Morgunblaðið - 10.08.1980, Síða 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. ÁGÚST 1980
39
raunar bara eitt herbergi en þau
höfðu aldrei haft stórt um sig.
Heilsa Péturs hafði bilað og hann
þoldi illa vosbúðina sem alltaf
fylgdi sjósókninni. Litla vinnu var
að fá í landi. En þau voru vön við
lítið og björguðust af veturinn og
næsta vor tók Ásta sig upp og fór
í kaupavinnu með tvö elstu börnin.
Hún var víkingur til allra verka og
það var enginn svikinn af vinn-
unni hennar.
Næstu 10 ár hélt Ása upptekn-
um hætti, vann ýmist á fiskireit-
um eða fór í kaupavinnu með
bömin, hvert sumar. Þannig tókst
þeim að borga vetrarskuldina
hvert ár. Þessi fáu orð eru aðeins
ágrip af lífi alþýðukonu á fyrri
hluta þessarar aldar.
Fljótlega kynntustu þau verka-
lýðsmálum og þeirri baráttu sem
fólkið háði fyrir bættum kjörum.
Þar var Ásta ötull stuðningsmað-
ur þó hún kæmi ekki fram opin-
berlega, þá studdi hún við bak
þeirra er sóttu fram. Hún vildi
Island frjálst og herlaust land.
Þess vegna fór hún í Hvalfjarð-
argönguna, „Gegn her í landi", þá
komin á áttræðisaldur.
Ásta var alltaf minnug þess er
hún var lítið barn í vistráðningu
með móður sinni, svöng og köld.
Hún reyndi því að hlynna að öllum
þeim börnum sem á vegi hennar
urðu og þurftu þess með.
Á heimili þeirra hjóna, Soga-
bletti 17 Reykjavík, en það hús
eignuðust þau 1934, voru allir
velkomnir. Það var eins og við
segjum í dag, „alltaf opið hús“, en
þó sérstaklega fyrir þá sem höfðu
orðið undir í lífsbaráttunni á einn
eða annan hátt. Atvinnuleysingjar
eða skólafólk sem áttu engan að,
komu stundum að matartímanum
liðnum í heimsókn. En húsmóðirin
vissi í hjarta sinu af hverju
gestakoman stafaði og innan lítill-
ar stundar bar hún velling og
slátursneið fyrir gestinn og sagði,
„þú þiggur nú þessa innansleikju
úr pottinum, annars verð ég að
henda því“. Og fram til hinstu
stundar hafði hún hugann við það
að veita gestum sínum vel. Ásta
missti mann sinn árið 1957, eftir
43 ára farsæla sambúð, siðustu
árin sem hann lifði var hann mjög
heilsulítill og mátti ekki af konu
sinni sjá nokkra stund. En hún
sýndi honum umhyggju og virð-
ingu til hinstu stundar. Hann
andaðist á heimili þeirra og var
fluttur suður í Fossvogskapellu
fyrir jarðarförina, hún fylgdi hon-
um út að bílnum og stóð svo við
hliðið þar til bíllinn hvarf úr
augsýn. Það var hinsta kveðja
hennar er hann fór frá heimili
þeirra.
Á Sogabletti 17 bjuggu þau
hamingjuríkustu ár ævi sinnar.
Bðrnin voru öll komin heim og
voru óðum að vaxa úr grasi.
Heimilið var mótað af reglusemi,
trú og festu. Bókakostur heimilis-
ins mótaði lestur barnanna og
viðhorf þeirra til lífsins.
Ásta var einstök kona og móðir
sem hugsaði fyrst og fremst um
hag eiginmanns og barna. Fátt
var það sem hún lagði ekki á sig ef
hún hélt það yrði fjölskyldu sinni
til góðs.
Hún hafði sterka skaphöfn eins
og hún sýndi best þegar hún varð
fyrir þeirri þungu sorg að Yngvi,
elsti sonur hennar, lést af völdum
áverka er hann hlaut af manna-
völdum þar sem hann var á gangi
á leið til þess að fagna móður
sinni, er var að koma í bæinn eftir
langa fjarveru.
