Morgunblaðið - 22.09.1979, Page 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 1979
Verður Reykjaneskjördæmi skipt?
Taka verður til-
lit til Mmenn-
ustu kjördæm-
anna
— segir Salome Þorkelsdóttir
„Misvægi atkvæða er orðið allt of
mikið og það er réttlætismál að leiðrétta
það“, sagði Salome Þorkelsdóttir, hrepps-
nefndarmaður í Mosfellshreppi. Hún
sagði að það væri í sjálfu sér ekki einfalt
mál að leiðrétta þetta, þvi ekki væri hægt
annað en taka tillit til fámennustu
kjordæmanna úti á landi. „En þegar
misvægið er orðið einn á móti sex þá er
það orðið allt of mikið og finna verður
lausn á því“, sagði Salome.
Varðandi hugsanlega skiptingu kjör-
dæmisins í tvö kjördæmi eða fleiri sagði
hún, að sér fyndist það vera eðlileg
hugmynd. „Kjördæmið er stórt, það nær
frá Reykjanestá og upp í Hvalfjörð, og í
atvinnulegu tilliti sérstaklega eru aðstæð-
ur mjög ólíkar. Umræðan um skiptingu
kjördæmisins hefur verið áberandi á
Suðurnesjum undanfarin ár Suðurnesja-
menn hafa lagt mikla áherslu á sérstöðu
sína og það hefur kannski verið skref í þá
áttina hjá þeim þegar þeir stofnuðu sín
sérstöku landshlutasamtök sveitarfélaga
og gengu úr landshlutasamtökum sveitar-
félaga í Reykjanesumdæmi á síðasta vetri.
Varðandi spurninguna hvar ætti að skipta
kjördæminu ef af verður, þá er ég ekki
tilbúin til að tjá mig um það,“ sagði
Salome Þorkelsdóttir. Hún sagði þó að í
fljótu bragði virtist sér það vera nóg að
skipta kjördæminu í tvennt. „En þetta er
ákaflega viðamikið mál og sjálfsagt ekki
auðvelt að leysa,“ sagði Salome Þorkels-
dóttir.
Hef enga trú á
að þingmönnum
Reykjaness verði
fjölgað á kostn-
að annarra kjör-
dæma
— segir Sigurgeir Sigurðsson
„Ég er alveg sammála þeirri hugmynd
að Reykjanesi verði skipt í smærri
kjördæmi, en aðalatriðið er að jafna þann
mun sem verið hefur á vægi atkvæða
milli landshluta. hvort sem það verður
gert í einu kjördæmi eða fleirum“, sagði
Sigurgeir Sigurðsson, bæjarstjóri á Sel-
tjarnarnesi.
Hann sagðist enga trú hafa á þvi að
þingmönnum Reykjaness yrði fjölgað á
kostnað annarra kjördæma
— En ef af skiptingu yrði, hvernig telur
þú að best yrði að henni staðið?
„Ég held að heppilegasta skiptingin væri
eins og frumvarp Odds Ólafssonar gerir
ráð fyrir, að skiptingin yrði fyrir sunnan
Hafnarfjörð. Þá er það spurningin um
hver fjöldi þingmanna ætti að vera í
hvorum hluta og einnig kæmi vissulega til
greina að skipta Reykjavík upp. Ég hef þó
ekki hugsað það út hvernig það gæti
orðið".
— Telur þú réttlætanlegt að einhver
munur sé hvað vægi atkvæða milli lands-
hluta snertir?
„Ég hef alltaf verið fylgjandi því, að til
dæmis kjördæma breytingin frá 1959 og
hlutfallið sem þá var ákveðið, hefði verið
látið halda sér. Hlutfallið sem þá var
ákveðið var einn á móti tveimur og það
mátti færa sterk rök fyrir því að þær
byggðir sem stóðu höllum fæti úti á
landsbyggðinni hefðu þurft meiri umönn-
un á löggjafaþinginu en við sem stóðum
nær því. Ég var því í sjálfu sér mjög sáttur
við það og ef hlutfallinu sem löggjafinn
setti þá hefði verið haldið, værum við ekki
með nein vandamál í dag. Og ekki væri
síðra ef við værum með það innbyggt í
kerfinu eins og hjá sumum öðrum þjóðum,
að íbúafjöldinn hefði ráðið og breytt
þingmannatölunni eftir þróun hans, þá
væru heldur engin vandamál í dag. En
okkar ágætu stjórnspekingar eða alþing-
ismenn hafa ekki viljað horfast í augu við
raunveruleikann".
