Morgunblaðið - 07.11.1981, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. NÓVEMBER 1981
17
Miðilsfundir misheppnast oft —
menn sitja og bíða e.t.v. í
klukkustund t.d. á líkamninga-
fundum án þess að nokkuð ger-
ist og svo er fundinum aflýst.
Það getur verið að miðillinn sé
af einhverjum ástæðum ekki
upplagður, ekki hafi náð3t nauð-
synleg samstilling á fundinum
eða ytri skilyrði séu ekki rétt.
Þannig geta verið nokkrir
ófullkomnir fundir á móti hverj-
um einum sem heppnast vel.
Reynsla mín af miðilsfundum
bendir eindregið til þess að þar
séu rannsóknarmennirnir á af-
gerandi hátt hluti af tilraun-
inni. Neikvætt viðhorf og vantrú
af þeirra hálfu, getur hæglega
leitt til þess að ekkert gerist á
fundinum. Þetta gerir rann-
sóknir á miðlum óneitanlega
erfiðari og setur þær í nokkra
sérstöðu.
Nú hafa rannsóknir af þessu
tagi farið fram um heillar ald-
arskeið og miklum gögnum verið
safnað. Þegar á allt er litið blas-
ir við sú staðreynd að þessi
fyrirbæri gerast og svo virðist
sem framliðnir menn standi þar
yfirleitt að baki.
Nú virðist sjaldgæfara en áður
að líkamningafyrirbæri verði á
miðilsfundum?
— Já, líkamningafyrirbæri
virðast vera hverfandi fyrirbæri
en hins vegar fara lækningafyr-
irbæri mjög í Vöxt. Það hefur
ekki fundist tæmandi skýring á
þessu. E.t.v. er ástæðan sú að
líkamningafyrirbæri hafa
raunverulega ekkert hagnýtt
gildi — þau eru ekki annað en
efnisfyrirbrigði. Þau verða
þannig að svonefnt útfrymi
(ectoplasm) líður út af vitum
miðilsins eða höndum. Fram-
liðnir menn eða andar virðast
svo geta mótað þetta efni eftir
vild — verurnar birtast stund-
um í heilu lagi í þessu efni eða
að einstakir líkamshlutar birt-
ast s.s. hendur eða andlit. Þetta
efni, útfrymið, virðist svo skila
sér í líkama miðilsins aftur —
það hefur sýnt sig að ef hluti af
efninu er tekinn t.d. ef einhver
nær í hluta af líkamning á
miðilsfundi, getur það orðið
miðlinum hættulegt, t.d. fram-
kallað innvortis blæðingar í lík-
ama hans.
Þó hafa í tilraunaskyni verið
tekin sýnishorn af útfrymi með
leyfi miðilsins og stjórnenda
hans að handan og þau efna-
greind og rannsökuð. Það er
mjúkt, rakt efni sem hefur u.þ.b.
líkamshita og tekist hefur að
vega það. Uppistaðan í því eru
efni af sama tagi og í frumum
mannslíkamans. Þetta er hins
vegar bráðabirgðaefni sem
leystist fljótt upp. Þótt flest lík-
amningafyrirbæri verði fyrir
tilverknað þessa efnis er einnig
til að menn gæddir dulrænum
hæfileikum geti myndað hluti úr
varanlegum efnum t.d. hefur
hinn þekkti Sai Baba getað
framkallað hluti í hendi sér með
yfirskilvitlegum hætti og þessir
hlutir reynast varanlegir.
En gæti ekki skýring þess að
líkamningafyrirbærum hjá miðl-
um hefur farið svo mjög fækkandi
verið sú að vegna betri rannsókna-
tækni nú en áður er erfíðara að
koma við svikum af hálfu miðils-
ins?
— Það tel ég hæpna ágiskun.
Útfrymi streymir fram af vitum mið-
ils. Til hliðar miðlinum standa tveir
frægir íslenzkir prófessorar og víkja
tjaldinu frá, Lv. Agúst H. Bjarnason,
Lh. Haraldur Níelsson.
