Morgunblaðið - 22.09.1979, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 1979
15
Flóttabúðalíf
hafa til Viet Nam fyrir og eftir
stjórnarskiptin, og með því að lesa
blöðin, sem í svo mikilli nálægð
við atburðinn láta sig hann að
sjálfsögðu miklu meira varða og
hafa fólk með meiri þekkingu á
málum á að skipa. Auk þess sem
þau birta ummæli víetnamskra
stjórnvalda og annarra sem þau
ná til. Eg mun því reyna að flytja
áfram svörin, sem mér fannst ég
helst fá; þótt að sjálfsögðu sé
ávallt erfitt að vega og meta. Svö
margt er undir yfirborðinu og
erfitt ?.ð draga saman.
• Geta einfaldlega
ekki lifað
Flóttafólkið er sem kunnugt er
af tveimur kynstofnum. í Vietnam
er fólk af kínverskum ættum, sem
búið hefur þar í nqjckra ættliði,
alveg eins og í öllum löndunum í
kring. Þeir eru þar í mismunandi
hlutföllum. Þriðjungur Malasíu-
manna eru Kínverjar, um 80%
Singaporebúa, en í Viet Nam
munu hafa búið um 1,2 milljónir
Kínverja. Það fer ekki á milli
mála, að allir sem eru af kínversk-
um ættum, eru af víetnömskum
stjórnvöldum taldir óhreinu börn-
in, sem þarf að losna við. Og af
frásögnum flóttafólksins má ráða,
að því er einfaldlega gert ókleift
að lifa í landinu. Kínverskum
Víetnömum er bannað að hafa
eigin starfsemi og allt af þeim
tekið. Ef einhver hefur verkstæð-
isholu, á vörubíl eða bátræfil, þá
er hann eignamaður og það gert
upptækt, þeim er sagt upp störf-
um sínum hjá opinberum aðilum
og þeir fá enga vinnu í staðinn.
Þeim er meinað að umgangast
víetnamska landa sína. Skólum
þeirra hefur verið lokað, en börn-
unum ekki leyft að vera í skóla
með víetnömsku börnunum. Einn
Vietnami sagði mér raunar, að ein
aðalástæðan til þess, að hann flúði
með börnin sín, væri sú að í
skólunum væri ekkert kennt leng-
ur annað en kommúnistísk fræði
og hann vildi að þau fengju
menntun í einhverju öðru.
Kínverjunum í Norður-Vietnam er
gert skiljanlegt, að ef enn komi til
stríðs við Kínverja, megi þeir eiga
von á „útrýmingu". Suðurfrá ber
meira á því, að þeir séu hvattir til
að fara — og þá auðvitað slippir
og snauðir. Þeim er einfaldlega
gert ómögulegt að lifa í landinu.
Mjög erfitt er að henda reiður á
því, hvort þeir raunverulega eru
látnir greiða stjórnvöldum fyrir
að fara úr landi. Þeir greiða, það
er ljóst. Va Mau Tan fór með sex
börn og greiddi t.d. fyrir um 50
gulltael, sem mér er sagt að
samsvari 15 þúsund dollurum.
Hann hafði framleitt í verksmiðju
sinni öryggi og verið áður fyrr í
góðum efnum. Kínverskur
bílstjóri, sem líka fór með sex
börn, greiddi 10 gulltael fyrir
fullorðna og 8 fyrir börnin eða 52
tael, sem mun vera 15.600 dollar-
ar. En þá upphæð skröpuðu vinir
og ættingjar saman, eftir að hann
hafði orðið að sitja uppi á þeim á
víxl, af því honum voru allar
bjargir bannaðar um vinnu.
Systkini hitti ég, sem höfðu ætlað
að reka verkstæði föður síns, sem
var tekið, en um leið var þeim sagt
að þau yrðu að fara úr landi.
Skömmu seinna nálgaðist þau
einhver annar, sem þau borguðu
það sem þau áttu eftir (sem hann
virtist vita hve mikið var) til að
komast úr landi. Fólk greiðir ekki
stjórnvöldum beint, en þetta gæti
a.m.k. verið ein aðferðin.
Þegar flóttamannastraumurinn
frá Viet Nam tók að aukast fyrir
ári og einkum eftir að Kínverjar
réðust inn í Viet Nam í febrúar sl.,
voru 80% flóttafólksins Sino-
vietnamar, eða Vietnamar af
kínverskum stofni. En þegar á leið
fóru hreinræktaðir Vietnamar að
koma í æ ríkari mæli. Áberandi er
í flóttamannabúðunum hve þar er
nú mikið af ungu fólki með ung
börn. Þetta ágerðist mjög eftir að
Vietnamar réðust inn í Kambódíu
í desember í fyrra og stríðið
Það þarf að klippa og sauma, þótt í flóttamannabúðum sé.
