Morgunblaðið - 03.08.1983, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. ÁGÚST 1983
35
landhelginnar. í landhelgismálinu
hafði hann sig nokkuð í frammi og
lét þá gamminn geysa. Vera hans
á togaraflotanum, árum saman, og
þá einatt með með völdum skip-
stjórnarmönnum, hefur haft sín
áhrif á hann og víst er um það, að
það var einlæg sannfæring hans
að verið væri að þurrausa auðlind-
ir fslands á hafsbotni og ekki væri
seinna að vænna.
Fjallaferðir og ferðalög voru
snar þáttur í lífi Péturs og ungir
að árum vorum við Pétur óþreyt-
andi við að klífa fjöll og firnindi
og mátti heita, að um árabil söfn-
uðum við fjöllum og fjallgörðum í
klifursafn. Þessar ferðir voru
ánægjulegar og eru eftirminni-
legar. Vil ég þakka það góðum
skipulagsgáfum og vel grundvall-
aðri landfræðikunnáttu Péturs
ásamt því hve hann var ávallt
eldhress og léttur í lund.
Fram í hugann kemur ferð, sem
við fórum saman þrír, Pétur, Sig-
urjón, eldri sonur hans, og undir-
ritaður, fyrir réttum átján árum.
Arnarfell hið mikla hafði lengi
freistað okkar, leiðin og umhverfi
torfært, en nú var stundin runnin
upp. Á fjallabíl Péturs stefndum
við á Sprengisand. Pétur hafði þá
nýverið eignast kajak, sem var
þannig gerður að brjóta mátti
saman og á honum fórum við yfir
Þjórsá við upptök hennar í Hofs-
jökli. Þegar yfir kom gat að líta
varpland heiðagæsarinnar, hin
frægu gæsaver. Þar blasti við sú
sjón, sem seint líður úr minni.
Gæsin var flogin með alla flevga
unga, búin að flytja sig í hlýrra
loftslag á láglendi, en eftir hafði
hún skilið þá unga sína, sem
ófleygir voru, óteljanlegan fjölda,
en yfir sveif vargfuglinn. Leið lá
nú meðfram Hofsjökli að austan
og að suðurhlíðum Arnarfells hins
mikla. Þar skynjuðum við mikil-
fengleik, átök og andstæður í ís-
lenskri náttúru. Arnarfell hið
mikla hallar baki að Hofsjökli en
skartar í suðurhlíðum sérhverri
þeirri jurt er á annað borð vex
villt hér á landi. Með tilliti til
litbrigða var veður ákjósanlegt,
skiptust á skin og skúrir, haglél
féll um kvöld.
Pétur Guðjónsson átti til góðra
að telja, var alinn upp á traustu
íslensku heimili og kom styrkur að
heiman, albúinn þess að takast á
við það, sem að höndum bar í leik
og starfi. Vel er í minni frásögn
Péturs, þegar hann á fermingar-
aldri, í upphafi síðari heimsstyrj-
aldar, bað móður sína leyfis, að
hann mætti fara sem léttadrengur
á einum fossa Eimskips til New
York. Átök hernaðar voru hafin og
siglingar fjarri því að vera hættu-
lausar. Nærri má geta hve erfitt
það hefur verið móður hans, að
verða við þessari ósk en Sigríður
Pétursdóttir þekkti son sinn og
gaf leyfi sitt. Hún bað Pétur son
sinn hinsvegar að gera eitt fyrir
sig, þar sem hann væri nú að fara
á sjóinn og myndi þá væntanlega
hafa viðdvöl í erlendum hafnar-
borgum, og það var að hann neytti
hvorki áfengis né tóbaks. Pétri var
ljúft að verða við bón móður sinn-
ar og neytti hvorugs um sína daga.
Komu hins íslenska skips til
New York bar upp á þeim tíma að
markvert þótti og höfðu þarlendir
blaðamenn viðtöl við áhöfn. í einu
blaðanna birtist viðtal við Pétur
með mynd. Þetta atvik leiddi til
þess að kaupmannshjón i New
York, Reismann að nafni, af gyð-
ingaættum, settu sig í samband
við Pétur og gerðu honum heim-
boð, sem var undanfari ævilangr-
ar vináttu. Heimili þeirra
Reismann-hjóna stóð síðan Pétri
opið, var litið á hann sem son og
þaðan þáði hann góð ráð og heil-
indi, sem höfðu á hann mótandi
áhrif og hann taldi sig seint fá
fullþakkað.
Pétur Guðjónsson var ekki
allra, en vinur vina sinna var
hann sannur. Ekki veit ég hvað
það hefði átt að vera, sem Pétur
var ekki reiðubúinn að gera fyrir
vini sína og fá vinir hans seint
þakkað honum samfylgdina.
í einkalífi sínu var Pétur gæfu-
maður. Engum sem til þekkti
duldist hve vel þau Bára voru
saman valin. Víðförul og verald-
arvön voru þau aufúsugestir, inn-
anlands og i'tan, og á sínu fagra
heimili voru þau góð heim að
sækja, glaðvær, gestrisin og mat-
argerðarlist í hávegum höfð,
þannig að unun var að.
