Morgunblaðið - 28.09.1982, Blaðsíða 28

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAÖUR 28. SEPTEMBER 1982
Guðmundur Hraundal
tannlœknir — Minning
Kæddur 23. júlí 1914
Dáinn 20. september 1982
Það er nokkur vandi áð koma tij
skila ganngjarnri viðurkenningu
um minningu þeirra manna, sem
hafa unnið lífsstarf sitt í kyrrð og
gengið æviskeiðið í hógyærð og
hávaðalaust. Til að leysa það vel
af hendi, þarf að kunna vel gripin
á strengjum tungunnar. Annað
gildir um þá, sem skilið hafa eftir
sig skarpari línur, þar dugar ann-
ar penni.
Sá, sem þessar línur rita, er ekki
þeim hæfileikum gæddur sem
duga mættu til að gera það svo vel
sé, en langar þó með nokkrum orð-
um að minnast æskuvinar, Guð-
mundar Hraundal, tanntæknis.
Guðmundur Hreggviður Mar-
geir Hraundal, var fæddur 23. júlí
1914 að Gröf í Kirkjuhvamms-
hreppi í Vestur-Húnavatnssýslu.
Foreldrar hans voru Asgeir H.P.
Hraundal rith. og bóndi að Bald-
urshaga í V.-Hún. og kona hans
Sigurlaug GUðmundsdóttir,
Ijósmóðir. Árið 1924 fluttist Guð-
mundur með föður sínum og
systkinum til Hafnarfjarðar, en
þá hafði móðir hans veikst af
berklum, þeim voðasjúkdómi, sem
þá var, þegar engin lyf voru til, og
farið á Vífilsstaðahælið. Ekki
verður með orðum lýst þeirri and-
legu þjáningu sem svona atburði
er samfara, þegar móðir verður á
þennan hátt viðskila við stóran
barnahóp, en börnin voru þá níu á
lífi, ein stúlka hafði látist mjög
ung. Eg fór einu sinni með Guð-
mundi á reiðhjóli upp að Vífils-
stöðum að heimsækja móður hans
og ég man hvað sár og sorgmædd-
ur hann var á bakaleiðinni. Þessi
reynsla markaði djúp sár í vitund
Guðmundar og mun seint hafa
gróið heilt þar um. Guðlaug lést á
Vífilsstöðum 1930.
Við Guðmundur kynntumst
fljótt eftir að hann fluttist til
Hafnarfjarðar. Þó nokkuð langt
væri á milli heimila okkar þá hitt-
umst við öðru hvoru. Þá var bæj-
arbragur með nokkuð öðrum hætti
en nú er, atvinnuhættir einhliða
og snérgst raunverulega eingöngu
um saltfiskinn. „Lífið er saltfisk-
ur,“ segir Laxness og það var það
svo sannarlega í Hafnarfirði. Hús-
in hjá Einari Þorgilssyni voru full
af fiski og konurnar stóðu við
þvottakörin úti á fiskreitnum
framan við verzlunina og voru að
vaska og bakaríið hans Ásmundar
var þarna í miðdepli tilverunnar,
en þangað hugsaði maður hlýlega
því þar fengum við vínarbrauð-
senda fyrir ekki neitt. Þá kostaði
snúðurinn tíu aura og krónan var
króna. Maður sem átti túkall í
buddunni var ekki blankur, því þá
kostaði neftóbaksbréfið 25 aura,
en strákar komust mest uppí að
eignast tuttugu og fimm aura, en
meðalauður hjá krökkum mun
hafa verið tíu aurar, en það var
það sem þau fengu kannski fyrir
að fara í sendiferðir fyrir ókunn-
uga, en oftast var þó vasinn tóm-
ur.
Miðdepill alheimsins og sá
áhugaverðasti, spannaði frá Ein-
arsbúð og vestur að Hansen.
Lengra vestur hætti maður sér
eiginlega ekki, enda tóku þar við
útkantar heimsins og voru ekki
eins spennandi. Nær hefði verið að
fara með færið sitt niður á
hryggj u og veiða. Þetta er svona
lítil þverskurðarmynd af tilver-
unni í Hafnarfirði á árunum milli
1920 og ’30 eins og hún kom litlum
drengjum fyrir sjónir.
