Morgunblaðið - 23.07.1983, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JÚLÍ 1983
_______________________________________tiL
,,\)u -féJdcst 5t<xrf\&. Tvufoa Keíw.
ocjæ&u f>i£t cú> IOj/sscl p>cL-"
ást er ...
% tb
■-UVaj
.. að líta björtum
augum
til framtíðarinnar.
TM Reg U.S. Pat. Oft.-aH rÉQhts rasarwd
«1983 Loa Angalee Tlmee Syndtcete
Rosti minn, Rosti minn. Vid getum Segdu pabba bara að ég reyki í
öli verið f tjaldinu. laumi. Eg segi honum þá hvað þií
gerir stundum í leyni, þú veist ...
HÖGNI HREKKVÍSI
l&£ <*>
» E"Rro 0120/mn pfZBVTroK Á OKK.O/Z ?
Hagstofan:
Eldra nafnnúmerið alltaf
fellt niður við breytingu
á ritun nafns í þjóðskrá
Ingimar Jónsson, deildarstjóri
þjóðskrár, skrifar f.h. Hagstofunnar
21. júlí:
„Laugardaginn 16. júlí birtist í
Velvakanda fyrirspurn til Hag-
stofunnar varðandi skráningu
nafna í þjóðskrá. Þar segir meðal
annars, að það sé „ótrúlega einfalt
fyrir menn sem heita tveimur
nöfnum" að skipta um nafn. Til
þess þurfi aðeins að „labba sig inn
á Hagstofu og fá sér tvö nafn-
skírteini hvort með sínu nafninu
og nafnnúmerinu. ótrúlegt en
satt“.
Það er rétt, að menn, sem t.d.
hafa tvö eða fleiri skírnarnöfn,
geta fengið ritun nafns síns breytt
í þjóðskrá, ef þeir lýsa því yfir, að
þeir skrifi nafn sitt öðruvísi en
það er skráð í þjóðskrá. Hjá þessu
verður ekki komist — það bryti i
bága við almenn mannréttindi að
neita fólki um þetta. í þessu sam-
bandi verður að hafa í huga, að
upphafleg skráning nafna í þjóð-
skrá er eftir manntölum og skírn-
arskýrslum presta, en ekki eftir
upplýsingum viðkomandi sjálfs.
Einstaklingur, sem ber fram ósk
um breytingu á ritun nafns í þjóð-
skrá, gerir grein fyrir máli sínu á
sérstöku eyðublaði, og jafnframt
afhendir hann nafnskírteini sitt,
sem verður eyðilagt, ef umsókn
hans er tekin til greina. Gefið er
út nýtt nafnskírteini með breyttri
ritun nafns, og oftast verður að
gefa hlutaðeiganda nýtt nafnnúm-
er. Við þessa og aðra endurútgáfu
nafnskírteina, sem fer einvörð-
ungu fram á Hagstofunni, er allt-
af gengið fast eftir því, að eldra
skírteinið sé afhent, og það á sér
stað i langflestum tilvikum. En
meðal þeirra, sem segja skírteini
sitt glatað, geta verið menn, sem
reyna að notfæra sér þessa fyrir-
greiðslu til að svíkja út nýtt
nafnskírteini, með annarri ritun
nafns og öðru nafnnúmeri. Að
sjálfsögðu er eldra nafnnúmerið
alltaf fellt niður í þjóðskrá, og ef
hlutaðeigandi notar eldra skír-
teinið, á hann á hættu, að svikin
komi í ljós. Slík mál kærir Hag-
stofan umsvifalaust til refsingar,
og hún fylgir því eftir eins og
verða má, að þau séu leidd til
lykta.
Það skal tekið fram, að áður en
ritun nafns er breytt í þjóðskrá
samkvæmt umsókn, er athugað,
hvað skráð er um hlutaðeiganda í
þjóðskrá. Komi þá í ljós, að hann
hafi áður fengið breytingu á ritun
nafns síns í þjóðskrá, er umsókn
hans yfirleitt synjað. Er það gert
með stuðningi í ákvæði í 19. gr.
frumvarps til laga um mannanöfn,
sem á sínum tíma var lagt fyrir
Alþingi, en varð ekki að lögum.
Segir þar, að maður geti aðeins
einu sinni fengið breytingu á ritun
nafns síns í þjóðskrá, nema sér-
stakar ástæður séu fyrir hendi. —
Auk fyrrnefnds uppsláttar í þjóð-
skrá, er — ef ástæða er til — saka-
skrá beðin að láta i té upplýsingar
um hlutaðeiganda áður en orðið er
við beiðni hans um breytingu á
ritun nafns með tilheyrandi út-
gáfu nýs nafnskírteinis.
