Morgunblaðið - 15.05.1979, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ1979
35
fárra, hefur markvíst unnið sér
þegnrétt í samfélagi lýðháskóla og
skotið rótum til frambúðar. Ég
samfagna formanni Nemenda-
sambandsins með ferð þessa og
óska honum og sambandinu í heild
frekara gengis á komandi árum.
V
Þegar drepið er á vöxt Skál-
holtsskóla, leitar að venju á
hugann sá vandi, að stofnunin á
stærstan við að glíma, og er þar til
húsnæðismála leikurinn gerður.
Skálholtsskóli hefur nú starfað
sem sjálfseignarstofnun nokkuð á
annað ár, en rekstur hans að
mestu verið fjármagnaður af rík-
inu, þótt Kristnisjóður hafi lagt
lið, sem vel er þegið og þakksam-
lega. Hinu er ekki að leyna, að
ríkisframlag til byggingarmála
hefur enn verið táknrænt einungis
eftir að rekstur skólans komst á
þann grundvöll, sem nú var nefnd-
ur.
Hér verður ekki í smáatriðum
lesinn gamalkunnur pistill um
byggingarþörf Skálholtsskóla, en
einungis á það minnt, að kennslu-
rými og mötuneyti er hér upp
komið handa fimmtíu nemendum,
en heimavist hýsir með góðu móti
tuttugu nemendur einungis. Ligg-
ur í augum uppi, að þess er þörf,
að allir velunnarar skólans taki
fullum hálsi undir þá kröfu, að
rífleg fjárveiting komi til á árinu
1980, að fullgert megi verða það
hús, sem hér stendur hálfbyggt og
farið er að hrörna án þess það
nokkru sinni kæmist endanlega á
legg, — auk þess sem hafist verði
handa um byggingu síðari áfanga
heimavistar. Ekki er hægt að
segja, að lýðháskóli sé endanlega
risinn á Islandi fyrr en þessum
framkvæmdum hefur verið til
vegar komið.
Svo brýnt sem það er vegna
vetrarstarfs í Skálholti, að ráðið
verði fram úr málum þessum,
verður þörfin ennþá átakanlegri
þegar hugsað er til athafnasemi
þeirrar, er hér fer fram á sumrum.
Eins og getið var við skólasetn-
ingu á liðnu hausti urðu sumar-
námskeið og aðrar samvistir hér á
skólanum liðlega tveggja mánaða
langar samtals á því sumri, sem
þá taldi út. Þar með var árleg
starfsemi á vegum stofnunarinnar
orðin um það bil tíu mánaða löng.
Enn bendir allt til þess, að á sama
veg fari á komandi sumri, enda
mörg námskeið bókuð nú þegar og
fleiri samvistir í burðarliðnum.
Sumarvistir á Skálholtsskóla
hafa iðulega orðið mjög fjölsóttar,
tala gesta verið á bilinu milli 50 og
100, jafnvel skipt hundruðum.
Þrásinnis er þar um að ræða
útlendinga, sem að verulegu leyti
meðtaka í Skálholti þá mynd af
íslandi, sem þeir hafa heim með
sér. Ekki getur talist vansalaust
að búa þann veg að slíkum gestum
sem gert hefur verið. Skálholt er,
hvort sem mönnum líkar betur
eða verr, að verða eins konar vísir
að norrænni menningarmiðstöð
sumarmánuðina. Slík sérstaða
felur í sér skyldur, sem stjórnvöld
hljóta að sinna svo fljótt sem unnt
er.
VI
Elskulegu vinir, nemendur frá í
vetur. Ætíð er mér með nokkrum
hætti tregt tungu að hræra, þegar
sjálf skilnaðarstundin rennur upp.
