Morgunblaðið - 29.01.1983, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. JANÚAR 1983
Kvikmyndahátíð Listahátíðar 1983:
Atriði úr „Hljómsveitaæfingu“ Fellinis.
Úr mynd M. Shabazz, „Blekkingunni léttir'
Tæpt á nokkrum myndum
Það kennir margra grasa þegar
litið er á lista yfir myndir kvik-
myndahátíðar Listahátíðar 1983.
Ný mynd Werner Herzog, Fitzcarr-
aldo, er þar á meðal, einnig „Týnd-
ur“ (Missing), Costa Gavras. Þá
verður M. von Trotta með mynd á
sýningunni, „Blóðbönd" eða
„Þýsku systurnar". Tyrkneska
myndin „Leiðin" (Yol) eftir þá
Gören og Giiney er á hátíðinni en
hún hefur hlotið mikla athygli þar
sem hún hefur verið sýnd.
„Hljómsveitaræfing“ F. Fellinis er
sýnd og einnig mynd Saura, „Ljúf-
ar stundir" (Dulces Horas) og svo
mætti lengi telja. Eru margar
myndanna gerðar á síðasta ári en
aðrar nýlegar.
Lönd, sem við eigum sjaldan
kost á að sjá myndir frá, eiga
sína fulltrúa á hátíðinni. Það eru
myndir frá löndum eins og Sri
Lanka, Mexico, Egyptalandi,
Tyrklandi, Ungverjalandi, Kúbu
og Kína.
Myndirnar verða sýndar í
Regnboganum utan ein, sem er
„Týndur“ (Missing). Hún verður
sýnd í Laugarásbíói.
- O -
Sagt er að Fitzcarraldo sé
metnaðarfyllsta verk leikstjór-
ans Werner Herzog. Eflaust er
það hans erfiðasta verk. Myndin
greinir frá draumóramanni
nokkrum um aldamótin á þeim
tíma þegar gúmmí var eftirsótt
verslunarvara. Maðurinn, Fitz-
carraldo, sem heldur til djúpt
inni í myrkviðum Amazon-
frumskógarins, umkringdur
hættum á alla vegu, á sér þann
draum stærstan að reisa stór-
kostlegt óperuhús inni í miðjum
frumskóginum fyrir sig og inn-
fædda þar sem hann getur hiýtt
á snillinga eins og Verdi eða
Caruso og Söru Bernhardt. Þrátt
fyrir sífelld moskítóbit, hita og
veikindi tekst honum hið ómögu-
lega. Með hjálp hundruða indí-
ána hefst hann handa við að
flytja stóran fljótabát frá einni
ánni til annarrar, yfir fjöll og
firnindi, yfir á svæði þar sem
nóg er til af gúmmíi, sem hann
tekur að selja. Hann verður rík-
ur og kemur draumnum sínum í
framkvæmd.
Fitzcarraldo er löng mynd, um
þrír tímar. Aðalhlutverk í mynd-
inni leikur Klaus Kinski.
- O -
Kvikmynd Costa Gavras,
„Missing", hefur hlotið mikið lof
gagnrýnenda. Hún segir frá
Horman-fjölskyldunni frá New
York sem býr í ríki herforingja-
stjórnar í Suður-Ameríku.
Horman er blaðamaður og
hverfur sporlaust einn daginn.
Enginn veit hvað um hann hefur
orðið en mannshvörf í landinu
eru ekki óalgeng. Kona hans
Beth (Sissy Spacek) og faðir Ed
(Jack Lemmon) hefja leit að
Horman en erfiðlega gengur að
fá upplýsingar um hann og af-
drif. Þau ganga úr einu fangelsi í
annað, milli Heródesar og Pílat-
usar, án árangurs. Þetta er saga
um harm fjölskyldu og hörm-
ungar fólks. Myndin hlaut
Gullpálmann á Cannes 1982.
- O -
Tyrkneska myndin „Leiðin"
eða Yol fékk æðstu verðlaun
kvikmyndahátíðarinnar í Cann-
es — Gullpálmann — með „Miss-
ing“. Leikstjóri myndarinnar er
Serif Gören en sá sem á veg og
vanda að gerð hennar er Yilmaz
Guney. Hann skrifaði handrit
hennar meðan hann dvaldi í Is-
parta-fangelsinu í Tyrklandi og
sá um klippingu hennar þegar
hann slapp þaðan út. Hann býr
nú í V-Evrópu.
