Morgunblaðið - 04.04.1979, Qupperneq 10

friéurí 30 ár
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. APRÍL 1979
42
Góðir ráðstefnugestir! Ég vil
hefja rfial mitt með því að
lýsa ánægju minni yfir því, að
Samtök um vestræna sam-
vinnu skuli gangast fyrir
þessari ráðstefnu í tilefni þess, að 30 ár
eru senn liðin frá stofnun Atlantshafs-
bandalagsins.
Jafnframt þakka ég, að mér skuli boðið
að fjalla um efnið: Island, vestræn
samvinna og Atlantshafsbandalagið.
Atlantshafsbandalagið — friður í 30 ár
— er yfirskrift ráðstefnunnar. Hér er
greint frá staðreyndum. Friður hefur ríkt
í þessum heimshluta frá stofnun banda-
lagsins. Tilvist þess hefur verið og er
trygging fyrir friði, ástæða þess, að ný
lönd hafa ekki verið undirokuð í Evrópu,
ásælni árásarmanna hefur ekki teygt sig
lengra en hún þá var komin, er bandalag-
ið var stofnað. Þeir hafa hins vegar
haldið utan um þau lönd, sem hremmd
voru áður, ásælnin heltiur áfram annars
staðar í heiminum, þar sem bandalög eins
og Atlantshafsbandalagið eru ekki til.
Sama aflið, sem knúði Atlantshafsríkin
fyrir 30 árum til að snúast til varnar,
seilist nú til áhrifa í ýmsum löndum Asíu
og Afríku. Stríð eru háð utan bandalags-
svæðisins, svo sem í Indókína og Afríku.
NATO tryggir
jafnvægið
í þessum
heimshluta
Hernaðargildi
íslands
Hernaðarþýðing landsins ætti ekki að
vera deilumál, I umræðum á Alþingi um
tillöguna að aðild Islands að Atlantshafs-
bandalaginu voru rifjuð upp orð hins
þýzka herfræðings, sem sagði fyrir seinni
heimsstyrjöldina, „að ísland væri eins og
skammbyssa, sem miðað væri gegn
Bretum og Bandaríkjamönnum".
Bretar og Bandaríkjamenn gerðu sér
ljósa þessa þýðingu Islands, og vegna þess
rufu Bretar á okkur hlutleysið og hertóku
landið, og Bandaríkjamenn gerðu síðar
við okkur herverndarsamning.
} Nurnbergréttarhöldunum kom fram
greinargerð frá herráði Þjóðverja, dag-
sett 29. okt. 1940, þar sem segir: „Foring-
inn er um þessar mundir að fást við
spurninguna um hernám á Atlantshafs-
eyjunum með styrjaldarrekstur gegn
Ameríku síðar fyrir augum. Þetta mál er
nú verið að athuga hér.“
Gögn eru til um það, að Göring skýrði
frá ráðagerðum Þjóðverja um að hertaka
ísland, þótt af því yrði ekki. Orð þýzka
herfræðingsins eru eftirtektarverð að því
leyti, að ísland væri sem skammbyssa,
sem beint er aðeins gegn Bandaríkjunum
og Bretlandi. Þeirri skammbyssu er hins
vegar ekki beint gegn öðrum, svo sem
Þýzkalandi eða Rússlandi.
Samtrygging
frelsis-
unnandi
Olafur G. Einarsson, alþm.:
Atlantshafsbandalaginu er einungis
ætlað að halda uppi friði og reglu á því
svæði sem það tekur yfir. Engin þjóð
hefur þar ríkari hagsmuna að gæta en
íslendingar, þar sem land okkar hefur
slíka úrslitaþýðingu á þessum slóðum.
Auk þess erum við þannig settir, að við
getum ekki varið okkur sjálfir. Við eigum
því allt undir því, að aðrir en við haldi
uppi friði og reglu í þessum heimshluta.
Þátttaka okkar í hinum frjálsu samtök-
um lýðræðisþjóða veitir okkur þá trygg-
ingu fyrir frelsi og mannréttindum, sem
við hljótum að sækjast eftir. Með þátt-
töku okkar sýnum við einnig, að ísland er
ekki til afnota fyrir árásaröflin.
Þær forsendur, er voru fyrir hendi, er
við gerðumst aðilar að Atlantshafsbanda-
laginu, eru enn fyrir hendi. Ekkert hefur
gerzt, sem réttlæti ,að raska því kerfi, sem
við höfum byggt upp. í þessu sambandi
má nefna þróun og útþenslu sovézka
flotans á Atlantshafi.
Orð Bjarna
Benedikts-
sonar í
fullu gildi
Á fundi utanríkisráðherra hinna 12
landa, sem gerðust stofnendur bandalags-
ins hinn 4. apríl 1949, flutti Bjarni
Benediktsson ræðu, þar sem hann sagði
m.a.:
Atlantshafsbandalagið hefur sannað
tilverurétt sinn. Það hefur haldið árásar-
öflunum utan Evrópu. Það hefur orðið að
því gagni, sem til var ætlazt.
