Morgunblaðið - 21.04.1979, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. APRÍL 1979
Sighvatur Björgvinsson alþm.:
Fimmtíu fiskar á haus?
Ekki verður betur séð en að
menn hér sunnan- og suðvestan-
lands séu hver í kapp við annan að
finna upp nýstárlegar kenningar í
fiskveiði- og friðunarmálum.
Dálkahöfundurinn Svarthöfði,
sem er manna sérfróðastur um öll
mál, komst að því nýverið, að
þórsk ættu menn að veiða sem
hlutfall af fólksfjölda: Reykvíking-
ar mest, svo Suðurnesjamenn,
næst Akureyringar ásamt Eyfirð-
ingum, þar næst líklega Selfyss-
ingar ásamt uppsveitamönnum í
Árnes- og Rangárvallasýslum, svo
Seltirningar, Garðbæingar, Mos-
fellssveitungar: 50 fiskar á haus.
Leitt með slíkan vit- og gáfu-
mann sem Svarthöfða, að hann
skuli ekki vilja gefa kost á sér til
að 'stjórna landinu fyrir okkur.
Svarthöfði veit, Svarthöfði kann,
Svarthöfði getur — en Svarthöfði
vill bara ekki. Þjóð vor verðskuld-
ar hann ekki. Hún skilur hann
ekki. Gæti verið, að hún kysi hann
meira að segja ekki. Svo heimsk er
sú þjóð, sem ekki lifir eftir kenn-
ingunni 50 þorskar á haus.
Fleiri
bullukollar
Fleiri vitmenn hafa verið á
ferðinni en sá með svarta hausinn.
Þeirra kenning er að vísu ekki um
50 fiska á haus. Þar stendur sá
svarti einn. En þeirra kenning um
fiskveiðimál er á þá leið, að
mörkin milli rányrkju og skyn-
samlegrar nýtingar ákvarðist ekki
af því hvernig veitt sé, hvar, né
hversu mikið — heldur af því
hverjir veiði.
Dæmi: Ef Vestfirðingur veiðir
þorsk áður en hann kemst á
hrygningaraldur, er það sögð rán-
yrkja. Ef Sunnlendingur veiðir
þorsk áður en hann kemst til þess
að hrygna, þá á allt að vera í
stakasta lagi.
Annað dæmi: Ef norðienskur,
vestfirskur eða austfirskur togari
stundar veiðar á Vestfjarðamið-
um, þá er sagt að um sé að ræða
hættu á alvarlegu- smáfiskadrápi,
sem beri að spyrna gegn. Ef
Suðurnesjamenn fá nú ekki fleiri
togara til þess að senda á þessi
sömu mið, þá er það talið alvarlegt
tilræði við hagsmuni byggðalags-
ins.
Þriðja dæmi: Ef svo mikill fisk-
ur berst á land vestan, austan eða
norðan í aflahrotum að erfitt sé
um vinnslu og jafnvel dæmi um, að
fiskurinn liggi undir skemmdum,
þá er slíkt atferli að sjálfsögðu
fordæmt. Ef svo mikill fiskur
berst á land suðvestan- eða sunn-
anlands, að ekki hefst undan að
verka þótt unnið sé myrkranna á
milli og mikið af aflanum sé sett í
verkun, sem að vísu er fljótleg en
gefur þó minna af sér í aðra hönd
og stórir bátar eru síðan hlaðnir af
hráefni, sem ekki var hægt að
vinna úr og sendir með það til
útlanda í sölutúra, þá tekur því
vart að minnast á það.
Allt eru þetta nýleg dæmi, sem
má tilfæra með því að nefna bæði
stað og stund. Þau sýna tvískinn-
ungsháttinn, sem býr stundum að
baki hjali um nauðsynlegar vernd-
unaraðgerðir í þorskveiðum.
Verndunarhjalið er þá notað sem
yfirvarp. Á bak við býr sá vilji að
„vernda" á annarra kostnað til
þess að geta fiskað sjálfur. Skýran
miðað er við sömu veiðar undan-
farin ár og Sunnlendingar og
Suðurnesjamenn hafa hagað sér
nákvæmlega eins og aðrir lands-
menn í aflahrotu. Unnið myrkr-
anna á milli. Spyrt og hengt upp,
saltað, selt — og brætt. Er nú búið
að veiða um það bil 50 þúsund
tonnum meira en gert var ráð fyrir
í áætlun ráðherra um þroskveið-
arnar á árinu 1979, sem boðaðar
veiðitakmarkanir miðuðust við.