Um fermingaraldur fór Guð-
mundur í tannsmíðanám hjá Halli
L. Hallssyni tannlækni og lauk
þaðan prófi 1931. Til stúdents-
prófs las Guðmundur utan skóla
og varð stúdent frá Menntaskóla
Reykjavíkur 1938. Hann stundaði
nám við læknadeild Háskóla ís-
iands 1938—’39. Fyrirætlun Guð-
mundar var að fara til frekara
náms erlendis og var hann búinn
að fá inngöngu í tannlæknadeild
Háskólans í Kaupmannahöfn
1939, en svo skall stríðið á þá um
haustið og féll þar með sú ákvörð-
un niður. Síðar fór hann til
Bandaríkjanna og stundaði nám
við Boston School of Mechanical
Dentistry og lauk þaðan prófi
1942. Einnig fór hann ferðir til
Plnglands og Norðurlandanna
bæði til náms og að kynnast nýj-
ungum á sviði tannsmíða. Hann
var kennari við tannlæknadeild
Háskóla íslands frá stofnun deild-
arinnar 1944 til dauðadags.
Árið 1938 kvæntist Guðmundur
eftirlifandi konu sinni, Ingibjörgu
Skaftadóttur frá Viðey, mætri
konu, sem stóð við hlið manns síns
í lífi og starfi. Reyndar var hún
hans eini aðstoðarmaður við
tannsmíðarnar, sem hann stund-
aði jöfnum höndum auk kennsl-
unnar við háskólann. Ennfremur
fór hann í tannsmíðaleiðangra út
á land á sumrin og mæddu þær
erfiðu ferðir ekki hvað síst á herð-
um Ingibjargar.
Helga, dóttir þeirra, er gift
Hinrik Friðbertssyni, rafeinda-
tækni, og eiga þau tvö börn. 1979
fæddist fyrsta barnabarnið og
sólargeislinn hans Guðmundar,
Dagný Hulda, og drengurinn 1981,
sem skírður var í höfuðið á afa og
ömmu, Guðmundur Ingi.
Guðmundur var dagfarsgóður
maður, hlýr í viðmóti og hógvær í
framkomu, hann var frábitinn öll-
um tildurshætti í líferni og sýnd-
armennsku og hafði ákveðnar
skoðanir bæði á mönnum og mál-
efnum. Hann var heilsteyptur vin-
ur vina sinna og þeir, sem þekktu
hann best, vissu hve góðan dreng
hann hafði að geyma.
Guðmundur lést á heimili sínu
20. þ.m. og fer útförin fram frá
Fossvogskirkju í dag, en jarðsett-
ur verður hann á Lágafelli.
Ingibjörgu og Helgu, dóttur
þeirra hjóna, og fjölskyldunni
allri, votta ég fyllstu samúð mína
og bið þeim allrar blessunar.
Kiríkur Sæmundsson
Oft er skammt milli skins og
skúra. Erfitt á ég að trúa því að
Guðmundur, móðurbróðir minn,
hafi lokið lífsgöngu sinni, svo
stutt er síðan að fundum okkar
bar saman.
Laugardaginn 4. september sl.,
söfnuðust systkini Guðmundar og
makar þeirra saman heima hjá
okkur systkinunum. Þau Guð-
mundur og Ingibjörg Skaftadóttir,
eiginkona hans, færðu okkur ynd-
islegan blómvönd ásamt korti sem
Guðmundur hafði áritað. Blómin
voru falleg en kortið er eitt af
þeim dýrmætu perlum sem aldrei
gleymast og ylja manni um hjart-
að. Þau orð sem þar voru rituð
segja vel til um, hvern mann hann
hafði að geyma.
Guðmudur var ekki allra. Hann
var ákaflega viðkvæmur í lund og
getur það oft valdið erfiðleikum og
misskilningi í kuldahreti mann-
legs lífs. Hann var trúaður og
treysti á hjálpræði Hans í einu og
öllu. Guðmundur gat virát frá-
hrindandi á yfirborðinu en þeir
sem til þekktu og höfðu náð að
komast inn úr þeirri skel sem
hann brynjaði sig með, vissu að
undir sló gullhjarta. Hann var
einn af þeim sem gat gefið án þess
að fá þakkir. Þær gjafir sem hann
gaf, vildi hann ekki að aðrir vissu
um nema þiggjandinn. Þetta lýsir
honum vel.
Þann 6. september sl., mætti ég
honum ásamt eiginkonu sinni, á
förnum vegi. Var ég þá á leið heim
til þeirra til þess að þakka fyrir
sendingu sem ég hafði fengið frá
þeim deginum áður, en það var
fullur poki af kartöflum. Það hafði
verið árviss viðburður að Ingi-
björg og Guðmundur gáfu foreldr-
um mínum mýjar kartöflur í soð-
ið. Eftir að þeir voru horfnir héð-
an, átti ég ekki von á að þessum
sið yrði haldið, en fullan kartöflu-
poka hef ég fengið árlega síðan.
