Morgunblaðið - 12.09.1982, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. SEPTEMBER 1982
Útgefandi i\XiTntiií» hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aóalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 130 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 10 kr. eintakiö.
laðamenn
Morgunblaðsins hafa
undanfarið kannað „þróun"
í neyzlu fíkniefna hérlendis
og birt greinaflokk, sem
gefið hefur lesendum blaðs-
ins innsýn í vanda, sem fer
vaxandi í íslenzku þjóðfé-
lagi, og krefst skjótra og
marktækra viðbragða.
Rúmlega fjórðungur
framhaldsskólanema á höf-
uðborgarsvæðinu hefur
neytt kannabisefna, sam-
kvæmt könnun sem gerð
var af hálfu heilbrigðis-
ráðuneytisins á sl. vetri.
Neyzla fíkniefna hér á
landi er talin hafa vaxið
um 50% á fjórum árum,
sem er ógnvekjandi vöxtur.
Einn viðmælenda Mbl.
sagði, að meðal fólks í
fíkniefnaheiminum sé talið,
að um einu tonni af
kannabisefnum hafi verið
smyglað til landsins á sl.
ári. Til eru þeir sem telja
að fíkniefnasmygl sé mun
meira og ætla megi, að
neyzla þessara efna hafi
numið allt að þremur tonn-
um á sl. ári.
Fyrrverandi fíkniefna-
neytandi, sem Mbl. átti við-
tal við, komst svo að orði:
„Ég held að hassið sé
hættulegast allra vímu-
gjafa, vegna þess hve
lúmskt það er. Fólk, sem
reykir hass verður hægt og
sígandi áhugalaust, sljótt
og latt... Áhugi fyrir
vinnu dvínar og fólk finnur
sig vanmáttugt í lífsbarátt-
unni. Innst inni vill það
taka þátt í hinu daglega
lífi, en brestur kjark og kýs
að lifa í eigin heimi blekk-
inga. Því fordæmir það
þjóðfélagið og réttlætir eig-
in aumingjaskap."
Hassneyzla leiðir oftlega
til notkunar enn hættulegri
efna. Afleiðingin er síðan
ótímabær dauði margra
einstaklinga. Lögreglu-
menn minnast á milli 15 og
20 manna, sem á undan-
förnum árum hafa látist af
völdum fíkniefna, beint eða
óbeint. Aðrir eru „mann-
lífsflök", í meðferð á geð-
veikrahælum — eða endur-
hæfingu á sjúkrastofnun-
um, sem mörgum hafa
bjargað. Hryggð og sárs-
auki, sem persónulegt
skipbrot margra fíkniefna-
neytenda hefur valdið ást-
vinum og skyldfólki, verður
hvorki mælt né vegið. Það
er e.t.v. ekki við hæfi að
tala um tjón þjóðfélagsins,
í glötuðum vinnustundum
og auknum kostnaði við
heilbrigðisstofnanir, en
engu að síður er það hluti
af þeirri hryggðar- og
hörmungarmynd, sem
fíkniefnin skilja eftir sig.
I fréttaskýringu blaða-
manns Mbl., sem fjallar um
þetta efni, segir orðrétt:
„Hverjar sem aðkomu-
leiðir fíkniefna eru, þá er
ljóst, að fíkniefni streyma á
markað hérlendis og virðist
sem vandamálið sé að taka
á sig nýja mynd. „Þeirra
atvinna er að ljúga, svíkja
og stela," segir einn við-
mælenda Mbl. um hina
nýju stétt vikapilta, sem
selja hass og sterkari efni.“
Síðan kemst fréttaskýrand-
inn að þeirri niðurstöðu, að
innbrot og þjófnaðir, sem
aukizt hafi, tengist vaxandi
fíkniefnaneyzlu, og hér sé
að myndast „harður kjarni
afbrotamanna„, sem numið
hafi „iðn“ sína erlendis.
