Morgunblaðið - 15.05.1979, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ 1979
Eysteinn
Þorvaldsson
IIÉR Á eftir fer >jreinarKerð sem
Eysteinn Þorvaldsson, formaður
Júdósambands íslands. flutti á
sambandsstjórnarfundi ÍSÍ 12.
mai' síðastiiðinn ok ályktun sem
samþykkt var samhljóða varð-
andi milliríkjasamninK þann sem
Kerður var við íþróttaráð Sovét-
ríkjanna um iþróttasamskipti
íslands oj{ Sovétríkjanna án þess
að ÍSÍ væri haft með í ráðum.
Ilafa þessi vinnubrogð vakið
mikla athyKli og verið f jallað um /
þau í fjölmiðlum.
Það var í sept. s.l. að sú fregn
flaut með sem aukaatriði í annarri
frétt í einu dagblaðanna að búið
væri að gera íþróttasamning við
Sovétríkin. ÍSÍ fór þá að spyrjast
fyrir um málið og í utanríkisráðu-
neytinu fannst reyndar samning-
ur sem hafði verið undirritaður í
febrúar 1978. Það virtist alls ekki
standa til að tilkynna íþrótta-
hreyfingunni um þetta hvað þá að
senda henni samninginn. Stjórn
ISI hafði hins vegar frumkvæði
um að sækja eintak af samningn-
um til utanríkisráðun., og þá kom
fyrst í ljós að 7 mánuðir voru
liðnir frá undirritun hans.
Hér hafa verið viðhöfð vinnu-
brögð sem ég tel að íþróttahreyf;
ingin geti ekki látið ómótmælt. í
ofanálag er samningurinn okkur
g|,f óhagstæður. Hann gerir ráð fyrir
áttina að svara hinum einföldu
spurningum: Hvers vegna gerðuð
þið þennan samning og hvers
vegna fóruð þið svona að því?
En hvers vegna voru Rússar
svona ýtnir, eins og ráðherrann
sagði? Hér er komið að óyggjandi
tengslum þessa samnings við þá
valdníðslu sem sovésk yfirvöld
sýndu íslenskum keppendum og
forystumönnum JSÍ sem sóttu EM
í júdo í Kiev vorið 1976. Ég ætla
ekki að rekja þann furðulega
glæpareyfara hér. En viðbrögð
okkar í JSI ollu sovéskum yfir-
völdum talsverðum áhyggjum og
komu þeim e.t.v. á óvart. Við
létum nefnilega ekki við það sitja
að knýja þau til að aflétta kyrr-
setningu okkar í höfuðborg
Ukraínu eftir nokkrar klukku-
stundir, heldur sendum skýrslu
undirbúa sérstakan samning um
íþróttasamvinnu við íslensku
íþróttahreyfinguna, og um leið
yrði þetta vandamál leyst á æðra
plani. Ég hélt uppi fyrirsjjurnum
um málið hjá ÍSI og UMFI, en þar
höfðu menn ekkert heyrt um
samningsundirbúning siðan 1975.
Haustið 1977 gerðist nýr og ekki
ómerkur þáttur í málinu.
Forsætisráðherra íslands var þá í
opinberri heimsókn í Sovétríkjun-
um. Þá var óvænt og óforvarendis
otað að honum milliríkjasamningi
og hann vinsamlegast beðinn að
undirrita. Og um hvað var þessi
samningur? Um íþróttasamskipti.
Forsætisráðherra hafnaði þessari
beiðni og benti á að slíkur
samningur þyrfti að fá faglegan
undirbúning. Lauk þar með
þessum sérstæða kafla í dipló-
Iþróttaráð Sovétríkjanna
í óbættri sök við íslenzku
íþróttahreyfinguna
Ályktun
Sambandsstjórnarfundur ÍSÍ,
haldinn 12. maí 1979, telur að
vinsamleg og eðlileg íþróttasam-
skipti séu æskileg milli allra
þjóða. Fundurinn telur nauðsyn-
legt og sjálfsagt að allar aðgerðir
stjórnvalda varðandi íþróttasam-
skipti milli þjóða séu gerðar i
nánu samráði við íþróttahreyfing-
una. Fundurinn átelur að ÍSÍ var
ekki haft með í ráðum þegar
gerður var milliríkjasamningur
við Sovétríkin um íþróttasam-
skipti.
