Morgunblaðið - 22.12.1978, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 1978
Jens í Kaldalóni:
Höfum við
gengið
tilgóðs
Þórarinn Þórarinsson, ritstjóri
Tímans, skrifar um skattamál í
leiðara Tímans 5. nóvember s.l., og
telur skattana nú léttbæra saman-
borið við þann ófögnuð í skatta-
málum sem ríkt hafi 1971 þegar
vinstri stjórnin tók þá við forsvari
um stjórnsýslu okkar ágætu
þjóðar. Nú séu skattar ekki nema
59% á móti 62,5% 1971, og
nefskattar hafi þá setið í öndvegi í
ofanálag. Ekki minnist Þórarinn
þó á 4% lífeyrisskatt, 1%. félagsgj.
og 2% sjúkratryggingargjald, auk
fleiri skatta, sem enginn vandi er
að tína til og Þórarinn gleymir.
Það er n.l. skrattinn sá, að það sem
dregið er frá fólkinu á launa-
seðlunum, að það er ekki til
ráðstöfunar fyrir heimilið.
Skýr maður er Þórarinn, og
margt gott úr penna hans runnið,
en mig langar að spyrja hann að
einu, af því að ég veit það, að hann
veit margt miklu meira en ég:
heldur hann að háir og hækkaðir
skattar nú, séu nokkuð sætari til
greiðslu eða sælli almenningi, þótt
einhverntíma hafi þeir hærri
verið. Var það ekki af því að
vinstri stjórninni þótti skattarnir
of háir 1971 að hún lækkaði þá, eða
sýnist þessari stjórn eitthvað
farsælla fyrir fólkið að borga háa
skatta núna en þá. Sýnist mér nú
einnig, eftir útreikningi Þórarins,
að skattar nú séu farnir að nálgast
það mark, og kannski þó gott
betur, sem vinstri stjórnin þótti
óhæfa og ofboðslegt 1971.
- Hann talar um nefskattana þá,
sem rétt er að voru, sjúkrasam-
lagsgj. sem vinstri stjórnin góðu
heilli afnam í því formi sem þá
var, en vel að merkja, þessi
skattur var ekkert tekinn af okkur,
honum var bara breytt í annað
form. Við höfum alla götu borgað
þennan skatt, þótt í öðru formi sé.
En þar að auki er svo bara læðst
aftan að okkur aftur, og nýr
skattur lagður á okkur á allar
brúttótekjur, og þeir sem ekki
lenda einu sinni í því að borga
útsvar, er gert að greiða þennan
skatt þótt ekki geti unnið nema
fyrir fæðinu sínu. Enda segir
Þórarinn:" Sú lækkun beinu skatt-
ana sem var framkvæmd á árun-
um 1971—1974 var gerð í fullu
samræmi við launþegasamtökin,
og var líka því aðeins fram-
kvæmanleg, að þau féllusti á
verulega hækkun skattanna." Nef-
skatturinn var því ekkert
lækkaður, honum var bara breytt í
annað skattform, og svikinn svo
inná okkur aftur, þótt nú eigi
eitthvað að breyta honum í annað
sinn.
En það sem ég get aldrei sætt
mig við, er að menn afsaki slæmar
gerðir sínar með því að vitna í að
það hafi ekki verið betra hjá
öðrum. Þetta er löngu orðin úrelt
pólitísk refskák, sem engin ber
heldur fram nema í örþrifakennd
ráðleysis við að bera í bætifláka
f.vrir slæman málstað. Þetta er
> jafnvel ekki ólíkt því ef þjófur
ætlaði að fara að afsaka sig með
því að annar hefði stolið. Það er
líka firna óhamingjulegt þegar
verið er að bera skattana hér
saman við það sem verst finnst í
öðrum löndum. Ef við þurfum
endilega að elta allt sem útlent er,
þá eigum við að leita eftir
einhverju öðru en því sem verst er.
Skattaáþján
Við erum nú i fyrsta lagi ekki
með herkostnað sem aðrar þjóðir,
svo búum við á óteljandi hátt við
erfiðari og dýrari aðstæður en
margar aðrar þjóðir, og það
verðum við eðliiega að sætta okkur
við. Það sagði eitt sinn ágætur
þingmaður — við eina bensín-
hækkunina hér, að bensínið væri
ekkert dýrara fyrir það en í
Svíþjóð, en hann þurfti ekki að
muna eftir því, að bílarnir, vara-
hlutirnir og gúmmíin voru þá
helmingi dýrari hér en þar, og
heldur ekki hinum að þar komust
menn helmingi lengri leið á sama
bensínmagni en hér, þar sem hér
eru vegir verri, og miklu verri.