Engum blöðum er um
það að fletta að við íslend-
ingar stöndum frammi
fyrir vaxandi vanda, sem
ekki verður lengur komizt
hjá að taka föstum tökum.
Fjölmiðlar, sjónvarp, út-
varp og blöð verða að hefja
samátak til að kynna al-
menningi, ekki sízt ungl-
ingum, hættur fíkniefna-
neyzlu, og skapa sterkt al-
menningsálit, sem er for-
senda þess að löggjafar- og
fjárveitingavald skilji sinn
vitjunartíma í varnarvið-
brögðum. Nýta þarf skóla-
kerfið, frá grunnskólum og
upp úr, til fyrirbyggjandi
starfs, en það er, næst for-
eldrum, í nánustu sam-
bandi við unga fólkið. Sam-
tök skólafólks, skólafélög,
hafa og víða erlendis beitt
sér fyrir baráttu gegn
fíkniefnum. Heilbrigðis-
kerfið verður að laga sig að
nauðsynlegu björgunar-
starfi. Og loks verður að
herða bæði eftirlit og refs-
ingar gagnvart þeim, sem
gera sér veikleika og óham-
ingju fólks að féþúfu. í því
efni duga engin vettlinga-
tök.
Hjá fámennri þjóð er
hver einstaklingur í senn:
sjálfstæð manneskja, sem
hefur rétt til að móta eigin
lífsstíl, og verðmætur
hlekkur, sem ekki má
bresta. Hér skortir hins-
vegar á nauðsynlega
fræðslu til að gera fólki
kleift að eygja þær
ógnvekjandi hættur, sem
fíkniefnaneyzla hefur í för
með sér, og harðari viður-
lög gegn fíkniefnamisferli.
Það þarf að bregðast við
strax — með einbeitni og
hugarfari hjálpsemi.
Samátak gegn
fíkniefnum
eykiavíkurbréf
Laugardagur 11. september^
Stjórnskipuleg
sjálfhelda
„Þetta var stórræða," varð ein-
um fundarmanna að orði á fundi
Landsmálafélagsins Varðar sl.
miðvikudagskvöld, þegar Geir
Hallgrímsson, formaður Sjálf-
stæðisflokksins, hafði flutt ræðu
sína á fundinum, sem mikla at-
hygli vakti meðal fundarmanna
sem fylltu báða fundarsali Val-
hallar, og birt var í heild í Morg-
unblaðinu í gær, föstudag. í ræðu
þessari fjallaði formaður Sjálf-
stæðisflokksins ítarlega um
ástandið í efnahagsmálum þjóðar-
innar og stöðuna í stjórnmálum.
Geir Hallgrímsson minnti á, að
forsætisráðherra hefði fyrstur
manna rætt um, að til „stjórn-
skipulegrar sjálfheldu" gæti kom-
ið á Alþingi í vetur, vegna þess að
ríkisstjórnin hefði misst starfhæf-
an meirihluta þar og sagði: „Undir
öllum kringumstæðum er ljóst, að
ríkisstjórn getur ekki komið mál-
um fram í Neðri deild Alþingis,
þótt hún gæti að vísu fengið fjár-
lög samþykkt og varizt vantrausti,
ef treysta mætti stuðningi 31
þingmanns.
Sagt er, að minnihluti þingsins
ætli að kúga meirihlutann, en það
felst engin kúgun í því að fara eft-
ir ákvæðum stjórnarskrárinnar.
Þeir, sem sömdu stjórnarskrána,
töldu á sínum tíma rétt að áskiija
samþykki beggja þingdeilda við
lagafrumvörp og krefjast þess, að
meirihluti væri til staðar í báðum
deildum, ella kynni að vera um svo
vafasama lagasetningu að ræða,
að ástæðulaust væri, að hún næði
fram að ganga.