Jafnvægi er staðbundið við þennan
hluta heims.
ísland var í hópi hinna tólf ríkja, sem
stofnuðu Atlantshafsbandalagið hinn 4.
apríl 1949. Hinn 28. marz það ár lagði
ríkisstjórnin fram tillögu til þingsálykt-
unar um þátttöku íslands í Norður-Atl-
antshafsbandalaginu. Um þetta mál urðu
harðari átök en nokkurt annað mál, innan
þings og utan. Bjarni Benediktsson mælti
fyrir tillögu ríkisstjórnarinnar hinn 29.
marz, og daginn eftir, þann 30. marz,
samþykkti Alþingi þátttöku íslendinga í
Atlantshafsbandalaginu með 37 atkvæð-
um gegn 13 á einum sögulegasta fundi,
sem á Alþingi hefur verið haldinn.
nagranna
Áhugi samherja okkar í Atlantshafs-
bandalaginu á að hafa hér herstöðvar í
vissum tilvikum, er ekki til kominn vegna
þess, að þeir vilji beina byssunni að
öðrum, heldur til þess að forðast, að
henni vérði beint gegn sér. íslendingar
munu gera sitt til að land þeirra verði
ekki notað gegn styrkustu málsvörum
frelsis í heiminum. Um leið tryggjum við
varnir okkar sjálfra.
„Að vísu er það rétt, sem ég áðan sagði,
að aðilar þessa samnings eru ólíkir um
margt. En það er einnig margt, sem
sameinar okkur traustum böndum. Sama
hættan ógnar okkur öllum í þeim heimi,
sem við lifum í: Þar sem fjarlægðirnar
eru horfnar, er það áreiðanlegt, að annað
hvort njóta allir friðar — eða enginn.
Sömu upplausnaröflin eru hvarvetna að
sinni ömurlegu iðju. Allstaðar ásaka þau
okkur, sem erum að vinna fyrir friðinn,
um að vilja spilla honum. Þegar þessi
samningur var ræddur á Alþingi íslend-
inga reyndu þessi öfl með valdi að hindra
Vörður friðar,
týðfrelsis og mannréttinda
Undirleikurinn var grjótkast og ofbeldis-
hótanir kommúnista.
Með samþykkt tillögunnar höfðu ís-
lendingar ótvírætt skipað sér á bekk með
lýðræðisríkj unum.
Hvaða rök lágu að baki þeirri ákvörðun
íslendinga að gerast aðilar að Atlants-
hafsbandalaginu?
Þar var fyrst og fremst verið að tryggja
öryggi og varnir landsins.
Menn höfðu vonað i fyrstu, að Samein-
uðu Þjóðirnar gætu friðað svo heiminn,
að bráðri hættu yrði bægt frá.
Sameinuðu þjóðirnar hafa hins vegar
ekki reynzt þess megnugar að tryggja
heimsfriðinn.
Engin þjóð telur sig nægilega sterka, ef
til styrjaldar kemur. Því hafa margs
konar hernaðarbandalög orðið til, þar
sem aðild eiga bæði stór ríki og smá. En
öll ríki, önnur en ísland, hafa leitazt við
eftir mætti að koma upp eigin vörnum og
efla þær. Auðvitað gat ísland ekki verið
aðgerðarlaust um öryggi sitt og varnir, og
enn síður þar sem lega þess hlaut að
freista þeirra, sem stefndu að heimsyfir-
ráðum. Öllum öðrum fremur reið okkur
því á að leita bandalags við öflugar,
vinveittar þjóðir til að tryggja sameigin-
legar varnir.
hina fornhelgu stofnun í starfi sínu. Slíkt
ofbeldi hefur aldrei fyrr verið reynt gegn
hinu þúsund ára gamla Alþingi íslend-
inga. Sá afvegaleiddi hópur, sem þetta
reyndi, þóttist með köllum sínum vera að
hrópa á frið. Þetta framferði, að kasta
grjóti með höndunum en hrópa á frið með
vörunum, er hvorki í samræmi við arf-
leifð íslendinga né vestræna menningu.
Allir vitum við , hvar slíkir hættir eiga
upptök sín. Heiminum stafar sannarlega
ekki meiri hætta nú af öðru en þessu
hugarfari."
Þessi orð eru enn í fullu gildi. Við
skulum jafnframt minnast þess, að það
dugir hinu illa til sigurs, að góðir menn
hafist ekki að.
Svar þjóðar-
innar ótvfrætt
Ótvírætt hefur sannazt, að íslendingar
gera sér grein fyrir því, að þeir mega ekki
sýna ábyrgðarleysi í utanríkismálum.
Þegar uppi hafa verið ráðagerðir ein-
stakra stjórnmálaflokka um uppsögn