Morgunblaðið - 08.11.1983, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. NÓVEMBER 1983
15
hve sænsk leiklist væri rík að hafa
borið gæfu til að taka slíkt leikhús
í arf frá liðnum kynslóðum.
Á leið minni út úr þessum töfra-
heimi ölvaður af tónum samtíma-
manna Mozarts varð mér hugsað
til þeirrar miklu hreyfingar á
tónlistarsviðinu, sem miðar að því
að gefa okkur kost á að heyra tón-
list í upprunalegum búningi. Nú
varð mér ekki síður ljóst hve sjálf
sýningaraðstaðan skiptir miklu
máli: upprunaleg sýningaraðstaða
á sviði leikhúss, tónlistar og kvik-
mynda. Þetta á ekki síst við í sam-
bandi við kvikmyndirnar. Þótt það
sé undirstöðuatriði fyrir kvik-
myndasöfn að varðveita kvik-
myndir, þá er það ekki nóg. Það
verður að vera unnt að sýna þær á
þann hátt sem til var ætlast í upp-
hafi. Þess vegna mega kvikmynda-
söfnin ekki horfa upp á það að-
gerðalaust, að kvikmyndahúsin
leggist smám saman niður með sí-
vaxandi ásókn vídeósins og sjón-
varpsins.
Á þessari stundu skynjaði ég á
nýjan leik mikilvægi þess að
gamla Reykjavíkur Bíógraftheat-
er yrði bjargað frá glötun. Ég sá í
hendi mér að þar ættum við ís-
lendingar ríkidóm, em gæti að
sínu leyti orðið okkar Drottning-
holm. Ekki spillti það fyrir að
sjálf grunnbygging Fjalakattarins
er frá svipuðum tíma og Drottn-
ingholm-leikhúsið og reist fyrir
atbeina sjálfs Skúla Magnússonar,
föður Reykjavíkur. Ég strengdi
þess heit fyrir framan leikhúsið að
ganga á fund föður Reykjavíkur
nútímans, Davíðs Oddsonar, sem
einnig fæst við leikritun svo sem
kunnugt er, og freista þess að
leggja málið fyrir í nýju ljósi og
vekja áhuga hans á að hafa for-
göngu um að forða Fjalakettinum
frá glötun.
Gerum Fjalakattarmálið að al-
þjóðlegu baráttumáli fyrir við-
gangi kvikmyndasýningaraðstöð-
unnar, eins og hún hefur þróast
innan veggja kvikmyndahúsanna.
Kvikmyndahúsa nútímans mega
ekki bíða sömu örlög og bíóa
þögulmyndaskeiðsins, að detta
uppfyrir vegna tilkomu nýrrar
tækni. Sérhver þjóð þarf að varð-
veita elsta kvikmyndahús sitt og
sjá til þess að almennur kvik-
myndahúsarekstur búi við viðun-
andi rekstrarskilyrði. Baráttan
fyrir endurreisn Reykjavíkur Bíó-
graftheaters á að vera táknræn á
alþjóðlega vísu.
Kvikmyndasafn íslands hefur
fullan hug á að beita sér í þessu
máli á alþjóðavettvangi og væntir
stuönings alþjóðasambands kvik-
myndasafna, sem áður er getið.
Má segja að þegar hafi verið haf-
ist handa, því málið var kynnt á
aðalfundi sambandsins fyrir fá-
einum árum og forseti þess,
Wolfgang Klaue, hefur sýnt mál-
inu slíkan áhuga að hann hefur
ritað borgaryfirvöldum hér bréf
og hvatt til þess að gamla bíóið í
Fjalakettinum verði varðveitt. Á
næsta aðalfundi sambandsins,
sem haldinn verður í Vín í apríl
1984, hefur Kvikmyndasafnið hug
á því að hafa forgöngu um að láta
gera úttekt á stöðu kvikmynda-
húsanna í heiminum nú á tímum,
aldri þeirra, stærð, rekstrarskil-
yrðum, hversu mjög þeim hefur
fækkað í landi hverju á siðastliðn-
um áratug. o.s.frv. (Ef til vill
minnast lesendur útvarpsfrétta-
pistils Helga Skúla Kjartanssonar
frá London á dögunum í þessu
sambandi). Með þessari könnun
sæju kvikmyndahúsaeigendur að
verið væri að vinna í þeirra þágu.
Það gefst því ágætt tækifæri til
þess að tengja könnunina við bar-
áttuna fyrir varðveislu Reykjavík-
ur Bíógraftheaters og hafa við-
festan happdrættismiða við útfyll-
ingareyðublaðið. Kaupendur
happdrættismiðans fengju nafn
kvikmyndahússins letrað á skjöld,
sem komið yrði fyrir í anddyri
Fjalakattarbíósins jafnframt því
sem nokkrir vinningar væru ( boði
í formi ferðalags til íslands á 200
ára afmæli Reykjavíkurborgar.