Skarð er fyrir skildi við andlát
Péturs Guðjónssonar. Bára, syn-
irnir Sigurjón og Guðjón Þór,
tengdadætur, barnabörn og systk-
ini Péturs hafa öll misst mikið.
Það má vera ástvinum Péturs
huggun í harmi hve góðar minn-
ingar hann skilur eftir og ég bið
þess nú að þegar frá líður verði
það þær sem vermi um ókomin ár.
Hugurinn leitar einnig til tengda-
móður Péturs, frú Rannveigar
móður Báru. Nýlátinn er sonur og
bróðir og öðru sinni horfa þær
mæðgur á eftir tengdasyni og eig-
inmanni Báru.
Blessuð sé minning Péturs Guð-
jónssonar.
Haukur Heiðar
Landið var fagurt og frítt
og fannhvítir jöklanna tindar
himinninn heiður og blár
hafið var skínandi bjart.
(J.H.)
Það var dýrlega fögur sjón, sem
blasti við fjallgöngumanninum,
þar sem hann gekk í átt til tinds
Eyjafjallajökuls.
Veðurútlit hafði ekki verið gott
þegar lagt var upp um morguninn.
Mestur hluti göngunnar upp jök-
ulinn hafði verið farinn í þoku og
veðurspáin gerði ráð fyrir rign-
ingu og hvassviðri seinni hluta
dagsins. Allt í einu brýst sólin
fram, fannhvítur jökultindurinn
ber við heiðbláan himininn. Geisl-
ar sólarinnar flæða um allt.
Á þessum stað, þegar sól nálg-
ast hádegisstað, fellur Pétur Guð-
jónsson örendur niður. öræfin,
sem hann hafði helgað svo mikið
af kröftum sínum, hafa nú heimt
mátt hans allan. Tuttugu og fimm
ára samferð er lokið. Minningarn-
ar taka við.
Minningarnar byrja á ferð til
Norðurlands í fjallabíl Péturs,
sem hann nefnir „Trölla". Pétur
hefur gert Öræfaferðir að sérgrein
sinni, eins og svo margt annað.
Bíll hans er eins og eyðimerkur-
skip, sjálfstætt og alls megnugt.
Heimur út af fyrir sig, en í radíó-,
sjónvarps- og loftskeytasambandi
við umheiminn.
Ungur að árum hafði Pétur haf-
ið störf á íslenskum togurum og
farskipum sem loftskeytamaður.
Þar hlustaði hinn ungi og næmi
hugur hans á útvarpsstöðvar
heimsins. Þannig komst hann úr
þeirri einangrun sem flestir Is-
lendingar voru jafnan fjötraðir í.
Með honum vaknaði meiri sjálfs-
vitund en hjá flestum öðrum um
þann stóra heim, sem er umhverf-
is okkur eyþjóðina. Hann heyrði
hin ýmsu tungumál þjóðanna og
langaði til að skilja þau. Hann
uppfyllti þá ósk síðar og náði full-
komnum tökum á frönsku,
spænsku, ítölsku, þýsku auk
dönsku og ensku. Við þetta jókst
sjóndeildarhringur hans í báðum
merkingum þess orðs. Hann naut
þess að ferðast vítt og breytt um
heimsbyggðina og hafði samband
við fjölda fólks af ýmsu þjóðerni.
Fyrsti viðkomustaðurinn í ferð-
inni er skíðaskóli Valdimars örn-
ólfssonar. Skíðin eru tekin ofan af
bílnum um hásumar og byrjað að
skíða af kappi langt fram á kvöld.
Höfðinginn Valdimar heldur lyft-
unum opnum fyrir Pétur, löngu
eftir að kennslu er hætt. Skíð-
amennskan er uppáhaldsíþrótt
Péturs. Hann er frábær skíðamað-
ur. Hann skilur lögmál skíða-
mennskunnar út í æsar og er mjög
góður kennari. Hann hefur kennt
sonum sínum og barnabörnum,
mér og mínum börnum. Hann
hafði sérstakt lag á börnunum og
er fljótur að komast í samband við
þau á sinn glaðlega og uppörvandi
hátt. Orð eins og „fjalladrottning"
eða „skíðakóngur" eru fljótt farin
að heyrast ef hinn ungi sýnir við-
leitni.
Það byrjar að rigna í Kerl-
ingarfjöllum. Pétur hlustar á veð-
urfregnirnar. „Við förum norður
yfir á morgun,“ segir hann, „þar
verður sólskin." Veðrið var eitt af
því sem hann hafði „stúderað".
Hann er sérlega veðurglöggur
maður. Við kveðjum Valdimar og
höldum norður í Laxárdal og
rennum í hlaðið á Halldórsstöð-
um. Pétur hefur mjög gaman af að
ræða við bændur landsins um hag
þeirra, búskapinn, veðurfar, feg-
urð landsins, sögu þess, stjórnmál
og efnahagsmál. Þeim þykir og
fengur í komu hans, manns sem
þeir geta rætt við um nánast hvað
sem er, fjölfróðan og vel lesinn.
