Morgunblaðið - 23.03.1982, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. MARZ 1982
Hér fer á eftir í heild ræða
sú, sem Eyjólfur Konráö
Jónsson flutti á Alþingi í síð-
ustu viku um úthafsveiði
Færeyinga á laxi:
Herra forseti!
Enda þótt ég eins og aðrir nefnd-
armenn í utanríkismálanefnd mæli
með samþykkt þessarar tillögu til
þingsályktunar, tel ég óhjákvæmi-
legt að við þessa umræðu komi
fram nokkrar athugasemdir og
ábendingar. Það er að mínu mati
eðlilegt að staðfesta þennan samn-
ing, einungis af einni ástæðu — eða
fyrst og fremst af einni ástæðu —
þ.e.a.s. þeirri, að samkvæmt honum
er algert bann lagt við laxveiðum
utan efnahagslögsögu, utan 200
mílnanna. Að öðru leyti er samn-
ingur þessi heldur lítilfjörlegur og
hefði kannske mátt búast við að
ast þar venjuréttur, að greinin sé
lög de facto eða í raun þó að
kannske megi segja, að hún sé ekki
orðin að aðþjóðalögum de jure, þar
sem samningurinn hefur ekki form-
lega verið samþykktur eða staðfest-
ur. Ég styð þetta þeim rökum, að
a.m.k. þann tíma sem ég hef setið
fundi hafréttarráðstefnu, hefur
engin þjóð reynt að hreyfa við
ákvæðum þessarar greinar. Hafa
allir með þögninni samþykkt, að
hún skyldi standa eins og hún væri.
Það má segja um aðrar greinar haf-
réttarsáttmálans, eins og t.d. hafs-
botnsréttindi sem verið er að deila
um, að það sé kannske ekki hægt að
halda því fram, að þar séu orðin
alþjóðalög í raun eða venjuréttur,
en að því er þessa grein varðar, þá
er það alveg ótvírætt að mínu mati.
Og í þessari grein er beinlínis tekið
fram, að það sé ekki einungis réttur
Kvjólfur Konráð Jónsson
geti aukið veiðarnar með þeim
hætti, sem þeir hafa gert, þ.e. með
ólögmætum hætti eða þeim haldist
uppi slíkar gífurlegar veiðar til
frambúðar. Það er lögbrot sam-
kvæmt þessari grein og okkur ber
skylda til að hindra það í samvinnu
við aðrar þjóðir, sem hagsmuna
hafa að gæta af þessum veiðum,
hindra að þessum veiðum sé haldið
áfram.
Ég býst ekki við að neinn væni
mig um það að vilja vera með
ósanngirni í garð frændþjóðar
okkar, Færeyja. Ég hef staðið að
tillöguflutningum um aukið sam-
starf við þá á mörgum sviðum, ekki
síst á sviði fiskveiða og fiskverndar,
en hér er um þvílíkt athæfi að
ræða, að það getur ekki verið að
þeir komist upp með þessar veiðar
til frambúðar. Og ég hygg, að Is-
lendingar allir séu sammála því að
Því er stundum haldið fram, að
engar sannanir séu fyrir því að lax
frá íslandi veiðist við Færeyjar.
Þetta er fásinna. Fyrir einum og
hálfum áratug eða svo vissi ég til
þess, að Snorri heitinn Hallgríms-
son prófessor merkti örfáa laxa og
sleppti þeim á Skaftársvæðinu. Og
eina merkið, sem til baka kom, var
einmitt frá Færeyjum. Það þarf
enginn að segja manni, að Færey-
ingar, sem stunda þessa rányrkju,
séu sérstaklega áfjáðir í að halda til
haga merkjum úr fiski, sem þeir
veiða með þessum hætti. Það er ís-
lenskur lax á þessum slóðum og
hann er fiskaður af Færeyingum.
Þá hefur því verið haldið fram, að
ekki væri óeðlilegt að Færeyingar
fengju það sem kallað hefur verið
beitartollur, vegna þess að laxinn
fer þarna um skamman tíma úr ári.
Ég veit ekki hver hefur fundið
Laxveiðar Færeyinga eru siðlaust
athæfí og brot á alþjóðalögum
hann yrði okkur hagstæðari en
raun ber vitni. Og sérstaklega verð-
ur að vekja á því athygli, að í 2.
grein samningsins er gert ráð fyrir
því, að Færeyingar megi veiða á
svæði Norður-Atlantshafsnefndar-
innar eins og það er nefnt, innan
fiskveiðilögsögu Færeyja og ekki
takmarkað, hve mikil svæði innan
fiskveiðilögsögunnar hér er um að
ræða. Hins vegar eru í greininni,
þar sem fjallað er um Vestur-
Grænlandsnefndina, tilgreindar
einungis 40 sjómílur frá grunnlín-
um.
