Morgunblaðið - 17.08.1982, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. ÁGÚST 1982
Nú fær þjóðin
reikninginn
— eftir Kjartan
Jóhannsson, alþm.
Ráðherrarnir yfirbjóða nú hver
annan við að lýsa þeim ógöngum
sem þjóðin hafi ratað í undir
þeirra forsjá. Verðbólguspám
rignir yfir þjóðina frá ríkisstjórn-
inni. Alltaf hækka boðin. Það er
ekki talið niður heldur upp.
Kapphlaup í
verðbólguspám
Við upphaf ársins átti verðbólg-
an að verða 35%. Fyrir sex vikum
eða svo töluðu ráðherrarnir um
45—50% verðbólgu. Fyrir tveimur
vikum náði upptalning ráðherr-
anna á verðbólgunni sér svo á
verulegan skrið. Þá spáðu þeir
60% verðbólgu og töldu horfur á
að hún færi bráðlega í 70—80%, ef
fylgt væri stjórnarstefnunni
áfram. Hinn 12. ágúst bættu nýj-
ustu heimildir Ríkisútvarpsins í
Framsóknarflokknum enn um bet-
ur og létu hafa eftir sér í fréttum
að rétt væri að spá 90% verðbólgu.
Steingrímur Hermannsson vildi
greinilega ekki una þessu og sló
metið enn í sjónvarpsviðtali hinn
13. ágúst og spáði 20% verðbólgu
frá ágúst til nóvember, en það
samsvarar 107% á ári.
Líklega öruggast
fyrir Framsókn að
spá 160% verðbólgu
Þessi sífelldu yfirboð ráðherr-
anna eru eins og reyfari. Hvenær
ætli það hafi gerzt áður að ríkis-
stjórn hafi breytt verðbólguspá
sinni um 50—60% á innan við
tveimur mánuðum?
Væri ekki öruggast fyrir
Steingrím Hermannsson að spá
svo sem eins og 160% verðbólgu?
Þá gæti hann barið sér á brjóst
þegar verðbólgan reynist 60% og
hrósað sér af því að hafa lækkað
verðbólguna 100% frá sinni spá.
Var það kannske þannig sem átti
að skilja niðurtalninguna?
Ósmekkleg samlíking
Svavar Gestsson formaður Al-
þýðubandalagsins notar aðra að-
ferð, þegar honum er mikið í mun
að alvara lífsins sé þjóðinni ljós.
Þá vitnar hann í Vestmannaeyja-
gosið. Þegar olíuverðhækkunin
reið yfir 1979 sagði hann að það
væri þjóðinni áfall á við gosið í
Eyjum. Og enn er samlíkingin á
lofti. í útvarpsviðtali 12. ágúst
sagði hann, að nú hefði þjóðar-
framleiðsla og sjávarafli dregizt
svo saman að áfall þjóðarbúsins
væri á við áfallið af Vestmanna-
eyjagosinu. Samlíkingin fer að
verða slitin. Hún er reyndar bæði
röng og ósmekkleg. I Vestmanna-
eyjagosinu eyddust og brunnu
íbúðir hundraða manna, allir íbú-
arnir urðu að flýja heimili sín,
mikil verðmæti grófust undir
hrauni og ösku og fjöldi fólks varð
fyrir óbætanlegu tjóni.
Svipaðar ytri
aðstæöur og 1979
Samlíkingin er líka röng, ef
efnahagsþróun seinustu ára er
skoðuð. Sú áætlun, sem Svavar
styðst við, þegar hann dregur upp
samlíkingu sína, gerir ráð fyrir
3,5—4,5% minni þjóðarfram-
leiðslu 1982 heldur en 1981. Það
þýðir einfaldlega að þjóðarfram-
leiðslan verði nú hin sama og á
árinu 1979. Þessar áætlanir gera
líka ráð fyrir því að framleiðslu-
verðmæti sjávarafurða á yfir-
standandi ári verði svipað og 1979
9g um 10% meira en á árinu 1978.
í þeim er ennfremur reiknað með
meiri þorskafla á þessu ári en
varð 1979.
