Morgunblaðið - 24.08.1983, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. ÁGÚST 1983
39
stefnur, því þarna átti að taka
mikilvægar ákvarðanir varðandi
veðurathuganir og flugveðurþjón-
ustu. Samgöngur voru ekki greið-
ar á þessu ári svo Teresía varð að
láta sig hafa það að taka sér far
með togara til að komast á
ákvörðunarstað. Samgöngur bötn-
uðu þegar frá leið, en þessi ferð
var upphaf mikilla fundaferða á
erlendan vettvang varðandi veður-
fræði og flugveðurþjónustu. En
með fluginu hlýtur veðurfræðin að
eiga samleið. Veðurstofan þurfti
jafnan að eiga fulltrúa á helstu
ráðstefnum Alþjóðaveðurfræði-
stofnunarinnar (WMO) svo og Al-
þjóðaflugmálastofnunarinnar
(ICAO). Því þar var ráðið ráðum
og breytingar samþykktar. ísland
var komið í alþjóðaflugbraut
miðja. Hér var áningarstaður
flugvéla, sem fóru um norðanvert
Atlantshaf. Sýnt þótti að ekki
væri hægt að ætlast til að smáþjóð
í norðri gæti staðið straum af
kostnaði við þá þjónustu, sem með
þurfti, þótt hún væri annars fær
um hana. Flugmálastjóri, veður-
stofustjóri og póst- og símamála-
stjóri unnu að því að semja um
þessi mál fyrir íslands hönd.
Árangur þeirra samninga varð sá
að Alþjóðaflugmálastofnunin
(ICAO) greiddi kostnað við nefnda
þjónustu, sem yrði framkvæmd af
þeim þrem íslensku stofnunum,
sem að samningunum stóðu.
Flugveðurstofan á Keflavíkur-
flugvelli tók til starfa 1952. Var
hún undir yfirstjórn Veðurstofu
fslands. Þetta þýddi auðvitað
mikla mannfjölgun á Veðurstof-
unni og jók verulega umsvif yfir-
manna hennar.
Ef tíunda ætti allar breytingar,
sem urðu á starfsemi Veðurstof-
unnar í stjórnartíð Teresíu Guð-
mundsson væri það nánast að
segja sögu stofnunarinnar á einu
mesta mótunarskeiði hennar. En
nefna má að veðurstofustjóri átti
frumkvæði að því að sótt var um
tækniaðstoð til Sameinuðu þjóð-
anna árið 1955. Á næstu árum
komu sex erlendir sérfræðingar og
dvöldu hér um skeið. Þeir skipu-
lögðu rannsóknir og veittu þýð-
ingarmiklar leiðbeiningar. Enn-
fremur var veitt aðstoð við að
koma á fót rannsóknarstofu. Þessi
stuðningur Sameinuðu þjóðanna,
tæknilegur og fjárhagslegur, var
til mikilla framfara fyrir Veður-
stofuna.
Þegar Teresía lét af störfum
veðurstofustjóra árið 1963 hafði
hún skipulagt stofnunina í deildir
svo til fyrirmyndar þótti. Starfs-
menn voru nú orðnir 50 til 60
manns. Teresía veiktist hastarlega
1952 og átti við vanheilsu að stríða
um skeið. Mun það hafa flýtt fyrir
því að hún lét af erilsömu starfi
þegar hún hafði rétt til þess sam-
kvæmt hinni svokölluðu 95 ára
reglu. Eftir að hún lét af föstu
starfi tók hún að sér sérfræðistörf
fyrir veðurfarsdeild og vann þar
hlutastarf til ársins 1979. En þá
hafði hún unnið á Veðurstofunni í
50 ár. Árið 1966 var Teresía sæmd
riddarakrossi fálkaorðunnar fyrir
embættisstörf.
Eitt af sérstökum áhugamálum
Teresíu var að Veðurstofan eign-
aðist sitt eigið hús. Það gekk ekki
hraðar fyrir sig en að þegar hún
lét af starfi veðurstofustjóra hafði
Reykjavíkurborg ánafnað Veð-
urstofunni lóð á góðum stað í
borginni. En stofnunin þarf gott
landrými vegna mælitækja sinna.
Nýtt Veðurstofuhús var svo tekið í
notkun 1973.
