Morgunblaðið - 28.01.1978, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. JANUAR 1978
Minning:
Einar Halldórs-
son á Setbergi
Meö Einari Halldórssyni, bónda
á Setbergi við Hafnarfjörð, er
genginn sérstæður persónuleiki
sem vakti athygli hvar sem hann
fór, enda með glæsilegustu mönn-
um.
Það er ekki oft í íslensku þjóð-
lífi, að stýrimaðurinn tekur pok-
ann sinn, fer í land og gerist
bóndi. Þessu var þannig farið með
Einar á Setbergi, og dugnaði hans
var viðbrugðið, hvort heldur
starfað var við sjómennsku eða
búskap. A slíkan mann hlutu að
hlaðast fjölmörg trúnaðarstörf og
var bóndinn á Setbergi ætíð
reiðubúinn að ljá liðsinni félags-
og framfaramálum, enda víða
kallaður til forystu af samferða-
mönnum sínum.
Sjálfstæði var Einari á Setbergi
í blóð borið. Hann valdist í for-
ystusveit sjálfstæðismanna. Var
kjörinn fyrsti formaður kjör-
dæmisráðs sjálfstæðismanna i
Reykjaneskjördæmi þegar það
var stofnað, og í framboði fyrir
Sjálfstæðisflokkinn þar. A þeim
vettvangi áttum við Einar á Set-
bergi náið samstarf, sem nú er
þakkað, um leió og ég flyt hónum
þakkir sjálfstæðismanna.
Húsfreyjan að Setbergi, Elisa-
bet Jóhannesdóttir Reykdal, stóð
við hlið eiginmanns síns við hin
margþættu störf hans, af miklum
myndarbrag og var honum það
skjól, ásamt börnum þeirra, sem
hann þarfnaðist oft eftir erilsam-
an starfsdag og þegar halla tók
undan fæti.
Þegar leiðir skiljast og Einar
Halldórsson, bóndi á Setbergi, er
kvaddur af fjölmörgum vinum,
biðjum við honum blessunar Guðs
og sendum eiginkonu hans, börn-
um og fjölskyldum þeirra, sam-
úðarkveðjur.
Matthías Á. Mathiesen.
Vinur minn og velgjörðarmað-
ur, Einar á Setbergi, andaðist sl.
sunnudagsmorgun, 22. janúar, að
Sólvangi, þar sem hann hafði
dvalið sjúkur um nokkurt skeið.
Víst hefur hvíldin verið honum
lausn, svo erfitt sem það er slíku
karlmenni að finna orkuna dvína
fyrir aldur fram og geta ekki
lengur fylgst með því lífi sem
lifað er í umhverfinu, sem honum
var svo kært.
Einar var fæddur 28. júlí árið
1910 í Reykjavík, sonur hjónanna
Halldórs Ólafssonar, trésmiðs, og
Sigrúnar Jónsdóttur. Hann var
yngstur í hópi sex systkina, sem á
legg komust. Faðir hans lézt þeg-
ar Einar var á 14. ári. Snemma
varð þá að taka til hendi við
vinnu. Frá 15 ára aldri stundaði'
Einar sjómennsku og til þess er
hann var þrítugur orðinn. Samt
gafst tími til náms. Hann lauk
prófi frá Hvítárbakkaskóla árið
1930 og prófi frá Stýrimannaskól-
anum árið 1934. Hann var stýri-
maður á togurum þar til hann
hætti sjómennsku, og raunar
skipstjóri um skeið, eftirsóttur í
skiprúm þegar á ungum aldri,
þrátt fyrir harða samkeppni
hraustra manna á tímum atvinnu-
leysis, og þegar skiprúm á togara
var hið eftirsóknarverðasta allra
starfa.
Arið 1938 hóf Einar búskap á
jörðinni Setbergi í Garðahreppi.
Þar rak hann mikið myndarbú
þar til fyrir fáum árum að hann
lét búskapinn í hendur sonum
sinum, sem halda nú merki hans á,
lofti.
Einar kvæntist þann 10. sept-
ember 1938, Elisabetu Reykdal,
dóttur hins kunna athafnamanns,
Jóhannesar Reykdal á Setbergi.