Svo er enn í dag, — ef til vill í
ríkari mæli en stundum endra-
nær. Þegar ég lít um öxl yfir
veturinn, verður eitt einkenni
ykkar öðrum ofar á baugi: Sam-
heldnin. Það er ótrúlegt, hvað lítill
hópur getur orðið sundurleitur, —
sundraður. Hitt er þá ekki síður
fagnaðarefni, hvílíkur einhugur
fær ríkt innan sams konar hóps,
þegar vel rætist úr. Þannig hefur
ykkur farið. Ég hygg, að ein-
drægni hafi sjaldan verið meiri á
Skálholtsskóla hinum nýja en í
vetur, og hafa þó jafnan orðið hér
vinakynni.
Sá góði félagsandi og heimilis-
bragður, sem hér hefur ríkt, gefur
mér tilefni til tveggja ályktana:
Ég hygg að þið upp til hópa munið
re.vnast farsæl að hverjum þeim
félagslegum vettvangi öðrum, sem
kann að verða hlutskipti ykkar í
bráð og lengd. í annan stað leyfi
ég mér að vona, að þið í einhverj-
um mæli haldið hópinn, þegar frá
líður, treystið systkinaböndin, —
og varðveitið tengslin við Skál-
holtsskóla — lítið á ykkur sem
Skálhyltinga, þótt áfram líði árin.
Lýðháskólavist lýkur í rauninni
aldrei. Hafi nemandi einu sinni
orðið eiginlegur heimamaður á
lýðháskóla, á hann þangað
heimvon og erindi ævilangt. Von
mín er sú, að einmitt ykkur verði
þannig farið, ef nokkur hópur
getur vænst þess. Og velkomin
skuluð þið vera, hvenær sem
ykkur ber að garði.
Hinu er ekki að leyna og
ástæðulaust að gera tilraun til að
breiða yfir það, að í dag verða
þáttaskii í lífi okkar allra. Hin
nána samvist er á enda og verður
aldrei söm á ný. A slíkum tíma-
mótum skiptir það miklu, hvað
hver og einn hefur fengið í sinn
hlut.
Ég drap í upphafi á kvæði
Þorsteins Erlingssonar, „Bókin
mín“. Öll eigið þið ykkar lífsbók.
Eitthvað hefur verið í hana párað
undanfarna mánuði og annað
skafið af, þurrkað út. Vonandi
höfum við, leiðbeinendur ykkar
hér í vetur, ekki gengið of langt í
því að skrifa þennan bókarkafla
fyrir ykkur, móta ykkur að okkar
geðþótta. Víst mun um það, að
viljandi hefur enginn blekkt ykkur
eða svikið. Markmiðið hefur satt
að segja öðru fremur verið það að
opna ykkur sýn til svo margra
átta sem kostur var á og hvetja
ykkur í ljósi þeirrar fjölskyggni til
að taka pennann í eigin hönd,
færa sjálf í letur nokkrar síður
lífsbókarinnar, — og halda því
áfram á komandi tíma.
Ekkert mun á það skorta, er þið
farið héðan, að vinnufúsar hendur
verði á lofti, framandi hendur,
sem fyrir hvern mun vilja taka af
ykkur ómakið, skrifa bókina góðu
í ykkar stað. Ævinlega hefur
heimurinn verið ríkur af þess
konar þjónustusemi og ef til vill
aldrei auðugri en nú, á öld tak-
markalausrar fjölmiðlunar,
áróðurs og auglýsingatækni. Það
er erfitt að vera maður á slíkum
tímum, engann veginn vandalaust
að standa á eigin fótum, velja sér
leiðina sjálfur, halda fram bókar-
gerðinni i trássi við þau öfl, sem
bjóðast til að leysa verkefnið fyrir
ykkur. En ef til vill hefur heldur
aldrei verið eins heillandi að
reyna að vera maður eins og
einmitt nú, þegar mannlegri reisn
er þráfaldlega ögrað og að henni
kreppt úr ýmsum áttum.