Þessi fyrirbæri hafa gerst og
gerast enn við mjög fullkomnar
rannsóknaaðstæður. Miðlar eins
og Einar Nielsen, sem var mjög
mikill líkamningamiðill, voru
rannsakaðir áratugum saman
án þess að nokkkru sinni kæm-
ist upp um svik af þeirra hálfu.
Þá fela lækningafyrirbærin,
sem nú fara mjög í vöxt, í sér
efnun og afefnun í mörgum til-
fellum — og er enn erfiðara
fyrir miðil að koma við svikum á
þessu en við líkamningafyrir-
bærin. Reyndar er slíkt ekki á
nokkurs manns færi.
Miðlar leggja heldur ekki eins
mikla áherslu á líkamningafyr-
irbæri og áður og þar að auki
eru miðlar ekki þjálfaðir af
sömu kostgæfni og fyrr. Haf-
steinn Björnsson er síðasti mið-
illinn hérlendis sem fékk full-
nægjandi þjálfun á unglingsár-
um og fór í gegn um þann harða
skóla sem þarf til að miðill geti
náð miklum árangri. Við höfum
átt hér á landi einhverja fær-
ustu miðla sem um getur — t.d.
gat Indriði miðill framkallað
fyrirbæri sem aðeins eru á færi
fárra manna í heiminum nú.
Staðfestar frásagnir eru af því
að hann sveif í miðju lofti, u.þ.b.
mannhæð frá gólfi, og afar
þungir hlutir, s.s. stofuorgel,
hófust á loft í návist hans. Ég
Einkar skýr líkamningur, Ástríður,
dóttir Svíakonungs, drottning í
Belgíu, fórst í bflslysi. Hún var síðan
sögð tíður gestur á líkamningafund-
um Einars Nielsens.
veit til að forseti Breska
sálarrannsóknafélagsins
(S.N.U.), Gordon Higginson,
hefur tök á slíkum fyrirbærum
— hann hefur tekist á loft á
miðilsfundum í votta viðurvist
og til eru ýmis gögn, bæði
myndbönd og annað, sem sanna
þetta.
Hvað varðar svik af hálfu
miðla hafa menn oft verið ærið
fljótir til að taka þá trúanlega
sem fullyrða að þeir hafi orðið
varir við slík svik. Menn verða
að hafa í huga að mi§ill er und-
antekningarlaust mjög varnar-
laus fyrir slíkum áburði — hann
er í dásvefni meðan á fundi
stendur og getur þar af leiðandi
ekki hent reiður á nema broti af
því sem þar gerist. Þeir sem
leggja fyrir sig að fletta ofan af
miðlum hafa stundum verið
staðnir að svikum sjálfir. Frægt
dæmi um slíkt er þegar komið
var upp um bandaríska sjón-
hverfingamanninn Houdini sem
þekktur var fyrir að fletta ofan-
af svikum miðla. Það kom sumsé
í ljós að Houdini hafði innan á
sér ýmsa hluti er hann fór á
miðilsfundina en þóttist svo
taka þá af miðlinum eða finna
þá í nágrenni við hann meðan á
fundi stóð. Miðlarnir fengu eng-
um vörnum við komið en þetta
athæfi Houdinis komst þó upp
um síðir með all sérstæðum
hætti.
