Morgunblaðið - 20.11.1983, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. NÓVEMBER 1983
79
Jean Paul Getty II, sonur olíuauökýfingsins og faöir piltsins
Jean Paul III sem mannræningjar rændu sumarið 1973,
reyndist einskis nýtur sem stjórnandi fyrirtækisins Getty
Oil Italiana. Hann stundaöi „la dolce vita“ Rómaborgar,
geröist hippi og hélt villtar svallveizlur í sinni eigin höll í
Marrakesh. Seinni kona hans, Talitha Paul, dó af of stór-
um heróínskammti áriö 1971.
Jean Paul Getty III meö móöur sinni, Gail Harris, rótt eftir
aö mannræningjarnir höföu sleppt honum úr haldi gegn
850.000 dollara lausnargjaldi.
safn sinnar tegundar í einkaeign í
öllum heiminum.
Þegar Jean Paul Getty II fékk
fréttirnar af heilablóðfalli sonar
síns, brá hann skjótt og einarðlega
við: Hann skýrði Gail samstundis
frá því, að hann væri engan veg-
inn fús til að leggja fram svo mik-
ið sem eitt einasta cent af 25.000
dollara kostnaði (um 700.000 ísl.
kr.), sem hjúkrun Pauls, sonar
hans, næmi á mánuði. Jafnframt
gaf hann greinilega í skyn, að
hann myndi beita öllum tiltækum
ráðum sér til varnar, ef gerð yrði
tilraun til að leita úrskurðar
dómstólanna við að neyða hann til
að inna sinn hluta greiðslunnar af
hendi.
Það er víst óhætt að fullyrða, að
þessi einstrengingslega ákvörðun
Pauls Gettys II hafi komið eins og
nýtt reiðarslag yfir fjölskyldu
sjúklingsins og vini. „Ég spyr
sjálfan mig,“ sagði William New-
son dómari, gamall vinur Getty-
fjölskyldunnar, „hvort Jean Paul
sé með þessu háttalagi að láta
Þessi ummæli áttu sér hins veg-
ar ekki minnstu stoð í raunveru-
leikanum. Hjónaband Pauls II var
á þessum tíma þegar komið meira
eða minna f hundana, og sem
kaupsýslumaður var hann, eins og
Getty sjálfur sagði kvartandi við
aðstoðarmenn sína, þvílíkur
klaufi, að það mátti álíta að Getty
Oil Italiana væri rekið af ein-
hverri af skrifstofustúlkunum
hans. Paul II hafði allt of mikið
dálæti á heimsins lystisemdum, á
tónlist og bókmenntum, en á olíu-
viðskiptum hafði hann aftur á
móti hreinustu andstyggð.
Jafn auðtrúa og lítt lífsreyndur
og hann var, lét hann of auðveld-
lega stjórnast af öðrum, og hann
naut þá þegar allra þeirra þæg-
inda og öryggis, sem fastur lífeyr-
ir frá Getty-sjóðnum veitti, en það
hafði aftur í för með sér, að hon-
um fannst aldrei raunverulega, að
hann þyrfti endilega að vinna. Ár-
ið 1965 var hann búinn að fá nóg
af þessu öllu og hætti einfaldlega
öllum afskiptum af Getty Oil Ital-
Jean Paul Getty fyrir framan sveitasetur sitt, Sutton Place
í Surrey, Englandi.
Fólk af Getty-
ætt má ekki
giftast fyrr en
það hefur náð
22ja ára aldri.
Jean Paul
Getty III var
því sviptur öll-
um lífeyri af
því að hann
var aðeins 17
ára, þegar
hann gekk aö
eiga Martine
Zacher, sem
var 7 árum eldri
stundum síðar kom læknir til
hans, skoðaði hann og lýsti því yf-
ir, að Paul hefði fengið alvarlegt
heilablóðfall. Læknirinn kvaðst að
svo stöddu ekki geta sagt til um
með neinni vissu, að hve miklu
leyti heili Pauls hefði skaddazt við
blæðinguna.
í fjórar vikur lá Paul meðvit-
undarlaus, og allan þann tíma sat
móðir hans við sjúkrabeðinn og
fylgdist með honum. Þegar hann
loks komst aftur til meðvitundar,
kom í ljós, að verstu grunsemdir
móðurinnar reyndust á rökum
reistar: Sonur hennar var blindur,
gjörsamlega lamaður og mállaus.
Hann hélt aðeins eftir hæfileikan-
um til að hugsa, en einmitt það
virtist enn auka og undirstrika
grimmd þeirra örlaga, sem honum
voru búin, þar sem hann gat nú
aðeins gert sér ljósa grein fyrir
því, hvernig komið var fyrir hon-
um.
Ekki aflögufær
Þegar menn verða fyrir áfalli af
þessu tagi í Bandaríkjunum, þarf,
auk hugrekkis, þolgæðis og bar-
áttuvilja, framar öllu eitt að vera
tiltækt: peningar. Það hefði mátt
álíta, að fjármunir væru nú ekki
beinlínis neitt vandamál fyrir ein-
hvern úr Getty-fjölskyldunni. En
Paul átti ekki til eyri í eigu sinni.