Ungu hjónin tóku við búskapn-
um, en önnur börn Jóhannesar
tengdust með ýmsum hætti hin-
um fjölþætta atvinnurekstri, sem
hann var frumkvöðull að í ná-
grenninu. Einar mat konu sina
mikils þar sem honum var mæta
vel ljóst hvílík stoð hún var hon-
um í starfi. Hann unni henni
mjög og hélt meira upp á brúð-
kaupsdaginn en afmælisdaginn.
Hjónaband þeirra var hreint og
tært, hvetjandi fyrir ungt fólk að
kynnast þeirri ást og því umburð-
arlyndi, sem sýnilega réði ríkjum
á heimili þeirra að Setbergi. Hún
lifir mann sinn og býr á Setbergi
ásamt börnunum, sem þau eign-
uðust, en öll hafa þau reist heim-
ili sín í túninu heima, í þess orðs
fyllstu merkingu. Börnin eru
þessi: Halldór, búfræðingur og
trésmiður, kvæntur Unni Jóns-
dóttur frá Reykjavík; Kristín,
lyfjafræðingur, gift Hauki Bach-
mann, stórkaupmanni frá Borgar-
nesi; Jóhannes, tæknifræðingur,
kvæntur Pálínu Pálsdóttur frá
Hafnarfirði; Friðþjófur, stúdent
og búfræðingur, kvæntur Huldu
Júlíusdóttur frá Reykjavík; Sig-
rún, tækniteiknari, gift Sigurði
Gíslasyni, arkitekt frá Reykjavik
og Pétur, nemur viðskiptafræði
við Háskólá Islanas.
Forysta Einars í málefnum
sveitar sinnar var ótvíræð frá þvi
hann hóf afskipti af þeim málum.
Raunar náðu þessi félagsmálaaf-
skipti hans út fyrir sveit hans.
Hann var formaður Búnaðarfé-
lags Garða- og Bessastaðahrepps í
30 ár, í í stjórn Búnaðarsambands
Kjalarnesþings í tugi ára, fulltrúi
á þingum Stéttarsambands bænda
frá stofnun þess 1945 og endur-
skoðandi þeirra samtaka á þriðja
áratug. í hreppsnefnd Garða-
hrepps sat hann frá árinu 1942 til
1972 og var oddviti hreppsnefnd-
ar frá 1958 til 1970, eða f 12 ár.
Hann sagði af sér störfum í
hreppsnefnd þann 3. júlí 1972, en
þann dag voru liðin 30 ár frá því
hann var fyrst kjörinn í hrepps-
nefnd.
Störf hans að málefnum Garða-
hrepps verða seint fullþökkuð.
Hann var hinn trausti foringi.
Þegar hann hafði krufið málin til
mergjar og komist að niðurstöðu
voru orð hans lög. Allir þekktu
réttsýni hans og drenglyndi.
Hann var náttúrugreindur mað-
ur, fljótur að átta sig á vandamál-
unum og hafði greind til að taka
skynsamlegar ákvarðanir og þor
til að taka á sig ábyrgð.
Einar tók virkan þátt í starf-
semi Sjálfstæðisflokksins. Hann
var forystumaður Sjálfstæðis-
manna í Garðahreppi í áratugi,
skipaði fyrsta sætið á lista þeirra
við sveitarstjórnarkosningar 1966
þegar fyrst var boðið þar fram í
nafni flokksins, og vannst þá
hreinn meirihluti. Hann var á
framboðslista flokksins í Reykja-
neskjördæmi 1963 og 1967 og
fyrsti formaður kjördæmisráðs
flokksins í Reykjaneskjördæmi
1961 til 1968.
Svona var lífshlaup hans. Ef-
laust mætti hér fleira telja, svo
sem eins og hnyttiyrðin mörgu,
sem af vörum hans hrutu, sum
djúphugsuð, önnur eins og óvart,
öil skemmtileg og umhugsunar-
verð. Freistandi er auðvitað að
segja frá kynnum okkar og sam-
fundunum mörgu, en þar sem
þetta er kveðja til Einars en ekki
saga mín verður hér látið staðar
numið.
