Morgunblaðið - 03.07.1982, Side 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. JÚLÍ 1982
Minning:
Oddur Andrésson
bóndi Neðra Hálsi
Fæddur 24. hóvember 1912
Dáinn 21. júní 1982
í dag, laugardaginn 3. júlí, er til
moldar borinn frá heimakirkju
sinni Reynivöllum í Kjós, frændi
okkar, hann Oddur á Neðra-Hálsi.
Oddur Andrésson fæddist að Bæ
í Kjós 24. nóvember 1912, einn af
fjórtán börnum hjónanna Andrés-
ar Ólafssonar og Ólafar Gests-
dóttur sem síðar fluttust að
Neðra-Hálsi í Kjós og hafa afkom-
endur þeirra búið þar síðan. Eftir
að faðir Odds andaðist árið 1931
kom það að miklu leyti í hlut Odds
að standa fyrir búi á Neðra-Hálsi
með móður sinni ásamt öðrum
systkinum. Ekki draup smjör af
hverju strái á kreppuárunum og
reyndi þá á þrautseigju og æðru-
leysi svo framfleyta mætti stóru
heimili. Þá voru reistar byggingar
fyrir búféð og ræktun aukin, þá
var sú alúð lögð i búskapinn sem
hann býr að í dag. Þó að á móti
blési oft á tíðum var tekið á hlut-
unum af öryggi og festu.
Oddur var stórhuga í fram-
kvæmdum og vann að því með
framsýni og útsjónarsemi að búa
vel í haginn.
Skömmu eftir lát Andrésar
Ólafssonar stofnaði einn bræðr-
anna, Gestur Gísli, nýbýlið Háls
útúr Neðra-Hálsi. Bjó hann þar
ásamt konu sinni Ólafíu þar til
þau fórust af slysförum skömmu
eftir heimsstyrjöldina síðari, þá
stofnuðu bræðurnir Oddur og
Gísli félagsbú á Neðra-Hálsi sem
þeir bjuggu við allt til ársins 1977.
Oddur og Gísli kvæntust systr-
um frá Gemlufalli í Dýrafirði.
Oddur kvæntist Elínu, en Gísli
Ingibjörgu, Jónsdætrum og lifir
Elín mann sinn.
Það var því náinn skyldleiki
milli barnanna sem uxu úr grasi á
bænum. Þau eiginlega ólust upp
sem ein fjölskylda og má segja að
börnin gerðu lítinn greinarmun á,
til hvers af foreldrunum var leitað
með með ráð og spurningar um
verkefni, það einfaldlega fór eftir
því, hver var nærstaddur og hvert
var styst að fara. Því verður seint
gleymt hversu ljúflega Oddur
leysti úr hverskonar vanda. Þar
komu vel í ljós sérstakir eiginleik-
ar Odds, ljúfmennska og mann-
göfgi voru einhverjir hans ríkustu
eðlisþættir.
Oddur var öflugur félagsmála-
maður, hann hafði unun af að vera
innan um fólk og var ætíð hrókur
alls fagnaðar.
Hann hneigðist snemma til
söngs eins og öll hans systkini, og
vegna áhuga síns á söng auðnaðist
honum að fá smá tilsögn í orgel-
leik, fyrst hjá séra Halldóri Jóns-
syni og síðan hjá Páli ísólfssyni. Á
Neðra-Hálsi var löngum tekið lag-
ið af hinum mörgu systkinum, og
voru lögin þá stundum sungin
rödduð, Oddur var þá söngstjórinn
og var það upphafið að því að
hann stofnaði Karlakór Kjósverja
og stjórnaði, ennfremur fór hann
um langan veg suður í Mosfells-
sveit til að stjórna söng, stjórnaði
hann m.a. karlakórnum Stefni.
Fórst söngstjórnin Oddi mjög
vel úr hendi. Hann reyndist vand-
látur og smekkvís. Oddur var
orgelleikari og kirkjukórstjórn-
andi Reynivallakirkju um ára-
tugaskeið og allt fram á síðasta
dag.
Ekki verða tíunduð öll þau störf
sem Oddur vann í þágu sveitarinn-
ar og samfélagsins í heild í þessari
minningargrein enda of langt upp
að telja, en þó er vert að geta þess
sérstaklega að hann hafði sérstak-
an áhuga á skógrækt og var hann
öflugur Iiðsmaður til fegrunar og
uppgræðslu á landinu. Minningin
um fölskvalausan feril í störfum á
þeim vettvangi sem öðrum, verður
veganesti sem eftirlifendur geta
tekið sér til fyrirmyndar.
