Morgunblaðið - 29.08.1978, Blaðsíða 28
28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. ÁGÚST 1978
Ingvi Þorsteinsson:
Rannsóknir gagnslausar, ef ekki má
birta þann hluta niðurstaðna þeirra,
sem einhverjir telja óhagstæðar
EINS OG MorKunblaAiA greindi
írá sl. föstudan. samþykkti Til-
raunaráö landhúnaöarins nýver
iö ályktun, þar scm m.a. segir aö
fram hafi komiÖ rökstuddur
efasemdir um aö forsendur
þeirra heitarþolsútreikninga,
scm unnir hafa verið á veuum
Rannsóknastofnunar landbúnað-
arins, séu nægileKa traustar.
Einnit; er f álvktuninni óskaö
eftir því við stjórn Rannsókna-
stofnunarinnar að hún láti hraöa
uppiíjöri niöurstaöna þeirra beit-
artilrauna. sem Iíkkí fyrir ok þá
seKÍr í ályktuninni aö ráöið telji
óæskileKt að settar séu fram
opinherleKa fullyröinKar um bcit-
arþoliö á landinu eöa einstökum
svæöum þess meðan forsendurn-
ar séu ekki næKÍleKa traustar.
InKvi Þorsteinsson
sviðum hér heima, austan hafs og
vestan.
Þessar rannsóknir okkar á
beitarþoli hafa leitt til þess, að viö
eigum nú nákvæmara gróðurkort
af miklum hluta landsins en
nágrannaþjóðir okkar geta státað
af og þótt víðar væri leitað. Og á
sviði fóðurfræði hafa verið unnar
hér ýmsar grundvallarrannsóknir,
sem m.a höfðu ekki verið gerðar
á Norðurlöndum. En þetta dugir
ekki á Islandi.
. Rannsóknaraðferðirnar hafa
þótt nógu áreiðanlegar til þess, að
Grænlandsmálaráðuneytið gerði
samning við Rannsóknastofnun
landbúnaðarins um framkvæmt
slíkra rannsókna á- Grænlandi
næstu fimm ár, en þetta er
óvanaleg viðurkenning á íslenskri
Ólafur Dýrmundsson
skepnurnar bíta þetta ekki. Með
öðrum orðum er metið hvað þær
eiga að þurfa mikið og síðan er
deilt í þetta allt saman. Nú er
verið að vinna að þessum geysi-
legu beitarrannsóknum og við
teljum að nú sé að verða grund-
völlur til að endurskoða þennan
eldri grundvöll með því að tengja
það við niðurstöðurnar úr þessum
tilraunum, sem eru núna á fjórða
ári. Og þess vegna kemur það
einmitt fram í þessari ályktun
Tilraunaráðsins að það er óskað
eftir því að úrvinnslu beitarrann-
sóknanna sé hraðað til að styrkja
grundvöllinn.
Forsendur beitarrannsóknanna
verða ekki raktar hér í stuttu máli
en það má nefna að við teljum að
það verði meðal annars að huga að
mati á næringargildi úthagagróð-
Ölafur Dýrmundsson:
Spumingín, hvort draga megi svona
afdráttarlausar ályktanir út frá þessu
t Morgunblaðinu sl. laugardag
hirtist athugasemd frá forstjóra
Rannsóknastofnunar landbúnaö-
arins, dr. Birni Sigurbjörnssyni,
vegna fyrrnefndar fréttar og í
gær leitaði blaðið állts tveggja
manna. sem vinna aö þessum
málum. á þessari ályktun Til-
raunaráðsins, en þaö eru þeir
Ingvi Þorsteinsson magister, sem
unnið hefur að beitarrannsókn-
um og gróöurkortagerð á vegum
Rannsóknastofnunar landhún-
aðarins, og Óiafur Dýrmundsson
landnýtingarráöunautur Búnað-
arfélags íslands.
Ingvi Þorsteinsson sagði:
„Daginn, sem þessi grein birtist
kom ég ásamt samstarfsmönnum
mínum til Reykjavíkur eftir
tveggja mánaða nærri samfellda
dvöl á hálendi Grænlands og
íslands. Okkur þótti þetta heldur
nöturlegar kveðjur, því að við
þóttumst hafa verið að vinna þarft
verk.