Ég þakka leiðsögnina á fyrstu
árum hins raunverulega lífs-
starfs, samstarfið að hugðarefn-
um beggja. Eiginkonu, börnum og
öðrum ástvinum vottum við hjón-
in innilega samúð við fráfall
þessa mæta manns. Einar verður
kvaddur hinstu kveðju frá Garða-
kirkju í dag. Hann verður jarð-
settur í kirkjugarðinum í Hafnar-
firði. Þaðan má sjá yfir að Set-
bergi, þar sem hann átti mörg
sporin og vann mörg verkin. Eig-
inkonan og börnin halda áfram
lífsstarfinu, er mótað var af for-
ystumönnunum Jóhannesi Reyk-
dal og Einar Halldórssyni. Blessið
sé minning Einars á Setbergi.
Olafur G. Einarsson.
Mér barst sú frétt síðastliðinn
sunnudag, að vinur minn Einar
Halldórsson hefði látizt þá um
morguninn. Ekki kom fregn þessi
að óvörum, þar eð Einar hafði
þjáðst af heilsuleysi í nokkur
undanfarin ár. Fyrstu kynni mín
af Rín«ri voru á fundi Sjálfstæðis-
félagsins á Garóaholti. Þar mætti
ég nýfluttur í Garðahcépp á fyrsta
pólitíska fund, sem ég hafði kom-
ið á, en Einar stóð þar upp, stór
maður og mikill yfirlitum, og tal-
aði skýrt og röggsamlega fyrir
sínu máli. Man ég að hann sagðist
væntanlega ekki verða f hrepps-
nefnd lengur þar eð I hreppinn
væru þá að koma aðkomumenn,
Fædd 22. júlí 1896
Dáin 19. janúar 1978
Enn einn af eldri borgurum
Sauðárkróks hefur lokið hérvist-
argöngu sinni, og haldið til nýs
starfs og ástvinafunda guðs um
geim. Margrét Gísladóttir er horf-
in sjónum okkar, sem hér á jörð-
inni búum. Kyrrláta og sistarf-
andi, þannig man ég mömmu vin-
ar míns og leikfélaga. Konuna,
sem klappaði á koll lítils drengs
og þrýsti kandískörtu í lófa hans
og bar þessa undraverðu drif-
hvítu svuntu á sunnudögum.
Kona með hvíta svuntu hlaut að
vera góð kona því að svona var
mamma og líka Olafía með stóra
hópinn sinn, María og Geirlaug,
einnig sýslumannsfrúin og marg-
ar fleiri. Þær fengu líka kiprur
við augun þegar þær horfðu á
starandi snoðklipptan strák-
hnokka. Það var alveg óhætt að
setjast á tröppurnar hjá henni,
þegar maður var að spenna á sig
skautana á vetrum, eða skipta
hornsílaaflanum eftir vel heppn-
aðan sílatúr á Flæðunum.
Þannig minntist'ég Margrétar,
sem verður til moldar borin frá
Sauðárkrókskirkju í dag. Margrét
fæddist 22.7 1896, að Illugastöð-
um f Vestur-Fljótum. Foreldrar
Margrétar voru Hugljúf Jóhanns-
dóttir og Gísli Ólafsson. Eignuð-
ust þau hjónin 3 börn, Nýbjörg
sem býr i Kaupmannahöfn og son,
Jóhannes, sem dó ungur.
Þegar Margrét var 4 ára missti
Hugljúf móðir hennar heilsuna
og varð blind. Tvfstraðist þá fjöl-
skyldan og var Margréti komið til
vandalausra.
Árið 1916, 22.7 eða á afmælis-
degi sínum giftist hún Valdimar
Guðmundssyni sem lézt 29. apríl
1970. Valdimar var um margt
óvenjulegur maður. Góðmenni
mikið og glaðsinna. Dökkur á
brún og brá, friður umfram aðra
sem mundu setja þá hina gömlu
Garðhreppinga út úr nefndinni.
Þegar fundinum lauk, voru held
ég allir á þeirri skoðun að Einar
væri bezti maður til hreppsnefnd-
ar og til hennar var hann valinn
aftur og aftur.