Otaldir eru þeir næturgestir
sem dvöldu á heimili þeirra hjóna,
lengri eða skemmri tíma og öllum
var þeim tekið með sömu ljúf-
mannlegu gestrisninni og alltaf
var það Ásta sem gekk fyrst úr
rúmi til þess að vel færi um
gestina.
Barnabörnum sinum voru þau
ástrík og samtaka í því að rétta
hlut þess er þau töldu að þyrfti
þess frekast með. Mörg börn voru
á heimili þeirra, en lengst munu
þau hafa haft Örlyg Þorkelsson,
hann tóku þau nýfæddan og höfðu
í nokkur ár. Þó að móðir hans tæki
hann síðar, fannst þeim hjónum
hann vera sem sitt eigið barn og
standa sér nær en barnabörnin.
Hann var þeim ávallt sem ástrík-
ur sonur.
Eftir lát eignmanns síns dvaldi
Ásta oft hjá dætrum sínum og sat
þá ekki auðum höndum. Hún var
alla tíð létt á fæti og lét sig ekki
muna um snúningana. Lengst af
fylgdist hún með öllu sem gerðist,
bæði innan fjölskyldunnar og eins
fréttum í útvarpi og blöðum.
Ásta og Pétur eignuðust 9 börn,
en þau voru: Ingvi, er andaðist.
1955, þá fertugur að aldri, Pétur
Kristinn er lést á fyrsta ári, Ilugi,
Hulda, Pétur, Unnur, Ásta María,
er lést á öðru ári, Guðlaug og Ólöf.
Alls eiga þau 118 afkomendur.
Þann 27. júlí sl., andaðist Ásta á
Landspítalanum eftir fárra daga
legu þar, en langvarandi veikindi.
Sl. tvö ár hafði hún að mestu verið
rúmföst og önnuðust Ólöf dóttir
hennar og maður hennar, Karl
Árnason, Holtagerði 74, hana af
slíkri natni og umhyggju að slíkt
er fáheyrt. í fleiri mánuði hafði
þurft að vaka yfir henni, nótt sem
dag. Það er sjaldgæft nú á dögum
að sjúk gamalmenni fái að njóta
ástúðar og elsku á heimilum barna
sinna til hinstu stundar. Það var
mjög kært með þeim mæðgum og
það má segja að þær hafi aldrei
skilið frá fæðingu ólafar.
Nú þegar vegferðinni er lokið,
vildi hún þakka öllum samfylgd-
ina, Guðsteini Þengilssyni lækni,
heimahjúkruninni, börnum sínum
og þó sér í lagi ólöfu og Karli og
bað guð að blessa þau öll.
Við eigum margs að minnast og
mikils að sakna er elskuleg móðir
okkar kveður.
Blessuð sé minning hennar.
Fyrir hönd systkina minna.
Hulda Pétursdóttir.
Kristjánsína Sigurást Krist-
jánsdóttir verður borin til hinstu
hvíldar mánudaginn 11. ágúst.
Mér er ljúft að minnast þessarar
konu. Kynni okkar Ástu höfðu
varað lengi eða frá því að ég sem
ung stúlka kom á heimili þeirra
hjóna, Ástu og Péturs Hraunfjörð,
Sogabletti 17, Reykjavík.
Þau tóku mér eins og ástríkir
foreldrar taka dóttur sinni og svo
Mathilde Marie
Ellingsen - Minning
Fædd 11. júlí 1912
Dáin 1. ágúst 1980
Hún fæddist að Stýrimannastíg
10. Foreldrar hennar voru norsk,
Othar Peter Jæger Ellingsen og
kona hans Marie. Nafnið Mathilde
notuðu flestir vinir hennar yfir-
leitt ekki. Hún var ávallt kölluð
Systa. Orsökin að skírnarnafninu
var sú, að móðir hennar hafði
dvalið í Landakotsspítala og þar
voru nunnurnar kallaðar systur.
Þar kynntist frú Ellingsen söster
Mathilde, sem hafði reynst henni
einstaklega vel. Og þegar litla
stúlkan kom í þennan heim, var
hún skírð í höfuðið á þessari
yndislegu nunnu. En nánasta fjöl-
skylda og vinir notuðu aldrei rétta
skírnarnafnið en breyttu söster
einfaldlega í Systa.
