Morgunblaðið - 15.05.1979, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ1979
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. MAI 1979
27

Úlgefandi
Framkvsmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aöalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 3000.00 kr. 6 ménuði innanlands.
I lausasölu 150 kr. eintakið.
Rádherrarnir
í hár saman
Enn einu sinr.i er það
orðið eitt helzta frétta-
efni fjölmiðla, að ríkis-
stjórnin jíeti ekki komið sér
saman um það, hvernig
haldið skuli á málefnum
þjóðarinnar. Ut af fyrir sig
getur þetta ekki talizt til
tíðinda. h>á því að ríkis-
stjórnin var mynduð hafa
störf hennar einkennzt af
hiki, sundurlyndi or hrossa-
kaupum. Ojí forystumenn
stjórnarflokkanna hafa
rifizt Ojí karpað um það,
hvað sé hverjum að kenna og
hver hafi brugðizt hverjum.
Ekki er nema mánuður
síðan ríkisstjórnin kom
efnahagsráðstöfunum sínum
fram á Aiþingi. Þá var því á
loft haldið, að þær ættu að
duga til langrar framtíðar
og væru byggðar á traustum
grunni, þar sem væri sam-
komulag og samráð við laun-
þegahreyfinguna í landinu.
Enn fremur var að því gum-
að, að þessar ráðstafanir
væru vel grundaðar og
tækju til fjölmargra þátta
efnahagsmálanna. Og
verður því að vísu ekki neit-
að að aðdragandinn var
langur og fyrir margra hluta
sakir óvenjulegur. Þannig
var stefnan mörkuð í grein-
argerð með efnahags-
ráðstöfununum í desember,
síðan var þriggja ráðherra
nefnd sett í málið og forsæt-
isráðherra lagðí frumvarp
sitt fram í ríkisstjórninni í
febrúar. Framhaldið kunna
svo allir, heitingar stjórnar-
flokkanna og brigzlyrði
hvers í annars garð, unz
samkomulag tókst að síð-
ustu um endanlega gerð
efnahagsráðstafananna. Þó
þannig, að enginn stjórnar-
flokkanna var ánægður en
allir óánægðir.
Þegar lögin voru endan-
lega afgreidd frá Alþingi
lagði forsætisráðherra sér-
staka áherzlu á það annars
vegar að ekki kæmi til frek-
ari grunnkaupshækkana á
árinu. Hins vegar væri öll-
um stéttarfélögum frjálst að
semja um frekari grunn-
kaupshækkanir. Rökin fyrir
því, að þetta hvort tveggja
átti að geta staðizt, voru
þau, að samkomulag hefði
tekizt milli verkalýðshreyf-
ingarinnar og ríkisstjórnar-
innar um það, að ekki kæmi
til grunnkaupshækkana á
árinu. Eftir atkvæðagreiðsl-
una í BSRB var þessi stefna
ríkisstjórnarinnar hrunin til
grunna. Vinnustöðvun skall
á hjá farmönnum og verður
ekki séð fyrir endann á
henni. Mjólkurfræðingar
hafa hafið verkfallsaðgerðir
og flugumferðarstjórar tor-
velda flug með forföllum.
Síðan flugmannadeilan
skail á fyrir páska hafa
einstakir ráðherrar hvað
eftir annað lýst því yfir í
blöðum að nauðsynlegt væri
að grípa inn í vinnudeilur
með lögum og banna verk-
föll. Fram til þessa hefur
þetta þó ekki orðið annað en
gaspur eitt, en þó haft áhrif
að því leyti, að óróinn á
vinnumarkaðinum hefur
aukizt og tortryggni laun-
þega í garð ríkisstjórnarinn-
ar vaxið með hverjum degin-
um sem líður. Jafnframt
hefur það gerzt, sem er
sennilega einsdæmi, að
stjórnir Verkamanna-
sambands íslands og
Alþýðusambands íslands
hafa samþykkt ályktanir,
sem ekki verða skildar öðru
vísi en svo, að þær séu að
biðja um það, að löggjafinn
grípi einhliða inn í kjara-
deilur með löggjöf og bindi
kaupgjald á árinu. Ekki eru
þessari ályktanir þó traust-
vekjandi með hliðsjón af því,
að þeir, sem að þeim standa,
eru sömu mennirnir og hæst
hrópuðu á samningana í
gildi fyrir ári. Útspil Verka-
mannasambandsins og
Alþýöusambandsins er því
flokkspólitískt og engin
ástæða til að ætla annað en
að stjórnir beggja þessara
launþegasamtaka snúi við
blaðinu, ef þeim þykir það
henta flokkspólitískum
hagsmunum sínum.