Teresía var sem fyrr segir ein-
dregin kvenréttindakona. Hún
taldi, með réttu, ekki neina sann-
girni, að ætlast til að allar konur,
sem giftust, þyrftu skilyrðislaust
að skipta um starf, eins og þá var
talið næstum sjálfsagt. Benti hún
á að ekki myndu allir karlar sætta
sig við að leggja niður fyrri störf
og verða annaðhvort bændur eða
sjómenn við giftingu.
Teresía gekk í Kvenréttindafé-
lag Islands árið 1942. Hún tók
strax virkan þátt í störfum þess,
bæði í ræðu og riti. Á fjölmennum
landsfundi kvenna á Þingvöllum
1944 var Teresía kosin í stjórn fé-
lagsins og var í stjórn næstu 12 ár.
Auk þess var hún í stjórn og vara-
stjórn Menningar- og minningar-
sjóðs kvenna í 8 ár. Hún var ráð-
holl og tók virkan þátt í störfum
félagsins, m.a. var hún oft valin i
nefndir til að fara yfir lagafrum-
vörp frá Alþingi, sem send voru
félaginu til umsagnar.
Árið 1945 var verið að ræða um
ný launalög fyrir opinbera
starfsmenn. Hinn ötuli formaður
Kvenréttindafélagsins vildi reyna
að hafa áhrif á löggjöfina ef hægt
væri að þoka henni til bóta fyrir
konur. Hún fékk til liðs við sig
fjórar stjórnarkonur, sína úr
hverjum stjórnmálaflokki, sem þá
átti fulltrúa á Alþingi. Konurnar
voru auk Laufeyjar, Teresía Guð-
mundsson (A.), Védís Jónsdóttir
(F.), Guðrún Pétursdóttir (Sj.) og
Dýrleif Árnadóttir (Sós.). Þær
konur ræddu m.a. við Ólaf Thors,
þáverandi forsætisráðherra. Auk
þess fóru þær á fund fjárveitinga-
nefndar Efri deildar Alþingis og
þar komst svofelld lagagrein inn í
frumvarpið fyrir tilhlutan kvenn-
anna: Við skipun í starfsflokka og
flutning milli launaflokks skulu
konur, að öðru jöfnu, hafa sama
rétt og karlar. — Þarna var fyrst
samþykkt fullt launajafnrétti til
handa konum í þjónustu ríkisins.
Þó á ýmsu gengi næstu árin um
framkvæmd þessa nýmælis í lög-
um var þó ómetanlegur styrkur að
eiga lögin bak við sig. Og allmarg-
ar leiðréttingar fengu konur
næstu árin með vísun til nefndrar
lagagreinar. Teresía tók við starfi
veðurstofustjóra ári eftir að lögin
tóku gildi. Og vitaskuld hefur
þessi lagagrein ætíð verið virt á
Veðurstofu íslands.
Ekki væri saga Teresíu Guð-
mundsson sögð að neinu ráði ef
ekki væri minnst á áhuga hennar
á útivist og ferðalögum. Á sínum
bestu árum gekk hún um óbyggðir,
stundum með farangurinn á bak-
inu, kleif fjöll og ferðaðist á hest-
um. Hún þekkti vel íslensk öræfi
og heillaðist af þeim.
Teresía hafði fágaða kímnigáfu
og var oft fljót til svars þegar
spaugilega hluti bar að höndum.
Skemmtileg tilsvör hennar voru
ekki gleymd í ráðuneyti, þó hún
væri hætt störfum. Og lengi voru
ráðamenn við Arnarhól með
spaugsyrði hennar á vörum á góð-
um stundum.
Bróðir Teresíu, Hákon Anda,
var veðurfræðingur eins og hún.
Hann starfaði um árabil sem
tæknilegur ráðunautur á vegum
Alþjóðaveðurfræðistofnunarinnar
(WMO). Hann hugðist flytjast til
Norðurlanda árið 1957 og hafði
Teresía orð á því að hún hlakkaði
til að hitta hann eftir langa fjar-
veru. En af þeirra fundi gat ekki
orðið. Hákon Anda var að koma
með flugvél frá Afganistan þegar
vélin fórst í flugi yfir Kaup-
mannahöfn. Nú var skammt
stórra harma milli í lífi Teresíu
Guðmundsson. í sömu viku og
Hákon Anda fórst varð maður
hennar, Barði Guðmundsson,
þjóðskjalavörður bráðkvaddur.