Aðeins sautján ára að aldri hafði
hann gifst Martine Zacher og þar
með fyrirgert rétti sínum á nokkr-
um greiðslum úr sjóði þeim, sem
faðir hans stofnaði, þegar hann
skildi við Gail Harris, til að fram-
færa hana og fjögur börn þeirra.
Gail Harris er fjárhagslega ekki
beint á nástrái, en það var þó
langur vegur frá, að hún réði yfir
nægilegum fjárstyrk til þess að
standa straum af þeirri löngu og
kostnaðarsömu sjúkraþjálfun,
sem nauðsynleg var, ef koma átti
Paul Getty III aftur til nokkurrar
heilsu. Án slíkrar hjúkrunar og
hnitmiðaðrar þjálfunar var hins
vegar ekki minnsta von um nokk-
urn bata.
Það var því ofur skiljanlegt, að
Gail Harris skyldi við þessar að-
stæður snúa sér til föður Pauls og
hins brotthlaupna eiginmanns
síns og biðja hann um hjálp. Jean
Paul Getty II hefur yfir að ráða 20
milljónum dollara (560 milljónum
ísl. kr.) árlega sér til framfærslu,
og er það sérstakur Getty-fjöl-
skyldusjóður, sem greiðir honum
þennan lífeyri. Hann er núna
fimmtíu og eins árs að aldri, býr
svo að segja einn síns liðs í Lond-
on, og fer orðið örsjaldan út úr
hinu afar stóra en heldur skugga-
lega húsi sínu við Cheyne Walk í
Chelsea. Hið einasta, sem hann
sýnir virkilega lifandi áhuga, er
söfnun fornra bóka, en fornbóka-
safn hans nýtur þess álits að vera
af sérfræðingum talið eitt albez
sinn eiginn son gjalda þess, sem
faðir hans gerði á sínum tíma á
hlut hans.“
Vonbrigði
Það leikur enginn vafi á því, að
Jean Paul Getty I, sem sagður var
„auðugasti maður veraldar“, var í
sjöunda himni yfir fæðingu fyrsta
sonarsonar síns árið 1957. „Hann
var mesta skýrleiksbarn, þessi
rauðhærði litli prakkari," skrifar
gamli maðurinn, „og hann bjó yfir
afburðahæfileikum til að láta afa
sinn dansa eftir sinni pípu.“
Um þetta leyti var ekki ennþá
farið að bera á þeim djúpa ágrein-
ingi,sem átti eftir að kljúfa
Getty-fjölskylduna f andstæðar
fylkingar. Samkvæmt eindreginni
ósk föðurins, höfðu hinir fjórir
elztu synir hans hafið beina þátt-
töku í rekstri fjölskyldufyrirtæk-
isins. J. Paul Getty II bar ábyrgð á
rekstri dótturfyrirtækisins, Getty
Oil Italiana í Rómaborg, þar sem
gamli maðurinn heimsótti hann
oftsinnis.
„Á næstu árum hitti ég þau
Paul og Gail oft,“ skrifaði Getty í
sjálfsævisögu sinni. „Paul gerir
svo sem ekki beinlínis nein undur
og stórmerki sem kaupsýslumað-
ur, en þegar á heildina er litið,
kemst hann sæmilega skammlaust
frá því, sem hann er að gera í
Róm, og þau Gail virðast vera
mjög hamingjusöm saman."
iana. Hann lét sér vaxa skegg og
gerðist síðhærður, hvarf frá starfi
sínu og yfirgaf fjölskylduna til
þess að gerast hippi með sérstöku
dálæti á einkar áberandi flauels-
kuflum.
Hneykslisblöð um allan heim
tóku að birta ljósmyndir af „syni
auðugasta manns veraldar",
íklæddum hinum litskrúðugustu
flíkum og í ennþá litskrúðugri fé-
lagsskap. Faðir hans var i senn
æfur yfir þessu uppátæki sonar
síns og alnafna og hafði megnasta
viðbjóð á öllu hans athæfi. Árið
1966 skildi Paul II við eiginkonu
sína, Gail, og giftist hollenzku
leikkonunni Talitha Pol.
Hippa-árin
Vinir Pauls III eru þeirrar skoð-
unar, að vandamál drengsins eigi
flest rætur sínar að rekja til skiln-
aðar foreldra hans. Hann hafði
alltaf haft ofurást á föður sínum,
en eftir skilnaðinn virtist Paul II
hreinlega hafa gleymt því með
öllu, að þessi sonur hans væri til.
