Morgunblaðið - 15.02.1979, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. FEBRÚAR 1979
Svcinn Skorri Höskuldsson:
Þetta var síðasti fundur stjórn-
arinnar á því fjögurra ára tíma-
bili, er ákveðið var í öndverðu sem
tilraunatímabil til að sjá hversu
þessi starfsemi gæfist. Nú er það
hins vegar á valdi norrænna
stjórnmálamanna að ákveða,
hvort áfram skuli haldið og að
hvaða leyti gagnlegt gæti virst að
breyta starfsemi sjóðsins.
Að loknu þessu tilraunatímabili
þykir mér hlýða að gera lesendum
þessa blaðs nokkuð rækilega grein
fyrir því starfi, sem fram hefur
farið í stjórn Norræna þýðingar-
sjóðsins, þ.e.a.s. þeim þáttum þess,
er snúa einkum að Islendingum.
Segja má að tvennt snerti fram-
ar öðru íslendinga: Hvaða verk
íslenskra höfunda hafa verið
Um norræna
þýðingars j óðinn
Greinargerð og fáeinar hugleiðingar — Fyrri hluti
Sveinn Skorri Höskuldsson
Óp bjöllunnar.
Nú í skammdeginu hafa orðið
nokkrar umræður í blöðum og
víðar um Norræna þýðingarsjóð-
inn, eins og hann er kallaður
hérlendis, einkum þó um einstakar
styrkveitingar úr sjóðnum, ,en
minna um starfsemi hans í heild.
Þótt sitthvað hafi verið missagt
í þeim fræðum, er það samt vonum
seinna að augu íslensks fjölmiðla-
fólks opnuðust fyrir því, sem
þarna fer fram, því að þessi
starfsemi á rætur sínar á íslandi í
tillögu um norræna þýðingarmið-
stöð, er þeir fluttu á rithöfunda-
þingi 1969 Indriði G. Þorsteinsson
og Matthías Johannessen og þar
var samþykkt.
Starfsemi Norræna þýðingar-
sjóðsins er fólgin í því að Norður-
lönd sameiginlega veita árlega fé
til að styrkja þýðingar (og í
einstökum tilvikum útgáfu) bók-
mennta á milli þeirra mála, sem
töluð eru og rituð á Norðurlönd-
um. Er þar um níu málsvæði að
ræða.
Skiptist heildarfjárhæð sú, sem
til úthlutunar er á hverju ári,
þannig á milli málsvæða: til að
þýða á dönsku, norsku og sænsku
ganga 17% til hvers þessa mál-
svæðis, til að þýða á finnsku og
finnlands-sænsku fara 19%, til að
þýða á færeysku og íslensku 9% til
hvors málsvæðis og til grænlensku
og samisku 6% til hvors.
í reglugerð sjóðsins segir að
vandaðar fagurbókmenntir skuli
hafa forgang, en síðan fræðibækur
og barnabækur.
Úthlutun úr sjóðnum annast níu
manna nefnd, einn fulltrúi frá
hverju málsvæði, og hafa sömu
menn setið í henni þau fjögur ár,
sem hann hefur nú starfað. For-
maður nefndarinnar hefur öll
þessi ár verið Norðmaðurinn
Yngvar Ustvedt dr. philos. Aðrir
nefndarmenn hafa verið: fyrir
dönsku Bjorn Poulsen mag. art.,
fyrir grænlensku Christian
Berthelsen skólastjóri, fyrir fær-
eysku Karsten Hoydal rithöfund-
ur, fyrir finnsku Kai Laitinen fil.
dr., fyrir finnlands-sænsku Lars
Huldén prófessor, fyrir íslensku
undirritaður, fyrir samiskp
Samuli Aikio fulltrúi og fyrir
sænsku Bengt Holmqvist fil. dr.
Sjóðstjórnin eða úthlutunar-
nefndin heldur tvo fundi árlega,
tvo daga í senn, og hafa þeir
venjulega farið fram um mánaða-
mótin maí/júní og okt./nóv. og
ávallt í húsakynnum Norrænu
menningarmálaskrifstofunnar í
Kaupmannahöfn. Síðast liðið
haust brá hins vegar svo við að
þeim fundi, sem átti að vera í
byrjun nóv., varð tvívegis að
fresta, fyrst vegna forfalla for-
mannsins og síðar vegna forfalla
finnsku fulltrúanna tveggja. Varð
þessi fundur ekki haldinn fyrr en
nú 22.-23. jan. Þetta atvik beindi
athygli nefndarmanna að því, að í
framtíðinni er nauðsynlegt að
hvert málsvæði skipi varamann í
stjórn sjóðsins, sem geti tekið
sæti, ef stjórnarmaður forfallast.
styrkí til þýðinga á mál Norður-
landabúa — og hvaða verk norræn
hafa verið styrkt til þýðinga á
íslénsku?
Vík ég fyrst að fyrra atriðinu.