Reyndi nú mjög á þrek hinnar
dugmiklu konu, sem um þessar
mundir var ekki við góða heilsu.
Þau hjón Teresía og Barði Guð-
mundsson voru ólík um margt.
Hennar áhugamál voru á sviði
raunvísinda, en þau fræði voru að
sögn ekki óskafög hans. En hann
var aftur á móti snjall og mikil-
virkur sagnfræðingur. Milli þess-
ara ólíku fræðimanna myndaðist
kærleikur, virðing og skilningur,
sem var þeim báðum mikils virði.
Börn þeirra voru tvö, Hákon,
loftskeytamaður, sem er látinn, og
Hildur starfsmaður Ríkisútvarps-
ins. Barnabörn eru þrjú og barna-
barnabörn tvö.
Það er ómetanlegur stuðningur í
baráttu kvenna fyrir fullu jafn-
rétti að geta bent á konu eins og
Teresíu Guðmundsson, sem hlýddi
kalli þegar hún var kvödd til að
taka að sér ábyrgðarstarf og leysti
það af hendi með sóma. Megi
minning hennar auka ungum kon-
um kjark til að takast á við erfið
viðfangsefni. Ég votta Hildi
Barðadóttur samúð mína og þakka
Teresíu samfylgd. Við höfðum ná-
ið samstarf og af henni lærði ég
mikið og á margt að þakka.
Valborg Bentsdóttir
Brasilíu, fjarlægs lands með fjar-
læga siði og menningu og í þessu
framandi landi bjó hún í eitt ár,
stundaði nám í portúgölsku, vann
á ýmsum stöðum og umfram allt
ferðaðist og skoðaði landið. Því
næst lá leið hennar til kaldara
lands, allt til Finnlands, þar sem
hún lagði stund á félagsráðgjöf.
En Stína kom aftur heim og vann
nú sem læknaritari þar tl hún fór
í viðskiptafræði í Háskóla Islands.
Þar var hún til ársins 1974 er hún
eignaðist soninn Lárus Steingrím,
sem var alla tíð síðan hennar dýr-
mætasta eign, augasteinn og
gleðigjafi.
Síðar fluttist Stína til Dan-
merkur þar sem hún bjó um tíma.
En allt í einu virtist sem gæfu-
hjólið hennar væri hætt að snúast.
Hún veiktist af þeim sjúkdómi
sem hún barðist við allt til þess
dags er hún kvaddi þennan heim.
Þar kom glögglega fram sann-
Ieiksgildi vísuorðanna í Sólarljóð-
um, er segja:
„Auð né heilsu
ræður enginn maður
þótt honum gangi greitt."
Ég votta Lalla Steina mína
dýpstu samúð í þeirri miklu sorg
sem missir elskandi móður er.
Einnig votta ég foreldrum Stínu,
þeim Guðrúnu og Lárusi, samúð
við fráfall elskulegrar dóttur og
einnig systkinum hennar og bið
guð að styrkja þau öll og vernda.
Þótt dragi fyrir sólu um stund
er ekki öll von úti um að birti á ný,
því eins og segir í Sólarljóðum:
„Hér við skiljumst
og hittast munum
á feginsdegi fira;
drottinn minn
gefi dauðum ró,
en hinum líkn, er lifa.
Soffía
Það fer að hausta. Fyrstu blóm-
in eru fallin! Það eru þeirra enda-
lok. En það falla líka önnur blóm.
Við mannfólkið eigum öll okkar
„endalok". Hér er þó munur á, því
okkar „endalok" eru aðeins lík-
amleg. Fóstur verður barn er það
fæðist úr myrku og þröngu móð-
urlífi út í þennan víða og bjarta
heim. Eins fæðist sál okkar inn í
ennþá víðari og bjartari heim,
lausan við höft hins ófullkoma lík-
ama. Það eru því orð að sönnu að
„dauðinn“ er þrátt fyrir allt
„sendiboði gleðinnar". Látum ekki
sorgina sigra. Stína var sjálf
sterkust allra þegar hún missti
bróður sinn í blóma lífsins. Nú
þegar hún sjálf hefur kvatt okkur
tímabundið skulum við reyna að
sýna sama styrk.