Mér voru falin nokkur störf fyr-
ir hreppsnefnd Garðahrepps. Var
þar um að ræða aðalæð vatns-
veitu, en einnig kom þar til gatna-
gerð á Flötum, en þar var að rísa
nýtt ibúðahverfi. Var þar um mik-
ið góða samvinnu að ræða milli
hreppsnefndar og sveitarstjóra,
sem þá var ráðinn, annars vegar
og min hins vegar. Stungið var
upp á ýmsum nýjungum í gatna-
gerð á Flötunum, bæði gatnagerð
í öðru formi en áður hafði tíðkazt,
svo og notkun olíumalar á göturn-
ar. Sem dæmi um hve óhræddur
Einar var við að standa að óvenju-
legum ákvörðunum vil ég rekja
afskipti hans og hreppsnefndar
hans af olíumöl og brautryðjenda-
ákvörðun hans í þvi efni.
Það, að stungið var upp á að
nota oliumöl á göturnar, olli því,
að allt verkfræðiafturhald lands-
ins stóð upp og lýsti því yfir, að
það efni (oliumölin) væri ónot-
hæf á götur, þar sem hún mundi
berast inn á teppi og gólf i húsum,
kvenhælar mundu sökkva ofan í
götuna og nauðsynlegt væri að
hafa öryggisbelti meðfram vegum
og akbrautum vegna grjótkasts,
sem kæmi af umferð á slíkum
vegum. Mátti búast við, að
hreppsnefnd, sem samanstóð af
sveitamönnum að meiri hluta,
tryði frekar slíkum mönnum en
verkfræðingi, sem aldrei hafði
komið nálægt gatnagerð og hefði
þar af leiðandi litið vit á slíkum
málum. Hreppsnefndin, en í
henni voru þá auk Einars, Björn
Konráðsson, Guðmann Magnús-
son, Jóhann Eyjólfsson og Sigríð-
ur Johnsen, ákváðu að láta ekki
öliumaiaráætlunina detta niður,
heldur sendu þéir okkur Ólaf G.
Einarsson, sem þá var sveitar-
stjóri, til Svíþjóðar og skyldum
við taka myndir og afla upplýs-
inga um olíumöl og athuga þar
bæði það sem með henni væri og
menn, samsvaraði sér vel, og var
söngmaður góður, eins og títt er
um Skagfirðinga. Eftir að Mar-
grét og Valdimar giftust voru þau
fyrst i Ási í Hegranesi en fluttust
þaðan að prestsetrinu Barði í
Fljótum. Síðar fluttu þau að Mið-
mó í Fljótum, en þar fæddist
þeim sonurinn Guðmundur 28.
maí 1920. Hann er kvæntur Sigur-
björgu Sigurðardóttur og eru þau
búsett á Sauðárkróki. Eiga þau
tvær dætur, Margréti og Guð-
laugu, seni báðar eru giftar.
^Árið 1921 flytjast þau Margrét
og Valdimar að Garði í Hegranesi
og bjuggu þar til 1926, er þau
fluttust til Sauðárkróks. Við Garð
voru þau hjón kennd upp frá þvl.
Margrét stundaði með húsmóð-
urstarfi alla þá vinnu sem kostur
var á að fá á þeim árum, bæði úti
og inni. A sumrin fóru þau hjón í
síldarvinnu til Siglufjarðar. Kom-
ust þau sæmilega af með sparsemi
og ráðdeild. Árið 1932 fæddist
foreldrum eiginkonu minnar Jóni
Þ. Björnssyni og Geirlaugu Jó-
hannesdóttur níunda barn þeirra
hjóna, Geirlaugur. Geirlaug dó af
barnsförum þessum. Nokkru áður
hafði Margrét fætt syeinbarn,
sem dó eins árs. Vandi hún barn
móti. Þegar heim var komið, var
haldinn fundur í hreppsnefnd-
inni og þar ákveðið að stefna að
notkun olíumalar á götur þær,
sem áætlun var verið að gera um.
Fullyrða má, að það var ekki á
færi neinna meðalmanna að taka
slíka ákvörðun, en hreppsnefndin
i Garðahreppi samanstóð heldur
ekki af neinum meðalmönnum,
heldur mönnum með heilbrigða
skynsemi og mikið af henni.
Á fyrstu götunum hefur olíu-
möl legið í 14 ár og viðhald ekkert
verið, og stofnað hefur verið fyr-
irtækið Olíumöl h/f sem orðið er
landsfélag og er Ólafur G. Einars-
son stjórnarformaður þess félags.