Gúney hefur löngum verið upp
á kant við yfirvöld í Tyrklandi.
Possession eða „Haldin illum anda“. Sam Neill og Isabelle Adjani í hlutverkum sínum.
Hann var fyrst handtekinn 1961
og dæmdur í 18 mánaða fangelsi
og sex mánaða útlegð fyrir bók
sína, „Equations with Three
Strangers", sem þarlendum yfir-
völdum þótti fullkommúnískt
rit. Áratug seinna var hann aft-
ur handtekinn við gerð einnar af
mörgum mynda sinna, „The
Poor Ones“, nú fyrir að skjóta
skjólshúsi yfir eftirlýsta stjórn-
leysingja. Hann var settur í
fangelsi án réttarhalda. Árið
1974 var hann svo dæmdur í 24
ára þrælkunarvinnu fyrir að
skjóta af slysni á hægrisinnaðan
dómara, sem margir voru í efa
um að hann hafi gert. Dómnum
var seinna breytt í átján ára
fangelsisvist. Gúney var orðinn
frægur fyrir kvikmyndir sínar
og bækur og í fangelsinu var
honum leyft að sýna kvikmyndir
og skrifa handrit m.a. að Yol.
Hann flýði úr fangelsi í október
1981.
Gúney segir um Yol: „Sorgin á
sér marga skugga, margar hlið-
ar, eins og vindarnir, fuglarnir
og blómin. í þessari mynd hef ég
og nokkrir vinir mínir reynt að
sýna sorg, ást og iðrun. Ég held
að svo lengi sem menn lifa mun
sorgin, ástin og iðrunin lifa, því
maðurinn, hvort sem hann veit
af því eða ekki, er sá eini sem ber
þessar tilfinningar."
- O -
Fulltrúi Ítalíu á kvikmynda-
hátíðinni er enginn annar en
meistari Fellini. „Hljómsveitar-
æfing" (Prova D’Orchestra)
heitir hún og er gerð 1978,
nokkru á undan Kvennaborg-
inni, sem nýlega var sýnd í
Regnboganum. Fellini gerði
mynd þessa fyrir sjónvarp. Hún
er 70 mínútna löng og sýnir ein-
faldlega stóra hljómsveit æfa
sinfóníu eftir Nino Rota í kirkju.
Hljómsveitina notar Fellini sem
tákn fyrir þjóðfélag. Fljótlega
koma upp ágreiningsmál innan
sveitarinnar, sumir vilja hærra
kaup, aðrir neita að spila það
sem þeir eiga að spila, einhverjir
mála slagorð á veggi kirkjunnar
og ofbeldi nær hámarki þegar
flautuieikarinn nauðgar píanó-
leikara undir píanóinu. Allt er í
upplausn. Hljómsveitin nær aft-
ur sönsum þegar veggir kirkj-
unnar rifna í sundur og inn
skellur stálkúla, sem kranabíll
hefur sveiflað á kirkjuna.
- O -
Ljúfar stundir (Dulces Horas)
er heitið á mynd Carlos Saura,
sem verður á hátíðinni. Saura er
fæddur 1932 á Spáni. Hann hóf
snemma að gera kvikmyndir og
er nú einn af frammámönnum í
spænskri kvikmyndagerð. I
mörgum mynda hans hefur ná-
inn vinur hans, Geraldine Chapl-
in, leikið aðalhlutverkið.
Söguþráður í „Ljúfar stundir"
er lauslega á þessa leið. Juan
kemur seint heim eitt kvöldið
þar sem foreldrar hans bíða og
fara þegar að skamma hann
fyrir seinlætið. Það trúir honum
enginn þegar hann segist hafa
þurft að vera svo lengi í skólan-
um. Frændi hans tekur upp sím-
ann og segir Juan að segja skóla-
stjóranum sömu sögu. Hann seg-
ir þeim þá sneyptur að hann hafi
verið í bíói. Skammirnar rigna
yfir hann. Juan er enginn skóla-
strákur lengur heldur fullorðinn
maður. Hvers vegna þarf hann
að vera að ljúga þó hann komi
seint heim? Er hann að dreyma?
Hvaða fólk er þetta eiginlega í
kringum hann.
Juan stendur á vegamótum.
Af öllu fólkinu í „leiknum" hefur
ein mesta þýðingu í lífi hans.