Stjórnandi miðilsins frú
Margery, sem var framliðinn
bróðir hennar, sagði fyrir á mið-
ilsfundi sem hún hélt, að á
næsta miðilsfund myndi Hou-
dini koma og bera þá á sér inn-
anklæða ákveðna hluti sem
hann hefði í hyggju að opinbera
á fundinum og þykjast hafa tek-
ið af miðlinum. Þetta gekk allt
eftir — nema þegar Houdini
kemur á fundinn er leitað á hon-
um og fundust þá tilteknir hlut-
ir. Um það sá sérstök rannsókn-
arnefnd í Boston og eru til
greinargóðar skýrslur um allt
þetta mál. Venjan hefur hins
vegar verið sú að í svona tilvik-
um hafa miðlar engum vörnum
við komið, framburður fulltrúa
miðlana hefur ekki verið tekin
til álita við afgreiðslu mála af
þessu tagi — miðillinn hefur
einfaldlega verið sakfelldur,
bæði af yfirvöldum og almenn-
ingsáliti, án þess að fá borið
hönd yfir höfuð sér. Við höfum
þekkt íslenskt dæmi um þetta.
sömu aðstöðu og þessir „miðlar"
sem að þessu standa.
En nú hafa þessi miðilsfyrirbæri
verið rannsökuð af fsrum vísinda-
mönnum og sumir miðlar verið undir
eftirliti um árabil án þess að upp hafí
komist um svik af þeirra hálfu?
— Vísindamenn hafa síður en svo
reynst trausts verðir í rannsóknum
sínum á þessu sviði. Margir vísinda-
menn sem við þetta fást virðast ger-
samlega ánetjaðir þessu og hrein-
lega trúa hverju sem er — svikamið-
lar hafa þrásinnis leitt þá fram eins
og hunda í hæsnakofa á þessu sviði.
I starfi mínu sem sjónhverf-
ingamaður hef ég rekið mig á, að því
auðveldara virðist að gabba fólk
með sjónhverfingum sem það er
gáfaðra og meira hugsandi — þá
sem eru dálítið tregir getur verið
erfitt að gabba. Ef til vill er þetta
skýringin. \
j Tökum Uri Geller sem dæmi.
’Hann var um langt skeið rannsak-
aður af frægum vísindamönnum og
niðurstöður þeirra rannsókna sýndu
að hann væri búinn óvenjulegum
dulrænum hæfileikum. Hann beygði
skeiðar með hugarorku, hann var
lokaður inni í herbergi með traustri
læsingu en gat eigi að síður með
skyggni sinni lesið bók sem lá opin í
herberginu við hliðina. Honum var
fleira til lista lagt — t.d. að stoppa
klukkur með andlegum hætti.
Seinna var svo flett ofan af Uri
Geller. Hann hafði látið gera upp-
skurð á þumalfingri sínum og látið
koma þar fyrir hylki sem hann fyllti
með sérstakri sýru en smágötu voru
á húðinni sem sýran vall út um þeg-
ar hann nuddaði skeiðarnar. Eftir
nokkra stund bognuðu þær og und-
ust vegna sýruverkunarinnar og var
þar komin hugarorka Gellers.
En hvernig fór Uri Geller að því að
sjá í gegnum veggi?
- Hannhafði látið koma fyrir
örsmáum mótttakara í tannfyll
ingu í einum endajaxli sín-
um. Aðstoðarmaður hans las
svo fyrir hann hvað í bókun-
um stóð eða lýsti fyrir honum
myndum sem Geller svo teikn-
. Ekki hef ég frétt enn hvernig
Geller fór að því að stoppa klukkur
— mér hefur dottið í hug að til þess
hafi hann haft hátíðnihljóð og er
það vel hugsanleg aðferð. Allavega
lítur enginn á Uri Geller sem dul-
rænt rannsóknarefni lengur og það
hefur verið hljótt um hann. Svo
virðist sem þeir vísindamenn sem
hömpuðu honum hvað mest hér áð-
ur leggi nú allt kapp á að þagga
málið niður enda heiður þeirra sem
visindamanna líklega í veði að þetta
komist ekki um of í hámæli.
Telur þú að öll miðilsfyrirbæri séu
svik?