Óhjákvæmileg
aðgerð
„Verndunarmenn" hljóta auðvit-
að að sjá, að við svo búið má ekki
standa. Hinn litli og smækkandi
hrygningarstofn þolir ekki harka-
lega atlögu. Sjávarútvegsráðu-
Hugleiðingar um fiskveiði-
mál og friðunaraðgerðir
greinarmun verður að gera á þeim,
sem flytja mál sitt með slíku
hugafari og hinum, sem af ein-
lægni vilja stuðla að skynsamleg-
um veiðibúskap og raunhæfri
verndunarstefnu.
Veiðitak-
markanirnar
Því verður með engu móti neit-
að, að fram til þessa hafa sam-
dráttaraðgerðirnar í þorskveiðun-
um svo til alfarið siglt fram hjá
hluta fiskveiðiflotans — sérstak-
lega þeim bátum, sem gerðir eru út
á netaveiðar frá Suður- og Suð-
vesturlandi. Þeirra þorskveiði-
tímabil er vetrarvertíðin, sem
venjulega lýkur um eða eftir miðj-
an maí. Að henni lokinni fara
þessir bátar síðan á aðrar veiðar.
Með aðgerðum þeim til þess að
draga úr þorskveiðum, sem sjávar-
útvegsráðherra boðaði í vetur,
voru togararnir settir í 70 daga
þorskveiðibann í sumar. Með þess-
ari aðgerð er boginn svo hátt
spenntur gagnvart togaraflotan-
um á besta veiðitímabili hans
sumrinu, að sum útgerðarfélögin
geta lent í mjög alvarlegum erfið-
leikum og stöku byggðarlög, sem
byggja allt atvinnulíf sitt á
vinnslu þorsks, horfast í augu við
atvinnuörðugleika. Þá var jafn-
framt ákveðið að banna netaveiðar
í sumar — á þeim tíma þegar
netabátar norðanlands hafa verið
að veiðum. Einu aðilarnir sem
samkvæmt þessu áttu að geta veitt
eins og ekkert hefði í skorizt að
frátaldri stöðvun yfir páskana,
voru bátarnir á Suður- og Suðvest-
urlandi. Hinar auknu takmarkanir
á veiðimöguleikum náðu til allra
— nema einna helst til þeirra.
Þetta eru staðreyndir, sem enginn
getur neitað.
„Rányrkja“ á
hrygningarfiski
Fram undir þetta hafa menn á
netabátum hér sunnan-, vestan- og
suðvestanlands einkum verið að
veiða þorsk, sem hefur verið að
koma til hrygningar en ekki náð
að hrygna. Þar sem vandi þorsk-
stofnsins er sagður sá, að of fáir
fiskar nái að hrygna, getur það
auðvitað ekki siður verið „rán-
yrkja“ að veiða hrygningarfiskinn
áður en hann hrygnir en að veiða
fiskinn áður en hann kemst á
hrygningaraldur. Þetta virðast
sumir menn hins vegar ekki getað
skilið.
Þessi tegund „rányrkju" — veið-
in á hrygningarfiskinum á neta-
vertíð áður en hann hrygnir —
hefur gengið talsvert vel í vetur, ef
neytið hlaut að vera sjálfu sér
samkvæmt og taka í taumana. Allt
annað er óhjákvæmilegt og hefði
gert fyrri nðgerðir ráðuneytisins
til takmör) unar á þorskveiðum
meira en lítið vafasamar. Og 12
dagar voru skornir aftan af neta-
vertíð. 12 dagar á móti 70 dögum
togaranna, sumarstöðvun netabát-
anna fyrir norðan o.s.frv. Og þá
ætla „verndunarmenn" vitlausir
að verða.
Mótmælin hrannast upp: „Til-
ræði“, „milljarðar fluttir á milli
landshluta," „vantraust á
ráðherra".
