Morgunblaðið - 23.03.1982, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. MARZ 1982
Niels Jörgen Haagerup á fundi SVS og Varðbergs:
Aukið pólitískt svipmót
á Evrópubandalaginu
— Ég tel ekki líkur á því, að aukið samstarf aðildarríkja Evrópu-
bandalagsins (Efnahagsbandalags Evrópu) á sviði utanríkis- og ör-
yggismála muni leiða til þess, að í náinni framtíð verði stofnað til
sameiginlcgs varnarliðs á vegum bandalagsríkjanna, sagði Niels
Jörgen Haagerup, sem situr á Evrópuþinginu, þingi Evrópubanda-
lagsins, og er varaformaður stjórnmálanefndar þess með það sér-
staka verkefni að semja skýrslu um þróun stjórnmála og öryggis-
mála innan vébanda bandalagsins. Niels Jörgen Haagerup flutti
erindi um pólitíska samvinnu í Evrópu og öryggismál á fundi Sam-
taka um vestræna samvinnu og Varðbergs laugardaginn 20. mars sl.
I upphafi máls síns minnti Niels
Jörgen Haagerup á það, að 23.
mars væru 25 ár liðin frá stofnun
Efnahagsbandalags Evrópu. Rakti
hann aðdraganda þess, að til
bandalansins var stofnað. Við lok
síðari heimsstyrjaldarinnar hefði
huKsjónin um sameiningu átt ræt-
ur að rekja til óska manna um að
koma í veg fyrir aðra stórstyrjöld
í álfunni ojí skipa Þýskalandi sess
innan yfirríkjastofnunar. A þess-
um árum var rætt um að stofna
varnarbandalaj? Evrópu, en sú
hugmynd leið undir lok 1954, þeg-
ar henni var hafnað í atkvæða-
greiðslu á franska þinginu, höfðu
þó Frakkar áður verið helstu
hvatamenn að stofnun slíks
varnarbandalags. Evrópubúum
hefði orðið ljóst, að öryggi þeirra
væri best tryggt með þátttöku í
NATO, sem stofnað var 1949. Mið-
að við það, sem gerðist 1954,
mætti ætla, að varnarbandalag sé
það síðasta sem Evrópuþjóðirnar
geti sameinast um, því að sam-
vinna þeirra á öðrum sviðum þró-
aðist áfram og 1967 var Efna-
hagsbandalagið stofnað.
Hugmyndasmiðir Evrópuhug-
sjónarinnar voru þeirrar skoðun-
ar, að pólitísk samvinna myndi
leiða af efnahagssamvinnu —
þetta hefur ekki gerst, sagði
Haagerup. Efnahagssamvinnan
hafi orðið að sjálfstæðu markmiði.
Hún gekk vel fram á áttunda ára-
tuginn, 1973 bættust Danmörk,
Bretland og Irland í hóp stofnríkj-
anna 6 og um svipað leyti varð
olíuverðsprengingin. Hið 9 þjóða
handalag var illa í stakk búið til
að taka á sig áföllin vegna hækk-
Niels Jörgen Haagerup flytur
ræðu sína.
unar á olíuverði með samræmdum
aðgerðum. Afleiðingin hefur orðið
sú, að í efnahagsmálum hafa ríkin
orðið tregari til að líta á banda-
lagið sem yfirríkjastofnun. Þau
hafa kosið að líta sér nær og móta
stefnu út frá skammtíma hags-
munum sínum fremur en huga að
langvinnum sameiginlegum hags-
munum.
Niels Jörgen Haagerup vék sér-
staklega að Evrópuþinginu, en til
þess var fyrst kosið með beinum
kosningum 1979 og var hann þá
kjörinn fyrir Venstre-flokkinn í
Danmörku, sem skipar sér í fylk-
ingu með frjálslyndum flokkum á
Evrópuþinginu. Þar sitja 434 þing-
menn og að sögn Haagerup hefur
þingið ekki látið mikið til sín taka
vegna skorts á pólitísku frum-
kvæði og innbyrðis deilna á þing-
inu. Þingmennirnir skipa sér í 6
fylkingar eftir skoðunum —
frjálslyndir, íhaldsmenn, jafnað-
armenn, kommúnistar, o.s.frv., en
þingmennirnir sækja umboð til 60
stjórnmáiaflokka í löndunum 10,
en Grikkland gerðist aðili að Evr-
ópubandalaginu í ársbyrjun 1981.
Haagerup sagði, að samhliða
því sem dregið hefði úr áhuga á
efnahagssamvinnu innan banda-
lagsins hefði áhuginn á pólitískri
samvinnu aukist. EPC eða
European Political Cooperation,
Evrópusamvinna um stjórnmál,
setti nú æ meiri svip á starfsemi
Evrópubandalagsins. Þessi sam-
vinna hefði dafnað þrátt fyrir erf-
iðleika í efnahagssamstarfinu.