Gail og börnin þeirra fjögur
bjuggu áfram á Ítalíu, en hinn
fyrrverandi heimilisfaðir flakkaði
um í slagtogi með hippum, festi
kaup á márískri höll i Marrakesh,
prófaði áhrifin af alls konar eit-
urlyfjum, bauð Rolling Stones til
sin og hélt í löng ferðalög með
hinni fríðu eiginkonu sinni, Tal-
itha, um Austurlönd.
Hinn 11. júlí árið 1971 fékk la
dolce vita Pauls GetW II skjótan
og dapurlegan enda. I ibúð þeirra
hjóna við Via Della Ara Coeli í
Róm tók Talitha geysistóran
skammt af heróíni. Paul Getty II
lýsti því yfir, að hún hefði legið
meðvitundarlaus við hliðina á sér
i rúminu, þegar hann vaknaði um
hádegisbilið þennan dag. Að
kvöldi þessa sama dags andaðist
Talitha í sjúkrahúsinu Villa del
Rosario; hún var þá þrítug að
aldri.
Enda þótt ekkert benti til þess,
að Paul Getty II hefði á nokkurn
hátt átt sök á dauða eiginkonu
sinnar, fór hann skömmu síðar í
mesta flýti frá Róm og hélt til
Lundúna. Þetta kom þeim orðrómi
af stað, að hann hafi viljað koma
sér undan yfirvofandi lögreglu-
rannsókn út af dauðsfallinu. ít-
alskur dómari, sem stjórnaði
rannsókninni á dauða Talitha
Pols, á að hafa sagt: „Vegna allra
hiutaðeigandi væri það að mínu
áliti þýðingarmikið, ef hann sneri
af frjálsum vilja aftur og yrði
okkur hjálplegur við rannsókn
málsins." En Paul Getty II sneri
aldrei aftur til Ítalíu.
í Englandi var alls ekki tekið á
móti honum með opnum örmum á
Sutton Place, herragarðinum í
Tudor-stíl, þar sem faðir hans bjó,
en setrið stendur á fögrum stað
suður í Surrey. Jean Paul Getty I
var miður sín vegna eiturlyfja-
neyzlu sonar síns og hinn æfasti
yfir léttúðugu líferni hans; eins
gramdist honum mjög, að sonur
hans neitaði einfaldlega að borga
þær verðmætu fornu bækur, sem
hann var stöðugt að panta fyrir
safnið sitt. Þegar fornbókasalarn-
ir sáu fram á, að þeir fengju aldrei
borgun hjá Getty yngra, var það
skiljanlegt, að þeir tækju að
leggja fast að föðurnum að borga
þessar skuldir. Gamli maðurinn,
sem orðinn var 79 ára að aldri,
varð ofsareiður yfir þessu og gerði
syni sínum að lokum ljóst, að
hann vildi aldrei framar líta hann
augum. Starfsfólkinu á Sutton
Place voru gefnar fyrirskipanir
um að hleypa Paul II ekki framar
inn á setrið.
Mannrán
Á sama tíma lét Paul III gamm-
inn geisa í samkvæmislífi unga
fólksins í Rómaborg; hann lifði
eins konar flökkulífi, drakk sig
iðulega ofurölvi, tók eiturlyf,
klessukeyrði bíla og mótorhjól og
leyfði klámriti einu að birta af sér
nektarmyndir. Þá stofnaði hann
til fjölmargra funheitra ástar-
sambanda við ýmsar sér mun eldri
konur. Hann var þá tæplega sext-
án ára gamall.
Starfsmennirnir við Getty Oil
Italiana sáu til þess, að afi drengs-
ins fengi reglulega hinar nákvæm-
ustu upplýsingar um hneykslan-
legt framferði Pauls III, og gamli
maðurinn var ekki beint hrifinn af
því, að „litli, rauðhærði prakkar-
inn“ hans skyldi núorðið hljóta
umtal sem „mill-hippinn“ í ítölsku
blöðunum. A hlýrri júlínótt árið
1973 lenti Paul III í deilum við
dansara nokkurn á næturklúbbi
við Piazza Farnese; hann staulað-
ist út úr klúbbnum og hvarf. Níu
dögum síðar fékk móðir hans þær
fréttir, að syni hennar hefði verið
rænt, og að hann yrði drepinn, ef
ekki yrði greitt fyrir hann tveggja
milljón sterlingspunda lausnar-
gjald (jafnvirði u.þ.b. 84 milljóna
ísl. króna).
Afi drengsins, Jean Paul Getty
I, lýsti sig vantrúaðan á þetta
mannrán. Hann grunaði, að son-
arsonurinn sjálfur eða tengda-
dóttirin fyrrverandi, Gail Harris,
hefðu sjálf sviðsett þetta glæpa-
verk, til þess að komast yfir meira
fé frá honum. Hann lýsti því þess
vegna yfir, að hann myndi ekki
greiða „eitt einasta penny“ 1
lausnargjald. Út á við réttlætti
Getty þessa neitun sína með því,
að ef hann féllist á þessa kröfu,
setti hann önnur barnabörn sín
SJÁ NÆSTU SÍÐU