Eg er í sjálfu sér sammála því,
sem forstjóri Rannsóknarstofnun-
ar landbúnaðarins, dr. Björn
Sigurbjörnsson, segir í Morgun-
blaðinu 26. ágúst s.l., að fræðilegt
missætti eigi að ræða innan þeirra
stofnana, sem eiga í hlut. Dagblöð
og aðrir fjölmiðlar eru ekki réttur
vettvangur til að leysa þau mái, og
þau verða ekki leyst þar. Hins
vegar er þessi samþykkt tilrauna-
ráðs stofnunarinnar svo einstök,
að það er kannski ekki verra, að
hún skuli hafa verið birt almenn-
ingi.
Með þessari ásökun ráðsins er
vegið að mér og Gunnari Ölafssyni
fóðurfræðingi, sem fyrst og
fremst erum ábyrgir fyrir þeim
rannsóknum, sem beitarþolsút-
reikningar eru byggðir á. Auk þess
er þetta gagnrýni á störf þeirra
fjölmörgu annarra sem hafa verið
með í ráðum og unnið að hinum
ýmsu þáttum rannsóknanna s.l. 20
ár, þar á meðal eins virtasta
grasafræðings íslands, sem verið
hefur gróðurfræðilegur ráðunaut-
ur rannsóknanna frá upphafi. I
samþykktinni er því kastað fram
til almennings að „fram hafi
komið rökstuddar efasemdir um
að forsendur beitarþolsútreikn-
inga séu byggðar á nægilega
traustum grunni ...“.
Þess er ekki getið, hverjar
þessar „rökstuddu grunsemdir"
séu, og á meðan þær liggja ekki
fyrir, beinist gagnrýnin að öllum
þáttum þessara rannsókna, og
þeim, sem að þeim hafa unnið.
Stjórn stofnunarinnar verður að
sjálfsögðu gerð grein fyrir þessu
máli, þegar hinar „rökstuddu
efasemdir" liggja fyrir og vegna
birtingar þessarar ályktunar mun
þess verða óskað, að blaðið birti
einnig greinargerð um þetta mál
frá Gunnari Ólafssyni og mér, og
þá verða allar forsendur beitar-
þolsútreikninga raktar.
Hins vegar vil ég taka það fram
strax, að allir þættir beitarþolsút-
reikninga þ.á.m. gróðurkortagerð,
flokkun gróðurs, fóðurfræðilegar
rannsóknir og fleira hafa frá
upphafi verið unnir í samráði við
færustu sérfræðinga á þessum
rannsóknarstarfsemi. En þetta
dugir ekki heldur!
Það skal fúslega viðurkennt, að
engar rannsóknaaðferðir eru
fullkomnar frekar en önnur
mannanna verk, en stöðugt er
unnið aö því, m.a. með hinum
víðtæku beitartilraunum og rann-
sóknum á gróðri landsins, víðáttu
hans og næringargildi, að styrkja
grunninn undir ákvörðunum á
beitarþoli landsins.
Flestum meðlimum tilrauna-
ráðsins hafa verið kunnar þær
aðferðir, sem beitt hefur verið hér
við ákvörðun á beitarþoli, því að
um þær hefur ve*rið fjallað í
ritgerðum og á fjölda umræðu-
funda s.l. 15 til 20 ár. Það er ekki
fyrr en niðurstöðurnar fara að
birtast, að gagnrýnin upphefst, og
það vefst fyrir mér hver tilgangur
þeirrar gagnrýni er. Er hann ef til
vill fólginn í eftirfarandi setningu
í ályktun tilraunaráðsins: „...
telur tilraunaráð óæskilegt að
settar séu fram opinberar fullyrð-
ingar um beitarþol ákveðinna
landssvæða eða landsins í heild.“
Þessu er eflaust beint til mín. En
þá er rannsóknastarfsemi gagns-
laus og á rangri braut ef ekki má
einnig birta þann hluta af niður-
stöðum þeirra, sem einhverjir
telja óhagstæðar," sagði Ingvi
Þorsteinsson að lokum.
Svar Ólafs Dýrmundssonar
fer hér á eftiri
„Meginástæða þess að nú er
farið að fara ofan í þessi mál er
sú að Rannsóknastofnun landbún-
aðarins eða réttara sagt Ingvi
Þorsteinsson, starfsmaður stofn-
unarinnar, hefur látið hafa eftir
sér í blöðum, hann hefur haldið
erindi á fundum og komið fram í
sjónvarpi, nú síðast í vor og hefur
þar talið að það væri nokkur
hundruð þúsund ærgildum of
margt í landinu miðað við gróður
þess. Þessu til viðbótar hafa ýmsir
túlkað ummæli Ingva á þann veg
að ofbeitin sé ennþá meiri.