Það er móðir hans, aðlaðandi og
ráðandi kona, sem hefur mikla
ást á Juan. Kannski of mikla.
Hún vill öllu ráða í lífi hans. Svo
hittir hann stúlku.
- O -
Bandaríkin eru með tvær
myndir á hátíðinni auk Fitzcarr-
aldo og Missing. Önnur er „Líf
og störf Rósu rafvirkja“ (Life
and Times of Rosie the Riveter)
gerð 1980. Það er heimildarmynd
um störf kvenna í stríðsiðnaði á
stríðsárunum og er ekki dregin
upp falleg mynd af aðstöðu
þeirra á þeim vígstöðvum. Hin
myndin er um unga stúlku,
Wren að nafni, sem leitar að
frægð og frama í stórborginni
New York.
- O -
Átta myndir eru frá Frakk-
landi. Skal hér greint frá efnis-
þræði einnar þeirra, „Varfærin
úttekt á ofbeldi", eða (Douce
Enquete Sur La Violence). Leik-
stjóri hennar er Gérard Guerin,
en aðalhlutverkið í myndinni
leikur hinn frægi leikari, Micha-
el Lonsdale. Hann leikur Ash
nokkurn, sem er einn af valda-
mestu fjármálamönnum í heimi
og er rænt af hryðjuverka-
mönnum. Auk lögreglumanna
leitar kvikmyndamannahópur að
hryðjuverkamönnum.
Hringurinn þrengist hægt og
bítandi um verustað hryðju-
verkamannanna. Þeir eru taldir
fela sig i einum af byggingum
Ash sjálfs, stórum skýjakljúf.
Hverjum átti að detta í hug að
hann væri í haldi í einum af sín-
um eigin byggingum?
- O -
„Þýskaland náföla móðir", eða
(Deutschland Bleiche Mutter) er
ein af þremur myndum frá
V-Þýskalandi og er hún opnun-
armynd hátíðarinnar. Viðstödd
frumsýningu myndarinnar verð-
ur leikstjórinn í boði Listahátíð-
ar, Helma Sanders-Brahms.
Myndin segir frá nýgiftum hjón-
um í byrjun stríðsins 1939. Rétt
eftir giftinguna er maðurinn
sendur í stríðið, á víglínuna.
Konan hans, Lene, verður eftir
ein heima með barni sínu. Hún
berst fyrir lífi sínu og barnsins
öll stríðsárin. Það er erfitt. Hún
á í sífelldri baráttu. Þegar svo
maðurinn hennar snýr heim úr
stríðinu þarf hún ekki lengur að
berjast eins og áður en það reyn-
ist henni erfitt að ganga aftur
inn í sitt venjulega húsmóður-
hlutverk.
- O -
Hér hefur aðeins verið tæpt á
efni nokkurra þeirra 32 alþjóð-
legra kvikmynda sem verða til
sýnis á Kvikmyndahátíð Lista-
hátíðar 1983. Allar eru myndirn-
ar forvitnilegar. Endar þessi
samantekt á kínversku mynd-
inni „Sagan af Ah Q“, sem
leikstýrt er af Cen Fan. Myndin
er gerð eftir frægri smásögu í
Kínaveldi eftir Lu Xun og gerist
í Weizhuang-þorpi í Zhejiang-
héraði í byltingunni 1911. Segir
hún frá bóndanum Ah Q, sem er
fátækur, gamaldags og heimsk-
ur. Hann hefur enga fasta vinnu,
heldur tekur að sér störf fyrir
hina og þessa. Dag einn reynir
hann að komast yfir þjónustu-
stúlku hjá Chao-fjölskyldunni
þar sem hann hefur fengið
vinnu. Honum er stranglega
refsað og af honum eru teknar
allar hans litlu eigur svo hann á
ekkert annað en buxur eftir.
Eina undankomuleiðin fyrir Ah
Q, sem á sér ekki einu sinni eft-
irnafn, er að halda til þorpsins
og leita sér að vinnu. Hann hittir
þar þjóf og fer að stela með þeim
afleiðingum að hann verður
moldríkur. Þegar byltingin brýst
út vill hann ganga í lið með bylt-
ingarmönnum en er handtekinn
áður en hann kemur því í fram-
kvæmd ...
Er ekki að efa að kvikmynda-
hátíð þessi falli í góðan jarðveg
kvikmyndaáhugamanna og ann-
arra- Samantekt: — ai.