Stafar lýðræðinu þá hætta af þessu
misvægi?
„Það er hægt að færa fyrir því mjög
einföld rök. Það á auðvitað ekkert skylt við
lýðræði ef við metum löggjafarsamkom-
una einhvers á annað borð, að reikna með
því að atkvæði eins manns geti vegið
margfalt á við atkvæði annars manns. Það
er hróplegt ranglæti".
Vona að þróunin
verði i átt til
minni kjördæma
— segir Eiríkur Alexandersson
„Ég er alveg hjartanlega sammála
ályktun þeirra úr Kópavogi, en vil þó
undirstrika það alveg sérstaklega að við
Suðurnesjamenn erum þeirrar skoðunar
að Suðurnesin eigi að vera sérstakt
kjördæmi“, sagði Eiríkur Alexandersson,
bæjarstjóri í Grindavík.
Hann sagðist áður hafa varpað fram
þeirri hugmynd að Reykjaneskjördæmi
verði skipt í fjögur smærri kjördæmi sem
öll gætu orðið svipuð að stærð. „Þá hef ég
verið að hugsa um Suðurnes, Hafnarfjörð,
Kópavog og svo það sem eftir er af
kjördæminu", sagði Eiríkur.
Hann sagðist vera mun hlynntari slíkri
lausn heldur en fjölgun þingmanna núver-
andi kjördæmis. „Ég tel að slík breyting
ætti að vera liður í þeirri breytingu sem
stjórnarskrárnefndin legði til um kjör-
dæmaskip#nina í landinu", sagði Eiríkur
og sagðist vona að kjördæmaskipan þróað-
ist í átt að minni kjördæmum. „Ég tel að
það yrði gott fyrir stjórnmálalífið, auka
áhuga almennings og gera kosningarnar
persónulegri," sagði Eiríkur.
Hann sagði það mjög brýnt að breyting í
þessa átt ætti sér stað sem fyrst.
„Ég tel ekki fráleitt að einhver munur sé
á atk'væðastyrk á bak við þingmenn hinna
fámennustu staða og þéttbýlisins, en eins
og mismunurinn er núna er þetta fráleitt,"
sagði Eiríkur Alexandersson.

Heppilegra að
skipta kjördæm-
inu en fjölga
jingmönnum
jess
— segir Ingólfur Aðalsteinsson
„Það er ákaflega ofarlega í hugum
manna hér að Suðurnesin verði gerð að
sérstöku kjördæmi,“ sagði Ingólfur Aðal-
steinsson bæjarfulltrúi í Njarðvík. Hann
sagði að mörg rök hnigju að því að slík
breyting ætti sér stað.
Ingólfur var spurður að því hvort
réttlætanlegt væri að einhver munur væri
á vægi atkvæða milli hinna ýmsu lands-
hluta og svaraði hann því til að honum
þætti gaman að sjá framan í þann mann
sem segði það án þess að depla auga, að
hann teldi sig eiga að hafa meiri atkvæðis-
rétt en aðra.
„Það telst engan veginn eðlilegt að
maður vestur á fjörðum, eða hvar á
landinu sem er, hafi fjórum eða fimm
sinnum stærra atkvæði heldur en við hér á
Reykjanesi. Það er augljóst mál að þetta
verður að leiðrétta og það verður vafalaust
gert,“ sagði Ingólfur þegar hann var
spurður að því hvort hann teldi að
lýðræðinu stafaði hætta af ástandinu eins
og það er.
Hann var að lokum spurður að því hvort
honum fyndist það betri lausn að skipta
kjördæmum eins og Reykjanesi upp í fleiri
en eitt kjördæmi, fremur en að fjölga
þingmönnum þess, til að jafna misvægi
atkvæðanna milli landsmanna. Hann
sagði að vafalaust væri það mun heppi-
legri lausn, þar sem þingmaður hvers
hluta þekkti lang best málefni þau sem þar
þyrfti að leysa.