Oddur hafði ákveðna pólitíska
lífsskoðun og fylgdi ætíð fram
sinni sannfæringu. Hann var
sjálfstæðismaður í húð og hár og
verður því best lýst með hans eig-
in orðum í minningargrein um
Ólaf Thors fv. forsætisráðherra í
Morgunblaðinu 5. janúar 1965 þar
sem hann lýsir Ólafi og hver áhrif
hann hafði sem stjórnmálamaður.
„Einn sólfagran sumardag kom
hann í hlað hér á Neðra-Hálsi
hleypandi fannhvítum fjör
gammi, stökk af baki stoltur og
fimur áður en sprettinum linnti og
kom hlaupandi við síðu hestsins
síðustu sporin til okkar, nokkurra
ungmenna, sem þar vorum að leik
og heilsaði okkur með hlýlegri
gamansemi. Ég varð alveg hug-
fanginn af hestamennsku-íþrótt
komumanns og allri framkomu.
Þegar hann svo reyndist vera
þingmaður kjördæmisins var
mínu atkvæði ráðstafað löngu áð-
ur en kosningaaldri var náð.“
Þrátt fyrir fastmótaðar per-
sónulegar skoðanir var það engu
síður hans sannfæring, að hafa
ekki þvingandi áhrif á skoðana-
myndun annarra. Meining hans
var að sérhver einstaklingur ætti
að fá að vaxa að viti og þroska, til
þess að mynda sér sínar eigin
skoðanir.
Oddur og Elín eignuðust sex
börn: Ágústu f. 22. maí ’47; Ólöfu f.
12. september ’48; Valborgu f. 19.
febrúar ’50; Óiaf f. 26. júní ’51;
Kristján f. 12. mars ’54 og Lilju f.
10. desember ’60.
Síðustu árin hefur Oddur búið
með Kristjáni syni sínum á Neðra-
-Hálsi, en hann tók fyrir nokkru
við búi þar.
Nú er lokið göngu frænda vors í
þessum heimi. Sú ganga var geng-
in til góðs. Ætíð var hönd hans og
hugur full hjálpfýsi og kærleika
handa öðrum. Það sem hann fór á
mis við, vildi hann að öðrum
hlotnaðist. Slík hugsun hlýtur að
skapa góðan ferðasjóð í ferðina
löngu yfir móðuna miklu.
Áð ferðalokum vottum við að-
standendum samúð og biðjum föð-
urnum blessunar guðs með orðum
úr Ljúflings ljóðum.
„Sofi, sofi sonur minn,
sefur Nelur í sjó,
svanur i báru
már í hólmi
þorskur í djúpi.
Sofdu ég unni þér.“
Guömundur G.
Halldór G.
Oddur Andrésson, bóndi að
Neðra-Hálsi í Kjós, lést mánudag-
inn 21. júní sl. Með honum er fall-
inn í valinn litríkur persónuleiki,
sem nú, um nær í fimmtíu ára
skeið, hefir gegnt veigamiklu hlut-
verki í menningar- og félagsmál-
um í Kjalarnesþingi. Hann bjó búi
sínu að Neðra-Hálsi fyrst í félagi
við bróður sinn Gísla, en nú seinni
árin með syni sínum Kristjáni,
sem nýlega hefir tekið við búsfor-
ráðum. Hér er góður maður geng-
inn og skarð fyrir skildi. Trúnað-
arstöður Odds voru margar er
hann gengdi einkum fyrir bænda-
stéttina, en sérstakan áhuga hafði
hann á skógræktarmálum og var
skógarvörður vestanlands um
skeið.
Söng- og tónlistarmál voru hon-
um einkar hugleikin en hann sat
einnig á Alþingi um tíma fyrir
kjördæmi okkar.