Þá bendir fundurinn á að samn-
ingsaðili menntamálaráðuneytis-
ins er Iþróttaráð Sovétstjórnar-
innar, en sú stofnun stendur í
óbættri sök við íslensku íþrótta-
hre.vfinguna vegna óréttlætan-
legrar og móðgandi framkomu við
íslenska júdólandsliðið í Kiev
1976.
Fundurinn ályktar að það sé
óeðlilegt að stjórnvöld skuldbindi
einhliða ÍSÍ til samskipta við
erlenda aðila og bendir á, að alls
staðar sem slíkir samningar eru
gerðir um íþróttaleg samskipti, þá
eru íþróttahreyfingarnar í við-
komandi löndum samningsaðilar.
Þessi ályktun var samþykkt
samhljóða á sambandsstjórnar-
fundinum.
Greinarjíerð
Það þótti að vonum tíðindum
sæta á s.l. hausti þegar það varð
uppskátt að stjórnvöld höfðu fyrir
mörgum mánuðum undirritað
samning um íþróttasamskipti við
Sovétríkin og í raun haldið
honum leyndum í sjö mánuði. Það
var ekki einungis að íslenska
íþróttahreyfingin væri sniðgengin
við undirbúning efnisatriða og við
samningsgerðina alla, heldur var
hún aldrei látin vita um undirrit-
un samningsins, og hefur ekki
enn þann dag í dag fengið um
það ncina tilkynningu frá
stjórnvöldum. Þetta er dálítið
einkennilegt þar sem þessi samn-
ingur fjallar svo að segja að öllu
leyti um verkefni og framkvæmdir
sem íþróttahreyfingunni er ætlað
að annast. Forystumenn úr
íþróttahreyfingunni sátu einn
áþreifingarfund um hugsanlegar
undirbúningsviðræður árið 1975,
og var þá sagt, að þeir yrðu látnir
vita ef áframhald yrði á viðræð-
um. Þetta var ekki gert. Samning-
urinn var undirbúinn og gerður af
fulltrúum Sovétstjórnarinnar og
íslenska menntam.ráðuneytisins
og undirritaður af ambassador
Íslands í Moskvu skv. fyrirskipun
menntam.ráðuneytisins.
Síðan var bara þögn. Hvorugum
samningsaðila virðist hafa dottið í
hug að samningurinn yrði annað
en pappírsgagn. Var kannski
endanlegu takmarki náö fyrir
einhvern? Samkvæmt samningn-
um átti í nóvember að gera sam-
starfsáætlun fyrir það ár sem nú
er hálfnað. Ef sú áætlun heur
verið gerð, þá hefur ÍSÍ amk. ekki
verið spurt ráða né látið um það
vita.
jöfnum kostnaði samningsaðila
við samskiptin sem er bæði ósann-
gjarnt og óþarft þegar hafður er í
huga hinn fjárhagslegi aðstöðu-
munur smáþjóðar og risaveldis.
Þess skal getið að síðan þetta
gerðist hefur verið komið á fót
sérstakri íþróttadeild í mennta-
málaráðuneytinu, sem vonandi er
tryKK'ng fyrir því að glöp af þessu
tagi verði ekki endurtekin.
Nú kann margur að spyrja
hvaða nauður hafi rekið íslenska
menntamálaráðuneytið til þessar-
ar samningsgerðar. Ég hef spurt
að þessu opinberlega, en stjórn-
völd hafa ekki látið svo lítið að
svara fremur en þau létu ISI vita
um að búið væri að skuldbinda
íþróttahreyfinguna með milli-
ríkjasamningi.
Það er einmitt gegn þessari
forstokkuðu og yfirlætisfullu
afstöðu skrifræðisins sem frjáls
félagasamtök verða að rísa. —
Gegn þröngsýnu og sjálfumglöðu
embættismannakerfi sem telur sig
ekki þurfa að svara fyrirspurnum
né taka mark á gagnrýni.
