Morgunblaðið - 23.08.1983, Side 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. ÁGÚST 1983
Eyríöur Árnadóttir
— Minningarorð
Fædd 30. júní 1896
Daín 9. ágúst 1983
í jarðskjálftanum mikla í ágúst
og september 1896 gjörféllu eða
skemmdust verulega 4300 bæjar-
hús í Árnes- og Rangárvallasýsl-
um.
Þá bjuggu í Starkarhúsum í
Hraungerðishreppi i Flóa, ásamt 5
börnum sínum, hjónin Árni
Þórðarson frá Tyrfingsstöðum í
Akraneshreppi og Oddbjörg
Pálsdóttir frá Haga í Holtum.
Hún var af Víkingslækjarætt.
Þegar ósköpin dundu yfir var
yngsta barn þeirra átta vikna
gamalt. Það var Eyríður, fædd 30.
júní, sem í dag er kvödd hinztu
kveðju frá Fríkirkjunni í Reykja-
vík. Hún lézt 9. þ.m. á 88. aldurs-
ári.
Svo hart lék jarðskjálftinn bæ-
inn Starkarhús að bæði bær og
peningshús hrundu til grunna.
Fólkið hírðist í tjöldum í lands-
ynningsroki og rigningu og haust
og vetur fór í hönd. Það er senni-
lega erfitt fyrir okkur nútímafólk,
sem byggjum velferðarríki, að
ímynda okkur hvernig líðan
manna hefur verið þá.
Ýmsir góðir menn brugðu skjótt
við til hjálpar. Meðal þeirra sem
þar komu mjög við sögu var séra
Ólafur Ólafsson í Arnarbæli, síðar
fríkirkjuprestur í Reykjavík.
Ungbörnum var safnað saman úr
báðum sýslunum og ekið með þau
á hestvögnum til Reykjavíkur, þar
sem þeim var komið fyrir á góðum
heimilum. Mörg þeirra sneru aldr-
ei heim aftur en ílentust hjá fóst-
urforeldrunum. Þessi börn voru
manna á meðal nefnd jarð-
skjálftabörnin.
Hjónin í Starkarhúsum treystu
sér ekki til að endurreisa bæinn.
Þau brugðu því búi og fluttust
með barnahópinn til Revkjavíkur.
Fyrir milligöngu séra Olafs, sem
ætíð reyndist þeim sannur vinur,
fengu þau húsnæði í Skálholtskoti.
Árni Þórðarson féll frá 9 árum
síðar, en Oddbjörg kona hans lézt
1932. Þá hafði hún séð á bak 5
börnum sínum. Guðni og Kristinn
dóu ungir, elzti sonurinn, Sigur-
jón, fórst með skútu fyrir Norður-
landi, Valdimar vélstjóri hvarf í
hafið með togaranum Leifi heppna
1925 og Auðbjörg dó 1926 frá 7
börnum, þar á meðal voru ný-
fæddir tvíburar.
Þegar hér var komið sögu var
Eyríður ein eftir af systkinunum,
en þær mæðgur skildu aldrei með-
an báðar lifðu.
Eyríður stundaði skólanám hér
í Reykjavík auk þess sem hún afl-
aði sér fræðslu í verklegum grein-
um, hússtjórn og hannyrðum. Hún
var því vel undir ævistarf sitt búin
er hún 18 ára gömul giftist mikl-
um myndarmanni, Sigurði Guð-
brandssyni, síðar skipstjóra.
Hann starfaði í rúman aldarfjórð-
ung hjá Kveldúlfi hf., og lengst af
stjórnaði hann aflaskipinu Snorra
goða. Þetta voru glæsileg hjón og
hjónaband þeirra var farsælt. Þau
eignuðust fallegt heimili þar sem
gestrisni og góður andi ríkti. Þar
var mikið spilað og sungið því
bæði voru hjónin söngelsk. Þeim
varð 5 barna auðið. Þau eru þessi:
Oddbjörg, var gift Viggó Bald-
vinssyni húsgagnasmíðameistara.
Hann féll frá árið 1966. Sigurjón
Árni, fyrrum útgerðarmaður.
Hann lézt í ágúst 1982. Hans kona
var Bryndís Bogadóttir, sem einn-
ig er látin. Hún dó 1978. Katrín,
gift þeim sem þessar línur ritar.
Hermann deildarstjóri. Hann er
tvíkvæntur. Fyrri kona hans var
Rúna Guðmundsdóttir frá Móum.
Þau slitu samvistum. Seinni kon-
an er Elinborg Óladóttir. Sigurður
Guðmundur framkvæmdastjóri.