Sporaslóðir okkar Odds lágu
fyrst saman er hann kom suður í
Mosfellssveit haustið 1940 og
stofnaði með okkur heimamönn-
um þar „Söngfélagið Stefni" og
gerðist kórstjóri þess. Oddur hafði
þá um árabil verið stjórnandi
karlakórs í Kjósinni og organisti
við Reynivallakirkju. Oddur leiddi
Stefni fyrstu sporin og var kosinn
heiðursfélagi á fertugsafmæli
hans 1980. Á árunum um og eftir
1960 sameinaði hann þessa tvo
karlakóra og kom víða fram við
góðan orðstý m.a. á fyrstu þjóð-
hátíð í Mosfellssveit þann 17. júní
1964. Með þessari samkomu var
brotið blað í hátíðahöldum er fólk
úr héraðinu hætti að sækja þjóð-
hátíð til Reykjavíkur. Sungið var
við fjölmörg önnur tækifæri víða
um landið m.a. á landsmóti Ung-
mennafélaganna að Laugarvatni
1965. Samskipti mín við Odd
Andrésson voru mér heilladrjúg
einkum eftir að ég varð oddviti
Mosfellshrepps. Þegar hann sat á
alþingi tók hann okkar mál í sínar
hendur, einkum á sviði heilbrigð-
is- og skólamála. Hann gegndi
formennsku í samstarfsnefnd
læknishéraðisins frá upphafi eða
nær 25 ár. Svo sem að líkum lætur
voru þessir málafokkar erfiðir og
yfirgripsmiklir í vaxandi sveitar-
félagi eins og hér, en okkur tókst
þó alltaf að hýsa nemendur sem
áttu skólagöngurétt, enda þótt oft
væri það erfitt. Þá vann Oddur
stöðugt að velferð læknishéraðs-
ins og öflun tækja og studdi ein-
dregið þær hugmyndir á sínum
tíma að ná samstarfi við Reykja-
lund um aðsetur héraðslæknis
þar, sem hefir eins og kunnugt er
reynst hið mesta happaspor.
Ymislegt fleira mætti hér nefna
en verður ekki gert í þessari stuttu
kveðju en að leiðarlokum viljum
við vinir og samherjar þakka
stuðning og gott samstarf um
margvísleg menningar- og fram-
faramál og kveðjum nú góðan vin
með hlýjum huga. Oddur var
fæddur að Bæ í Kjósarhreppi
þann 24. nóvember 1912, en for-
eldrar hans voru þau hjón Ólöf
Gestsdóttir og Andrés Olafsson,
en bjuggu þar til ársins 1922, er
fjölskyldan fluttist að Neðra-
Hálsi og bjó þar síðan. Oddur
kvæntist Elínu Jónsdóttur frá
Gemlufalli, og eignuðust þau sex
börn sem öll eru á lífi.
Menntun Odds var að mestu
heimafengin en að sama skapi
notadrjúg. Æskuheimili hans var
vítt rómað fyrir myndar- og
menningarbrag. Þegar skörp
greind og sterk skaphöfn fer sam-
an er eins og menntunargráðum
nútímans dugi ekki að keppa við
það veganesti sem er heimafengið
og á eigin rammleik tekið í önn
dagsins.
Ættingjum er vottuð samúð en
minningin lifir.
Jón H. Guðmundsson
„Strjáll er enn vor stóri gróður,
stendur hann engum fyrir sól.“
Þessum ljóðlínum skaut upp í
huga mínum er ég frétti lát Odds
Andréssonar. Með honum féll í
valinn einn af máttarviðum ís-
lenskrar skógræktar, en á fáum
árum hefur dauðinn gerst ærið
stórhöggur í framvarðasveit ís-
lenskra skógarmanna.
Með okkur Oddi tókust ekki ná-
in kynni fyrr en við vorum báðir á
miðjum aldri. En ég hafði lengi
heyrt hans getið sem frammá-
manns í sinni sveit þegar hann tók
sæti í, varastjórn Skógræktarfé-
lags íslands 1964. Frá 1968 var
hann í aðalstjórn félagsins til
dánardægurs og varaformaður frá
1972 til 1981. Þá var hann einnig
formaður Landgræðslusjóðs frá
1977. Innan stjórnar reyndist
Oddur bæði tillögu- og úrræðagóð-
ur, og hann kom því til leiðar er
hann sat á Alþingi 1966, að sam-
þykktur var viðauki við lög um
skógrækt varðandi skjólbelti. Var
það hin þarfasta lagasetning þótt
ræktun skjólbelta hafi dregist
nokkuð á langinn, en sá dráttur er
annarra sök en hans.