Engum blandast lengur
hugur um, að ríkisstjórnin
er endanlega búin að missa
öll tök á launamálunum og
þar með þróun efnahags-
mála. Nú er í fyrsta skipti
farið að tala um það, að
verðbólgan fari yfir 100%. Á
sama tíma og þetta gerist
eyða einstakir stjórnarþing-
menn tímanum í að rífast
um ráðherrabíla, en ráð-
herrarnir karpa um minni-
háttar mál. Þannig hefur
þetta gengið upp aftur og
aftur síðan ríkisstjórnin var
mynduð. En þjóöin verður
að þreyja þorrann og góuna í
von og raunar vissu um að
það vori um síðir í íslenzkum
stjórnmálum með nýjum
kosningum.
Skútan fór he”
ísjónumogtve
borð en allt en
EKKI mátti miklu muna að ævin-
týraferð sex Breta frá Bristol í
Englandi til Vestmannaeyja yrði
þeirra síðasta ferð. SíðdeKÍs á
laugardaK varð fley þeirra, 34
feta lön>? skúta, fyrir brotsjó í 10
vindstigum rúmle(?a 30 mílum
suður af Vestmannaeyjum.
Skútan fór heilan hrin>? í sjónum
áður en hún rétti sig við. Tveir af
áhöfninni féllu útbyrðis, þau
Paul James ok Jenny
CollinKridKe. sú síðarnefnda er
skipstjóri á skútunni, kven-
maður. sem KrcinileKa lætur sér
ekki allt fyrir brjósti brenna.
Þau tvö voru uppi á dekki við
stýri skútunnar er sjórinn reið
yfir. Félagar þeirra í vistarverun-
um voru fljótir að átta sig er
skipið rétti sig við og telja að þau
hafi náð Jenny og Paul James um
borð eftir 1—2 mínútur í sjónum.
Vél skipsins laskaðist í brotsjón-
um og einnig ýmis siglingatæki
skútunnar, ekki tókst að ná sam-
bandi við land og sjór fór í mat
áhafnar, auk ýmislegs annars sem
á bjátaði. Skipverjum tókst þrátt
fyrir áfallið að halda siglingu
sinni áfram fyrir seglum og eftir
36 erfiðar klukkustundir án matar
og svefns náðu þau landi í Vest-
mannaeyjum snemma í gærmorg-
un.
Enginn í Eyjum vissi neitt um
ferðir skútunnar fyrr en hún
dólaði inn á höfnina. Áhöfnin var
hrakin og köld og Paul James
nokkuð slasaður. Öll áhöfnin fékk
góða aðhlynningu á sjúkrahúsinu í
Vestmannaeyjum og þar liggur
Paul James enn með brotin rifbein
og slitin liðbönd, en mun að mestu
hafa sloppið við alvarleg meiðsli.
En morgunblaðið leit við á
sjúkrahúsinu í Eyjum síðdegis í
gær var verið að útskrifa skip-
verja skútunnar að Paul James
undanskildum. Við spjölluðum við
skipverja og þá fyrst við skipstjór-
ann Jenny Collingridge, konu um
þrítugt á.a.g. en ekki vildi hún
gefa upp aldur sinn við blaða-
mann. Það lá beint við að spyrja
hvaða ferðalag hefði verið á þefm.
— Við lögðum upp frá Bristol 5.
maí síðastliðinn og hefðum orðið í
Vestmannaeyjum á laugardags-
kvöld ef veður hefði ekki spillst
síðari hluta leiðarinnar, segir
Jenny. — Framan af gekk ferðir
mjög vel og við reyndum m.a. að
fara upp í klettinn Rockall. Það
tókst þó ekki þar sem svo mikið
sog var við klettinn, en samt ekki
Skipverjar á Windrift of Clyde hressir um borö í skútu sinni síödegis í gær: Arthur Davies, Jenny
Collingridge skipstjóri, John Wilson, Carla McAskill og Gordon R. Clark.
vont veður. í fyrra fór fólk þangað
og skildi eftir kampavínsflösku.
