Morgunblaðið - 26.01.1982, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. JANÚAR 1982
15
þetta þegar við stofnun allsherjar
ríkis á landi hér. Lög þjóðveldis-
aldar veiti þeirri skoðun eigi stoð
eða önnur gögn frá því réttarsögu-
tímabili. Síðan sagði, að gögn fyrir
því, að ríkið hafi eignarrétt á
þessu landsvæði fyrir eignarhefð,
séu eigi haldbær. Þá er þess getið,
að skráðar réttarreglur um eign-
arréttarlegar stöðu afrétta séu af
skornum skammti og hið almenna
eignartilkall í skilningi einkarétt-
ar sem ríkið hafi uppi í þessu máli
styðjist eigi við slíkar reglur. Ein-
stök lagaákvæði, sem fjármála-
ráðherra f.h. ríkisins ber fyrir sig
í málinu, svo sem námulög, vatna-
lög og eldri lög um nýbýli, veiti
eigi slíkri almennri reglu stoð.
í niðurlagi forsendna meirihlut-
ans segir:
„Hins vegar verður að telja
handhafa ríkisvalds, sem til
þess eru bærir, geti í skjóli
valdheimilda sinna sett reglur
um meðferð og nýtingu land-
svæðis þess, sem hér er um að
ræða, en líta ber til þess, að
fyrirsvarsmenn ríkisins hafa
viðurkennt „rétt byggðamanna
til upprekstrar og annarra af-
nota, sem lög eða venjur eru
fyrir." Um það efni verður þó
eigi fjallað hér eins og mál þetta
horfir við.“ (Leturbreyting mín,
G.Cl.)
Niðurstaðan er nánast sú, að
enginn eigi beinan eignarrétt að
afréttinum. Eignarrétti heima-
manna er alfarið synjað og meiri-
hlutinn telur ríkið ekki hafa sann-
að sinn rétt nægjanlega. Niðurlag
forsendnanna er hins vegar at-
hyglisvert. Það er ijóst, að Alþingi
getur ákvarðað eignarrétt ríkisins
með lögum, og slík löggjöf yrði
ekki metin sem eignarnám, að
minnsta kosti ekki gagnvart þeim,
sem voru aðilar þessa máls.
Gunnlaugur Claessen
Gangstéttarbrúnin
Leiklist
Ólafur M. Jóhannesson
GANGSTÉTTARBRÚNIN
Höf. Gunnar Gunnarsson og fl.
Tónlist: Karólína Eiríksdóttir.
Leikstjóri: Sigmundur Örn
Arngrímsson.
Þjóóleikhúsió; Farandsýning
ætluð til flutnings á vinnustöð-
um og í skólum.
Hinn hálftíma langi leik-
þáttur „Uppgjörið" er saminn í
samvinnu af Gunnari Gunn-
arssyni blaðamanni og rithöf-
undi, Eddu Þórarinsdóttur og
Guðmundi Magnússyni út*
skrifuðum leikurum og Sig-
mundi Erni Arngrímssyni,
sem hér situr í leikstjórastól.
Undirritaður hefir ætíð haft
nokkra andstyggð á texta
sömdum í hópvinnu. Fundist
úrkoman oftastnær næsta
ruglingsleg og hugsunin í
móðu, eins og eðlilegan lífs-
anda vanti í slík verk. Ég veit
ekki hvort það var texti „Upp-
gjörsins" sem hreif mig frem-
ur en aðrir þættir sýningar-
innar nema hún snart mig líkt
og lítið fallegt ljóð. Óður um
þá ósýnilegu strengi sem flétta
saman tvær mannverur. Verð
ég að játa að þrýstingur mynd-
aðist í tárapokunum er Guð-
mundur Magnússon renndi
hjólastólnum fremst á sviðið í
lok sýningarinnar og í stað
þess að standa upp og taka á
móti innilegu þakklæti leik-
hússgesta þá lyfti hann sér
ofurlítið í stólnum. Ég hafði
nefnilega gleymt að þessi
karlmannlegi maður gat ekki
staðið í fæturna og hneigt sig.