Sakir fjarlægðar og strjálbýlis
voru Vestfirðir allmjög útundan í
öllu, sem að skógrækt laut. Þó
höfðu nokkrir reitir komist á fót
um og upp úr 1940 fyrir dugnað og
atorku fárra manna. Af vexti og
þroska einstöku trjátegunda á
nokkrum stöðum þótti sýnt að
vert væri að fjölga trjáreitum svo
að dæma mætti um gróðurskilyrði
miklu víðar. Guðmundur Sveins-
son frá Sveinseyri í Tálknafirði
vann að þessu um allmörg ár af
natni og alúð, en þegar hann féll
frá um miðjan sjöunda áratuginn
var enginn fús til að taka upp
verkin hans. Varð það úr að Oddur
gerðist eftirlitsmaður og verk-
stjóri fyrir Skógrækt ríkisins á
Vestfjörðum árið 1968 og hafði
hann það starf með höndum um 10
ára skeið. Þar vann hann mikið og
þarft verk, bætti gamlar girð-
ingar, reisti nýjar, plantaði trjám
og hlynnti að ungviði á fjölda
staða. Flest af því hefur borið góð-
an árangur og sumstaðar langt
fram úr öllum vonum. Oddi líkaði
þessi starfi vel þótt hann væri oft
ærið erfiður og fann ég það glöggt
á ferðum okkar um firðina.
Oddur Andrésson var mikið
prúðmenni til orðs og æðis. Hann
var með hærri mönnum, mikill að
vallarsýn, Ijós yfirlitum og góð-
mannlegur. Honum fylgdi jafnan
birta og ylur hvar sem hann kom.
Hann var mjög félagslyndur,
sinnti fjölda mála bæði innan
sveitar sem utan af áhuga en ekki
til að auðgast af. Veit ég ekki betri
kveðjuorð til hans en þau, sem
Grímur Thomsen orti um löngu
látinn heiðursmann, þar eð þau
gætu alveg eins verið nærfærin
lýsing á Oddi:
„Við það beNt hann ætíð undi,
.sem öðrum bætti heill í garði,
og farHælaNta fróðleikspundi
fjrir aðra helNt hann varði.
Yiðmótsprúður geði glöðu
gekk hann fram í blíðu og stríðu
ha fur fyrir hærri stöðu
hann var sinnar stéttar prýði.“
Hákon Bjarnason
Við lát Odds á Neðra Hálsi er
genginn merkur samferðamaður,
sem af ósérhlífni vann sveit sinni
og héraði á sviði félags- og menn-
ingarmála. Ég varð þess aðnjót-
andi, að starfa með honum og þá
gjarnan undir hans forystu. Nú er
skarð fyrir skildi, og er mér bæði
ljúft og skylt að minnast hans.
Hrepparnir þrír, Kjósar-, Kjal-
arnes- og Mosfellshreppur, hafa
tekið á sig mynd heildar-héraðs,
þar kemur til aukið samstarf á
ýmsum sviðum, svo sem heilsu-
gæslu, skólamála, samgangna- og
menningarmála. Engan veit ég
hafa unnið af meiri bjartsýni og
einurð að þessu samstarfi, en Odd
á Neðra Hálsi.
Þar kemur til uppruni hans, en
á Neðri Hálsi hefur lengi staðið
mikið menningarheimili, þar sem
unnið var markvisst að ræktun
lýðs og lands. Oddur á Hálsi var
fjölhæfur maður. Hann varð
organisti í Reynivallakirkju ungur
að árum og stýrði kirkjusöng til
dauðadags. Hann stofnsetti og
stjórnaði ýmsum kórum í heima-
sveit sinni og sýslu.
Hann var skógræktarmaður og
vann mikið starf í landssamtökum
þeirra. Hann var forystumaður í
skólamálum heimasveitar sinnar
og héraðsins, með setu um langt
árabil í skólanefnd Gagnfræða-
skólans í Mosfellssveit.
Þá var hann frumkvöðull að
samstarfi Álafosslæknishéraðs og
Vinnuheimilis SÍBS að Reykja-
lundi, um flutning aðseturs
héraðslæknis að Reykjalundi og
síðar uppbyggingu heilsugæslu-
stöðvar þar, sem mun raunar
fyrirmynd að byggingu heilsu-
gæslustöðva um land allt.
Hann var í forystuliði sjálf-
stæðismanna í héraðinu og gegndi
formennsku í sjálfstæðisfél.
Þorsteinn Ingólfsson og fulltrúa-
ráði Sjálfstæðisfélaganna í Kjós-
arsýslu. Þá var hann lengi vara-
þingmaður Reyknesinga.
Síðast en ekki síst, átti hann
fyrir barnmörgu heimili að sjá,
hann var góður faðir, sem hvatti
börn sín til mennta.
Oddur var ekki maður mála-
lenginga, hann flutti mál sitt
hnitmiðað, og fundir, sem hann
stýrði stóðu ekki lengi. Var hann
skjótur til ákvarðana, og þótti á
stundum einráður, ef seint gekk að
koma málum áfram. En hollráður
var hann og leitaðist við að koma
málum áfram með persónulegum
kynnum við menn. Sakir þessa
sakna hans nú margir.