Við ætluðum að hirða kampavínið,
en skilja eftir gott Whisky, en það
verður að bíða betri tíma.
— Á laugardag gerði mjög vont
veður og vindhæðin hefur örugg-
lega verið 10—11 vindstig. Um
kvöldið fengum við síðan á okkur
brotsjó, sem sneri skútunni alveg
heilan hring í sjónum áður en hún
rétti sig við. Síðar fór hún hálf-
hring, en rétti sig þá við. Þetta er
versta veður, sem ég hef lent í og
veðrið gekk ekki niður fyrr en á
sunnudag. Síðasta spölinn hingað
inn til Vestmannaeyja áttum við
hinsvegar í erfiðleikum með að
komast áfram vegna logns, segir
Jenny. Hún vill greinilega ekki
gera mikið úr þessum erfiðleikum
og er kona orðvör.
Auglýsti eftir
ferÖafélögum“
í Vestmannaeyjum voru menn í
gær heldur efins í að skútan hefði
farið heilan hring í sjónum og rétt
sig síðan við aftur án þess að
mastur skútunnar gæfi sig. Skip-
verjar í Windrift of Clyde voru þó
sammála um að ástæðulaust væri
að rengja það og eftir að hafa
spjallað við þessa rólegu og yfir-
veguðu Breta getur maður ekki
annað en trúað sögu þeirra. Á
bryggjunni í Vestmannaeyjum var
margt sem athygli vakti. Menn
voru á einu máli að það væri
kraftaverk að skútan skyldi hafa
komist yfir hafið í því veðri, sem
gengið hefði yfir síðustu daga.
Skútan er smíðuð í Skotlandi
fyrir tveimur árum og Jenny er
eigandi hennar ásamt manni sín-
um. Hann ætlaði að koma með í
siglinguna til Islands, en hætti við
á síðustu stundu er honum var
boðið að taka þátt í merkri kapp-
siglingu ásamt kunningja sínum.
Skútunni hafði fyrir íslands-
ferðina verið siglt um 500 mílur og
þá eingöngu með ströndum Bret-
lands. Á sumrin hefur hún verið
leigð ferðafólki í Skotlandi og
þangað var ferðinni heitið héðan.
Ástæðan fyrir því að Jenny og
félagar voru svo snemma árs á
ferðinni var sú að aðalferða-
mannatíminn er ekki byrjaður í
Skotlandi, en áætlunin var að
skútan yrði komin til Skotlands
fyrir mánaðamót. Sú áætlun ætti
að geta staðist því ný áhöfn heldur
í dag frá Reykjavík til móts við
Jenny, sem ótrauð ætlar að halda
ferðinni áfram. Paul James þarf
að dvelja einhverja daga á sjúkra-
húsinu í Eyjum, fjögur halda til
Reykjavíkur næstu daga, en á
fimmtudag heldur Jenny áfram
með fimm nýjum mönnum.
Óhappið suðaustur af landinu
breytir í engu upphaflegri ferða-
áætlun og það var allan tímann
ákveðið að skipt yrði um áhöfn í
Vestmannaeyjum.
Hópurinn, sem tekur þátt í
þessari ævintýraferð hefur
einlægan áhuga á siglingum. Þau
eiga það líka sameiginlegt að hafa
undanfarið stundað nám við
kvöldskóla í Bristol. Jenny var þó
ekki í þessum skóla til að læra,
heldur kenndi hún siglingafræði
við skólann, sen skipsfélagar
hennar lögðu stund á hinar ýmsu
Hrakningar sex Breta í 10 vindstigum á lítiUi
skútu á leið frá Englandi til Vestmannaegja
Jenny Collingridge ræöir viö
Paul James á sjúkrahúsinu í
Eyjum í gær, en pau fóru bæöi
fyrir borö er skútunni hvolfdi
síödegís á laugardag. James
rifbrotnaði og liöbönd slitn-
uöu, en aörir skipverjar
slösuðust ekki. (Ljósmynd
Sigurgeir Jónasson).
greinar í skólanum. Eina góðan
veðurdag ákvað skipstjórinn
Islandssiglinguna og auglýsti í
skólanum eftir fólki sem hefði
áhuga á að slást í förina. Margir
voru um hituna, en þeir útvöldu
lögðu af stað 5. maí eins og áður
sagði, þ.e.a.s. fyrri hópurinn, en sá
seinni flaug til íslands til að leysa
af í Vestmannaeyjum.
