Morgunblaðið - 23.07.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JÚLÍ 1983
Ferðakynning
í dag laugardaginn
23. júlí kl. 13.00—15.00
á Feröaskrifstofunni Atlantik, Hallveigarstíg 1,
Rvík.
Sérstök kynning veröur á fyrirhugaöri ferö eldri
landsmanna til Mallorka 27. september.
Fararstjóri verður Þórir S. Guðbergsson, félags-
rádgjafi.
Á Mallorka veröur farþegum m.a. boöiö upp á
stutt fræöslunámskeiö um málefni aldraöra,
heilsurækt og fl.
Allír eru velkomnír aö líta inn til okkar og fá
nánari upplýsingar.
FERÐASKRIFSTOFAN
lónaöarhúsinu v/Hallveigarstig — Símar 28388 — 28580
Blaðburðarfólk
Austurbær
Suöurhlíöar
Bergþórugata
Grettisgata
óskast!
W\mmm
VOLKSWAGEN
GOLF
Þýskur bíll sem allir þekkja
Framhjóladrif - Halogen höfuöljós - Aflhemlar - Höfuöpúðar
Þynnuöryggisgler í framrúöu - Rúlluöryggisbelti
Rafmagns- og fjöörunarkerfi eru sérstaklega útbúin
fyrir Islenskt veóurfar og vegi.
Rúóuþurrka á afturrúöu
Verð frá kr. 299.000
(Gengi 12.7.1983)
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir GUNNAR PÁLSSON
Bæjarakóngur
hljóp gönuskeið
í samskiptum við austantjaldslöndin er Franz Josef Strauss þekktari af
öðru en fleðuskap og mildi. Hinn ókrýndi konungur Bæjaralands og
foringi Kristilega sósíalbandalagsins hefur árum saman verið í hópi
beinskeyttustu fjandmanna stjórnvalda í Austur-Þýzkalandi og kommún-
istaríkjanna í heild. Það kom því líkt og helliskúr úr heiðríkju þegar
nýlega spurðist að leiðtoginn hefði beitt sér fyrir skuldbindingalausu
stórláni vestur-þýzks viðskiptabanka til austur-þýzku stjórnarinnar. Póli-
tískir samferðamenn brugðust ókvæða við á ársþingi flokksins í síðustu
viku. Strauss hefur verið formaður flokksins í tuttugu og tvö ár og nær
alltaf verið kjörinn til starfsins með níutíu af hundraði atkvæða. I þetta
sinn brá hins vegar svo við að þrjátíu af hundraði neituðu að Ijá honum
fylgi. Franz Josef Strauss hefur e.t.v. sjaldan staðið jafn höllum fæti í
vestur-þýzkum stjórnmálum og er enn ekki að fullu Ijóst hver áhrif
frumhlaup leiðtogans kann að hafa
Aðdragandi fjaðrafoksins er
þessi: Tveim dögum áður en
Helmut Kohl ríkiskanzlari fór
til Moskvu í lok júní tilkynnti
vestur-þýzka stjórnin, að ákveð-
ið hefði verið að veita Austur-
Þjóðverjum einn milljarð marka
í lán, en það er jafnvirði meira
en tíu milljarða íslenzkra króna.
Fram kom að þetta væri stærsta
lán, sem vestur-þýzkir bankar
hefðu nokkru sinni veitt Aust-
ur-Þjóðverjum og var sagt að
meirihluti fjárins kæmi frá
bðnkum í Bæjaralandi. Þegar
Kohl var kominn aftur frá
Moskvu lýsti Strauss því hins
vegar yfir að það hefði verið
hann, Strauss, sem hefði átt
frumkvæðið og samið við aust-
ur-þýzka embættismenn um lán-
ið. Strauss lét einnig í veðri vaka
að hann færi innan tíðar til Pól-
lands og myndi eiga viðræður
við Honecker, leiðtoga Austur-
Þýzkalands, á leiðinni aftur.
Yfirlýsing Strauss kom vinum
hans sem óvinum innan Kristi-
lega sósíalbandalagsins á óvart
og virðist hún hafa orðið til að
leysa úr læðingi bælda óánægju
með forystu hans innan flokks-
ins. Strauss hefur aldrei getið
sér orð sem tilslökunarsinni og á
þeim þrjátíu og fimm árum sem
hann hefur verið viðriðinn flokk-
pólitíska framtíð hans.
inn, hefur hann staðið traustan
vörð um óblandaða, andkomm-
úníska íhaldsstefnu. í stefnu-
yfirlýsingu flokksins frá 1976
standa m.a. eftirfarandi orð:
„Kristilega sósíalbandalagið er
og hefur verið hlynnt samvinnu
við Austur-Evrópuþjóðirnar.