Þeir bræður Gísli og Oddur
bjuggu lengi félagsbúi að Hálsi.
Þegar kom að því, að synir þeirra
gerðust aðilar að búrekstrinum,
skiptu þeir jörðinni. Þá hóf Oddur,
ásamt Kristjáni syni sínum upp-
byggingu nýtísku búpeningshúsa.
Þar stendur því eftir blómlegt bú,
til sóma fyrir þá feðga. Þannig
lauk Oddur á Hálsi lífsverki sínu
af miklum framfarahug og trún-
aði.
Honum fylgja þakkir Kjalnes-
inga fyrir gott samstarf og stuðn-
ing. Sjálfur þakka ég Oddi lær-
dómsríkt og drengilegt samstarf.
Börnum hans sendi ég innilegar
samúðarkveðjur. Þeim verður föð-
urminningin ljúf.
Jón Olafsson
Með nokkrum orðum langar mig
til þess að kveðja vin minn og
samstarfsmann Odd Andrésson.
Við áttum náið og gott samstarf
um málefni Sjálfstæðisflokksins í
Reykjaneskjördæmi um nokkurt
árabil. Kynntist ég þá vel þessum
prúða, ósérhlífna, sístarfandi
áhugamanni, sem Oddur var.
Ávallt reiðubúinn að vinna fyrir
landið sitt og flokkinn er hann
fylgdi allt frá unga aldri.
Ræktun lands og lýðs, áhuginn
frá ungmennafélögunum, var enn
sívakandi í öllum hans störfum.
Þess vegna átti skógræktin og
reyndar öll ræktunarstörf — jarð-
rækt og mannrækt, svo rík ítök í
huga hans og verkum.
Ég tel það mikla gæfu að hafa
fengið að starfa með Oddi og njóta
handleiðslu hans sem formanns
kjördæmaráðs Sjálfstæðisflokks-
ins i Reykjaneskjördæmi og kynn-
ast áhugamálum hans svo náið
sem ég fékk tækifæri til í sam-
starfi okkar.
Að vegferðarlokum færi ég vini
mínum þakkir mínar og fjölskyldu
minnar fyrir margar ánægjulegur
stundir.
Biessuð sé minning Odds And-
réssonar.
Jóhann Petersen
Við Oddur Andrésson hittumst
fyrst fyrir tíu árum. Tilefnið var
að skógræktarfélögin í Kópavogi
og Kjósarsýslu voru að vinna að
því að kaupa jörðina Fossá í Kjós.
Það tókst að festa kaup á jörðinni
og þar með voru félögin búin að
eignast það sem skógræktar-
mönnum er dýrmætast — land.
Það er ekki auðvelt fyrir eignalaus
félög að kaupa jörð í nágrenni
Reykjavíkur og eru þar fleiri
vandamál en þau fjárhagslegu. Öll
þessi vandamál átti Oddur mestan
þátt í að leysa.
Árlegir aðalfundir Skógræktar-
félags Islands eru jafnframt árs-
hátíð skógræktarmanna og hafa
verið haldnir mjög víða um land.
Þar var Oddur jafnan söngstjóri
og hrókur alls fagnaðar, þó annars
kæmi hann mér fyrir sjónir sem
alvörumaður.
Það var líka notalegt að koma
til hans að Hálsi. Hann var til-
gerðarlaus héraðshöfðingi. Á
heimili hans var hljóðfæri, og
margar bækur. Þar var einnig
mannbætandi útsýni út um glugg-
ana yfir hans fögru sveit.
Ég vil á þessari kveðjustund
láta í ljós mínar bestu þakkir fyrir
samstarfið og margar ánægju-
legar samverustundir og sérstakar
þakkir frá Skógræktarfélagi
Kópavogs.
Aðstandendum votta ég samúð
mína.
Leó Guðlaugsson
í dag verður til moldar borinn
Oddur Andrésson, bóndi að Neðra
Hálsi í Kjós, en hann lést þann 21.
júní sl. tæplega sjötugur að aldri.
Ég mun ekki rekja hér ættir eða
lífshlaup Odds Andréssonar, það
munu aðrir gera mér færari, en ég
vil aðeins drepa niður penna til að
þakka gott samstarf í Osta- og
smjörsölunni sf., en hann átti sæti
í stjórn hennar um árabil, eða frá
því að fyrirtækið var endurskipu-
lagt árið 1977.
Við hjá Osta- og smjörsölunni
munum ávallt minnast Odds sem
góðs félaga. Hann var áhugasam-