Ég er hins vegar ekki í neinum
vafa um að meginástæðuna fyrir
þessari fráleitu samningsgerð er
að finna erlendis, og hef raunar
fjeiri en eina trausta heimild fyrir
því. Það hrökk út úr fyrrverandi
menntamálaráðherra. í blaða-
viðtali s.l. haust aö Rússar væru
sérlega ýtnir við að koma á slíkum
samningum, eins og hann orðaði
það. Þetta var það eina sem kom
frá stjórnvöldum og getur talist í
um málið til EJU, ÍSÍ, sovéska
sendiráðsins og fleiri aðila og
gerðum málið uppskátt og það
komst í heimsfréttirnar. A
aukaþingi EJU í Montreal
sumarið 1976 var skýrslan til
umræðu og vakti ósmáa athygli og
hún barst óhjákvæmilega líka til
þingfulltrúa á þingi IJF sem
haldið var tveimur dögum síðar.
Um haustið dreifði Iþróttaráð
Sovétríkjanna (samningsaðili
menntam.ráðuneytisins) til
íslenskra fjölmiðla furðulegum
lygum um málið. Þær voru að vísu
auðhraktar af okkar, og einnig
hefur forseti EJU, André Ertel,
lýst plagg sovéska íþróttaráðsins
hugaróra og lygar að því er tekur
til Evrópusambandsins.
EJU krafðist strax skýringa hjá
Sovétmönnum á framkomunni við
okkur. En viðbrögðin voru eintóm
undanbrögð. Gagnvart EJU
véfengdu Sovétmenn skýrslu
okkar í engu. En þeir báðu hvað
eftir annað um frest til athugunar
og þóttust endilega vilja jafna
málin. Ertel boðaði fund með mér
og formanni sovéska judosam-
bandsins, Semjúskín, á EM í
Ludwigshafen 1977. Fundartími
og staður var samþykktur af
öllum aðilum, en Semjúskín kom
ekki til fundarins og sást ekki á
mótinu eftir það. Ertel ræddi
málið við fulltrúa íþróttaráðsins í
Moskvu á ferðum sínum þar bæði
1976 og 1977. í bæði skiptin var
honum sagt að verið væri að
matasögunni. Það hafa hins vegar
ennþá engin svör fengist við
spurningum um hvers vegna ekk-
ert varð af þessum faglega undir-
búningi sem að sjálfsögðu hefði
átt að vinnast og ákvarðast af
íþróttahreyfingunni.
En samningur var sem sagt
undirritaður í febrúar 1978, aðeins
stuttu eftir að forsætisráðherra
\ar á ferð í Sovétríkjunum.
„Rússar eru ýtnir“ eins og ráð-
herrann sagði. Og þessi
samningur er gerður við Iþrótta-
ráð Sovétstjórnarinnar sem er
pólitísk stofnun, sett yfir öll
íþróttasamtök í Sovétríkjunum og
raunar til höfuðs þeim í reynd.
Það var í nafni þessarar pólitísku
stofnunar sem við vorum kyrrsett-
ir í Kiev og hótað öllu illu. Þetta
hefur íþróttaráð Sovétstjórnar-
innar aldrei reynt að bera af sér
að neinu leyti. Varðandi kæru JSÍ
svara þeir því nú til að málið sé
útkljáð. Það séu engin ágreinings-
efni. Því til sönnunar sé sú stað-
reynd að búið sé að gera vináttu-
samning um íþróttaviðskipti milli
íslands og Sovétríkjanna. Og það
er þessi sami aðili, íþróttaráð
Sovétstjórnarinnar, samnings-
vinur ísl. menntam.ráðuneytisins,
sem dreift hefur hér á landi
einhverjum ósvífnasta lyga-
óhróðri sem sést hefur um is-
lenska íþróttahreyfingu. Eigum
við að láta eins og ekkert sé, þegar
stjórnvöld samningsbinda íþrótta-
hreyfinguna til samskipta við
slíkan aðila.