Á ég að gæta bróður míns? spyrja sumir vesturlandabúar. þegar talað er um aðstoð
við flóttafólkið. Þessi flóttadrengur hikar ekki við að gæta bröður síns.
Svo fullt var í Convent-búðunum, þar sem 2400 manns voru að búa sig undir að
komast til Ameríku, að slá varð upp tjöldum.
byrjaði á norðurlandamærunum í
febrúar. Þá herti enn að, auk þess
sem sópað var í herinn. Vitað er að
Vietnömum hafði gengið verr en
þeir höfðu vonað í Kambódíu.
Nýlega þurfti að senda þangað tvö
ný herfylki, sem jók her Vietnama
upp í 170—180 þúsund, ma. með
því að hersveitir þeirra voru
fluttar frá Laos.
Blæbrigði eru á skýringum
Vietnamanna á því af hverju þeir
hafa talið sér óvært í landinu. Til
dæmis er varla einleikið með alla
þessa lækna, sem maður hitti
fyrir, 55 voru enn í búðum í Pulau
Bidong, en 100 höfðu verið þar
fyrir mánuði, og þar í hópi mjög
margir með sérmenntun. En þegar
betur er að gáð, liggur skýringin
fyrir. Þeir sem hafa sérmenntun
hafa allir lært erlendis, í Frakk-
landi eða Ameríku, og eru af því
einu tortryggilegir heima og lenda
í óæskilega flokknum. Ég hitti til
dæmis í skiptibuðunum í Belfield
lýtasérfræðinginn Thai Minh
Bach, sem hafði komið heim frá
námi daginn fyrir fall Saigon,
ákveðinn í að vinna landi sínu vel
burt séð frá stjórnvöldum. En
hann fékk ekki að vinna og gat
ekki haft ofan af fyrir fjölskyldu
sinni. Þá tók hann að reyna að
flýja, gerði 14 tilraunir, var settur
í fangelsi á milli og tókst loks að
sleppa.
Dao Noc Qui var í kanadísku
búðunum með fjölskyldu sína.
Hann hafði lokið glæsilegu námi í
stjórnvísindum í Frakklandi og
kom heim skömmu fyrir stjórn-
arskiptin. En honum var ekki
treyst. — Svo ég var látinn þýða
bækur, sem enginn las,“ sagði
hann og gat varla dregið fram
lífið. Hann átti ættingja í Kanada
og tók það ráð að reyna að komast
þangað.
Af ummælum í blöðum og
tilvitnunum í ummæli opinberra
embættismanna í Hanoi í viðtöl-
um í Asia Week (News week
þeirra í SA-Asíu) má ráða, að
þessi blóðtaka hefur haft mikil
áhrif í Vietnam og það staðfesti
varaforseti þingsins og einn af
stofnendum kínverska kommún-
istaflokksins, Hoan, er hann baðst
hælis í Kína. Sögðu þeir að nú
væru heil héruð í Viet Nam, þar
sem ekki fyndist einn læknir. Og
þar sem Kínverjar höfðu mjög
safnast í skólana, á rannsókna-
stofur og stjórnarskrifstofur, þar
sem unnu um 300 þeirra, þá hefur
dregið úr afköstum á þessum
stöðum. Og 15% af kolanám-
umönnum voru kínverjar og sagt
að þar sjái mjög á.
Áðrir flóttamenn kváðust ekki
hafa getað búið lengur við það
ófrelsi, sem nú er í landinu. Eitt af
því sem gerir að verkum, að
mönnum eru allar bjargir bannað-
ar til að bjarga sér um mat eða
atvinnu, ef þeir ekki eru í náðinni,
er að enginn má skipta um aðsetur
án leyfis stjórnvalda það er í
átthagafjötrum. Fólk situr því
bjargarlaust þar sem það er.
Gildir það jafnt fyrir alla.
t Þjóðin sveltur
Hinu má ekki gleyma, að Viet
Nam á í stórkostlegum erfiðleik-
um. Það er mikill matarskortur í
landinu, og það kemur að sjálf-
sögðu harðast niður á þeim, sem
ekki eru í náðinni, þeir fá einfald-
lega ekkert. Framleiðslan er lítil,
svo og utanríkisverslun, verðbólg-
an 100% á undanförnum 18 mán-
uðum. Uppskerubrestur hefur ver-
ið að udanförnu. Flóðin á sl. ári
voru þau mestu í 50 ár og
eyðilögðu uppskeru á meira en
helmingnum af lágsléttunni. Og
flestar vestrænar þjóðir,
„hneykslaðar" af flóttamanna-
straumnum, hafa kippt að sér
hendinni og stöðvað alla aðstoð
við Vietnama.
Sjá nœstu I
siðu