Slíkir voru sum sé töfrar þessa
litla ljóðs að það fékk mann til
að gleyma þeim múr ótta og
tortryggni sem reistur er milli
þess sem situr í hjólastól og
hins sem getur labbað um ver-
öldina. Ég hygg að markmið
þessa leikstykkis sé einmitt að
fella þessa ósýnilegu múra.
Þess vegna á það ekki aðeins
erindi inní skólastofu til þeirra
sem senn erfa landið. Sýningin
á erindi jafnt á Bessastaði sem
á Bíldudal, sem er reyndar á
dagskrá að sögn Sveins Ein-
arssonar Þjóðleikhússtjóra
Eins og ég sagði var mér
ekki fyllilega ljóst í hverju
fögnuður minn lá að lokinni
þessari litlu sýningu. Textinn
var ekki snilldarverk þótt
hann væri góður miðað við
fyrrgreindar forsendur. Sömu-
leiðis var búnaður sviðsins
stílhreinn og litasamsetningar
sérlega notalegar. Um músik
Karólínu Eiríksdóttur treysti
ég mér ekki að dæma en virtist
hún lífga uppá. Ég hef áður
minnst á hve áhrifamikið var
að horfa á hinn unga glæsilega
leikara bundinn við hjólastól.
Guðmundur Magnússon var að
vísu örlítið kaldhæðinn í túlk-
un sinni á Bárði en glettni og
skýr framsetning hugmynda
textans gaf áhorfendum í skyn
hvað að baki bjó. Ekkert af
þessu hefði samt nægt eitt sér
til að lyfta sýningunni í þær
hæðir sem klapp leikhússgesta
innsiglaði. Edda Þórarinsdótt-
ir var sú litla þúfa sem velti
Guðmundur Magnússon og
Edda Þórarinsdóttir í hlutverk-
um sínum.
hinu þunga hlassi. Mjúklát og
hlýleg túlkun hennar á véla-
verkfræðistúdentnum Hall-
gerði var slík að ég þori að
fullyrða að fáar leikkonur
hérlendar megni að gera betur.
Edda hikaði að vísu á einum
stað í texta en slíkt fyrirgefst
á frumsýningu.
Nú þá er bara eftir að þakka
fyrir sig. Kæra þökk Gunnar,
Karólína, Sigmundur Örn,
Sveinn, Guðmundur og Edda
fyrir ykkar framlag í þágu
þeirra sem skynja gangstétt-
arbrún sem ókleifan vegg. Ver-
um minnug þess að hæstu
veggirnir eru ósýnilegir. Að á
sviði húsfötlunar bíða leik-
hússins, verðug verkefni.
Tilhleypingar
Borgarfirdi í ofanverdum janúar.
UM JÓL þá hefst mikill dýrð-
artími fyrir hrúta alla saman.
Þá er þeim hleypt til kindanna.
Sumir bændur halda fjár-
skýrslur og færa inn hjá sér,
hvenær hvaða kind var
blæsma. Hvaða hrútur lembdi
hana. Og hvenær hún á að bera
þar af leiðandi að vori. Krefst
þetta mikils tíma. og þolin-
mæði, þegar margar eru
blæsma á dag. Þá verður hrút-
urinn dauðuppgefinn sem
vænta má. Og þarf þá að
klappa honum og koma til, svo
kindin verði lembd. Annars
þarf að bíða í þrjár vikur eftir
því að hún verði blæsma aftur.
Og ekki er sama, hvaða hrútur
fer á hvaða kind sem er. Ekki
má þetta verða of skyldleika-
ræktað. Og það er betra að vita
undan hvaða hrúti hver kind
er. Og það þekkja glöggir fjár-
bændur mæta vel. Én með
betri ræktun og umhyggju, þá
má fá vænni dilka að hausti.
Og eins gott að hafa vakandi
auga fyrir þessu öllu saman.
— Fréttaritari.