Með því að fjársöfnunin hæfist
hér heima og bærist síðan til
Norðurlanda með stuðningi góðra
manna þar þykist ég viss um að
hægt yrði að safna miklu fé til
endurreisnar Fjalarkattarins, því
margt smátt gerir eitt stórt. Það
er ljóst að viðgerð Fjalakattarins
mun kosta mikið fé í viðbót við
kaupverðið. Þess vegna er það
langt frá því að vera sjálfsagt mál
að leggja þá fjárhagsbyrði á herð-
ar skattborgaranna. En málið
hlýtur að horfa öðru vísi við ef
unnt reyndist að fjármagna
endurreisnarstarfið með frjálsum
framlögum, þar sem mest munaði
um fjársöfnun erlendis.
Svo sém kunnugt er, er Fjala-
kötturinn eign Þorkels Valdimars-
sonar. Um árabil hafa átt sér stað
viðræður milli Þorkels og borgar-
yfirvalda, sem miðað hafa að því
að borgin eignaðist Fjalaköttinn,
en ekki hefur náðst samkomulag
og skal það mál ekki rakið hér. Nú
liggur fyrir borgarráði erindi
Þorkels um að fá að rífa Fjala-
köttinn. Kvikmyndasafn íslands
hefur einnig sent borgarráði er-
indi byggt á heitstrengingum und-
irritaðs í Svíaríki. Borgaryfirvöld
geta nú valið um tvo kosti: að
heimila niðurrif Fjalakattarins,
eða láta reyna til þrautar mögu-
leika þá sem kynntir hafa verið til
fjáröflunar, áöur en niðurrif yrði
heimilað, ef á að heimila það á
annað borð, þar sem bæði borgar-
minjavörður og umhverfismálaráð
leggjast gegn niðurrifi. Hér hefur
að sjálfsögðu nánast eingöngu
verið fjallað um varðveislu Fjala-
kattarins út frá sjónarmiðum
gamla bíósins, sem er ekki nema
um V6 af allri byggingunni. Sjón-
armið minjavarðar eru efni í aðra
blaðagrein. Minnumst þess nú að
varla hefur sú staða komið upp í
sambandi við varðveislu uppi-
standandi húsa á íslandi að er-
lendar þjóðir hafi látið sig varð-
veislu þeirra einhverju skipta. Til
að kalla yfir okkur afskiptasemi
erlendis fra, hefðum við væntan-
lega þurft að standa frammi fyrir
ákvörðun um að láta rifa miðalda-
kirkjurnar í Skálholti og á Hólum
sem illu heilli eru ekki uppistand-
andi í dag. Kvikmyndasafn ís-
lands skorar því á borgaryfirvöld
að taka tillit til sérstöðu málsins
og að þau láti á það reyna, hvort
hægt sé að vekja upp alþjóðlega
hreyfingu Fjalakettinum til
bjargar. Borgarstjórnir og borgar-
stjórar koma og fara. Takist nú-
verandi borgarstjóra og borgar-
stjórn hans að leysa málefni
Fjalakattarins með samningum
við húseiganda og með því að
virkja þá aðila, sem bíða þess al-
búnir að leggja mikla vinnu í að
fjármagna endurreisn Fjalakatt-
arins, þá mun sú ákvörðun ekki
gleymast' heldur verða letruð á
spjöld sögunnar. Hér með er þeirri
áskorun jafnframt beint til Reyk-
víkinga að þeir veiti borgarstjórn-
arfulltrúum sínum siðferðilegan
styrk til þess að taka ákvörðun um
varðveislu Fjalakattarins og líti
svo á að veglegri afmælisgjöf á
200 ára afmæli sínu fái borgin
ekki.
Hver kannast ekki við það
ágæta bragð, sem maður leikur
stundum, þegar mann langar í
einhvern hlut, sem maður hefur í
raun ekki efni á að eignast, hvort
sem það er nú bók eða eitthvað
annað. Maður gefur sér hann í af-
mælisgjöf.
Erlendur Sreinsson er kvikmrnda-
gcrðarmaður og forstöðumaður
Kvikmyndasafns íslands.
Upplýsingar og
fræðsla fyrir hjarta-
sjúklinga og að-
standendur þeirra
Á VEGUM Landssamtaka hjarta-
sjúklinga og Hjarta- og æðavernd-
arfélags Reykjavíkur er nú að
hefjast samstarf um fræðslu- og
upplýsingastarfsemi fyrir hjarta-
sjúklinga og aðstandendur þeirra
vegna hjartaaðgerða.
Til viðtals verða menn sem
farið hafa í aðgerðir og munu
þeir veita ýmsar almennar upp-
lýsingar sem byggjast á per-
sónulegri reynslu þeirra.
Fengist hefur aðstaða á
skrifstofu Hjartaverndar, Lág-
múla 9, 3. hæð, og verða upplýs-
ingar veittar þar og í síma 83755
á miðvikudögum kl. 4—6.
Úr fréttatilkynningu.