En um skattana vil ég segja, að
þeir eru orðnir áþján. Það er áþján
á skattborgara þessa lands, þegar
farið er að taka 70 kr. af hverjum
100 í allrahanda skatta. Að labba
heim til sín með 30 kr. af hverjum
100 til ráðstöfunar sér og sínum,
og í hæsta lagi 60 kr. að vissu
marki, sem þó ekki dugar til að
draga fram lífið á, er svívirðilegt
níðhögg á hvern einasta mann,
enda fjöldi fólks hættur að vinna
undir slíkri féflettingu það er
nærri því eins gott að vera
þrælkað í lögbundna þegnskyldu-
vinnu því að 30 kr. af hverjum 100
kr. sem rölt er með heim í
vasanum er ekki meira vikadreng,
er rétt fyrir gerðan greiða, það
dugar ekki fyrir þremur
karmellum. Það er orðin sjálfs-
bjargarviðleitni manna, þeim sem
það geta, að svíkja undan skatti,
sem svo er kallað, þetta er
ófögnuður sem enginn getur þolað.
Og þegar stjórn, sem allir vilja og
vonast eftir að gott geri, getur
leyft sér á tímum neyðar og
þrenginga, sem talið er, að sólunda
11 milljóna fjárfúlgu í eitt blaða-
mannsembætti, sem einhvernveg-
inn að þjóðin hefur þó getað lifað
án, undanfarin ár, og sjálfur
hæstráðandi stjórnandi þjóðar-
búsins, brúkar bara munn“, þegar
að þessu finna hans nánustu
samstarfsbræður, þegar hver ráð-
herra þarf að fá sér einskonar
hjálparsvein, svo sem höfðingjar
til forna þóttust hestasveina með
sér þurfa að hafa, stjórn sem hefur
að æðsta boðorði réttlæti ráðdeild
og sparsemi á öllum hlutum,
rogast svo á fyrstu dögum tilveru
sinnar að blása út embættis-
mannakerfi við sína eigin fóskör.
Það er ekki sem ég met til dýrðar
þeim til handa sem gott vilja gera.
Sligandi
vaxtabyrði
Það er ekki síður hroðalegt að
hugsa til þess, að alþingismenn
skuli vera aö þrátta um það suður
á sjálfu alþingi, á fríu fæði og
húsnæði, sem þeir láta almenning
skaffa sér ofaná launin sín, hvort
40—50%' vextir hafi áhrif á
afkomu manna og fyrirtækja, og
annað í daglegu lífi þeirra. Svo
augljóslega sem vaxtabyrðin stór-
sligar svo alla skapaða hluti, að til
stórvandræða horfir. Fólk kaupir
yfirleitt enga hluti nema með
afborgunum, sem undireins er
hlaðið á vöxtum. Allir sem í
byggingum standa eru hlaðnir í
allra kúnsta launaskuldir, með
okurvöxtum. Enginn getur fjárfest
nokkurn skapaðan hlut nema með
lánum á lán ofan. Flestir
stimplaðir þjófar, svo gott sem,
skattsvikarar, verðbólgugróða-
braskarar og þaðan af öllu verra,
ef nokkuð eiga til sem heitið getur
því nafni, að kaupa hluti sem ekki
þurfi að fá til þess lán, meira að
segja megnið af sólarlandaförum
fer fyrir lánsfé með dýrum vöxtum
í ofanálag. Svo japla merkir menn,
sem svo sig telja, um það hvort
okurháir vextir hafi nokkur áhrif
á afkomu þessa eða hins.