Það ætti að vera öllum ábyrgum
stjórnmálamönnum og lands-
mönnum ljóst, að þegar svo alvar-
legar aðstæður ríkja í efnahags-
málum heimsins og íslenzku þjóð-
arinnar, er það óverjandi með öllu,
að ríkisstjórn, sem hefur ekki
starfhæfan meirihluta á Alþingi
reyni að hanga veturinn út. Það er
a.m.k. í mikilli mótsögn við yfir-
lýsingu núverandi ríitisstjórnar,
að hún hafi verið mynduð til að
bjarga heiðri Alþingis. Það væri
slík misnotkun á stjórnarskrá lýð-
veldisins að sitja áfram í
ráðherrastólum, hvað sem það
kostaði, að því verður ekki trúað
fyrr en á er tekið, að þeir stjórn-
máiamenn úr þremur flokkum,
sem sitja í núverandi ríkisstjórn
vilji kasta þjóðinni út í slíka
stjórnskipulega sjálfheldu og þá
hörðu stjórnmálakreppu, sem þá
mundi ríða yfir þetta þjóðfélag."
Á Sjálfstædis-
flokkur ad
framlengja líf
ríkisstjórnar
og völd Alþýðu-
bandalags?
Þegar ljóst var orðið fyrir
nokkrum vikum, að ríkisstjórnin
hefði ekki lengur starfhæfan
meirihluta á Alþingi, settu tals-
menn ríkisstjórnarinnar fram þá
skoðun, að það væri eðlilegt og
sjálfsagt, að þingmenn Sjálfstæð-
isflokksins greiddu fyrir fram-
gangi einstakra mála á Alþingi og
töluðu raunar á þann veg, að það
væri fremur skylda stjórnarand-
stöðu en ríkisstjórnar að rjúfa þá
„stjórnskipulegu sjálfheldu", sem
forsætisráðherra sagði, að til gæti
komið á Alþingi.
Geir Hallgrímsson fjallaði sér-
staklega um þennan málflutning í
ræðu sinni á Varðarfundinum og
sagði: „Hver væri tilgangurinn að
framlengja líf ríkisstjórnarinnar
með því að greiða fyrir framgangi
bráðabirgðalaga hennar? Bráða-
birgðalögin leysa ekki vandann ...
Við sjálfstæðismenn höfum ekki
staðið að svipuðum efnahagsráð-
stöfunum og felast í bráðabirgða-
lögunum, þegar af þeirri ástæðu,
að ekki er um samræmdar efna-
hagsaðgerðir að ræða og í þeim
felast auknar skattaálögur."
Síðan benti formaður Sjálfstæð-
isflokksins á, að með því að greiða
fyrir framgangi einstakra mála á
Alþingi væri Sjálfstæðisflokkur-
inn ekki einungis að halda lífi í
ríkisstjórninni, heldur framlengja
völd alþýðubandalagsins og sagði:
„... þá værum við að framlengja
völd Alþýðubandalagsráðherrans
Hjörleifs Guttormssonar í iðnað-
arráðuneytinu til þess að tefja
fyrir nýjum virkjunarfram-
kvæmdum og stóriðjufyrirætlun-
um. Við værum að gefa honum
tækifæri til að halda áfram
skemmdarstarfsemi sinni gagn-
vart samstarfi við erlenda aðila
um uppbyggingu orkufreks iðnað-
ar á Islandi. Við værum að fram-
lengja möguleika Svavars Gests-
sonar til þess að misnota aðstöðu
sína í ráðuneytinu til að koma
gæðingum Alþýðubandalagsins
betur fyrir í stjórnkerfinu. Við
værum að framlengja möguleika
Ragnars Arnalds til þess enn að
auka skattbyrði þjóðarinnar. Við
værum að framlengja ístöðuleysi
og stefnuleysi Steingríms Her-
mannssonar í flugmálum og sjáv-
arútvegsmálum. Við værum að
framlengja aðgerðarleysi í
menntamálum og við værum að
