Morgunblaðið - 28.09.1982, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. SEPTEMBER 1982
15
LITGREINING MEÐ
CROSFIELD
5 40
LASER
LYKILLINN AO VANDAORI
LITPRENTUN
MYNDAMÓT HF
Hr. riLstjóri.
Vegna skrifa í Morgunblaðinu
undanfarið um flúor og tann-
skemmdir þykir kennurum í
eiturefnafræði i læknadeild rétt að
beiðast birtingar á niðurlagi þess
kennslugagns, er fjallar um flússýru
og flúoríð og notað er við kennslu
læknanema í 3. námsári.
Virðingarfyllst,
Þorkell Jóhannesson
Leysanleg flúoríð frásogast vel
frá meltingarvegi. Flúoríð dreifast
um allan vatnsfasa líkamans og
koma fyrir í öllum líffærum. Flú-
oríð safnast í bein og tennur og að
nokkru leyti í skjaldkirtil. í þess-
um líffærum, einkum beinum, er
því meiri flúor en í öðrum líffær-
um. Magn flúors í beinum eykst
með aldrinum. Flúoríð skiljast út
með gaukulsíun, en eru að lang-
mestu leyti (90% eða meira)
endursoguð í nýrnagöngum. Flú-
oríð hafa þannig tilhneigingu til
þess að safnast í líkamann.
Vitað er, að magn flúoríða getur
aukist mjög í blóði, ef um flúor-
eitrun er að ræða. Lítið er hins
vegar vitað um, hver sé þéttni flú-
oríða í blóði eftir töku lækninga-
legra skammta og hver áhrif biluð
nýrnastarfsemi hefur á blóðþéttni
flúoríða.
Fyrir um það bil 40 árum tóku
menn eftir því, að tannáta (caries)
hjá börnum var minni þar, sem
flúormagn í drykkjarvatni var
mikið. Vakti þetta mikla athygli,
þar eð tannáta er væntanlega al-
gengasti sjúkdómur í mönnum hér
á landi og í öðrum löndum með
svipaðar matarvenjur. Síðar hafa
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin,
heilbrigðisyfirvöld í Bandaríkjun-
um og víðar komist að þeirri
niðurstöðu, „að æskilegt magn flú-
oríða“ í drykkjarvatni sé 1 mg/ 1.
Ef styrkt flúoríða í drykkjarvatni
er minni en þessu nemur, skuli
flúoríði því bætt í drykkjarvatnið,
uns þessu marki er náð. Einungis
natríumflúoríð hefur verið notað í
þessu skyni.
Víðast er styrkt flúoríða í
drykkjarvatni minni en 0,3 mg/ 1.
Hér á landi er styrkt flúoríða í
drykkjarvatni oftast á bilinu
0,05—0,1 mg/ 1, en oft um það bil
0,8 mg/ 1 í hveravatni. Vitað er, að
breytingar í beinum þekkjast þar,
sem styrkt flúoríða í drykkjar-
vatni er umfram 3 mg/ 1, og móg-
ular tennur eru alltíðar í börnum
þar, sem magn flúoríða í drykkj-
arvatni er á bilinu 1,5—2,0 mg/ I.
Vægustu breytingar af völdum
flúors í glerungi tanna sjást raun-
ar hjá um 10% barna þar, sem
styrkt flúoríða í drykkjarvatni er
á bilinu 1,0—1,2 mg/1. Verður
þannig ekki annað séð en fólk með
nýrnasjúkdoma eða óeðlilega
mikla vatnstekju gæti verið í
nokkurri hættu fyrir umtalsverð-
um flúorskemmdum, enda þótt
styrkt flúoríða í vatni væri ein-
ungis á bilinu 1,0—1,5 mg/1.
Rannsóknir benda og til, að svo sé
einnig í raun.
