Morgunblaðið - 20.11.1983, Blaðsíða 34

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. NÓVEMBER 1983
Skrítnu laxveidisumri nýlokið:
• Sá fyrsti þreyttur í morgunskímunni.
Ljósm. H.Ben.
• Góður dagur í Langá á enda. Lóósm. gg.
Laxar dregnir úr kjarri, hjólför-
um og víðar
Laxveiðisumarið 1983 er nú á enda og víðast hvar
kættust veiðimenn yfir aflanum, því víðast hvar var
hann miklum mun betri en ekki bara síðasta sumar,
heldur höfðu þrjú mögur sumur rekið hvert annað og
höggvið skörð í hinn fríða og litskrúðuga flokk laxveiði-
manna. Já, laxinn kom, við vorum farnir að sakna hans.
Vopnfirðingar og þeirra gestir, Breiðdælingar, Þistilfirð-
ingar og Laxármenn í Aðaldal voru þó ekki margorðir
um góðan afla, enda var hann afar lítill á þessum
slóðum. Þar jókst veiðin ekki þó mikill bati kæmi í ár
annars staðar á landinu, einkum þó og sér í lagi á
Suður- og Vesturlandi. „Þetta hefur ekki verið svona
dauft í mörg ár,“ sagði Þórður Pétursson, hinn kunni
laxveiði- og leiðsögumaður við Laxá í Aðaldal, í vertíð-
arlokin. En í Laxá náðust þó yfir 1000 laxar, hvað mega
þá Vopnfirðingar og Þistilfirðingar segja, svo ekki sé
minnst á aðstandendur Breiðdalsár. í Vopnafjarðarán-
um veiddust að vísu fleiri laxar en sumrin áður, en er
hægt að tala um bata þegar hausatalan fór úr rúmum
100 löxum í rúma 200 laxa? Ár sem gefið hafa á annað
þúsund laxa þegar best hefur látið. Það var sem sagt
ekki sama hvar stigið var niður fæti, laxar heiðruðu
ekki alls staðar mannskepnuna með nærveru sinni,
hverju svo sem um er að kenna, sjávarveiðum frænda
vorra, náttúruöflunum eða öðru.
• Það er víða hrikalegt við íslensku áraar. Þetta er Bláhylur í Fróðá.
Ljósm. H.Ben.
Skrítið sumar

!
Sumarið var afar skrítið að
mörgu leyti á bökkum vatnanna.
Engan þarf að minna á, að það
stytti varla upp sunnan- og vest-
anlands nær ailt sumarið og þó
laxveiðimenn og maðkatínslufólk
kætist yfirleitt þegar vætir, fór
úrkoman langt út fyrir öll vel-
sæmismörk ef svo mætti að orði
komast. Það var mikið vatn í án-
um allt sumarið, vegna rigninga
fyrir sunnan og vestan, en vegna
mikilla snjóalaga fyrir norðan og
austan. Oft grugguðust árnar upp
í flóðunum og vanir veiðimenn
vita að þegar þannig háttar, fer
laxinn jafnan burt af hefðbundn-
um veiðistöðum og leitar annað.
Getur munað fáum metrum til eða
frá, en það getur líka munað
meiru. „Þeir áttu ekki til orð, út-
lendingarnir, þegar þeir sáu okkur
renna á milli runnanna langt uppi
í hlíð og taka laxinn þar,“ sagði
einn reyndur veiðikappi um
ástandið í Norðurá þegar verst lét.
Annars staðar var svipaða sögu að
segja, lax lá kannski í kvíslum sem
veiðimenn óðu yfir í ökkla sumar-
ið áður til að komast út á alvöru-
veiðistaðinn. Umræddur Norð-
urárkappi sagði grh. merkilega
sögu frá nýliðnu sumri og undir-
strikar hún, að þegar vatnavextir
geisa og laxinn gengur af hefð-
bundnum miðum, er næsta óút-
reiknanlegt hvar hann er að finna
og oft er það á ótrúlegustu stöðun-
um þar sem laxinn finnst loks í
tugatali. Það var Hans Kristjáns-
son bílasali sem sagði undirrituð-
um eftirfarandi sögu af veiðifé-
laga sínum, Degi Garðarssyni, en
sögusviðið er Gljúfurá í Borgar-
firði.
Dagur ætlaði upp í efsta foss, en
þegai’ það stendur fyrir dyrum, er
ekið sem leiö liggur að bílvaðinu á
Gljúfurá, þar sem slóðin liggur yf-
ir ána og áfram fram að Langa-
vatni Mikið vatn var og skolað.
Dagur lagði bílnum við vaðið og
fór ao taka til veiðidót sitt, en það
er svona tíu til fimmtán mínútna
gangur þaðan og fram í fossgilið.
Sonur hans 5—6 ára var að nauða
í honum að fá að veiða og til að
þagga niður í honum rétt á meðan
hann tók sig til, setti hann einn
maðk á litlu silungastöngina og
sagði stráknum að kasta þarna út.
„Þarna út“ var ekkert annað en
vaðið sjálft. Ekki var maðkurinn
fyrr lentur, nánast í hjólförunum,
er lax var á, og var honum landað
skömmu síðar. Hefði laxinn verið
einn hefði þetta vart verið annað
er furðuleg tilviljun, en meira átti
eftir að gerast þarna, þeir stóðu
þarna stíft við, Dagur og félagar
hans, þá daga sem þeir áttu veiði-
leyfi. Flokkurinn veiddi á þriðja
tug laxa á tveimur dögum, þar af
tæpa tíu í hjólförunum!
Já, það var margt skrítið.