framlengja neitunarvald
Alþýðubandalagsins, ekki ein-
göngu varðandi byggingu flug-
stöðvar á Keflavíkurflugvelli,
heldur og varðandi öll meiri hátt-
ar málefni, ekki sízt í utanríkis-
og öryggismálum, eins og leyni-
samningur ríkisstjórnaraðila
kveður á um. Við værum í stuttu
máli að gefa Alþýðubandalaginu
enn frekara tækifæri til að gera
allt það, sem við erum á móti.“
Með vísun til þessara röksemda
hafnaði Geir Hallgrímsson í ræðu
sinni algerlega kröfum um, að
Sjálfstæðisflokkurinn „í nafni
ábyrgrar stjórnarandstöðu skapi
ríkisstjórn skilyrði til að vinna
skipulega og markvisst gegn öllum
stefnumálum flokksins, gegn öll-
um grundvallarhugsjónum hans.“
Kosningar og
kjördæmamál
Því hefur mjög verið haldið á
lofti í stjórnmálaumræðum á und-
anförnum vikum, að ekki væri
margra kosta völ í þeirri stjórn-
málakreppu, sem Geir Hallgríms-
son gerði að umtalsefni í ræðu
sinni á Varðarfundinum. Sagt hef-
ur verið, að reynslan af desem-
berkosningunum hafi verið slík,
að ekki væri unnt að efna til kosn-
inga síðar en í byrjun nóvember
og ekki fyrr en í aprílmánuði á
næsta ári og af þessum sökum
væri bezti kosturinn, að ríkis-
stjórnin sæti áfram út veturinn.
Ennfremur hefur því verið haldið
fram, að með því að knýja fram
kosningar nú, eins og þingflokkur
sjálfstæðismanna hefur gert kröfu
til, væri komið í veg fyrir nauð-
synlega leiðréttingu á atkvæða-
hlutfalli á milli kjördæma.
Geir Hallgrímsson fjallaði um
þessi sjónarmið í Varðarfundar-
ræðu sinni og sagði: „Ég vil taka
það strax fram, að ég hafna þeirri
kenningu, að ekki sé hægt að efna
til kosninga á íslandi, nema á
tímabilinu frá apríl til október á
ári hverju, þótt auðvitað sé það
hagstæðasti tíminn. En þegar
brýn úrlausnarefni bíða og Al-
þingi er svo skipað, sem raun ber
vitni og þingmenn Alþýðubanda-
lagsins og Framsóknarflokksins
eru umboðslausir, hafa lýst allt
öðru yfir við kjósendur fyrir kosn-
ingar, en þeir hafa í hyggju að fá
lögfest nú, þá er ástæða til þess að
efna til nýrra kosninga og setja
það jafnvel ekki fyrir sig, að um
vetrarkosningar yrði að ræða,
þegar mikið er í húfi, enda væri
tryggt að allir gætu neytt kosn-
ingaréttar síns. En ennþá er hægt
að bregðast við. Þær raddir heyr-
ast vissulega, að engin ástæða sé
til að efna til kosninga strax, held-
ur þurfi að koma vel í ljós, hverjar
afleiðingar eru af stjórnarstefnu
núverandi ríkisstjórnar og fyrri
vinstri stjórna í landinu, svo að
kjósendur geti gert upp hug sinn í
næstu kosningum á grundvelli
óvefengjanlegrar reynslu, sem þá
væri komin. Slík bið kann hins
vegar að reynast þjóðinni dýr, en
ef hún verður til þess að létta af
henni oki vinstri stjórnar um
lengri framtíð, þá er hún e.t.v.
þess virði...“
Um þá röksemd, að ekki megi
efna til kosninga nú, vegna þess,
að þá væri umbótum í kosninga-
réttarmálum fórnað, sagði for-
maður Sjálfstæðisflokksins: „Það
er engin ást,æða til að ætla^nnað