Seinna kynntist ég Einari betur
og heimilisfólki hans einnig og
voru þau kynni á þann veg, sem
bezt geta talizt. Hann og Elisabet
Reykdal (dóttir Jóhannesar Reyk-
dals) bjuggu að Setbergi mesta
myndarbúi, áttu mörg börn, sem
öll eru mjög efnileg og hafa öll
getað lært vel i skólum. Einn son-
ur þeirra, Jóhannes vann hjá mér
um tíma, og var auðséð, að ekki
fór þar neinn ættleri, enda var
hann bæði vel vinnusamur og
ágætur stærðfræðingur.
Það er mikið skarð fyrir skildi,
þegar mikill maður eins og Einar
er genginn, en það er ekki óbæt-
anlegt, þar eð hann hefur látið
eftir sig einstaklega myndarleg
börn, sem alin eru upp i sama
anda og ríkt hefur á því heimili
alla tíð og mun haldast áfram með
þjóð vorri, það er mesti auður,
sem hægt er að láta þjóð eftir,
enda þótt hreint ekki liggi fyrir,
hvort þjóð okkar kunni að nýta
slika eiginleika einstaklinga þar
eð meðalmennskudýrkun háir
henni úr hófi fram.
Einar var aldrei meðalmaður i
neinu og var til heilla og gæfu
öllu sínu umhverfi og persónu-
lega færi ég honum og hans fólki
öllu mikið gott þakklæti fyrir þau
kynni, sem ég og fjölgkylda min
hefur haft af honum og hans
fölki, og óska honum velfarnaðar
á þeim leiðum, sem hann hefur
nú lagt út á.
Sveinn Torfi Sveinsson.
sitt af brjósti Qg lagði hið líflitla
barn Geirlaugar að brjósti sér. Má
ætla að það hafi þar fengið þann
lífsneista sem þurfti til að það
héldi lífi og fengi litið ljós kom-
andi daga.
Margrét og móðir mín voru báð-
ar hæglátar og dular konur og
flíkuðu lítt tilfinningum sinum.
Vinátta þeirra var trygg og inni-
leg. Breyttist það ekki þótt móðir
mín flytti búferlum. Skiptust þær
á bréfum og gjöfum, svo lengi
sem móðir mín lifði.
En ffram heldur lífsvefurinn
og vináttuböndin ganga i erfðir.
Margrét ól þann son, sem reynst
hefur meðal minna beztu vina,
þótt landshlutar skilji okkur, dag-
lega. Vinátta okkar hefur aldrei
slitnað jafnvel ekki þann tima er
úthöf og heimsstyrjöld hafa að-
skilið okkur tímabundið. Litla
húsið þá syðst í Króknum er enn-
þá litið, en það hýsti gott og göf-
ugt fólk, sem naut fjölskyldulífs í
þeim mæli sem við öll keppum að.
Seinustu árin var heilsu Mar-
grétar farið að hnigna en fótaferð
hafði hún til þess síðasta og bjó að
nokkru ein í húsi sínu, en með
daglegu samneyti við son sinn og
tengdadóttur. Góð kona er geng-
in, hún hefuf lokið farsælu lífs-
starfi. Björt verður hennar heim-
koma og vel verður henni fagnað
af ástvinum, sem áður eru gengn-
ir.
Við hjónin minnumst hennar
með þökk og virðingu. Guð geymi
hana og sendi ástvinum hennar
hérna megin styrk.
Reykjavik
Ottð A. Michelsen.
t
Inntlegar þakkir fyrir samúð og vinsemd vegna andláts og útfarar
móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
KARITASAR HALLDÓRSDÓTTUR,
Sérstakar þakkir færum við starfsfólki Öldrunardeildar Landspitalans að
Hátúm 1 OB
Jens Hinriksson, Kristin Jónsdóttir,
Jósafat Hinriksson, Ólöf Hannesdóttir
barnabörn og barnabarnabörn.
Að marggefnu tilefni skal athygli vakin á því, að
afmælis- og minningargreinar verða að berast
blaðinu með góðum fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á i miðvikudagsblaði, að berast
í siðasta lagi fyrir hádegi á mánudag og hliðstætt
með greinar aðra daga. Greinar mega ekki vera í
sendibréfsformi eða bundnu máli.
Sé vitnað til ljóða eða sálma skal höfundar getið.
Greinarnar þurfa að vera vélritaðar og með góðu
línubili.
Minning:
Margrét Gísla-
dóttir Sauðárkróki