Byggðalögin á
Reykjanesi hafa
mismunandi hags-
muna að gæta
— segir Hörður Zophaníasson
„Ég hef nú ekki alveg gert upp hug
minn í því sambandi, en mér finnst vera
rök bæði með og á móti. Að mörgu leyti
hafa þessi byggðalög svolítið mismun-
andi hagsmuna að gæta og eru sundur-
skilin landfræðilega og i atvinnulogu
tilliti. En það er vissulega vandamál
hvernig réttast er að koma þessu þannig
fyrir a kjósendur njóti meiri réttar en
þeir gera á þessu svæði við núverandi
skipulag,“ sagði Hörður Zophaníasson
bæjarfulltrúi í Hafnarfirði. Hörður var
spurður að því hvað honum fyndist um
ályktun bæjarstjórnar Kópavogs um
þetta efni.
Hann var þá spurður hvernig hann teldi að
misvægi atkvæða yrði helst leiðrétt og
svaraði hann því til að hann teldi að það
myndi ekki bæta neitt að fjölga þingmönn-
um í heild á Alþingi. „Það er auðvitað ekki
lýðræðislegt að svo mikill munur viðgang-
ist í vægi atkvæða og nú er,“ sagði Hörður
þegar hann var spurður hvort hann teldi
lýðræðinu hætta búin við núverandi
ástand. „Ég veit ekki hvort hægt sé að
segja að lýðræðinu sé„hætta búin“ en það
er mikið misrétti þegar svo mikill munur
er á vægi atkvæða eins og raun ber vitni,"
sagði Hörður Zophaníasson.
Hann sagði að ekki hefði verið mikið
rætt um þessi mál síðan fyrir kosningarn-
ar í fyrra, en búast mætti við meiri
umræðu um kosningamál þegar stjórnar-
skrárnefndin fer að „hrista sig“ í haust.
„Ég legg áherslu á, að leiðrétt verði
það misvægi atkvæða sem er á milli
okkar sem búum á Reykjanesi og þeirra
sem búa á Vestfjörðum, svo dæmi sé
tekið. Ég get því vel fallist á þá skiptingu
sem lögð var til á fundi bæjarstjórnar
Kópavogs og myndað verði sérstakt
Suðurnesjakjördæmi,“ sagði Jón H.
Júliusson í Sandgerði.
Hann sagði hugmyndir um slíka skipt-
ingu hefðu komið fram í fjölmörgum
ályktunum frá Suðurnesjum á undanförn-
um árum, meðal annars hefðu Sjálfstæðis-
menn á Suðurnesjum gert tillögur sem
hnigu í átt að skiptingu Reykjaneskjör-
dæmis í fleiri en eitt kjördæmi. „En
krafan er fyrst og fremst sú, að mismunur
atkvæðisréttarins verði leiðréttur, það má
svo aftur deila um það hvort heldur beri að
framkvæma það með skiptingu kjör-
dæmisins eða fjölgun þingmanna. Reyk-
nesingar þurfa fyrst og fremst að fá
þingmenn í samræmi við atkvæðamagn:
Fá jafnmarga þingmenn miðað við höfða-
tölu og aðrir landsmenn," sagði Jón H.
Júlíusson.
Hann sagði að ef ákveðið yrði að skipta
kjördæminu upp í fleiri en eitt kjördæmi
mætti deila um það hvernig skiptingunni
væri best fyrirkomið. „Við Suðurnesja-
menn höfum verið í þeirri aðstöðu undan-
farin ár, að teljast hvorki til landsbyggð-
arinnar né Stór-Reykjavíkursvæðisins og
því verið utangátta til dæmis í sambandi
við Byggðasjóð. Það væri því til mikilla
bóta, að Suðurnesin yrðu sérstakt kjör-
dærni," sagði Jón og bætti því síðan við, að
erfitt gæti aftur orðið að skipta kjör-
dæminu upp þar sem væru þéttbýlisstað-
irnir Kópavogur, Garðabær, Hafnarfjörð-
ur, Seltjarnarnes og Mosfellssveit. Þar
ætti mannfjöldinn þó í öllu falli að vera
grundvöllur skiptingar.
„Ég get nú varla sagt að kjördæmamálið
sé orðið hitamál enn sem komið er að
minnsta kosti," sagði Jón þegar hann var
spurður að því hvort mikið væri skrafað
um þessi mál suður með sjó. „Höfuðmálið
er, eins og ég segi, að misvægi atkvæðanna
verði leiðrétt og það skiptir ekki öllu máli
hvort það er gert með því að fjölga
þingmönnum eða skipta kjördæminu upp,“
sagði Jón H. Júlíusson.
Reyknesingar
fái þingmenn í
samræmi við
atkvæðamagn
— segir Jón H. Júlíusson