„.... Væri það
síðasta, veðrið
var svo hrikalegt...“
Bifreið Sigurgeirs ljósmyndara
var notuð til að selflytja mann-
skapinn af Windrift of Clyde frá
sjúkrahúsinu niður í skútuna.
Fimmmenningarnir virtust siumir
nokkuð slegnir yfir atburðum, en
voru greinilega að jafna sig eftir
volkið. Átökin við Ægi síðustu
daga sat þó í mönnum og ekki var
laust við að brakaði í liðamótum
þegar setzt var upp í bílinn —
enda verkefni þessa fólks síðustu
daga að fást við segl og kaðla.
Þeir Gordon R. Clark og John
Wilson sögðu okkur að er báturinn
fór hring í sjónum hefði olíurör
gefið sig og við það hefði vélin
tekið loft. Eftir það varð vélinni
ekki komið í gang og því þurfti að
notast við seglin eingöngu það sem
eftir var leiðarinnar. Þegar
óhappið varð sat Wilson við borð
bakborðsmegin í vistaverum skút-
unnar. Þegar hann rankaði við sér
eftir hringferðina hafði hann flog-
ið á rúðu stjórnborðsmegin og
mölbrotið hana.
Vatn komst í einhver tæki og
þar á meðal í neyðarsendi. Þau
reyndu 12 sinnum að ná sambandi
viö land eða nærstatt skip í
gegnum stöðina en án árangurs.
Sjókort urðu öll sjóblaut, sömu-
leiðis fatnaður allur og allt laus-
legt um borð. Matur, sem ekki var
í sérstökum umbúðum, eyðilagðist
og áhöfnin borðaði hvorki né svaf
þá 36 tíma sem liðu áður en þau
náðu til Eyja.
En hvað hugsuðu þeir félagar
þegar veðrið var sem verst og
báturinn fór hring í sjónum?
— Manni kom ekki annað til
hugar en þetta væri það síðasta,
veðrið var svo hrikalegt og skútan
okkar svo lítil í öllum þessum
látum. Við sem höfum mikið
stundað siglingar með ströndum
fram höfum aldrei lent í slíku —
þetta er versta veður, sem við
höfum lent í. Fyrstu klukkustund-
irnar höfðu allir meira en nóg að
gera við að reyna að halda skút-
unni á floti, við lærðum hvað var
hægt að gera og hvað við áttum að
gera. Síðan fór veðrið að ganga
niður og þetta bjargaðist allt
saman, en það þarf ekki að lýsa
því hversu ánægð við vorum þegar
við sáum land, þó svo að það tæki
tímann sinn að sigla síðasta spöl-
inn í logninu, sem þá var komið
sögðu þeir félagar Clark og Wilson
að lokum. — áij
Séö inn í blautar og pröngar vistarvarurnar.
Eyjólfur Kunráð Jónsson
Eyjólfur Konráð Jónsson alþm.:
Vörpum fyrir róða danskri
kóngahefð í myntheitinu
Við meðferð Alþingis á laga-
frumvarpi um breytt verðgildi
íslensks gjaldmiðils höfum við
þrír alþingismenn, sem sæti
eigum í fjárhags- og viðskipta-
nefnd efri deildar (Ágúst
Einarsson, Karl Steinar Guðna-
son og ég), flutt tillögu um að
jafnframt verði breytt heiti
gjaldmiðilsins. Við leggjum til, að
krónuheitið, sem Danir tróðu
upp á okkur, verði lagt niður, og
upp verði tekið íslenskt heiti á
gjaldmiðlinum: mörk og eyrir, í
fleirtölu að sjálfsögðu merkur og
aurar.
Þessi tillaga okkar fékk því
miður ekki nægan stuðning í efri
deild Alþingis. En það er von
mín, að tillaga okkar verði tekin
upp af nefndarmönnum í fjár-
hags- og viðskiptanefnd neðri
deildar, verði samþykkt í þeirri
deild og komi þannig aftur til
kasta okkar í efri deild. Er ég í
litlum vafa um, að þingmenn efri
deildar muni taka málinu betur,
er það verður undir þá borið
öðru sinni.