Það var stutt á milli Stýri-
mannastígs 10 og 17, Stýrimanna-
skólans í þá daga. Sjö urðu bðrnin
í húsinu númer 10, tveir synir og
fimm dætur en sex strákar í
Stýrimannaskólanum. Þarna
skapaðist að sjálfsögðu órjúfanleg
vinátta. Aðstæður hafa auðvitað
breyst. Mannfall í báðum fjöl-
skyldum og ekkert af þessu fólki
býr lengur í þessum húsum. Hjá
Ellingsen eru horfin: Erling, Liv,
Dagny og nú Systa. Eftir eru:
Erna, Othar og Björg. Af strákun-
um í Stýrimannaskólanum er und-
irritaður einn eftir. En ekki tjáir
að rekja raunir sínar. Við komum
og förum, þetta er lífsins gangur.
Systa æskuvinkona mín var, því
miður, aldrei heilsuhraust. Strax
sem barn var hún oft rúmföst.
Læknisfræðin í þá daga vissi að
sjálfsögðu ekki allt það sem nú er
vitað um. Allir tímar hafa sína
annmarka. Sem barn og ungiingur
var ég í sveit á hverju sumri.
Þegar ég kom heim á haustin var
það auðvitað sjálfsagt að heim-
sækja vini mína að Stýrimanna-
stíg 10. Því miður var Systa þá
stundum rúmföst. Þegar ég hafði
heilsað heimafólki á hefðbundinn
og kurteisan hátt, heyrði ég Systu
stundum kalla úr rúmi sínu:
„Friðrik, komdu til mín, ég þarf að
tala við þig.“ Þegar ég kom inn til
hennar fagnaði hún mér innilega
og sagði: „Það er gott að þú ert
kominn, segðu mér hvernig var í
sveitinni." Ég reyndi eftir bestu
getu lítils drengs að lýsa fyrir
henni hve dásamlegt það væri að
vera sendur til að huga að ám,
kúm eða hestum. Koma að falleg-
um fjallalækjum, fylgjast með
tæru vatninu, sjá litlar lontur
skótast undir grasgræna moldar-
bakka, þekkja flesta fugla, geta
hermt eftir þeim mörgum, vita um
mörg hreiður og fylgjast með litlu
fallegu ungunum þeirra. Segja
henni frá allri þessari ógleyman-
legu dýrð skaparans.
Eitthvert skiptið, sem ég hafði
sagt henni sögu úr svtitinni, sagði
hún við mig: „Heldurðu að ég verði
nokkurn tíma svo stór og sterk að
ég geti séð þetta?" Ég fu lvissaði
hana um að sá tími kæmi, að
henni batnaði og að hún fengi að
njóta þessa alls. En heilsan leyfði
henni, því miður, aldrei að komast
í kynni við þennan yndisleika
tilverunnar. Systa var þrígift.
Fyrsti maður hennar var Erling
Smith, æskuvinur okkar beggja.
Þau eignuðust tvo syni, Othar og
Paul. Seinna giftist hún Lárusi
Pálssyni leikara. Þeirra dóttir er
María Jóhanna. Síðast giftist hún
Páli Finnbogasyni og veit ég ekki
annað en þar hafi kærleikurinn
setið í fyrirrúmi.
Börnum Systu, ekkli, systkinum
og öðrum aðstandendum sendum
við hjónin okkar dýpstu samúð-
arkveðjur.
Tilviljunin er oft undarleg. Við
hjónin höfðum dvalið í nokkrar
vikur í heilsuhælinu í Hveragerði.
Stuttu eftir heimkomuna hringdi
ég í Systu vinkonu mína. Þegar
símatólið var tekið af og ég heyrði
að þetta var hún, sagði ég eins og
venjulega: „Söster Mathilde." Þá
sagði hún strax fagnandi röddu:
„Friðrik bróðir minn, mikið er
gaman að heyra í þér.“ Síðan
spjölluðum við saman góða stund
og nú átti ekki að líða langur tími
til næsta spjalls. Þrem dögum
síðar var hún öll. Það er ekki
furða þótt manni detti í hug hluti
af hestavísu eftir Einar Sæ-
mundsen eldri, þar sem hann
segir:
Oft fer svo á langri leið.