Þessa tryggð þeirra hjóna fæ ég
aldrei fullþakkaða.
Guðmundur og Ingibjörg giftust
1. okt. 1938. Hún er yndisleg og
bráðmyndarleg kona sem bjó hon-
um fallegt heimili að Drápuhlíð 30
og stóð ætíð styrk við hlið hans.
Mestan hamingjudag í lífi Guð-
mundar, utan hans giftingardag,
tel ég vera þann dag er nýr fjöl-
skyldumeðlimur bættist við, dótt-
irin Helga, sem varð augasteinn-
inn hans. Hún er gift Hinrik Frið-
bertssyni og eiga þau tvö börn,
Dagnýju Huld og Guðmund Inga,
sem löðuðust að afa sínu, því
barngóður var hann.
Þessi fátæklega kveðja er aðeins
örlítill þakklætisvottur fyrir alla
þá tryggð og hlýhug sem Guð-
mundur hefur látið mér og fjöl-
skyldu minni í té í gegnum árin.
Elsku Ingibjörg mín, þó að nú
bregði birtu og söknuður sé sár, er
það þó huggun harmi gegn, að
geta ornað sér við minninguna um
góðan eiginmann og föður.
Ég og fjölskylda mín sendum
þér og fjölskyldu þinni innilegar
samúðarkveðjur og bið ykkur allr-
ar Guðs blessunar.
„Far þú í fridi,
friúur (iuAs þig blesNÍ,
hjarlans þökk fyrir alll og allt.“
Hafdís
Guðmundur Hraundal, tann-
læknir og kennari við tannlækna-
deild Háskóla Islands varð bráð-
kvaddur á heimili sínu þann 20.
september. Með Guðmundi er
genginn sérstakur og góður dreng-
ur, frumherji í kennslu tannlækn-
inga hér á landi. Allar götur frá
stofnun deildarinnar eða hartnær
35 ár hafði Guðmundur helgað
starfskrafta sína kennslu í tækni-
legum greinum tannlæknisfræði
og á seinni árum í formfræði
tanna. I dag verður kvaddur
hinstu kveðju lærimeistari okkar
tannlækna og langar mig til að
minnast örlítið samkennara og
vinar.
Oft er stutt milli lífs og dauða
og ekki nema örfáir dagar síðan
við Guðmundur hittumst í þröng-
um og loftlausum gasgangi tann-
læknadeildar til að skipuleggja
kennslu vetrarins og ræða við
nemendur. Hópurinn í ár var
stærri en oft áður og hafði Guð-
mundur orð á því að nú styttist í
að kennsla hæfist í stærra og
betra húsnæði. Guðmundur átti
þá ósk heitasta að fá að ljúka
starfsdegi sínum á Tanngarði eftir
að hafa verið á hrakhólum með
kennsluna svona untangarðs öll
þessi ár.
Hag nemenda sinna bar Guð-
mundur ávallt fyrir brjósti og
lagði sig fram um að vera félagi
þeirra í starfi og leik. Varð
kennslan honum því bæði
skemmtilegri og auðveldari fyrir
bragðið. Guðmundur hafði næmt
auga fyrir handbragði nemenda
sinna og var óþreytandi við að
leiðbeina um það, sem betur mátti
fara. Oft naut hann aðstoðar
þeirra við kennsluna þannig að
báðir höfðu gagn af.
Guðmundur hélt ekki tilfinning-
um sínum á lofti en á heimili hans
og Ingibjargar gafst oft tóm til að
ræða um lífið og tilveruna. Nú við
leiðarlok minnist ég með þökk og
virðingu góðs samferðamanns og
vinar.
Ingibjörgu, Helgu og vensiafólki
öllu færi ég dýpstu samúðarkveðj-
ur.
Karl Örn Karlsson
Kveðja frá tannlæknadeild
Háskóla Islands
I dag fer fram útför Guðmundar
Hraundal, tannlæknis, kennara
við tannlæknadeild Háskóla Is-
lands. Guðmundur varð bráð-
kvaddur að heimili sínu 20. sept-
ember sl. á 69. aldursári.
Hann var fastráðinn kennari
við tannlæknadeildina frá upp-
hafi, eða í rúm 38 ár. Við upphaf
þessa kennsluárs hafði aðeins einn
kennari lengri starfsaldur við Há-
skóla íslands.