Komust bærilega af 1979
Svavar líkir því sem sagt við
náttúruhamfarirnar í Vestmanna-
eyjum að við verðum að lifa við
þjóðartekjur á þessu ári sem eru
jafnháar og þær voru 1979. Ef
samlíkingin væri rétt hefðu átt að
vera svipuð vandræði á því ári
eins og nú.
En hver er sannleikurinn? Þess-
ar þjóðartekjur og þessi sjávaraf-
urðaframleiðsla dugði okkur allvel
1979. Þá gekk útgerðin bærilega.
Þá varð ekki 70% eða 80% eða
90% verðbólga. Og þá varð enginn
viðskiptahalli.
Að líkja ríkisstjórn
við náttúruhörmungar
Skýringin á ástandinu nú liggur
því ekki fyrst og fremst í sam-
drætti í þjóðartekjum og þá ekki í
markaðserfiðleikum. Það er
stjórnarstefnan þessi seinustu ár
sem skiptir sköpum. Ástandið nú
verður ekki rakið til óviðráðan-
legra ytri aðstæðna á við eldgos.
Hitt má vel vera, að það hafi
reynzt þjóðinni áfall á við nátt-
úruhörmungar að fá yfir sig þá
óstjórn Alþýðubandalags, Fram-
sóknarflokks og sjálfstæð-
ismanna, sem nú situr.
Afleiðing-
arnar að koma fram
Það sem hefur gerzt í hennar
stjórnartíð er nefnilega þetta:
Kjarlan Jóhannsson
Afrakstri af miklu góðæri sl.
tvö ár hefur verið eytt. Jafnframt
hefur verið stofnað til óhóflegra
skulda erlendis. Þetta fé hefur
m.a. farið í að standa undir skriðu
fiskiskipainnflutnings og í óhóf-
legar útflutningsbætur og offram-
leiðsiu landbúnaðarafurða. Þar á
ofan hafa verið tekin hrein eyðslu-
lán erlendis, m.a. til að standa
undir hallærisrekstri í einhverju
mesta góðæri, sem yfir landið hef-
ur gengið. Ríkisstjórnin hefur
gengið ótæpilega á auðlindir sjáv-
arins og eytt fiskistofnum, sem
framtíð þjóðarinnar verður að
byggjast á. Það er afleiðing þess-
arar stjórnarstefnu, sem nú er
m.a. að koma fram.
Gætum staðið betur
Þeir geta ekki kvartað undan
því ráðherrarnir að á þetta hafi
ekki verið bent, svo oft og ítarlega
höfum við alþýðuflokksmenn fjall-
að um það bæði innan þings og
utan. Nú er það komið fram sem
við vöruðum við. Sú efnahags-
stefna sem við höfum gagnrýnt
hefur leitt þjóðina í ógöngur eins
og augljóst var.
Hitt er íhugunarefni, hve miklu
betur þjóðin stæði nú, ef fylgt
hefði verið stefnumörkun Alþýðu-
flokksins. Ég skal nefna nokkur
dæmi.
Tillögur um sjávar-
útveg og landbúnað
Ríkisstjórnin hefur aukið fiski-
skipastólinn með innflutningi um
a.m.k. 7.000 tonn og 20—25 fiski-
skip umfram það sem verið hefði,
ef fylgt hefði verið þeirri stefnu
sem Alþýðuflokkurinn mótaði í
ríkisstjórn og hefur tvívegis síðan
flutt tillögur um á þingi en ekki
hlotið stuðning annarra flokka
við. Þessi aukning skipastólsins
hefur haft í för með sér 17% af-
komurýrnun sjómanna og útgerð-
ar á togaraflotanum. Nú er út-
gerðin á hausnum og tapið á tog-
araflotanum er nánast metið á
þessa prósentutölu.
Undir lok febrúar 1980 flutti Al-
þýðuflokkurinn lagafrumvarp um
niðurtalningu útflutningsbóta.
Allir hinir stjórnmálaflokkarnir
greiddu atkvæði gegn því. Ef það
hefði verið samþykkt, hefði land-
búnaðurinn þegar lagað sig að
nýjum aðstæðum. Þá væru út-
flutningsbætur fjórðungi til þriðj-
ungi minni byrði á okkur núna og
offramleiðslan og bæturnar hefðu
horfið á næsta ári, en bændur
hefðu fengið myndarlega styrki á
undanförnum árum til að laga sig
að þessum nýju aðstæðum. Hversu
miklu betur stæðum við ekki að
vígi nú, ef þessari stefnu hefði ver-
ið hrint í framkvæmd 1980?