Fyrri kona hans var Birna Oli-
versdóttir, en seinni konan Sigríð-
ur Gylfadóttir. Þau slitu samvist-
um.
Mér telst svo til, að afkomendur
þeirra hjóna, Sigurðar og Eyríðar,
séu nú 58 að tölu og þar af 56 á lfi.
Það er alkunna að mikil ábyrgð
hvílir á herðum sjómannskonunn-
ar, sem ein þarf að stjórna barn-
mörgu heimili þegar eiginmaðurin
dvelur langdvölum við störf á hafi
úti. En þetta fórst Eyríði prýði-
Iega úr hendi, því hún var bæði
eindæma reglusöm og stjórnsöm.
En oft var það erfitt því lengi átti
hún við veikindi að stríða.
Árið 1943 dró ský fyrir sólu er
Sigurður Guðbrandsson lézt af
slysförum. Þá var yngsti sonurinn
misserisgamall, Eyríður brást
ekki. Húm kom syninum til
mennta og hélt heimili fyrir hann
í rúm 30 ár.
Eyríður var glæsileg kona.
Myndir af henni birtust í kynn-
ingarbókum um ísland, enda báru
fáar konur íslenzka búninginn
betur en hún. Hún var félagslynd,
var lengi virk í starfi hjá Hvíta-
bandinu, var m.a. fulltrúi þess fé-
lags í nefnd kvenfélaganna, sem
beittu sér fyrir byggingu Land-
spítalans og öfluðu fjár í því
skyni. Þau hjón voru meðal stofn-
enda Landsmálafélagsins Varðar
og var hún kjörin heiðursfélagi í
því ágæta félagi. Þar sótti hún
fundi meðan heilsa hennar leyfði
og hún fylgdist með stjórnmála-
baráttunni af áhuga fram á síð-
ustu stund. Eyríður var mikil og
listræn hannyrðakona og stundaði
hún þá iðju þar til henni tók að
daprast sjón, hálfníræðri.
Eg tel að tengdamóðir mín hafi
verið gæfumanneskja. Ung var
hún gefin góðum manni og þau
áttu barnaláni og hamingju að
fagna. Hún var ætíð veitandi og
kom ýmsu góðu til leiðar um dag-
ana. Að sjálfsögðu mætti hún á
langri ævi ýmsu mótlæti, ástvina-
missi og veikindum. En hún var
trúuð kona og tók með ótrúlegu
jafnaðargeði hverju því sem að
höndum bar. Hún skildi orð
skáldsins Sveinbjarnar Egiissonar
er kvað:
Guð það hentast heimi fann,
það hið blíða
blandað stríðu;
allt er gott, sem gjörði hann.
Eyríður var samfleytt 68 ár hús-
móðir á heimili sínu hér í borg,
þar til í fyrra að hún flutti í dval-
arheimili aldraðra að Droplaug-
arstöðum, farin að líkamlegum
kröftum, en við góða andlega
heilsu til hins síðasta.
Með Eyríði Árnadóttur er góð
kona gengin. Guð gefi henni raun
lofi betri.
Magnús Helgason
Minning:
Páll Kröyer Sigurðs-
son frá Laxamýri
I dag verður til moldar borinn
mágur minn, Páll Kr. Sigurðsson,
sem lést í Landspítalanum þ. 15.
þ.m. og langar mig að minnast
hans með örfáum línum.
Hann var fæddur hinn 28. júní
árið 1917 á Laxamýri í S-Þingeyj-
arsýslu, sonur hjónanna Rakelar
Júdit Pálsdóttur frá Siglufirði og
Sigurðar Egilssonar frá Laxa-
mýri.
Hann ólst upp hjá foreldrum
sínum ásamt fimm yngri systkin-
um á Laxamýri til 11 ára aldurs,
en þá fluttu þau til Siglufjarðar,
þar sem móðir hans lést 2 árum
síðar, en þá fluttist Sigurður faðir
hans með barnahópinn að Hraun-
um í Fljótum, þar sem hann rak
búskap um tíma, en þetta voru
erfiðir tímar og smátt og smátt
tvístraðist hópurinn, og fór Páll
til Siglufjarðar þar sem hann
dvaldist í nokkur ár, síðan lá leið-
in til Akureyrar og Reykjavíkur.
Þess má og geta, að Sigurður faðir
hans giftist aftur og eignaðist þrjá
syni, svo systkinin urðu níu alls.