Hagstofunni hefur frá upphafi
verið ljós þessi hætta á misnotkun
nafnskírteina, og telur sig hafa
gert það, sem í hennar valdi stend-
ur, til að bægja henni frá.“
Föllin og zetan
Dr. Benjamín H. J. Eiríksson
skrifar:
„Undanfarið hafa birzt nokkr-
ar greinar í blöðunum um nafn
Jesú, og í því sambandi vikið að
föllum íslenzkunnar. Þar sem ég
hefi lengi verið óánægður með
það, hvernig kennt er að líta á
það mál, langar mig til að leggja
fáein orð í belg um föllin.
Við kynni af erlendum málum
varð mér ljóst, að þótt fallend-
ingar nafnorða í íslenzku væru
almennt aðeins fjórar, þá væru
föllin sjö. Séstök ending — rétt-
ara sagt endingarleysi — fyrir
ávarpsfallið er í tveimur eða
þremur orðum. Þessi orð eru
orðin sonur og vinur: kæri son,
kæri vin. Þá er og notuð sérstök
mynd í nafni Jesú í ávarpsfalli,
en hún mun komin úr latínu.
Þá má og bæta því við, að is-
lenzk mannanöfn munu til orðin
úr ávarpsfalli. í nefnifalli myndi
Hásteinn Atlason heita að réttu
lagi Hásteinn Atlasonur. En
hann hefir verið ávarpaður
þannig: Hásteinn Atlason. Svo
að þarna lifir í rauninni
ávarpsfallið góðu lífi.
Hin tvö föllin, tækisfall og
staðarfall, hafa ekki sérstakar
endingar, heldur sameiginlega
með öðrum föllum. Endingar
orðanna falla saman. En þessi
föll eru ákaflega vel lifandi í
málinu. Nýlega var ein mál-
nefndin að skora á landsmenn
að nota staðarfallið í sambandi
við heimilisfangið: Hafnarfirði,
Kúvíkum. Sjálf málnefndin kall-
aði fallið þágufall. Tækisfallið
er daglegt mál í óteljandi sam-
böndum: tala tveim tungum,
berjast hnúum og hnefum.
Það myndi auka skilning
barna á móðurmálinu, og auð-
velda þeim rétta meðferð þess,
væru augu þeirra opnuð fyrir
þessari sundurgerð og fjöl-
breytni málsins. Þá þyrfti ekki
að fara bónarveginn að þeim, til
þess að fá þau til að skrifa
Hafnarfirði utan á bréf, í stað
Hafnarfjörður. Margt myndi
betur hljóma. Þannig yrði veðrið
ekki Hveravellir, heldur Hvera-
völlum, ekki Gjögur, heldur
Gjögri.
Þá er það zetan. Óneitanlega
er hún þörf og setur svip á mál-
ið. Geti frönsk börn lært að
stafsetja frönsku, þá ættu ís-
lenzk börn að geta lært réttritun
með zetu, finnst mér.“
Eru samþykktir
presta Guðsorð?
Svanlaug Löve skrifar:
„Okkur hefur verið kennt að
Biblían sé Guðsorð og að hún sé
rituð með fingri Guðs. Og hver
sá, sem prestvígslu tekur, verður
að lofa því, að prédika Guðsorð,
hreint og ómengað.
Nú er það vitað mál, að prest-
ar gera ýmsar breytingar á
Guðsorði á prestastefnum sínum
og hefur trúarjátningin orðið
þar einna harðast úti. Prestur
nokkur, sem ég átti tal við um
síðustu breytingar af þessu tagi,
sem nefna mætti afskræmingu
trúarjátningarinnar, þar sem
beinlínis er tekið fram að mað-
urinn einn allra lifandi vera erfi
eilífa lífið, áminnti mig um að
sýna þeim (prestunum) umburð-
arlyndi. Hann sagði, að þegar
breytingartillaga þessi hefði
komið til umræðu, þá hefði hann
vitað og iátið þess getið, að hún
myndi meiða suma. Hún var þó
eigi að síður samþykkt á presta-
stefnu.
Þegar ég lærði kristinfræði,
var þetta kallað ásetningssynd.
Og nú spyr ég: Eftir að prestar
hafa samþykkt umræddar breyt-
ingar, geta þær þá þar með talist
hreint og ómengað Guðsorð, og
ber að meðtaka þær sem slíkar?"