Guðmundur Hraundal var mjög
stoltur af starfi sínu við þessa
stofnun. Tannlæknadeildin var
honum allt. Hann hafði oft látið í
ljósi þá ósk, að honum entist aldur
og heilsa til að sjá deildina flytja í
hin nýju og glæsilegu húsakynni
og fá að starfa þar um stund áður
en starfsdegi lyki fyrir aldurs sak-
ir. Honum varð þvi miður ekki að
þessari ósk sinni.
Guðmundur Hraundal hóf tann-
smíðanám aðeins 14 ára gamall
hjá Halli Hallsyni tannlækni, og
lauk náminu á þremur árum.
Stúdentsprófi lauk Guðmundur
utan skóla árið 1938, jafnframt
því sem hann vann fyrir sér með
iðn sinni. Guðmundur stundaði
nám í læknadeild veturinn
1938—39, en hugur hans stóð til
tannlæknanáms. Guðundur hafði
fengið skólavist í tannlækningum
við Hafnarháskóla haustið 1939.
Heimsstyrjöldin síðari sem skall á
þá snemma um haustið, kom í veg
fyrir að þessi draumur Guðmund-
ar gæti rætst. Á stfiðsárunum
dvaldi hann um tíma í Bandaríkj-
unum við framhaldsnám í
tannsmíði.
Það var því að vonum árið 1944
við upphaf tannlæknakennslu á
íslandi, að þessi stofnun leitaði til
best menntaða og færasta verk-
mannsins í tannsmíðum, Guð-
mundar Hraundal.
Mörg sumur ferðaðist Guð-
mundur um landið og smíðaði
gervitennur. Var sú þjónusta vel
metin og þökkuð í tannlæknisleysi
landsbyggðarinnar.
Listrænir hæfileikar Guðmund-
ar fengu að njóta sín í fleiru en við
tannsmíði og tannlæknakennslu.
Hann var músikalskur mjög og
eftir hann liggja mörg sönglög.
Guðmundur Hraundal var að
mörgu leyti sérkennilegur maður.
Hann varð eins og flestir menn
fyrir ýmsu mótlæti á æfiskeiði
sínu. En þau brostnu framtíðar-
áform ungs manns og vonbrigði,
sem hið skyndilega alheimsstríð
olli, settu mjög mark sitt á allan
lífsferil hans.
Eftirlifandi kona Guðmundar,
og stoð hans og stytta í gegnum
lífið, er Ingibjörg Skaftadóttir og
eiga þau eina dóttur. Við sendum
þeim og öðrum ættingjum, okkar
innilegustu samúðarkveðjur.
Sigfús Þór Elíasson, deildarforseti.
Guðmundur Hraundal er dáinn.
Með honum er fallinn í valinn góð-
ur maður, tónskáld, hestamaður,
víðlesinn menntamaður og síðast
en ekki síst traustur vinur.
Þegar hinn íslenski tannlækna-
skóli var stofnaður, var Guðmund-
ur ráðinn þar kennari og sinnti
hann því starfi til dauðadags.
Eg kynntist Guðmundi vel á
mínum námsárum og þó samvist-
um fækkaði er á leið, bar aldrei
skugga á okkar góðu kynni.
Starf Guðmundar við tann-
læknadeildina var fólgið í því að
opna nýstúdentum fyrstu innsýn í
þetta merka fag og kenna þeim að
forma tennur í vax. En einmitt sú
iðja er ein af undirstöðum hinnar
verklegu hliðar tannlækninganna.
Það má því segja, að Guðmundur
hafi að nokkru leyti lagt grunninn
að hinni íslensku tannlæknastétt.
Guðmundur Hraundal var leik-
inn í höndunum og sá vel út smá-
atriði formsins. Hann hafði yndi
af því að hjálpa og segja til og
margur fingrastirður tannlækna-
nemi átti góðan bakhjarl þar sem
Guðmundur var.