Páll varð fyrir áfalli í æsku
heima á Laxamýri, sem háði hon-
um alla tíð síðan og orsakaði veik-
indi hans síðar á æfinni. Páll var
mörgum góðum kostum búinn og
hafði mörg mismunandi áhuga-
mál, hann var víðlesinn og einkum
þó á íslendingasögurnar, sem
hann kunni nánast utanað, en
minni hans var næsta fágætt. Á
íþróttasviðinu var áhugi hans all-
ur í frjálsum íþróttum og hefði
hann sjálfsagt haslað sér þar völl,
en þar varð hann að láta sér
nægja að vera aðeins áhorfandi og
var hann þar fastagestur þegar
heilsa hans leyfði.
Oft var gaman að hlusta á hann
tala um íþróttir og íþróttaafrek,
og þar var minni hans óbrigðult og
gat hann þulið upp metatöflur
langt aftur í tímann. Hann unni
góðri tónlist, einkum Ijóðasöng og
söng mikið sjálfur, einkum á yngri
árum, en söngrödd hafði hann
góða og nam hann söng í nokkur
ár hjá Benedikt Elfar í Reykjavík,
en veikindi hans hömluðu honum
þar sem annars staðar.
Kynni okkar Páls urðu nánust
er hann réðst til mín í fyrirtæki
okkar feðganna, föður míns og
bróður, en hjá okkur vann hann
um áratuga skeið. Það má segja
um Pál, að hann var enginn augn-
þjónn og þurfti ekki að standa yfir
honum við vinnu, því samvisku-
semi hans, handlagni og vand-
virkni var við brugðið, og var vart
hægt að hugsa sér betri starfs-
mann.
Páll var dagfarsprúður maður
sem barst lítið á, oftast alvörugef-
inn en í hópi starfsfélaga var hann
spaugsamur og glettinn og aldrei
heyrði ég hann hallmæla eða lasta
nokkurn mann.
Eins og að framan greinir háði
Páll harða lífsbaráttu þar sem
hann átti við veikindi að stríða
allt sitt líf og síðustu 12 árin var
hann á stofnunum, svo sem Víf-
ilsstöðum, Reykjalundi og Ási í
Hveragerði, sem er deild frá
Reykjalundi, en þar var hann í 6
ár og ber hjúkrunarkonan þar
sögu hans þannig: „Hann var aðal-
stoð og stytta samferðasjúklinga
sinna og sinnti þeim sem hann
mátti, þó sjúkur væri sjálfur." Ég
vil ljúka þessum fátæklegu línum
mínum með þakklæti fyrir störf
hans í minni þjónustu og margar
gleðistundir, sem við áttum sam-
an. Ég sendi systkinum hans og
öðrum ættingjum mínar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Fari minn kæri vinur í friði.
Guð blessi minningu hans.
Einar Steinarsson
Þorkell Bergs-
son — Minning
Fæddur 10. september 1889
Dáinn 13. ágúst 1983
Fyrir nokkrum árum fórum við
afi í ferðalag. Leiðin lá á æsku-
stöðvar hans upp í Skaftártungu,
þá var hann á nítugasta ári. Hann
var spenntur að komast á æsku-
stöðvarnar. Heldur fannst honum
ég vera seinn, dagleiðin löng fram-
undan frá Selfossi í V-Skafta-
fellssýslu. Hann þekkti þessa leið
af eigin raun, oft hafði hann geng-
ið hana, stundum farið ríðandi eða
á vagni. Tímarnir hafa breyst.
Eftir fáeina tíma vorum við
komnir að Flögu. Þar hafði afi
verið vinnumaður frá 13 ára aldri,
upp úr því einstæðingur, en átti
marga ættingja og vini þar í sveit-
inni. Hann benti mér á fjall fyrir
ofan bæinn, Nónfjall, þar hafði
hann beðið morgunbænir á leið-
inni til að gæta kinda.
Viðkynningin við afkomendur
fyrrverandi húsbænda afa var góð
og dvöldum við á Flögu þessa
daga. Afi hafði gaman af ferðalög-
um og elskaði að heimsækja fólk.
Fórum við á flesta bæi í Tungunni
og alls staðar var okkur vel tekið.
Fólkið hafði gaman af að hitta
fortíð sína í gamla manninum og
afi naut þess að rifja upp söguna,
svo langt sem hann man, var það
nokkuð fram yfir Skaftárelda. Sr.
Jón Steingrímsson var heimildar-
maður hans og trúarfyrirmynd.