Ég tel að það sé lágmarksaðgerð
af okkar hálfu að mótmæla slíku
athæfi, og það skora ég á fundar-
menn að gera með því aö sam-
þykkja þá tillögu sem hér liggur
fyrir. Með því sýna íþróttasamtök-
in þá reisn sem þeir sæmir, og
árétta jafnframt að þau vilji hafa
vinsamleg og heilbrigð samskipti
við íþróttafólk allra þjóða.
Afengi fyrir 45 milljónir
selt á afsláttarverði 1977
í RÍKISREIKNINGI íyrir
árið 1977 gera endur-
skoðendur athuKasemdir
við nokkra liði reiknings-
ins. þar á meðal er aí-
sláttarverð á áfengi til
ýmissa aðila, en árið 1977
var áfenjíi. sem látið var
frá Áfeniíis ojf tóbaks-
verzlun ríkisins á
innkaupsverði talið nema
45 milljónum króna á
útsöluverði.
í athugasemdunum semgir svo:
í reikningum ÁTVR kemur
fram að áfengi það, sem látið var
frá stofnuninni á innkaupsverði
árið 1977, nam með því verðlagi
7.805 þús. kr. Samkvæmt fyrri
athugunum á þessu afsláttarverði
og almennu útsöluverði er ekki
fjarri lagi að sexfalda svo að ætla
má að hér sé um að ræða áfengi
sem nemur 45 millj. kr. á útsölu-
verði. þetta áfengi allt notað til
venjulegrar risnu svo sem ætlast
er til breytir þessi tilhögun engu
öðru en því að það sem risnu-
kostnaður lækkar reikningslega
kemur fram sem tap ÁTVR miðað
við eðlilega sölu. Hins vegar gefur
auga leið að þessi tilhögun freistar
til misnotkunar sem ekki kæmi til
ef áfengi til allra embætta og
stofnana væri skráð á réttu
almennu útsöluverði. Er það og
kunnugt frá athugasemdum við
fyrri ríkisreikninga að vörur hafa
verið teknar á þessu afsláttarverði
án þess að um opinbera risnu væri
að ræða.
Nú er spurt: Hverjar eru
forsendur þessa afsláttarverðs
gagnvart innlendum embættum
aðrar en gömul venja?
Erfitt hefur verið að selja
fiskmjöl úr landi undan-
farnar vikur samkvæmt
upplýsingum Gunnars
Petersens hjá Bernharð
Petersen og hefur mjölverð
lækkað eitthvað síðustu
vikur. Mikið af loðnumjöli
vetrarvertíðarinnar er hins
vegar selt,. en nokkuð er
eftir af óseldu fiskmjöli.
Svarið var á þessa leið: Vegna
fyrirspurnarinnar upplýsir fjár-
málaráðuneytið eftirfarandi:
Efni því, er fyrirspurnin fjallar
Kvað Gunnar líklegt að hin
mikla sölutregða á mjöli að
undanförnu myndi þýða
talsverða lækkun á því mjöli
sem til væri, en hann kvað
mjög erfitt að segja til um
verðið eins og stæði. Verð
hjá Norðmönnum hefur að
undanförnu verið 6,05% í
stað 6,20% á proteineiningu
fyrr í vetur.
um. eru gerð nokkur skil í athuga-
semdum við ríkisreikninga áranna
1971 og 1972.
Byggt er á gamalli hefð við
ákvörðun á verði áfengis og tóbaks
til forseta íslands, Alþingis, ríkis-
stjórnar, forseta Hæstaréttar,
Stjórnarráðs íslands vegna
starfsfólks, forstjóra ÁTVR og
Áfengis- og tóbaksverslunarinnar
vegna risnu og sýnishorna. Árið
1971 voru ráðherrar og forsetar
Alþingis felldir úr hópi þeirra er
sérkjara nutu við kaup áfengis og
tóbaks:
í færeyska blaðinu
Dimmalætting er sagt frá
því fyrir skömmu að danskir
sjómenn sem veiða í fisk-
mjölsframleiðslu hafi fengið
um 20% lægra verð fyrir afla
sinn að undanförnu vegna
sölutregðu á mjöli sem talin
er stafa af miklu framboði
Perúmanna á mjöli á heims-
markaðnum.
Mikil sölutregða á fiskmjöli