Sjálfur er hann af bændum kom-
inn og ber alla bestu kosti sveita-
fólks: Áreiðanleika, heiðarleika,
traust, varkárni, útsjónarsemi,
þrautsegju og hagkvæmni. Rót-
gróin lífsviðhorf bænda eru þess-
um heimsmanni í blóð borin. Oft
hrjóta heilræði móður hans hon-
um af vörum.
Halldórsstaðabændur sýna
okkur stoltir húsakynni sín hátt
og lágt. Pétur vekur athygli á hin-
um grísku formum á dyra- og
gluggaútbúnaði. Áhugi hans á
klassískri byggingarlist, húsbún-
aði, skreytingarlist og antík er
geysimikill. Hann er búinn af afla
sér mjög mikillar þekkingar á
þes'su sviði á ferðum sínum um
heiminn, einnig með lestri bóka og
tímarita um þessi mál. Þessi áhugi
kemur fram í heimili hans og konu
hans, Báru Sigurjónsdóttur, sem
er eitt hið fegursta í landinu. Sér-
staklega er samferðamaður minn
smekklegur á liti og velur hann þá
saman af sérstakri kostgæfni.
Samræmið verður að vera algjört.
Ekkert má særa augað. Þekking
hans á efnum, framleiðendum,
stíltegundum og sögu hlutanna er
undraverð. Þetta hefur hann allt
„stúderað", eins og svo margt ann-
að.
Úr Laxárdal er haldið á sím-
stöðina á Akureyri. Hann ætlar að
hringja heim. Fyrir honum var ein
Báran alveg einstök. Á símstöð-
inni er löng biðröð og þegar kemur
að Pétri er Bára ekki í þeim síma,
sem hann hefur hringt í, og hann
biður um annað númer. Af-
greiðslustúlkan segir, að til þess
verði hann að fara aftur í biðröð-
ina. Þá verður sprenging. Pétur
mótmælir kröftuglega þessu
óréttlæti, en símastúlkan situr
fast við sinn keip. Hún segir að
það séu aðeins 8 línur til Reykja-
víkur. Allir Akureyringar eru í
biðröð. Hvers vegna láta þeir
bjóða sér þetta? hugsa ég með
mér. Deilan magnast, raddir
hækka og fylla allan afgreiðslu-
salinn. Fólk fer hjá sér. Fólk, sem
hefur látið sluksara berja sig inn í
biðraðir í stað þess að krefjast
Iausnar er þögult. Pétur er öðru-
vísi. Hann er óháður áliti annarra.
Hann gerir kröfur. Það er engin
önnur lausn en að afgreiða Pétur
strax. Hann talar við Báru og við
höldum áfram ferð okkar. Það er
ekki laust við aðdáun í undrunar-
og hneykslunarsvip viðstaddra,
þegar Pétur gengur út. Það er gott
að svona menn skuli vera til til
þess að eyða lognmollunni. Per-
sónulegt frelsi og sjálfstæði er
æðsta boðorð Péturs Guðjónsson-
EIVGIAIMDS- OG
SKOILWDSIi: KÐ
meö lirvndísi Schram
TVÆR VIKUR ■ BROTTFÖR 17. ÁGÚST
VERÐ KR. 18.800.-
Farið með ms Eddu á miðvikudagskvöldi og í tvo og hálfan
sólarhring njóta menn lífsins í þessari lúxusferju.
Komið til Newcastle laugardaginn 20. ágúst kl. 10.
Komiö viö á Edinborgarhátíó
Dvalist verður í Edinborg, hinni
fögru höfuðborg Skotlands, fyrstu
fjóra dagana. Listahátíðin mikla,
sem haldin er árlega þar í borg,
hefst einmitt sunnudaginn 21.
ágúst, og er ætlunin að fylgjast
með opnunarathöfninni í Princes
Street, en þar verður eflaust
margt um manninn þennan dag.
Þeir sem vilja geta síðan keypt sér
miða á tónleika eða aðra menning-
aratburði, en hópurinn allur mun
fara á kvöldskemmtun við Edin-
borgarkastalann (Military Tattoo)
og seinna eiga sameiginlegt
borðhald í miðaldakastala, þar
sem þjónustulið og skemmti-
kraftar klæðast og skemmta á
miðaldavísu. Á sjötta degi verður
síðan haldið suður á bóginn í
gegnum hið fagra Vatnahérað
(Lake District) í Norður-Englandi.
Þar verður gist eina nótt, en síðan
haldið á ný til Newcastle. Þar
verður svo dvalist þrjár síðustu
næturnar.
Pantanir í þessa sérstæðu og sérlega ódýru ferð þurfa að
berast nú fljótlega til Bryndísar Schram í síma 21513
eða Farskips, Aðalstræti 7, sími 25166
alþýðufloHHurinn