ýmsa vonin svikur.
enginn veit hvar endar skeið
eða spretti lýkur.
Að sjálfsögðu veit enginn hvar
endar skeið og söknuður fylgir
þeim vinum gengnum sem átt
hafa samleið með manni alla
ævina. En það er huggun harmi
gegn að vita að aldrei féll vottur
af skugga á þessa löngu vináttu.
Friðrik Dungal
sannarlega gengu þau mér í for-
eldrastað. Þetta var fjölmennt
heimili þar sem allt ólgaði af fjöri
og athafnasemi. Systkinin voru
mörg og alltaf var eitthvert að-
komufólk að koma eða fara. Vinir
og ættingjar utan af landi lögðu
alltaf leið sína á sautján. Það var
eins og áningarstaður. Aldrei var
svo þröngt að ekki væri hægt að
bæta við næturgesti og aldrei var
svo naumt skammtað að ekki væri
hægt að bæta við gesti í mat.
Vegna þess að þar sem er hjarta-
rúm þar er einnig húsrúm.
Það sýndi sig líka þegar son
minn vantaði heimili, þá tóku þau
honum opnum örmum aðeins 14
daga gömlum og þau veittu honum
alla þá umönnun og ástríki sem
lítill drengur þurfti.
Hvergi hefði ég frekar viljað
vita af honum en á þessu góða og
trausta heimili sem ég þekkti
sjálf. Þarna var ég ávallt velkomin
með börnin mín.
Ég og fjölskylda mín höfum því
margs að minnast og margt að
þakka frá liðnum árum.
Því að þeirra heimili var jafn-
framt okkar heimili og stóð okkur
alltaf opið í blíðu og stríðu.
Er við nú kveðjum þessa ósér-
hlífnu konu sem aldrei unni sér
hvíldar ef hún gat einhvers staðar
orðið að liði, verða þetta kveðjuorð
okkar.
„Far þú í friði,
friður guðs þig blessi.
Hafðu þökk fyrir allt og allt.“
Jóhanna Guðmundsdóttir,
örlygur, Benni, Dísa og Jón.
Konan mín og systir okkar, SIGURBJÖRG JÓNSDÓTTIR Baldursgötu 30, sem lést þann 31. )úlí, veröur jarösungin frá Fossvogskirkju, þriöjudaglnn 12. ágúst kl. 10.30. Konráö Gfslaaon, Guörún Jónadóttir, Sigríður Jónadóttir, Guðbjörg Jónadóttir.

t Innilegar þakkir fyrlr auösýnda samúö og vinarhug viö andlát og útför eiginmanns míns og fósturfööur, JÓNS SVEINS JÓNSSONAR, frá Sæbóli. Halldóra Guömundadóttir, Flnnur borlákaaon.

+ Sonur minn og bróöir okkar GUDMUNDUR SAMÚELSSON, húagangaamiöur, veröur jarðsunginn frá Fossvogskirkju miðvikudaginn 13. ágúst kl. 13 30 Árndla Árnadóttir Ingi Samúelaaon Snæbjörn G. Samúelaaon Guðrún Samúeladóttir Þórunn Samúeladóttir

+ Eiginkona mín, móðir okkar og systir, MATTHILDE MARIE (SISTA) ELLINGSEN, andaöist 1. ágúst. Útförin hefur fariö fram í kyrrþey aö ósk hinnar tátnu. Þökkum auösýnda samúö. Páll Finnbogaaon Othar Smith Erna Ellingsen Paul Ragnar Smith Bi«r0 Ellingaen Maria Jóhanna Lárusdóttir othar Ellingaen

+ Maöurinn minn og faöir okkar ÞORLEIFUR ÞOROARSON, fyrrverandi forstjóri, Laugarásvegi 29, lést fimmtudaginn 7. ágúst. Kristjana Kristjánsdóttir og börn hins látna.

+ Tengdamóöir mín ÞÓRDÍS ANDRESDOTTIR er andaöist 30. júlí, veröur jarösungin frá Fossvogskirkju mánudaginn 11. ágúst kl. 1.30. F.h. aöstandenda Svava Stefánadóttir.

LEGSTEINAR
MOSAIK H.F. Hamarshöfða 4 — Sími 81960