í þeirri upptalningu, sem hér fer
á eftir tel ég fyrst nafn höfundar,
þá verks, síðan útgefanda og loks
þá fjárhæð, er útgefanda hefur
verið veitt til styrktar. Allar
krónutölur í þessari grein eiga við
danskar krónur. Ég nefni hin
íslensku heiti verkanna, nema
þegar um safnrit er að ræða, sem
ekki eiga sér samsvarandi íslenska
titla, þá nefni ég titla, sem greind-
ir eru í fjölrituðum fundargerðum
stjórnarinnar, en Menningarmála-
skrifstofan í Kaupmannahöfn
annast færslu þeirra.
Á s.l. fjórum árum hafa verið
veittir styrkir til þýðinga á eftir-
töldum verkum íslenskra höfunda:
1975
a) á dönsku:
Ármann Kr. Einarsson.
Niður um strompinn.
Birgitte Hevrings Biblioteksfor-
lag.
Kr. 2000,-
Guðbergur Bergsson.
Það sefur í djúpinu.
Arena, Forfatternes Forlag.
Kr. 7.500.-
Islandske folkesagn og eventyr.
Sphinx & Nihil.
Kr. 6.000,-
Ólafur Jóh. Sigurðsson.
Bréf séra Böðvars.
Birgitte Hovrings Biblioteksfor-
lag.
Kr. 2.500,-
Ólafur Jóh. Sigurðsson.
Um sumarkvöld.
Birgitte Hovrings Biblioteksfor-
lag.
Kr. 3.000,-
b) á finnsku:
Ja tunturin takaa kuulet (sýnis-
bók ísl. nútímaljóða).
Weilin & Göös.
Kr. 16.000,-
c) á færeysku:
Ármann Kr. Einarsson.
Falinn fjársjóður.
Bókadeild Feroya Lærarfelags.
Kr. 1.250,-
Ármann Kr. Einarsson.
Tvö ævintýri.
Bókadeild Feroya Lærarfelags.
Kr. 1.250.-
Gunnar Gunnarsson.
Aðventa.
Bókadeild Foroya Lærarfelags.
Kr. 1.500.-
Þórir S. Guðbergsson.
Ásta og eldgosið í Eyjum.
Bókadeild Foroya Lærarfelags.
Kr. 500.-
d) á norsku:
Guðbergur Bergsson, Jakobína
Sigurðardóttir, Svava Jakobsdótt-
ir og Thor Vilhjálmsson.
Moderne islandske noveller.
Pax Forlag.
Kr. 5.200,-
Islandske dikt frá várt hundreár.
Fonna Forlag.
Kr. 6.000,-
Svava Jakobsdóttir.
Leigjandinn.
Norges Boklag.
Kr. 4.400.-
Thor Vilhjálmsson.
Fljótt fljótt, sagði fuglinn.
Norges Boklag.
Kr. 5.000,-
Þórbergur Þórðarson.
íslenskur aðall.
Det Norske Samlaget.
Kr. 5.800,-
Þorsteinn frá Hamri.
Himinbjargarsaga eða Skógar-
draumur.
Norges Boklag.
Kr. 5.000,-
e) á sænsku:
9 islándska författare (sýnisbók
smásagna).
Rabén & Sjögren.
Kr. 4.500,-
Thor Vilhiálmsson.
Bo Cavefors Bokförlag.
Kr. 10.000.-
Þorgeir Þorgeirsson.
Yfirvaldið.
Norstedt & Söners Förlag.
Kr. 4.400,-
1976
a) á dönsku:
Ca 40 islandske digtere 1925—1975
(sýnisbók ljóða).
Vintens Forlag
Kr. 3.000,-
Guðrún Helgadóttir
Jón Oddur og Jón Bjarni.
Sommer & Sorensen Forlag.
Kr. 3.000.-
Halldór Laxness.
í túninu heima.
Gyldendalske Boghandel Nordisk
Forlag.
Kr. 5.000,-
Jón Björnsson.
Vaitýr á grænni treyju.
Chr. Erichsens Forlag.
Kr. 2.000,-
Ólafur Jóh. Sigurðsson.
Hreiðrið.
Birgitte Hovrings Biblioteksfor
lag.
Kr. 7.000.-
Ólafur Jóh. Sigurðsson.
Litbrigði jarðarinnar.
Birgitte Hevrings Biblioteksfor-
lag.
Kr. 2.500.-
Stefán Jónsson.
Margt getur skemmtilegt skeð.
Birgitte Hovrings Biblioteksfor-
lag.
Kr. 4.000.-
Stefán Júlíusson.
Kári litli í sveit.
Birgitte Hovrings Biblioteksfor-
lag.
Kr. 2.000,-
b) á finnlands-sænsku:
Jón úr Vör.
Bláa natten över havet (ljóðaur-
val).
Hoíger Schildts Förlagsaktie-
bolag.
Kr. 7.000,-
c) á færeysku:
Grettis saga.
Eydun Winther.