Slík samvinna verður þó að
þjóna fólkinu sjálfu og meðborn-
um réttindum þeirra. Samningar
allir verða að helgast af lögmáli
gagnkvæmninnar. Undirokuðum
þjóðum er enginn akkur í undan-
látssemi við óskir kommúnista-
stjórnvalda."
Lítilsvirðing Strauss við
markaða stefnuskrá er ekki eina
ástæðan fyrir ókyrrð flokks-
bræðranna. Þegar vestur-þýzkur
þegn andaðist nýlega í yfir-
heyrslu hjá austur-þýzkum
landamæravörðum úthrópaði
Strauss þá sem „morðingja". í
stjórnartíð Helmut Schmidts
hafði hann látið hafa eftir sér að
einhliða tilslakanir væru „einber
fásinna". Skyndilega hafði
Strauss ekki aðeins tekið upp á
því hjá sjálfum sér að semja við
austur-þýzk yfirvöld um fyrir-
greiðslu, heldur einnig verið það
ósvífinn að veita þeim lánið án
minnstu pólitískra skuldbind-
inga af þeirra hálfu. Nánum
samstarfsmanni Strauss, Franz
Handlos, þingmanni, ofbauð svo
mjög að hann sagði sig úr Kristi-
lega sósíalbandalaginu. „Stefnan
hefur verið óbreytt í þrettán ár,“
sagði þingmaðurinn í viðtali við
Der Spiegel, „og nú hrópar hann
allt í einu „aprílgabb, apríl-
gabb“.“
Lánsdeilan virðist hafa orðið
ýmsum flokksmönnum átylla til
að láta í ljós gremju, sem á sér
dýpri orsakir. Margir stuðn-
ingsmanna Strauss hafa óttast
að hann væri að gera flokkinn að
lyftistöng sjálfum sér til upp-
hafningar og liti hann því á for-
sætisráðuneytið í Bæjaralandi
sem einungis pólitískt biðher-
bergi. Liðhlaupinn Handlos þótti
hitta naglann á höfuðið er hann
komst svo að orði í síðustu viku
að Strauss iðkaði „eins manns
lýðræði".
En áhrifanna af framtaki
kempunnar gætir víðar en á
málþingum kristilegra íhalds-
manna. Ef marka má umsögn
dagblaða hefur deilan orðið
kanzlaranum, Helmut Kohl, til
framdráttar, svo ótrúlegt sem
það kann að virðast. Embætt-
ismenn í Bonn segja að kanzlar-
inn hafi ætlað að hleypa nýju
blóði í sáttaviðræður Vestur- og
Austur-Þýzkalands með láns-
tilboðinu. óþokki hafði verið
með leiðtogum á undanförnum
mánuðum og hafði Honecker af-
lýst för til Bonn vegna illinda á
landamærum ríkjanna. Kohl
hugsaði sem svo: Við verðum að
vinda bráðan bug að því að bæta
sambúð ríkjanna nú, því eftir að
NATO byrjar að koma fyrir
meðaldrægum eldflaugum í Evr-
ópu verður það um seinan. Til-
kynni ég um lánið áður en ég fer
til Moskvu sjá Sovétmenn að
eindreginn stuðningur minn við
NATO varnar mér ekki að vera
sveigjanlegur í málefnum
Austur-Evrópu. í stað þess að
bera hitann og þungann af
ákvörðuninni sjálfur brá kanzl-
arinn á það lunkuráð að beita
Strauss sem forhleypi. Með því
að fá Strauss til að veita sér
brautargengi deildi Kohl ekki
aðeins ábyrgðinni með systur-
flokki kristilegra demókrata,
heldur gaf hann formanni hans
kærkomið tækifæri til að draga
að sér athyglina enn einu sinni.
Strauss virðist hafa bitið á agn-
ið.
Þrátt fyrir að hann sé orðlagð-
ur mælskumaður, hefur Strauss
enn ekki tekizt að hrinda af sér
ásökunum um hræsileg svik við
flokk sinn og kjósendur. Hann
hefur ætíð neitað því að vera
öfgafullur hægrisinni og sagðist
í viðtali fyrir stuttu geta hlaupið
milli kanta „hraðar en auga á
festi". En nú er vandséð hvert
Strauss getur hlaupið. Hann
hefur þegar beðið ósigur í kosn-
ingum til kanzlara og hlýtur
rénandi fylgi meðal flokks-
bræðra að veikja stöðu hans
gagnvart hófsemdaröflum í rík-
isstjórn Kohls. Takizt Strauss
ekki að reka af sér slyðruorðið er
ólíklegt að athyglin beinist að
honum þegar Carstens hverfur
af forsetastóli á næsta ári.