Evrópubandalagið væri að fá á sig
pólitískt svipmót. Þjóðirnar töl-
uðu ekki með einni rödd á alþjóða-
vettvangi en samvinnan í alþjóða-
málum væri meiri en áður. Póli-
tíska samvinnan ætti ekki rætur
að rekja til ákvæða í samningum
heldur áhuga stefnumótandi aðila
í EB-ríkjunum og aukins sam-
starfs milli utanríkisráðuneyta
þeirra. Minnir þetta nokkuð á
þróunina á Norðurlöndunum,
sagði Niels Jörgen Haagerup, en
viðhorf EB-ríkjanna til utanríkis-
og öryggismála eru mun líkari
innbyrðis en Norðurlandanna, því
af 9 aj þeim 10 eru í NATO og
Irland, sem er hlutlaust, hefur
ekki jafn mikla sérstöðu og Finn-
land. Til marks um þróunina
nefndi hann, að í síðustu ályktun
frá fundi utanríkisráðherra EB-
ríkjanna væri í fyrsta sinn sagt,
að ráðherrarnir ætluðu að huga að
pólitískri hlið öryggismála.
Hvaða áhrif hefur þessi póli-
tíska samvinna á stöðuna í örygg-
ismálum og samstarfið innan
NATO? spurði ræðumaður. Hann
sagði, að við mótun stefnu á Madr-
id-ráðstefnunni um öryggismál
Evrópu hefðu EB-ríkin haft þann
hátt á, að komast að sameiginlegri
niðurstöðu á sérstökum fundi sín-
um og síðan lagt hana fram á
fundi innan NATO, þar sem hún
hefði hlotið brautargengi. Væri
þetta ekki jafn vel litið af öllum.
EB-ríkin hefðu og mótað sína eig-
in afstöðu til Mið-Austurlanda og
deilna ísraelsmanna og Araba.
Hagsmunir Bandaríkjanna og
Evrópu væru ekki hinir sömu nú
og 1949, þegar NATO var stofnað.
Þetta leiddi til ólíkra sjónarmiða
til dæmis vegna settra herlaga í
Póllandi, innrásarinnar í Afgan-
istan og gíslatökunnar í íran, svo
að dæmi væru tekin, sem sýndu,
að Evrópumenn og Bandaríkja-
menn litu slökunarstefnuna —
détente-stefnuna — ekki sömu
augum.
Munið að varahlutaþjónusta okkar er í sérflokki
Bifreiðar og Landbúnaðarvélar hf
Suðurlandsbraut 14 - Sími 38 600
LADA SAFÍR kr. 80.600.-
LADA STATION kr. 84.500.-
LADA SPORT kr. 129.800.-
brýtur verðbólgumúrinn-besta kjarabótin!
f Verð fra
kr.88.900
Góðir greiðsluskilmálar.
Þorskveiði-
bann báta-
flotans hefst
5. apríl
I»ORSKVEIÐIBANN báta-
Dotans hefst þann 5. apríl
næstkomandi, en ekki hinn
3. apríl, eins og gert var ráð
fyrir við mörkun heildar-
fiskveiðistefnunnar í byrjun
ársins, að því er segir í frétta-
tilkynningu frá Sjávarút-
vegsráðuneytinu.
Þessi breyting er tilkomin
vegna þess, að verkfall í upp-
, hafi árs dró verulega úr afla
og ennfremur hafa gæftir ver-
ið slæmar eftir að veiðar hóf-
ust á ný og þorskafli því minni
en á sama tíma í fyrra. Eftir
sem áður verður stefnt að því,
að þorskafli bátaflotans á
tímabilinu janúar til vertíð-
arloka fari ekki yfir 155 þús-
und lestir.
Samkvæmt ákvörðun Sjáv-
arútvegsráðuneytisins verður
öllum skipum, öðrum en þeim
er undir „skrapdagakerfið"
falla, bannaðar þorskveiðar
frá klukkan 18.00 mánudaginn
5. apríl nk. til klukkan 12.oo á
hádegi þriðjudaginn 13. apríl
næstkomandi.
í tilkynningu ráðuneytisins
segir, að það að þorskveiðar
séu bannaðar merki, að hlut-
fall þorsks í afla hverrar veiði-
ferðar megi ekki nema meiru
en 15%. Auk þess leggi ráðu-
neytið sérstaka áherslu á, að á
fyrrgreindu tímabili séu allar
netaveiðar bannaðar.