Hvers vegna
danska kóngahefð?
Til þess hníga mörg rök, að
rétt sé að breyta heiti islenska
gjaldmiðilsins, úr því að lagt er í
þann kostnað að breyta verðgildi
hans.
Það er með öllu óverjandi að
mínu mati að ætla að fara að
viðhalda danskri kóngahefð í
nafni á mynt lýðveldisins ís-
lands. Úr því á annað borð er
verið að breyta um mynt, hljót-
um við að taka upp íslenskt heiti
og þjóðlegt heiti. Þar kemur
ýmislegt til álita. Það er hægt að
hugsa sér mörkina og aurana að
sjálfsögðu. Það má líka hugsa
sér skilding eða þá bara hrein-
lega pening. Allt eru þetta
rammíslensk og forn orð. Kórón-
an er að vísu íslenskt orð, en
bendir til þess tíma, er við illu
heilli vorum konungsríki. Mér
finnst það því vera fyrir neðan
Tökum upp
mörk í stað
krónunnar
virðingu Alþingis að viðhalda
þessu heiti. Þó að Seðlabankinn
leggi til, að þessu nafni verði
haldið, þá er það ekkert guðsorð,
sem frá þeírri stofnun kemur.
Kórónuna á
nýtt þinghús?
Að mínu áliti eru það engin
rök gegn breytingu á myntheit-
inu að vitna til langrar hefðar.
Það er einungis liðin konungs-
hefð, sem að sjálfsögðu skuld-
bindur okkur íslendinga á engan
hátt. Þó að okkur sé vel við Dani,
þá er það öldungis óþarfi, að við
minnumst dönsku konungsfjöl-
skyldunnar í hvert einasta
skipti, sem við handleikum okk-
ar íslenska gjaldmiðil. Auðvitað
förum við að eins og Finnar. Við
tökum upp norrænt heiti á
m.vntinni.
Þegar næsta kynslóð tekur
upp þjóðlegt og íslenskt heiti á
myntinni, sem hún áreiðanlega
gerir, ef við ekki gerum það, þá
verður minnst afstöðu núverandi
alþingismanna tii þess, að við
ætluðum núna að fara að
viðhalda kóngafé. Það er alveg
sambærilegt við það að við
byggðum nýtt þinghús. Dytti
einhverjum manni í hug að fara
að setja kórónu á það?
Óþjált í
munni?
Þá eru það þau rökin, sem ég
held, að sé helst ástæða til þess
að víkja að, að orðið mörk sé
óþjált í munni og erfitt í
beygingu. En þetta er algerlega
ástæðulaus ótti. Það er ekkert
óþjált í munni eins einasta
manns á íslandi að segja: Barnið
var 16 merkur.
í gömlu mörkinni voru 8 aur-
ar. Það er þess vegna rökrétt að
hafa stærri eininguna með því
heiti, og svo aftur aurana minni
eininguna. Þetta er það eina
rétta í málinu — eða hvaða
íslendingi finnst það skrýtið að
tala um 8 merkur silfurs?
Áreiðanlega ekki einum einasta
manni, sem læs er og hefur
einhvern tíma litið í íslendinga-
sögu.
Krafla:
Kviku-
hlaup í
norðurátt
„ÞAÐ lætur nærri að síðan í
gærmorgun frá því að
kvikuhlaupið byrjaði hafai
runnið um 15 millj. rúmmetrar
í norðurátt til svæðis sem við
héldum að hefði ekki rúm fyrir
meiri kviku,“ sagði Eysteinn
Tryggvason jarðfræðingur í
samtali við Mbl. í gærkvöldi,
en þá hafði kvikuhlaupið og
jarðsigið á Körflusvæðinu
aukizt nokkuð hratt síðustu
klukkutímana og hafði landið
sigið um 26 sm. Fyrri kviku-
hlaup hafa flutt til 20—70
milljón rúmmetra af kviku.
Jarðskjálftavirkni jókst
nokkuð í gærkvöldi í Gæsadal
jafnhliða því að hraði kviku-
hlaupsins jókst, en hraði þessa
hlaups er helmingi minni en í
fyrri hlaupum.