„Um síðuna þá, sem þar óskrif-
uð er, ég ætla ekki að metast við
neina. Mig langar, að sá enga lygi
þar finni, sem lokar að síðustu
bókinni minni.“ Þannig lýkur ljóði
Þorsteins Erlingssonar. Stór orð
þar. Og þó engan veginn út í hött.
Ef þú ekki lifir lífi þínu sjálfur —
sjálf — að eigin vali og á eigin
ábyrgð, verður tilvera þín ósönn,
óraunveruleg, svikin. —
Stjörnudýrkun, leiðtogatrú,
hugmyndafræðilegt ánauðarok, —
ölí þessi skýru einkenni okkar
aldar, eru einu og sama markinu
brennd: Þau fela í sér sníkjulíf,
þar sem einstaklingurinn í vesal-
mennsku afneitar séreðli sínu og
nærist á öðrum eða öðru, hleypur
eftir hverjum vindi og á það um
síðir á hættu að glata sjálfum sér.
Lýðháskólar hafa nú á aðra öld í
veikleika sínum og vanmætti háð
baráttu gegn þess konar lífslygi,
baráttu fyrir mannlegri rcisn,
andspænis ómennskum öflum for-
tölumeistara og sjónhverfinga-
manna. Þið hafið tekið þátt í
þeirri baráttu undanfarin misseri.
Megi hún blessast ykkur um
ókomin ár. Megi líf ykkar leiða tii
sigurs þess einstaklings, er óhikað
teflir fram skarpskyggni sinni og
heilindum gegn vélabrögðum að-
gangsharðrar veraldar, — og upp-
sker í sannlcika sjálfan sig að
launum.
Með þeim orðum þakka ég vet-
urinn, kveð ykkur öll og bið
fararbeina. —
Heimir Steinsson.
Núverandi stjórn Krabbameinsfélagsins, ásamt framkvæmdastjóra félagsins. Standandi eru, talið frá
vinstri: Matthías Johannessen ritstjóri. dr. Gunniaugur Snædal yfirlæknir, Vigdís Magnúsdóttir
hjúkrunarforstjóri, dr. Friðrik Einarsson fyrrv. yfirlæknir, Erlendur Einarsson forstjóri og Olafur Örn
Arnarson læknir. Sitjandi eru: Jónas Hallgrímsson prófessor, dr. Ólafur Bjarnason prófessor, Halldóra
Thoroddsen framkvæmdastjóri félagsins og Hjörtur Hjartarson forstjóri.
Aðalfundur Krabbameinsfélags íslands:
Húsnæðisþrengsli
koma í veg fyrir
aukningu á
AÐALFUNDUR Krabbameins-
félags íslands var haldinn 27.
apríl s.l. í húsakynnum félagsins
að Suðurgötu 22 í Reykjavík.
Mættur var 21 fulltrúi frá 13
krabbameinsféiögum, auk
stjórnar og starfsmanna, en
aðildarfélögin eru nú 21 og félags-
menn þeirra á tíunda þúsund.
í skýrslu formanns íélagsins,
dr. óiafs Bjarnasonar prófessors.
kom fram að starfsemin á síðasta
ári var að miklu leyti lík því sem
verið hefur undanfarin ár.
I Leitarstöð B er leitað að
krabbaemini í legi og brjóstum en
frumurannsóknarstofan rannsakar
sýni frá leitarstöðinni og öðrum
aðilum og hefur sú starfsemi
aukist nokkuð. Á vegum
krabbameinsskrárinnar er unnið
að skráningu krabbameina og
faraldsfræðilegum rannsóknum.
Krabbameinsfélag Islands gefur
út tímaritið „Fréttabréf um
hcilbrigðismár, sem nýtur sífellt
aukinna vinsælda, en að öðru leyti
er fræðslustarf um krabbamein í
höndum Krabbameinsfélags
Reykjavíkur. Það félag sér einnig
um rekstur „Happdrættis Krabba-
meinsfélagsins".