Með því að flúortekja er fyrst og
fremst líkleg til þess að gagna
börnum og ungmennum, hefur
víða verið farin sú leið að gefa
börnum og ungmennum flúor í
formi taflna. Venjulega eru notað-
ar Tabl. natrii fluoridi 0,55 mg, er
hafa að geyma ca. 25 mg af flúor-
íði. Venjulegur skammtur er á bil-
inu 1—3 töflur á dag eftir aldri.
Telja verður þessa leið mun væn-
legri en auka flúoríði í vatn og
raunar fullkomlega réttmæta, þar
eð þá er verið að gefa þeim varn-
andi meðferð, er tannáta herjar
mest á og flúoríð gagnar mest.
Reynt hefur verið að nota flúor-
íð í tannkrem og er hér á landi
naumast annað tannkrem á mark-
aði en flúortannkrem. Við laus-
lega athugun hefur komið í ljós, að
notkun tannkrems hér er með
ólíkindum mikil. Má þannig ætla,
að umtalsvert magn flúoríða kom-
ist í menn með þessum hætti. Ein-
kum gæti þetta átt við ung börn.
Notagildi flúortannkrems er yfir-
leitt talið mun síðra en flúor-
taflna. Á síðustu árum hefur verið
reynt að framleiða tannkrem, er
hefur enzým að geyma, er hamla
vexti baktería í munnholi. Um
notagildi þess konar tannkrems
ríkir enn óvissa.
Þess ber ævinlega að minnast,
að tannáta var óþekkt á íslandi
allt til loka 18. aldar, enda þótt
flúormagn í drykkjarvatni hafi yf-
irleitt verið svo lítið og raun ber
vitni. „Æskilegt flúormagn'* í
drykkjarvatni er þannig ekki for-
senda tannheilbrigðis. Tannáta
stendur öðru fremur í sambandi við
matarvenjur, ekki síst neyslu syk-
urs. Sykurneysla er óvíða eða hvergi
í víðri veröld meiri en á íslandi.
í plöntum finnst yfirleitt lítill
flúor. Þó eru undantekningar frá
þessu. Telauf inniheldur þannig
mikið magn flúoríða eða 150—200
mg/ kg.
Við eldgos, t.d. Heklugosið 1947,
hefur orðið umtalsverð mengun
vatnsbóla af völdum flúors. Meng-
un þessi, er yfirleitt stendur stutt,
getur þó valdið gaddi í sauðfé.
Gjöf til barnaspítalans í
minningu dótturbarnanna
NÝLEGA færði Ásta Þorláksdóttir
Barnaspítala Hringsins, Landspítal-
anum, stórgjöf, kr. 50.000,00, til
minningar um tvö dótturbörn, hvor-
tveggja stúlkur er létust, önnur
1965, þá nýfædd, og hin 1972, þá
orðin 5 ára og bar sú nafn ömmunn-
ar.
Ásta sagðist hafa heyrt yfir-
lækni deildarinnar hafa orð á því í
útvarpsviðtali að nauðsyn væri á
að bæta aðstöðu foreldra sem
fengju að dvelja á deildinni hjá
veikum börnum sínum og vill hún
að peningunum sé varið í því
skyni. Ásta er 73 ára og hefur orð-
ið að vinna hörðum höndum allt
sitt líf, en nú er hún illa farin af
gigt. Um árabil hefur hún lagt til
hliðar hluta af eigin aflafé og með
þeim hætti einvörðungu er sjóður-
inn til orðinn.
Á myndinni sést þegar yfirmað-
ur Barnaspítalans, Víkingur H.
Arnórsson prófessor, veitir gjöf-
inni móttöku.
KOMDU OG REYNSLUGAKKTU NÝJU
K-BUXURNAR FRÁ KÓRONA, ÞÆR ERU FÁAN-
LEGAR í FLANNEL-FLAUELS-OG TWILL VEFNAÐI.
BANKASTRÆTi 7 • AÐALSTRÆTI4
„Æskilegt flúormagna
í drykkjarvatni ekki
forsenda tannheilbrigðis