Ég vil vekja á því athygli hér og
vona að ummæli mín fái staðist
ómótmælt af öllum háttvirtum al-
þingismönnum — vekja á því at-
hygli að samkvæmt 66. gr. upp-
kastsins að hafréttarsáttmála eiga
upprunaríki slíkra fiska eins og lax-
ins miklu meiri réttindi en í þessum
samningi eru tilgreind. Ég vil leyfa
mér að fullyrða, að 66. gr. uppkasts-
ins að hafréttarsáttmála sé nú þeg-
ar orðin alþjóðalög, það hafi skap-
strandríkis eða upprunaríkisins að
vernda slíka fiskistofna, heldur
er það skylda þess ríkis. Það skal
gera það, bæði innan eigin lögsögu
og eins utan hennar. Og réttindi yf-
ir þessum fiskistofnum eru miklu
meiri og víðtækari en nokkrum öðr-
um, sem byggist auðvitað á eðli
málsins, að það er upprunaríkið,
sem á þessi réttindi og á að gæta
þeirra.
Undanþágur frá þessu eru mjög
veigalitlar. Upprunaríkið getur t.d.
ákveðið heildarafla á þessum fisk-
tegundum. Og eins og ég sagði áðan,
ber því að tryggja að ekki sé gengið
á þessa stofna. Það er skylda þeirra
samkvæmt þessum alþjóðalögum.
En á þeim tíma sem þessi grein hef-
ur staðið óbreytt í uppkastinu að
hafréttarsáttmála, hafa Færey-
ingar stöðugt verið að auka afla
sinn á laxi í hafinu. Ég held, að það
sé varla hægt að nota um þetta
framferði vægara orð en það sé sið-
laust athæfi og lögbrot að auki. Það
er brot á alþjóðalögum og mér
- sagði Eyjólfur
Konráð
Jónsson
í þingræðu
finnst raunar furðulegt, að bæði við
og ekki síður kannske Norðmenn,
Svíar, Irar, Bretar og aðrir þeir,
sem þarna hafa hagsmuna að gæta,
skuli ekki taka fastara á þessum
málum og fylgja fram þeim ský-
lausa rétti, sem þessar þjóðir hafa
samkvæmt þessari nefndu grein í
hafréttarsáttmálanum — og ekki
einungis rétti, heldur líka skyldu.
Það er hugsanlegt, að það megi
færa að því einhver rök, að Færey-
ingar mættu veiða eins og 100—200
tonn vegna þess að þeir byrjuðu víst
einhverjar laxveiðar um 1960. En
það eru engin rök fyrir' því að þeir
þetta verði að stöðva. Það er algert
hámark að þeir gætu kannske veitt,
eins og ég sagði áðan, 100—200
tonn, sem þeir munu hafa gert áður
en þessi grein í hafréttarsáttmála
var samin og komst inn í þau upp-
köst, sem síðan hafa staðið óbreytt
fund frá fundi, en þeir hafa engan
rétt af neinu tagi til að stórauka
veiðarnar á meðan þessi grein verð-
ur að teljast lögformleg eins og áð-
ur segir, margra ára venjuréttur.
Hún er lög í raun. Þess vegna var
það óviðurkvæmilegt að taka þessa
heimild inn í samninginn, sem hér
er til samþykktar um að Færey-
ingar hefðu heimild til veiða á
þessu svæði, þ.e. fiskveiðilögsögu
Færeyja, án þess þá að takmarka
það mjög rækilega. En auðvitað
verður þessi samningur endurskoð-
aður og samkvæmt honum á raunar
að fjalla um veiðar frá ári til árs og
verður auðvitað gert á þeim fund-
um, sem þessar þjóðir halda með
sér, þá verður þetta mál auðvitað
sérstaklega upp tekið.
þessa endileysu upp, hvort það er
íslensk framleiðsla eða komin frá
Færeyjum. Auðvitað er lífið í sjón-
um ekkert síður komið frá íslandi
inn á Færeyjamið heldur en öfugt.
Ætli það sé ekki frekar meira um
það að ýmiss konar fæðutegundir
fiskstofna berist af okkar miðum
inn á þau færeysku heldur en öfugt.