«
Ef það er rétt að ofbeit í landinu
sé slík, sem þarna hefur verið
talið, og þarna hefur verið vitnað
til rannsókna Rannsóknastofnun-
ar Landbúnaðarins, er það óskap-
lega mikið mál. Því ef þetta er rétt
þá er fjórðungi til þriðjungi of
margt fé í landinu og því til
viðbótar koma hrossin, sem beitt
er á úthaga. Og fyrir bændastétt-
ina er það stórmál, ef þeir eru með
þetta mikinn bústofn umfram það
sem landið ber. Nú þegar orðið
hafa erfiðleikar með sölu landbún-
aðarafurða eru það margir, sem
tengja þetta tvennt saman og
setja jafnaðarmerki á milli. Þessir
menn segja einfaldlega að offram-
leiðslan sé framleidd með ofbeit.
Vandamálið, sem þarna er til
umræðu, er að fram til þessa hafa
verið gerðar athugasemdir við
ýmsar forsendur þessara beitar-
rannsókna. Þær rannsóknir, sem
þessir beitarþolsútreikningar hafa
verið byggðir á, eru óbeinar
rannsóknir. Þetta er gróðurkorta-
gerð og uppskeran er metin en
úrs en það er bara einn þátturinn,
því auk þess höfum við þætti eins
og mat á uppskeru og inn í þetta
kemur nákvæmni gróðurkorta.
Það er enginn sem hefur haldið
því fram að gróðurkortin væru
alveg nákvæm en þau eru það
besta, sem við höfum og þau eru
mjög gagnleg. Spurningin er bara
þessi hvort það megi draga svona
afdráttarlausar ályktanir út frá
þessu. Tilraunaráðið bendir aðeins
á að það séu komnar fram
efasemdir um forsendur beitar-
þolsútreikninganna en við fullyrð-
um ekkert um hvort ofbeit sé til
staðar eða ekki. Það viljum við
ekki en við teljum að þessi mál
hafi verið einfölduð allt of mikið
þó við vitum að það eru til ákveðin
svæði þar sem um uppblástur er
að ræða og ástæða sé til að vera
vel á verði, eins og bændur hafa
reyndar líka gert víða. Það er hins
vegar alltof mikil einföldun að
segja að heilir landshlutar séu
ofbeitarsvæði. Menn gleyma því
oft að nú er vetrarbeit alveg úr
sögunni og í sumum tilvikum
hefur beitartími á afréttum verið
styttur. Þetta hefur dregið úr
beitarálaginu og þetta nefna þeir
hjá Rannsóknasjofnuninni ekki.
Ég held að það verði að renna
styrkari stoðum undir þessar
rannsóknir áður en menn fara að
gefa frá sér tölur, og þess vegna
mundi ég ekki af fræðilegum
ástæðum treysta mér til að gefa
frá mér svona beinharðar tölur
um þessi mál,“ sagði Ólafur að
lokum.
Nýr sjúkrabíll
til Ólafsvíkur
Nýr sjúkrabíll hefur verið
keyptur til Ólafsvíkur og hafa
ýmsir aðilar þar í bæ lagt fram
fjármagn til kaupa á honum, svo
og sýslusjóður. Bíllinn sem er af
Chevrolet-Surban gerð er eign
heilsugæslustöövarinnar í Ólafs-
vík sem Ólafsvíkurhreppur, Nes-
hreppur, Fróðahreppur, Staðar-
sveit og Breiðuvíkurhreppur
standa að. Nýstofnuð Rauða kross
deild í Ólafsvík hefur séð um
tækjakaup í bílinn en öll tæki í
hann eru keypt í gegnum Hjálpar-
tækjabankann í Scan Rescue í
Noregi. Bíllinn «r fullkominn að
gerð, með fjórhjóladrifi og inn-
réttaður á verkstæði Ragnars
Ólafssonar í Kópavogi. Mikil þörf
var fyrir þennan bíl á utanverðu
Snæfellsnesi og eykur koma hans
öryggi í sjúkraþjónustu á svæðinu.
Rauða kross deild Ólafsvíkur
áformar að styrkja rekstur bílsins.
Ferskvatn flutt
til Benidorm
Bcnidorm. Spáni, 28. ágúst.
SKIP spánska hersins hófu í dag
að dæla á land í haðstrandar-
bænum Benidorm um 350.000
lítrum af ferskvatni þar sem öll
vatnsból eru nú að mestu til
þurrðar gengin. Vatninu er dælt
á tankhíla sem drcifa því til
hótela og fyrirtækja. Vegna
ástandsins var vatn orðið svarta-
markaðsvara í Benidorm, en
vatnið er nú skammtað í tvo
tíma f senn á sólarhring.