Vatnsmagnið mikla gerði það að
verkum, að menn voru margir
slegnir út af laginu, dýrmætur
tími fór i að leita að laxinum og þá
fyrst var farið að kanna lyst hans.
Þess vegna veiddist að margra viti
sums staðar minna en laxamagnið
hefði boðið upp á undir venju-
legum kringumstæðum. Þannig
var til dæmis með Langá á Mýr-
um. Kunnugir töldu mun meira
hafa gengið af laxi í sumar en 1982
og greinilega miklu meira af væn-
um fiski. Samt var heildarveiðin
minni en 1982. Ekki var þetta þó
einhlítt, þannig var mál manna að
lítið hafi verið af laxi í Laxá í
Dölum þrátt fyrir betri heildar-
afla en 1982. Til dæmis komu að-
eins þrír fiskar upp í ádrætti í
Kristnapolli um haustið og þótti
mönnum það með ólíkindum, því
þar er jafnan mikið af laxi.
Þórður Pétursson á Húsavík tel-
ur einnig að hin litla veiði í Laxá í
sumar hafi stafað fremur af því að
mjög litið virtist ganga af laxi
heldur en að hið mikla vatnsmagn
hafi ruglað veiðimenn og orðið til
þess að laxinn leitaði á framandi
slóðir þar sem menn vissu ekki af
honum. „Ég er hræddur um að það
hafi gengið mjög lítið af laxi í
sumar og mjög lítið hafi verið eft-
ir í ánni er veiðitíminn var búinn.
Laxinn tekur oft betur þegar fáir
eru saman og í stóru fljóti eins og
Laxá styggist fiskurinn síður, því
er hætt við að mikið af laxinum
sem gekk í ána hafi hreinlega
veiðst," sagði Þórður í samtali við
grh. nú í haust.
Misskipting frá einni á til ann-
arrar var víða sláandi, en sem fyrr
segir var það einkum bundið við
ákveðna landshluta. Flestar ár
skiluðu betri afla en í fyrra og
sumrin tvö þar á undan, í mörgum
veiddist miklu meira. Laxá á Ás-
um hélt sínum ótrúlega „stand-
ard“. „Besta laxveiðiá í heimi,"
sagði Örn Sævar veiðieftirlits-
maður í Húnavatnssýslum í
sumar og það er óhætt að taka
undir það með honum, því ólíklegt
er að annar eins meðalafli á stöng
fyrirfinnist annars staðar í heim-
inum þar sem þessi fisktegund er
annars vegar. Bestu árnar, Laxá í
Kjós, Norðurá, Þverá/Kjarrá
stóðu sig vel, en hafa gert betur.
Grh. þykir þó þrjár ár hafa skorið
sig úr ef „besta á í heimi" er und-
anskilin. Ekki kunna allir að vera
samþykkir þessu, en hvað um það.
Þessar ár eru Leirvogsá, Álftá og
Grímsá. Leirvogsáin gaf yfir 500
laxa, sem er geysigott á 2—3
stangir og áin hefur verið að
sækja sig. Álftáin er með enn
merkara afrek, í henni veiddust
500 laxar á tvær stangir. Er það
met, og 100 löxum meira en 1982,
sem einnig var metsumar. Hefur
laxinn eflst svo í umræddri á að
með ólíkindum má heita. Áin hins
vegar að jafnaði vatnslítil og skil-
yrðin þessi tvö sumur hafa verið
mjög góð. En það segir ekki alla
söguna, því varla veiðist mikið af
laxi nema að mikið sé af honum
fyrir. Þá er það Grímsá, sem gaf
1400 iaxa. Hún hefur gert betur,
en aflinn er engu að síður miklu
betri en síðustu mögru sumrin að
allir vfeiðikappar hljóta að gleðj-
ast. Skipaði Grímsá sér enn á ný á
bekk með bestu laxveiðiám lands-
ins.
Þeir stóru
Nú er svo komið, að 30 punda
lax eða stærri hefur ekki veiðst
hér á landi í nokkur ár, ekki á
stöng að minnsta kosti. 1981 dró
Bandaríkjamaður rúmlega 29
punda fisk úr Hnausakvíslinni í
Vatnsdalsá og var mál manna að
hann hefði með góðri samvisku
getað skráð laxinn 30 pund, svo
litlu munaði. Sá lax var mjög leg-
inn og að sögn kunnugra hefði
hann nýgenginn vegið yfir 30
pund. I sumar veiddust 25 punda
laxar, m.a. í Vatnsdalsá, sem
ásamt Víðidalsá hefur skákað
drottningunni Laxá í Aðaldal síð-
ustu sumrin seai mestu stórlaxa-
árnar hér á landi. En þeir stóru
eru ekki horfnir úr Laxá þó þeir
hafi ekki veiðst þar síðustu sumr-
in.
Þórður Pétursson leiðsögumað-
ur og stangaveiðimaður með
meiru missti einn við Breiðengi.
„Hann snéri á mig og ég var langt
frá því að vera ánægður með sjálf-
an mig eftir að hafa misst
fiskinn,“ sagði Þórður. Laxinn tók
fluguna kunnu Laxá blá og hafði
fluglínu Þórðar með sér sem vott
um viðskipti þeirra. „Ég hélt hann
væri farinn fram af brotinu og lét
því bátinn „gossa" á eftir honum.
En hann hafði þá stungið sér ofan
í skoru á blábrotinu og þegar bát-
urinn var kominn niður fyrir í
feiknastraumi, þaut hann loks
niður eftir og synti undir bátinn.
Þá sá ég hann vel, þetta var rosa-
legur bolti, alveg ofsalega sver. Ef
ég ætti að giska myndi ég slá á 28
pund eða svo, en hann hefði hæg-