Landgæði höfðu verið miklu meiri
og fossinn fyrir ofan Skaftárdal
gjörbreyttist eftir eldana og
byggðin öll. Ég þóttist þekkja afa,
en þarna kynntist ég honum á nýj-
an hátt. Ást mín á landi og þjóð óx
til muna.
Við stefndum upp að Skaftár-
dal, fæðingarstað afa míns, en
þegar við komum að ánni sáum við
að hlaupið var meira en við ætluð-
um, með öllu var ófært upp að
bænum. Tók afi þetta nokkuð
nærri sér, en vildi alls ekki tefla I
neina tvísýnu. Við gengum þá upp
á hól þar hjá, sást þar vel yfir á
bæinn. Gamli maðurinn yngdist
upp um nokkra áratugi, benti mér
á hvar gamli bærinn var og sagði
mér frá fortíð sinni.
Minning mín um afa er tengd
þessari fjallgöngu, allt líf hans
var upp á við, þarna stóð hann og
horfði yfir farinn veg. Móða Iifsins
rann undir fótum hans, virtist ill-
fær — jafnvel ófær með öllu, en
samt stóð hann þar sem sigurveg-
ari. Þó að afi sé horfinn okkur í
flaum aldanna, þá varir enn minn-
ing hans. Og erfiði hans og arfur
er ekki fólginn í fjármunum, held-
ur í okkur sjálfum, sem viljum
ganga þá leið sem hann gekk, upp
á við til lífsins eilífa. Einhvern
tíma sagði hann við mig: „Þú skalt
lifa eins og himnaríki taki við eft-
ir dauðann." Hann sá meira en við
flest og lifði því sannara lífi og dó
í von. Sem ungur maður tók hann
ákvörðun, sem hann var trúr til
æviloka, um þá ákvörðun orti
hann:
„Ákvörðun æskumanns
Jesú Kristi ég vil fylgja
jafnan mína æfi tíð.
Hátt þó rísi hafsins bylgja
hann mig geymir náðin blíð.
Hann sem forðum hasta réði
hátt á vind og straumaföll,
lífsins góða orð oss léði
ljóst vér nú þess heyrum köll.
Gef mér Jesú styrk að standa
stöðugum í trú og dyggð,
lát þitt sannleiksljós og anda
leiða blessun yfir byggð."
í þeirri trú lifði hann og sigraði
í Drottni okkar. Fáir hafa þurft að
ganga eins erfiða braut og hann.
Oftar en einu sinni stóð hann uppi
allslaus. Það er ekki pláss hér að
rekja það allt, en í gegnum raunir
sínar fékk hann styrk til að
standa. Um það segir hann í
„Æviminning" sinni:
„Margt hefur á dagana drifið.
Drottinn minn ég þakka þér.
Oft hefur mig úr hættu hrifið
höndin sterka Drottins hér.
Oft ég var á vegamótum
vissi ei hvert leiðin lá
kunni lítið forráð fótum
fékk ég hjálp frá Drottni þá.“
Drottinn blessi minningu afa
míns og gefi okkur náð til að taka
öllu eins og hann gerði.
Guðmundur Guðmundsson
Breytt staða
landsbyggðar og
búseturöskun
Árlegt þing Fjórðungs-
sambands Norðlend-
inga haldið á Raufar-
höfn 1.—3. sept. nk.
Akureyri, 20. ágúst.
Fjórðungssamband Norðlendinga
hcldur árlegt þing sitt í félagsheimil-
inu Hnitbjörgum á Raufarhöfn dag-
ana 1.—3. sept. nk. Rétt til þingsetu
eiga fulltrúar allra sveitarfélaga og
sýslufélaga á Norðurlandi, 94 talsins.
Auk þess sækja alþingismenn af
Norðurlandi þingið, auk gesta.
Sérstakur umræðufundur verður
á þinginu kl. 13.30 á föstudag um
meginmál þingsins: „Breytt staða
landsbyggðar og búseturöskun."
Þórður Skúlason, formaður fjórð-
ungssambandsins, mun hefja þær
umræður og Hafþór Helgason mun
kynna athuganir sínar á búsetu og
atvinnuþróun á Norðurlandi. Aðal-
framsögumenn verða Alexander
Stefánsson, félagsmálaráðherra,
sem mun ræða um byggðarmál i
víðara samhengi og sveitarstjórn-
armálefni, og Birgir ísleifur
Gunnarsson, formaður stóriðju-
nefndar, sem mun fyrst og fremst
ræða um áform um stærri iðnþróun
og orkubúskap með tilliti til verk-
efna á vegum nefndarinnar og um
orkuframleiðslu.
G.Berg.