag
Vilhelm sagðist gera ráð fyrir
að taka þyrfti skipið í slipp að
lokinni löndun og viðgerð færi
fram i Slippstöðinni. Hannað
þetta óhapp svó nýorðið, að ekki
væri unnt að fullyrða neitt á
þessu stigi, hve viðgerð tæki
unblaðið í gær, að hann
hefði trú á að samstarf
þessara aðila tækist. Sagði
Ingólfur, að slík samvinna
markaði þáttaskil i sjó-
mannasamningum og taldi
hann, að hún ætti að verða
öllum aðilum fagnaðar-
efni.
á Hardbak
langan tima. Harðbakur er 1.000
rúmlesta Spánartogari.
Annar togari UA var í gær
kominn til Harðbaks og fylgdi
hann skipinu ef eitthvað skyldi út
af bera á leið þess til Akureyrar.
Á sjómannasambandsþinginu
var sérstaklega fjallað um kröfur
í komandi kjarasamningum, en
kröfugerð hafði verið undirbúin
fyrir fundinn og lögð fyrir hann.
Hins vegar hefur Farmanna- og
Fiskimannasamband íslands enn
ekki gengið frá sinni kröfugerð
og þar sem samvinna aðilanna er í
burðarliðnum var ákveðið að upp-
lýsa ekki opinberlega um þær
kröfur, sem samþykktar voru á
Sjómannasambandsþinginu. Þó
mun þess ekki langt að bíða að
kröfugerðin verði gerð heyrin-
kunn. Ingólfur Ingólfsson kvað
það myndu verða öllum fagnaðar-
efni, ef samvinna tækist með und-
ir- og yfirmönnum, en hann bætti
við: „Eftir er svo að sjá, hver
eftirtekjan verður.“
Friðrik og Guðmund-
ur gerðu báðir jafnt
FRIÐRIK Olafsson virðist vera f
mjög miklu jafntef lisskapi á
alþjóðamótinu f Genf, sem nú fer
fram, en Guðmundur Sigurjóns-
son tapar og vinnur til skiptis.
Attunda umferð skákmótsins var
tefld ( gær. Þá gerðu bæði Friðrik
og Guðmundur jafntefli. Friðrik
við Ivkov, en Guðmundur við
Hug. A sunnudag gerði Friðrik
jafnt við Timman, en Guðmundur
tapaði fyrir Torre. 1 sjöttu
umferð gerði Friðrik einnig jafn-
tefli, en Guðmundur vann þá
Pachmann.
Staðan í mótinu er nú fremur
óljós. Larsen tapaði á sunnudag
fyrir Pachmann, en þrátt fyrir
það mun hann vera i efsta sæti
mótsins, en hann á tvær biðskákir
við Anderson og Ivkov. Flestir
eru þátttakendur i hnapp og eru
þeir F’riðrik og Gumundur í
miðjum hópi þátttakenda. Alls
eru 13 umferðir á mótinu.