Kr. 8.000,-
Kristmann Guðmundsson.
Morgunn lífsins.
Hans Thomsen.
Kr. 7.500,-
Sverris saga.
Sóleyan.
Kr. 10.000,-
d) á norsku:
Ármann Kr. Einarsson.
Afastrákur.
Fonna Forlag.
Kr. 500.-
Eventyr fra Island.
Universitetsforlaget Bergen.
Kr. 4.000.-
Ingimar Erl. Sigurðsson.
Islandsvísa.
Fonna Forlag.
Kr. 800.-
Islandske gullalderdikt
1800-1930.
Fonna Forlag.
Kr. 11.000,-
Ólafur Jóh. Sigurðsson.
Hreiðrið.
J.W. Cappelens Forlag.
Kr. 7.000.-
21 islandske forfattere (sýnisbók
með verkum yngstu höfunda).
Dikt & Datt Forlag.
Kr. 10.000.-
e) á sænsku:
Einar Bragi.
Pilar af ljus (ljóðasafn).
Bo Cavefors Bokförlag.
Kr. 4.000.-
Jakobína Sigurðardóttir.
Lifandi vatnið.
LTs Förlag.
Kr. 5.000,-
Vésteinn Lúðvíksson.
Eftirþankar Jóhönnu.
Bo Cavefors Bokförlag.
Kr. 10.000,-
1977
a) á dönsku:
Einar frá Hergilsey.
Meðan jörðin grær.
Birgitte Hovrings
Biblioteksforlag.
Kr. 6.000,-
Guðbergur Bergsson.
Það rís úr djúpinu.
Arena, Forfatternes Forlag.
Kr. 8.000,-
Guðrún Jacobsen.
Smáfólk.
Birgitte Hovrings Bibloteksforlag.
Kr. 1.500.-
Tölvukynið? Nei
LYSTRÆNINGINN (11. hefti
desember 1978) er dæmigerður
fyrir það efni sem að jafnaði
birtist í blaðinu. Ásamt verkum
eftir byrjendur í skáldskap eru
prentuð ljóð, sögur og leikþættir
eftir kunna höfunda. Sumt er eftir
ónafngreinda eða skrifað undir
dulnefni.
Blaðið hefst á ljóði eftir Baldur
Óskarsson, Tvíljóð nefnist það.
Baldur hefur vakið athygli með
bókum sínum og virðist sífellt
vaxa ásmegin. Að þessu sinni yrkir
Baldur um vélrænan auglýsinga-
heim okkar tíma og spyr í upphafi:
Hvað á að létta þrautina
aem xuð hefur fenxið mðnnunum
að þreyta six á?
Töivukynið? -
Vél með vit f brjðsti,
mái og styrkleik.
Bókmennllr
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
Þetta ljóð hlýtur að boða eitt-
hvað nýtt í skáldskap Baldurs
Óskarssonar. Það er skemmtileg
tilbreytni frá hinum „abströktu"
ljóðum hans.
Thor Vilhjálmsson er sjálfum
sér líkur í þættinum Bald,
Júngling, oder nie. í honum er
myndvísi og músík, tilvísanir í
enda Giacometti og Mozart. Mönn-
um hefur þótt Thor eintóna líkt og
hann væri einatt að semja ný
tilbrigði við sama stef, en þetta er
hans stíll:
„Það var ekki ég, segir unga
stúlkan. Hann var búinn að
gleyma henni: Ha, sagði hann og
horfði hissa á hana, stanzaði:
Hvar var ekki þú? segir hann, og
horfði undrandi á hana og sér eftir
mynd hugarins hverfa í laufsins
forgengileik, í rautt, gult og brúnt:
var hvað ekki þú?
Þetta sem þú varst að segja.
Nei, sagði hann; og mundi ekki
hvað hann var að segja: nei það
var ekki þú.“
Eftir Einar Ólafsson eru tvö ljóð
í Lystræningjanum: Listin fyrir
lystina! og Listahátíð í Reykjavík
1976. Það fyrsta sem ég las eftir
Einar var í súrrealískum anda, en
á undanförnum árum hefur hann
verið upptekinn af pólitískri boðun
í ljóði. Kannski er stefnuskrá hans
orðuð í Listinni fyrir lystirta!:
Baldur Óskarsson
„Hvernig væri að taka jóla-
pappírinn utan af listinn og senda
músurnar í frystihús." í Lista-
hátíðarljóðinu eru dregnar fram
andstæður snobbsins í kringum
menninguna og mannlegrar eymd-
ar annars staðar á hnettinum.
Ólafur Ormsson (öðru nafni
Kristinn Reyr
Fáfnir Hrafnsson) yrkir hressi-
lega Orðsendingu til Ólafs
Gunnarssonar höfundar skáldsög-
unnar Milljón prósent menn og
kemur þar fram nokkuð annað
viðhorf til hans er greina hefur
mátt í umsögnum vinstrisinna
meðal gagnrýnenda.
■