Ég lái ekki þessum mönnum
þótt þeir séu nú fyrst farnir að
rumska í því einstaka ræningja-
bæli, sem hér á landi að ríkt hefur,
við að ræna saklausa sparifjáreig-
endur fé sínu. Hefði það svo fyrr
mátt vera að þeir vaknað hefðu til
meðvitundar um alla þá dæma-
lausu gerð. Ég hef alla götu haldið
því fram, að ef vísitölutryggja á
einn hlut, verði að vísitölutryggja
alla hluti, og borga allt með
jafnvirði, sem á láni er tekið. Hef
ég margoft skrifað um þau mál í
opinber blöð. Það er þó fyrst núna,
sem ráðgjafar þjóðarinnar eru að
vakna til meðvitundar um að
þarna hafi ég nú líklega verið að
fara með rétt mál. Kannski betra
seint en andrei. En það er ekki öll
sagan sögð með því. Það eru
margar hliðar á þessu máli eins og
mörgum öðrum. Ein er sú, að það
er algerlega vonlaust að ætla að
velta þessari vaxtahrúgu út í
athafna- og atvinnulíf þjóðarinnar
í jafn gífurlegri verðbólgu og hér
ríkir, það er nákvæmlega það
sama og ef sykurpokinn kostaði
100 þúsund kr., og sem kæmi inní
vísitölu framfærslukostnaðar,
kaupið hækkaði, og atvinnuvegirn-
ir ættu bara að borga þeim mun
hærra kaup, sem þetta og hitt
hækkaði. Þá gerði okkur ekki
nokkurn skapaðan hlut til, hvað
allir hlutir kostuðu mikið, ef við
gætum alltaf látið atvinnuvegina
borga okkur hækkunina á vörun-
'um. Það er með öðrum orðum ekki
nokkur einasta leið að stjórna né
stýra þjóðfélagi, sem rekið er á
jafnvitlausan hátt, sem við íslend-
ingar gerum. Við verðum bara að
sætta okkur við þessa staðreynd,
og vinna eftir henni, annars fer
allt úr böndunum, eins og þegar er
komið á daginn. Eða af hverju eru
menn að fela þessa hluti bak við
tjaldið, af hverju er stjórnin að
kvarta um að greiða fullar vísi-
tölubætur, sem áður hefir alla
götu ataðið fastara á en fótum sér
að ekki kæmi til greina að hvika
frá í nokkrum minnsta mæli? Af
hverju er verið að blekkja fólkið
með þvi að leggja á það skatta sem
ekki koma í vísitölu framfærslu-
kostnaðar, til að borga svo niður
vísitöluna, svo hún bara hækki
ekki eins rtíikið? Halda menn, að
launastéttirnar á Islandi séu svo
heimskar eða illa gerðar, að
ómögulegt væri að láta fólk skilja,
hvað um er að ræða. Jú, og aftur
jú, það er enginn vandi að láta
hinn almenna borgara skilja
tilgang lífsins og tilveru þess. En
það sem hér hefur riðið röftum er
brennandi eldur pólitískra meina,
sem alltof langt hefur gengið. Það
þýðir ekki að elta alltaf sama
skinnið, sem löngu er orðið úr sér
gengið, úthvotlað og einskis nýtt,
svo hvorki heldur það vindi né
vatni til hlífðar nokkurs lifandi
manns fyrir þeim endalausa
vatnsaustri sem sífellt hefur dunið
yfir það óheillakerfi, sem undir við
gengið höfum sem einskonar
jarðarmenn.
Við skulum bara segja, sem er
þó staðreynd í sjálfu sér, að bóndi
annaðhvort eigi 3 milljónir í
bundnu sparifé, eða taki það að
láni hjá öðrum, sem 3 milljónirnar
eigi, og kaupi fyrir það traktor
sem kostar 3 milljónir króna, að
33% vextirnir gerir milljón á ári
auk 10%' fyrningar af traktors-
verðinu, en hvort tveggja gerir
þetta hvorki meira né minna en
eina milljón og þrjúhundruð þús-
und, og hvar á þessi kostnaður að
koma nema á framleiðslu bóndans.
Er nokkur maður svo heimskur að
sjá ekki, að þetta er orðin hin
fráránlegasta vitleysa og er ekki
orðin þörf á að snúa svona
ófögnuði til betri vegar? Að ætla
svo að leika það sjónarspil, sem
líkara væri að krakkar í sandkassa
léku sér við, að gera 100 krónur að
einni krónu, sem við eigum svo að
bera ástkæra virðingu fyrir og
safna í baukinn okkar í trú á betra
líf. Að svíkja þjóð sína með eilífum
gengisfellingum er nákvæmlega
sami sandkassaleikurinn, en þora
ekki né vilja segja þann sannleika
sem er undirrót þessa ófarnaðar,
sem aldrei verður svo falinn fyrir
nokkrum skynibornum manni, að
ekki sé í vitundinni sem undir slær
svo augljós verknaðurinn, að ekki
verði með nokkru móti falinn.
Opnun
heilsu-
gæslu-
stöðvar í
Bolunga-
vík
Meðfylgjandi myndir voru
teknar við opnun heilsu-
gæslustöðvarinnar í Bol-
Matthías Bjarnason fyrr- ungarvík hinn 25. nóvem-
verandi heilbrigðismála- ber s^-
ráðherra flytur ávarp við
opnunina.
Séð inn í tannlæknastofu sem er í stöðinni.
Ólafur Kristjánsson for
seti bæjarstjórnar í ræðu-
púltinu.