Nú veiða menn í net víðar en á
Suðurnesjum. Menn gera það
meira að segja á Vestfjörðum.
Vertíðarstoppið nær frá Horna-
firði suður og vestur um land allt
að Horni. Eitt gengur þar yfir alla.
En sjái þeir sunnanmenn
ástæðu til slíks neyðaróps vegna
sinna 12 daga, hvað það með
Vestfirðinga, Norðlendinga og
Austfirðinga með sína 70? Eða var
réttlætið fólgið í því sem nefnt var
við mig á dögunum, að láta neta-
veiðina halda áfram eins og ekkert
hefði í skorist, en jafna síðan
metin með auknum samdrætti hjá
togurum? Með því að gera þeirra
70 daga að tvisvar sinnum 70
dögum. Ef það er réttlætisráð
„verndunarmanna", má um þá
segja hið fornkveðna, að illt er
ykkar ranglæti en verra er ykkar
réttlæti..
Ölum ekki á
öfundinni
Á undanförnum árum hefur
verið alið á stöðugum illindum
milli landshluta vegna fiskveiði-
mála. Upptökin má tvímælalaust
rekja til skrifa ættaðra héðan að
sunnan. Vestfirðingar og Norð-
lendingar höfðu lengi vel annað
betra að gera en að svara í sömu
mynt, en í mörgum þessum skrif-
um hefur glögglega mátt sjá, að
ýmsir menn hafa beinlínis kennt
íbúum Vestfjarða og Norðurlands
um aflaleysi sitt og hafið slíkar
árásar- og rógsherferðir á hendur
þeim að engu tali tekur. Mörgum
þessum mönnum virðist vera
meira mál að ná sér niðri á íbúum
þessara landshluta en að fá fram
skynsamlega stefnu í fiskveiðimál-
um, sem hafi sem áþekkust áhrif
fyrir landsmenn alla.
Ég vara mjög við því að halda
nú áfram lengra á þessari braut.
Fiskveiðimálin eru of vandasöm til
þess að nokkur lausn fáist með því
að alið sé á öfund og illindum og
tilgangurinn gerður sá, að þessi
geti náð sér niðri á hinum. Það
leysir ekki vanda fiskveiða á Suð-
ur- og Suðvesturlandi, að útgerð-
araðilar á Vestfjörðum, Norður-
landi og Austfjörðum séu settir á
hausinn og atvinnulífi þar stefnt í
hættu. Það bætir ekki heldur hag
Suðurnesjamanna, þótt aflamönn-
um á Vestfjörðum sé bannað að
fiska.
Nú þegar hafa verið lagðar
slíkar byrðar á þá staði, sem
byggja atvinnulíf sitt á togaraút-
gerð, að meira verður ekki að gert.
Eigi að bæta ofan á þann bagga,
þá brestur boginn og atvinnulífið
hrynur til grunna. Ég hika því
ekki við að lýsa því yfir, að gegn
slíkum aðgerðum mun ég snuast.
Enginn má vænta stuðnings frá
mér vi slíkar fyrirætlanir, heldur
þvert á móti hið gagnstæða. Sé
þorskveiði á vetrarvertíð orðin
meiri en óhætt þykir, þá verður
skerðingin að koma þar en ekki
sem viðbótarbyrði á bagga ann-
arra.
Ekki sótt að
sunnanmönnum
Mér er ekki í mun að sótt sé að
Suðurnesjamönnum eða Sunnlend-
ingum í þessum efnum frekar en
öðrum. Vestfirðingar hafa um nóg
Pétur Gautur Kristjánsson:
Nútíma þingmennska
og dragnótin
Til áróðurs og blekkinga
funda forkólfar Alþýðufiokks-
ins, Benedikt Gröndal, Kjartan
Jóhannsson og Vilmundur
Gylfason, upp á því fyrir sein-
ustu alþingiskosningar að kalla
framboðslið Alþýðuflokksins:
„Nýr flokkur á gömlum grunni“.
Ut á þessi slagorð fengu þeir
óvæntan og, að margra áliti,
óverðskuldaðan sigur.