Ég kynntist Stínu mágkonu
minni fyrir tæpum sex árum. Við
áttum sameiginlegt áhugamál,
ferðalög um ókunn lönd. Það
gleymast seint lifandi lýsingar
hennar á lífinu í Brasilíu og öðr-
um ævintýraferðum hennar um
heiminn. Þá kom glampi í augun á
henni sem gaf vísbendingu um
fjörið sem í henni bjó og hún var
hvað þekktust fyrir á unglingsár-
um. Það mikla fjör lifir hjá okkur
í syni hennar, Lárusi Steingrími.
Það er huggun hennar að vita af
honum, elsku litla strákum sínum,
í bestu hugsanlegri umsjá afa
hans og ömmu. Þar fær hann alla
þá ást og umhyggju sem hægt er
að gefa.
Éitt af áhugamálum Stínu var
ljóðagerð og glímdi hún töluvert
við það hin síðari ár. Úr ljóðum
hennar má m.a. lesa umhyggju
hennar fyrir foreldrum og systk-
inum, ást á náttúrunni og síðast
en ekki síst endurspegla þau djúp-
an skilning á mannlífinu og
raunverulegum verðmætum þess.
Allt það sem upp er hægt að
telja af kostum Stínu verður
hennar veganesti í næsta lífi og
það er allt sem máli skipti. Annað
veganesti er ekki síður mikilvægt,
það eru fyrirbænir okkar sem eftir
sitjum.
Biðjum öll fyrir Stínu.
Theodór G. Sigurðsson.
t
Þökkum veitta aöstoö og hlýhug viö andlát og útför
HELGAERLENDSSONAR
frá Kirkjubóli, Stöövarfiröi.
Börnin.
t
Okkar innilegustu þakkir fyrir auðsýnda samúö og vinarhug við
andlát og útför eiginmanns. fööur, tengdafööur og afa,
GUÐMUNDARVERNHARÐSSONAR,
Neöstutröö 4.
Guörún Guömundsdóttir,
börn, tengdabörn og barnabörn.
t
Hugheilar þakkir fyrir auösýnda samúð og vináttu viö andlát og
útför mannsins míns,
GUNNLAUGSJÓNSSONAR,
Hjallavegi 32.
Sigríöur Hannesdóttir
og fjölskylda.
t
Innilegar þakkir fyrir auösýnda samúö og vináttu viö andlát og
útför
INGA HRAFNS HAUKSSONAR,
myndlistarmanns.
Ágústa Ahrens,
Almar Þór Ingason, Haraldur Haukur Ingason,
Georg Hauksson, Ingibjörg Þórisdóttir,
Erlendur Hauksson, Kristín Helgadóttir.
t
Þökkum öllum þeim sem heiöruöu minningu
JÓNSJÓNSSONAR
frá Bæjarskerjum.
Halldóra Thorlacius,
Jóna Bjarnadóttir, Ármann Böðvarsson,
Siguröur Bjarnason, Rósa Björnsdóttir
og fjölskyldur þeirra.
t
Innilegar þakkir fyrir samúö og vinarhug viö andlát og útför móöur
okkar, tengdamóöur, ömmu og langömmu,
HULDU K. LILLIENDAHL,
Birkimel 8A.
Karl Lilliendahl, Hermína Lilliendahl,
Dagný Lilliendahl, örn Jóhannsson,
barnabörn og barnabarnabarn.
t
Hjartans þakkir færum viö öllum þeim sem vottuöu okkur samúö
og vináttu viö andlát og útför
ÁGÚSTAR KRISTJÁNSSONAR
frá Auraseli.
Guóbjörg Guðjónsdóttir,
börn, tengdabörn, barnabörn
og barnabarnabörn.
t
Innilegar þakkir fyrir auösýnda samúö og vinarhug viö andlát og
útför eiginmanns míns, fööur, tengdafööur og afa,
SIGURDAR SIGURJÓNSSONAR,
Marbæli.
Guörún Siguróardóttir,
Guóbjörg Siguröardóttir,
Jón Sigurósson
Sigurlína Siguröardóttir,
Árni Sigurösson,
Sigrún Siguróardóttir,
Ingibjörg Jónsdóttir,
Guðmundur Magnússon,
Haraldur Magnússon,
Guömundur Rósinkarsson,
Ragnheiöur Guömundsdóttir,
Hjörleifur Guömundsson
og barnabörn.
Opiö til kl. 10 virka daga
Útfararkransar og kistuskreytingar meö stuttum
fyrirvara. Allar skreytingar unnar af dönskum skreyt-
ingameistara. FlÓra, Hafnarstræti 16,
sími 24025.