Það er erfitt að kveðja vin sinn í
síðasta sinn. Það er svo margt sem
gleymdist að þakka fyrir meðan
tími var til. Minningarnar hrann-
ast upp. Samverustundir í tann-
læknadeildinni með skini og skúr-
um, eins og námsárum fylgir, og
heimsóknir á hans indæla heimili,
þar sem hans trausti lífsförunaut-
ur, Ingibjörg, tók okkur opnum
örmum, tengdu þau vináttubönd,
sem aldrei rofna. Ógleymanleg er
ferð til meginlandsins sumarið '71,
þar sem Guðmundur, Ingibjörg og
Helga, dóttir þeirra, þessi sam-
henta fjölskylda, lék á als oddi -og
naut lífsins í glöðum hópi og lagði
drjúgan skerf til gleðinnar með
sögum og tónlist. Það var áhrifa-
mikil stund í þessari ferð þegar
Guðmundur Hraundal lék „Lorel-
ei“ á orgel á danshúsi í Goslar í
Þýskalandi. Hljómsveitin og allur
salurinn tók undir og fagnaðarlát-
um ætlaði aldrei að linna. Þá var
Guðmundur í essinu sínu.
Eg talaði við Guðmund tveim
dögum fyrir andlátið. Eitthvað
var þá þungt yfir vini mínum, eins
og hann ætti von á að breyting
væri í nánd. Hann var þó önnum
kafinn við undirbúning að kennslu
32 nýstúdenta í tannlæknadeild,
undir hið erfiða samkeppnispróf
sem ákveður hverjir skuli halda
áfram námi.
Nú er Guðmundur allur. Það
verður annar sem tekur við hans
starfi. Maður kemur í manns stað.
En nokkrir hafa misst góðan vin
sem seint gleymist.
Eg votta ykkur, Ingibjörg og
Helga, mína dýpstu samúð.
Stefán Finnbogason
í dag fer fram frá Fossvogskap-
ellu útför vinar míns Guðmundar
Hraundal, tannlæknis, kennara
við tannlæknadeild Háskóla Is-
lands, er lést þ. 20. þessa mánaðar.
Guðmundur var fæddur þann 23.
júlí 1914 og varð því liðlega 68 ára.
Guðmundur Hreggviður Mar-
geir Hraundal, en svo hét hann
fullu nafni var einn 10 systkina.
Strax 9 ára gamall verður Guð-
mundur fyrir stóru áfalli, þegar
heimili hans er leyst upp og móðir
hans send á Vífilsstaði með
berkla. Suður til Reykjavíkur
kemur Guðmundur ásamt föður
sínum og tveim systkinum árið
1924. Hefst þá hinn harði skóli
lífsins. Þegar 14 ára gamall fer
Guðmundur í tannsmíðanám hjá
Halli Hallssyni eldri, tannlækni,
og lauk því á 3 árum. Jafnframt
las Guðmundur utanskóla til stúd-
entspróf við MR og varð stúdent
árið 1938. Hugur hans stefndi ætíð
til tannlæknanáms. Á þessum ár-
um fékk aðeins einn Islendingur
inni í tannlæknaskólanum í Kaup-
mannahöfn ár hvert, og eftir und-
irbúning í Læknadeild HÍ, heilan
vetur hlaut Guðmundur það hnoss
að verða útvalinn árið 1939. Örlög-
in réðu því að Guðmundi lokuðust
öll sund, þegar heimsstyrjöldin
síðari braust út. Þetta var annað
stóra áfallið í lífi Guðmundar. Til
Ameríku var haldið á fölskum for-
sendum í tannlækninganám
nokkru síðar, en úr varð fram-
haldsnám í tannsmíðum.
Kennari við tannlæknadeild HÍ
varð Guðmundur árið 1941, þegar
deildin var stofnuð, ásamt pró-
fessor Jóni Sigtryggssyni og var
það til dauðadags.
Undirritaður kynntist Guð-
mundi fyrir 9 árum þegar nám á 3.
ári tannlækninga hófst. Kenndi
hann formfræði tanna (tálgun
tanna í vax). Guðmundur var
mjög sérstakur persónuleiki,
ljúfmenni, gáfumaður, tilfinn-
ingamaður, lagasmiður og fl. Eftir
hann heyrast oft lög leikin í út-
varpi.
Strax tókust með okkur góð
kynni, sem héldust ætíð síðan. 6
nemar voru á ári hverju og varð
Guðmundur strax félagi okkar.
ATHYGLI skal vakin á því, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með góð-
um fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði, að berast í síðasta lagi
fyrir hádegi á mánudag og hlið-
stætt með greinar aðra daga. í
minningargreinum skal hinn
látni ekki ávarpaður. Þess skal
einnig getið, af marggefnu til-
efni, að frumort Ijóð um hinn
látna eru ekki birt á minningar-
orðasíðum Morgunblaðsins.
Handrit þurfa að vera vélrituð og
með góðu línubili.