Greiðslubyrði
erlendra lána
Alþýðuflokkurinn gerði það að
stefnumiði 1979, að erlendar lán-
tökur takmörkuðust við að
greiðslubyrði af þeim færi ekki yf-
ir 15%. Þetta töldu alþýðubanda-
lagsmenn goðgá. í umræðum um
seinustu lánsfjárlög benti ég á, að
áform ríkisstjórnarinnar væru um
þúsund milljónum of há. Greiðslu-
byrði yrði of mikil og hætta væri á
því að viðskiptahalli ylli því að
landið festist í vítahring erlendra
skulda. Ragnar Arnalds taldi
þetta svartagallsraus. Nú er það
komið fram og Ragnar kveinkar
sér. Ef lántökum hefði verið stillt
í hóf, þá væri greiðslubyrðin ekki
Hæstaréttarlögmennirnir Guðmundur Péturaaon TÍnatra megin og Axel Kinarsson hægra megin
reka elstu mílflutningsskrifstofu landsins og er hún 75 ára í dag. (tjtn. mm. Krátjáo Eíunaon.)
Fyrsti dómfundur nýstofnaðs Hcstaréttar f Reykjavík árið 1920. Sveinn Björnsson flytur sitt
fyrsta mál fyrir HesUrétti.
Málflutningsskrifstofa — Guðmundur Pétursson, Axel Einarsson:
Elsta málflutnings-
skrifstofa landsins 75 ára
EI.STA lögfræðiskrifstofa landsins,
Málflutningsskrifstofa — Guð-
mundur Pétursson, Axel Einarsson,
er 75 ára í dag. Málflutningsskrif-
stofan hefur verið starfrækt óslitið
þessi 75 ár eða síðan 17. ágúst 1907
er hún var stofnuð af Sveini
Björnssyni, sem síðar varð forseti
fslands.
Árið 1920 varð Sveinn Björns-
son sendiherra í Kaupmannahöfn
og tóku þá við stofunni þeir Guð-
mundur Ólafsson, sem starfað
hafði sem fulltrúi hjá Sveini í 7
ár, og Pétur Magnússon, sem síð-
ar varð bankastjóri Búnaðar-
banka íslands og Landsbanka ís-
lands. Eftir lát Guðmundar
Ólafssonar 1935 urðu eigendur að
stofunni ásamt Pétri Magnússyni,
Guðlaugur Þorláksson, sem starf-
að hafði á stofunni frá 16 ára
aldri, og Einar Baldvin Guð-
mundsson, sem verið hafði full-
trúi á málflutningsskrifstofunni í
6 ár. Pétur, Guðlaugur og Einar
Baldvin ráku skrifstofuna frá
1935 og átti hver þeirra einn
þriðja hluta hennar. Sú skipting
hefur haldist síðan.
Við lát Péturs Magnússonar ár-
ið 1948 tók Guðmundur Pétursson
við af föður sínum. Axel Einars-
son eignaðist hluti í skrifstofunni
árið 1968 en yfirtók síðan hlut
föður síns, Einars Baldvins, árið
1974, við andlát hans.
Málflutningsskrifstofan er nú
rekin af Guðmundi Péturssyni og
Axel Einarssyni hæstarréttarlög-
mönnum en auk þeirra er eigandi
Camilla Sandholt, ekkja Guðlaugs
Þorlákssonar. Stofan annast öll
almenn lögfræðistörf og er full-
trúi ýmissa stærstu fyrirtækja
landsins. Þar vinna 12 manns, þar
af 4 lögfræðingar.
Þrír af afkomendum eigend-
anna vinna nú á skrifstofunni við
ýmis störf og eru börn Guðmund-
ar og Axels þriðji ættliðurinn sem
þar starfar.
Málflutningsskrifstofan var
fyrstu árin til húsa í Kirkjustræti
10, síðan í Austurstræti 7 og þá í
Aðalstræti 6. Þar er hún enn til
húsa.