En hvað sem um það er, þá er þetta
fávíslegt tal og réttlætir rányrkj-
una með engum hætti.
Ég vildi koma þessum athuga-
semdum hér að, herra forseti, nú
við þessa umræðu, áður en til at-
kvæða er gengið og vænti þess, að
allir háttvirtir þingmenn séu mér
sammála um það, að eðlilegt sé, að
þessar athugasemdir komi hér fram
og að enginn muni andmæla þvl
sem ég hér hef sagt, að þarna sé um
lögbrot af hálfu Færeyinga að ræða
og rányrkju og að Alþingi muni
halda til haga íslenskum réttindum
í þessu efni og þetta fáist fest í
þingskjöl sem samdóma álit allra
háttvirtra alþingismanna.
Steinullarfárið
Minnisatriði vegna síðasta farsa
í aðalleikhúsi borgarinnar
1. Reisa skal 5000—6000 tonna
steinullarverksmiðju fyrir inn-
lendan markað, sem þó er að-
eins 900 tonn á ári. Viðkvæðið
er því augljóst: Þetta skal í
ykkur, hvað svo sem þið segið.
Stóri bróðir veit nefnilega allt
bezt. Curt Nicolin sagði:
„Stjórnmálamenn hafa vax-
andi tilhneigingu til þess að
skipta sér af hversdagslífi
fólks. Afleiðing af þessu er sú,
að lögin eru ofvaxin okkar
skilningi. Við verðum að finna
skilgreiningu á lýðræði, sem
takmarkar heimildir stjórn-
málamannanna við meirihátt-
ar málefni þjóðfélagsins og
lætur einstaklingana um að
ráða fram úr öðrum málum.
Að öðrum kosti er sennilegt, að
stóri bróðir verði að raunveru-
leika.“
2. Kostnaðarsýnishorn á steinull
hérlendis:
Markaðsverð erl. 1.000.000
Flutn.kostn. ca. 2.000.000
Uppskipun, tollar ca. 1.000.000
Kostnaðarverð 4.000.000
Ef við gerum ráð fyrir sama
kostnaði í báðar áttir, þá þýðir
þetta að íslenzka verksmiðjan
fær í sinn hlut aðeins 25% af
því, sem erlenda steinullar-
verksmiðjan fær, þegar báðar
selja á sama markaði.
3. Steinullarmenn segja, að
Gottfreð Árnason
Bretland, V-Þýzkaland og
Holland séu „lang álitlegastir
útflutningsmarkaðir". í Bret-
landi er um 115 þúsund tonna
árlegur markaður fyrir bæði
glerull og steinull. Fram-
leiðslugetan í Bretlandi sjálfu
er þó talin 186 þúsund tonn.
Þetta samsvarar því, að 5 ísl.
steinullarverksmiðjur af
stærri gerð, 14,4 þús. tonna,
sem eingöngu færi á erlendan
markað, stæðu ónotaðar í
Bretlandi sjálfu. Bretar eiga
þó sjálfir markaðinn, verk-
smiðjurnar fjármagnið og
vinnuaflið, og nóg af því, sem
bíður eftir vinnu. Hvernig ætla
svo íslenzkir steinullarmenn
að ná „álitlegri" sölu til Bret-
lands? Má biðja um skýringu?
4. Á íslandi hafa verið reistar 3
steinullarverksmiðjur. Þær
hafa allar hætt rekstri, vænt-
anlega ekki vegna þess, að
reksturinn væri svo álitlegur
eða gæfi svo ríkulegan arð? En
þær hættu þó allar rekstri án
þess að almenningur væri
krafinn um fjármuni til að
borga brúsann. Nú skal hins
vegar hafður annar háttur á
og notuð „gegnumþingmenn"-
aðferðin svo tryggt sé, að al-
menningur sleppi ekki í þetta
sinn. En ætla ekki þingmenn
Reyknesinga að taka þátt í
leiknum? Allar 3 verksmiðj-
urnar voru þó í þeirra kjör-
dæmi og því eiga þeir væntan-
lega sögulegan rétt á því fram
yfir aðra þingmenn?
5. Togstreitan milli Sauðkræk-
ingsins og Sunnlendingsins
minnir á 2 stráka, sem báðir
hafa sett gaffal sinn í feita bit-
ann í kjötkatlinum (veskjum
okkar) og slást nú um bitann
vegna „virðingar" Alþingis
væntanlega. Fáum við að sjá
lyktir málsins í næsta Löður-
þætti frá aðalleikhúsinu í
þessari viku? Þetta er spurn-
ing vikunnar.