Af sérstökum verkefnum
Krabbameinsfélags íslands á síð-
asta ári er þess að geta ár árlegur
fundur Norræna krabbameinssam-
bandsins var haldinn hér í júní-
mánuði og var í fyrsta sinn hér-
lendis efnt til sérstakrar vísinda-
ráðstefnu í tengslum við hann.
Viðfangsefnið var krabbamein og
erfðir.
Það kom fram í skýrslu dr. Ólafs
Bjarnasonar að fljótlega er þess að
vænta að nefnd sem unnið hefur að
tillögugerð um framtíðarskipulag
krabbameinslækninga ljúki
störfum og skili álitsgerð. Mun
hilla undir lausn þessara mála með
nýbyggingu yfir lækningastarfsemi
þessa á lóð Landspítalans og kaup-
um á fullkomnum geislalækninga-
tækjum.
Formaðurinn gat þess að núver-
andi húsnæði væri að springa utan
af starfemi félagsins. Þrengslin
koma í veg fyrir alla aukningu á
starfinu, t.d. aukna leit að krabba-
meini, en nú er verið að kanna
nýjar leiðir til að leysa þennan
vanda.
Á aðalfundi Krabbameinsfélags
Islands gerði Hjörtur Hjartarson
grein fyrir reikningum félagsins.
Rekstrartap var 5,4 milljónir
króna. Stærstu tekjuliðirnir voru
árstillög frá krabbameinsfélögum
23,2 millj. kr. (þar af ágóðahlutur
af happdrætti 20,8 millj. kr.) og
framlag frá ríkissjóði 22,4 millj. kr.
Ríkisstyrkurinn nam þó aðeins
21'7r af heildartekjunum sem á
síðasta ári voru 83,3 millj. kr.
Dr. Ólafur Bjarnason lýsti því
yfir á fundinum að hann gæfi ekki
kost á sér til endurkjörs sem
formaður félagsins, en hann hefur
verið formaður Krabbameinsfélags
íslands síðan 1973. Áður hafði
hann verið í stjórn Krabbameinsfé-
lags Reykjavíkur allt frá stofnun
þess árið 1949. í stað dr. Ólafs var
dr. Gunnlaugur Snædal yfirlæknir
kosinn formaður Krabbameinsfé-
lags íslands. Hann hefur verið í
stjórn félagsins síðastliðið starfsár
en verið formaður Krabbameinsfé-
lags Reykjavíkur síðan 1966.
í stjórnina var kosinn Tómas
starfi
Árni Jónasson læknir og endur-
kjörin þau Vigdís Magnúsdóttir
hjúkrunarforstjóri og Hjörtur
Hjartarson forstjóri, öll til fjög-
urra ára. Fyrir í stjórninni eru
Jónas Hallgrímsson prófessor, Er-
lendur Einarsson forstjóri, Ólafur
Örn Arnarson læknir, Matthías
Johannessen ritstjóri og dr. Friðrik
Einarsson fyrrverandi yfirlæknir. I
varastjórn voru kosin Baldvin
Tryggvason sparisjóðsstjóri, Jón
Þorgeir Hallgrímsson læknir,
Jónas S. Jónasson kaupmaður og
María Pétursdóttir hjúkrunar-
fræðingur.
Að loknum aðalfundinum var
haldinn fræðslufundur þar sem
Sigurður E. Þorvaldsson læknir
ræddi um uppbyggingu brjósta
eftir brottnám þeirra og Hrafn
Tulinius prófessor gerði grein fyrir
rannsóknum Krabbameinsskrár-
innar á faraldsfræði brjósta-
krabbameins.
Nýkjörinn formaður Krabbameinsféiags Islands, dr. Gunnlaugur
Snædal yfirlæknir, ávarpar fundarmcnn á aðalfundi félagsins. Til
hliðar situr Erlendur Einarsson, en hann var fundarstjóri.