— Það hef ég aldrei sagt en ég tel
með öllu óþarft að grípa til þeirrar
skýringar að andar eða framliðnir
þurfi endilega að vera að verki þar
sem miðlafyrirbæri eru annars veg-
ar. Margir miðlar blekkja áreiðan-
'ega ekki síður sjálfa sig en áhang-
endur sína. Við getum tekið lækn-
ingamiðla til dæmis. Það er oft
sorgarsaga hvernig þeim er talin trú
um að þeir geti læknað fólk og
hvernig þeir síðan ánetjast sjálfir
þessari blekkingu. Öðru máli gegnir
um líkamningafyrirbærin — svik
hafa margsannast á miðla sem
haldið hafa sýningar á slíku. Hou-
dini, hinn þekkti bandaríski sjón-
hverfingamaður, fletti ofan af
fjölda slíkra miðla á sinni tíð og það
er enn verið að fletta ofan af slíkum
miðlum.
Varðandi venjulega miðilsfundi,
þar sem menn spjalla við framliðna
ættingja í gegnum miðilinn, þá þarf
þar ekki endilega að vera um svik að
ræða. Ég kynnti mér dáleiöslu tals-
vert á tímabili og þá sálarfræði sem
henni tengdist, og ég geri mér því
ljóst að það er margt í huga okkar
sem við áttum okkur ekki á í venju-
legri vöku. Miðilsástandið eða
„transinn" minnir um margt á dá-
leiðsluástand. Mér finnst það nær-
tækari skýring að miðillinn komist í
samband við sín eigin hugardjúp en
að hann komist í samband við ann-
an heim.
Þarna er um sjálfsblekkingu en
ekki svik að ræða. Ég held að engum
sé hollt að gefa sig um of að slíkum
tilraunum og tel það hafa vond áhrif
á persónuleikann og jafnvel geta
leitt til tjóns á geðheilsu þeirra sem
veikir eru á svellinu.
Fæst þú með engu móti til að trúa á
að einhvcr miðilsfyrirbæri gefí sann-
anir fyrir öðru tilverustigi?
— Ef einhver miðill gæti sýnt
mér eitthvað sem ég gæti með engu
móti skýrt út frá reynslu minni
hingað til, eða ég yrði fyrir ein-
hverju slíku, tel ég ekki ólíklegt að
ég yrði „fanatískur spíritisti". En
þangað til hlýt ég að efast um öll
þessi dulrænu fyrirbæri. Það er eins
og enskur sjónhverfingamaður, sem
er góður vinur minn, sagði við mig:
„Það væri furðu heimskulegt að
ánetjast trú sem byggir á jafn ein-
földum blekkingum og miðlafyrir-
bærum þegar maður hefur sjálfur
atvinnu af að framkvæmda miklu
flóknari sjónhverfingar."
Treystir þú þér til að halda miðils-
fund þar sem fram kæmu líkamningar
með jafn góðum árangri og gerist hjá
góðum líkamningamiðlum?
— Ég sagði það einhvern tíma í
blaðaviðtali að ég myndi líklega
enda með því að halda miðilsfund.
Ef til kastanna kæmi væri ég hins
vegar í ólíkt verri aðstöðu heldur en
miðlarnir þar sem engum kæmi til
hugar að trúa á mína drauga.
Draugana treysti ég mér hins vegar
til að gera úr garði og láta þá birt-
ast og mínir draugar yrðu síst lak-
ari en þeir sem þú ert með á þessum
myndum. Útfrymið yrði ég heldur
ekki í neinum vandræðum með. En
ég yrði auðvitað að setja áhorfend-
um ákveðin mörk í eftirliti eins og
aðrir — annars er hætt við að sýn-
ingin færi í handaskolum.
Oft hefur mig líka langað til að
halda skyggnilýsingamiðilsfund.
Það held ég að sé tiltölulega lítill
vandi. Maður þyrfti að læra utanað
svo sem 20 minningargreinar og
nota svo svipaða aðferð og við lófa-
lestur. Þarna á sama aðferðin við —
maður þarf að hafa tileinkað sér
vissa mannþekkingu og nota sér síð-
an hina ríku tilhneigingu mannsins
til að •'.ðhæfa upplýsingar. í því felst
galdurinn.