Nú hefur hið nýja Alþingi
setið í liðlega hálft ár með þessa
slagorða-kappa. Alþjóð er vel
kunnugt nú um afrek þeirra og
vinnubrögð, svo og árangur.
Einn þeirra, er kom óvænt inn,
þó sem varaþingmaður fyrir
Kjartan Jóhannsson, doktor og
sjávarútvegsráðherra, er Olafur
Björnsson, útgerðarmaður í
Keflavík og bæjarfulltrúi þar.
ólafi þessum er margt annað
betur lagið en að þegja, svo ekki
sé meira sagt. Hann notaði því
tækifærið, er hann skaust inn á
Alþingi nú í vetur, að flytja
stutt frumvarp um að aftur
skyldi opna fyrir dragnót á vissu
svæði hér í Faxaflóa.
Undanfarið ár hafði hann,
með vísindaveiði að yfirskyni
fengið að nota draganótina al-
einn og þénað drjúgan skilding á
því. En nú skyldi gengið lengra
og málið tryggt með lögum. Um
að gera að tryggja hag sinn sem
best úr því maður er nú kominn
á þing.
Ólafur Björnsson lætur sig
síðan hafa það, að flytja frum-
varp um að opna skuli fyrir
dragnót visst svæði hér inni í
Faxaflóa. Með þessu sér hann
persónulegum hagsmunum sín-
um borgið og hann leggur til að
Pétur Gautur Kristjánsson.
10—20 bátar fái að fljóta með.
Sá er veita skal leyfin er enginn
annar en ráðherra hans (hann
er varamaður ráðherrans á Al-
þingi). Þetta kalla ég að flytja
frumvarp úm sjálfan sig. Vitað
mál er að leyfishafar munu ekki
aðallega drepa skarkola, jafnvel
ekki ýsu, heldur þorsk. Man nú
enginn eftir gagnrýni Vilmund-
ar á eiginhagsmunamennsku
fjölda manna. Hér er vert að
athuga málið örlítið nánar.
Þetta er sem sagt einstakur
atburður á Alþingi og þess virði
að menn taki eftir málinu. Böðl-
ar allrar spillingar í landinu
flytja eða samþykkja, að einn úr
þingmannahópnum flytji frum-
varp, er gefur honum persónu-
lega og þröngum hópi, er ráð-
herra hans ákvarðar, veruleg
fríðindi og stórkostlega efna-
hagslegan ávinning. Hér er farið
inn á nýjar brautir. Þetta er
stórhættulegt fordæmi. Allir
skulu jafnir fyrir lögunum. En
hinir ungu og „vammlausu"
þingmenn Alþýðuflokksins víla
ekki fyrir sér að horfa upp á
svona málflutning. Hvar er nú
siðgæðisvitundin?
Allir vita, að mjög er deilt um
dragnótina og áhrif hennar.
Satt mun það vera, að miklu
meira má veiða af skarkolanum,
en gert hefur verið. Hins vegar
skilst mér, að það megi gerast
með því að nota dragnótina
UTAN við vissa línu, sem er
dregin þvert fyrir Faxaflóa og
víðar hringinn í kringum landið.
Þeir, sem vilja hagnýta sér
þessar veiðar geta því gert það
eftir atvikum og eð stoð í lögum
nú í dag og ekkert nýtt laga-
ákvæði þarf til að koma.
Hér eru einstök vinnubrögð á
ferðinni og vonandi verður
frumvarpið kolfellt. Þeir sem
það samþykkja berja hausnum
við steininn, og neita að viður-
kenna þá staðreynd að Faxaflói
er uppeldisstöð bæði þorsks og
ýsu og trúa þeim sem nota
skarkolann sem blórabarn.
Rétt er að vekja athygli á því,
að eftir um 4 áratuga baráttu
margra dugandi þingmanna og
annarra, náðist loks fram að
friða Faxaflóa fyrir dragnót-
inni. Því er það tæplega sæm-
andi að rjúka til að nýju og opna
hann fyrir fáeina útvalda út-
gerðarmenn.
Mótmæli gegn þessu frum-
varpi eru í gangi og ættu menn
að láta frá sér heyra í málinu.
FRIÐUN FAXAFLÓA FRAM-
VEGIS.