Morgunblaðið - 08.02.1984, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. FEBRÚAR 1984
41
Tilfiersla vinnutíma hefur verið
notuð sem fyrr sagði á „dags-
grundvelli“. Ekki er síður hægt
að nota fyrirkomulagið með
fjölgun daglegra vinnustunda og
fá út úr þvi t.d. hálfan eða heil-
an vikulegan frídag, sem getur
verið dýrmætur t.d. til tóm-
stundaiðju, heimilisstarfa, láta
öðru fyrirtæki eða góðgerðar-
þjónustu vinnu í té, um leið og
sicrifborð og stóll væri losaður
fyrir sérfræðing sem stofnunin
þarf á að halda þann tíma.
Vinnujöfnun hefur verið komið
á í ýmsu formi til að mæta sam-
drætti og komast hjá uppsögn-
um. Starfsmenn hafa þá í stað
þess að verða fyrir uppsögnum
dregið úr vinnu og skipt stytt-
ingunni á milli sín. Komið hefur
fyrir að þeir hafi tekið á sig
ábyrgðina á skiptingunni að
fullu, um tíma, haldið starfsemi
gangandi með góðum afköstum
uns betur áraði.
Hér hefur verið minnst á
breytingar frá hefðbundnum
vinnutíma, dögum, vikum og
mánuðum. Sjálfsagt er ýmislegt
sem gerir breytingar erfiðar.
Það sem telja má einna mikil-
vægast er þó að þjóðfélagið, líf
manna, áhugamál og óskir,
rekstur fyrirtækja og stofnana
tekur sífelldum breytingum.
Erfiðleikar og velgengni skipt-
ast á í fyrirtækjunum og sam-
félaginu. Þeim þarf að mæta,
nýta viljuga starfskrafta og
halda öllum ánægðum. Samn-
ingar um vinnutilhögun o.fl. eru
tæki sem starfsmenn og ráða-
menn fyrirtækja hafa fengið í
hendur svo þeir geti gert mál
upp sín á milli — svo þeir geti
þjónað samfélaginu — sjálfum
sér og öðrum til velfarnaðar.
Ef aðilar geta það ekki, njörva
málin í staðnað kerfi samtrygg-
ingar, einhæfra hagsmuna og
afturhaldssemi, þriðja aðila til
tjóns, kemur að skuldadögunum.
9 til 5 reglan féll og gildir ekki
lengur fyrir jafn marga og áður.
Nýjar aðferðir hafa tekið við og
gilda nú um sinn. Framundan
eru tímar þar sem enn þarf að
samræma nýjar óskir starfs-
manna um bætt starfsskilyrði
óskum fyrirtækja um sam-
keppnishæfni og arðsemi. Þarf
þriðji aðilinn, borgarinn, að fá
þá þjónustu sem hann þarf og
ætlast til. Til að dæmið gangi
upp þarf starfsfólkið að hafa
tíma til að komast í búð og
leggja afganginn inn í banka.
Það getur reynst erfitt fyrir
suma.
Eggert Ásgeirsson er skrifstoíu-
stjóri hjá Samhandi ísl. rafreitna í
Reykjavík.
Söluverð gengistryggðu spariskír-
teinanna verður óbreytt allan
fyrsta sölumánuðinn (febrúar) að
því tilskildu, að á gengi íslensku
krónunnar verði ekki óvæntar og
verulegar breytingar.
Andvirði seldra skírteina verður
varið skv. lánsfjáráætlun ríkis-
stjórnarinnar.
Um skattalega meðferð gengis-
skírteina, svo og vexti og breytingar
á innlausnarverði vegna breyttrar
gengisskráningar, gilda sömu regl-
ur og gilda hverju sinni um inn-
lendar innstæður í bönkum og
sparisjóðum.
Skilmála verður nánar getið f
auglýsingum, sem birtast í dagblöð-
um næstu daga, en sérprentaðir út-
boðsskilmálar fást hjá söluaðilum,
sem eru Seðlabanki íslands, við-
skiptabankarnir, sparisjóðir og
nokkrir verðbréfasalar.
Að lokum er vakin athygli á, að
hinn 6. febrúar nk. hefst innlausn
verðtryggðra spariskírteina ríkis-
sjóðs í 2. fl. 1970. Hvert skírteini
sem upphaflega var að nafnverði
gkr. 10.000 — nú kr. 100,00 — verð-
ur innleyst með verðbótum og vöxt-
um á kr. 17.415,00
Skýrsla um tjónið
á Akranesi lögð fram
Akranesi, 3. febrúar.
í gær var lögð fyrir bæjarráð
Akraness skýrsla um helstu orsak-
ir sjávargangsins á Akranesi sem
olli stjórtjóni á mannvirkjum
fimmtudaginn 5. jan. sl. ásamt
skýrslum um tjónið sem varð ann-
ars vegar á hafnarmannvirkjum og
hinsvegar á byggingum. Einnig er
að finna lýsingar heimamanna á
veðri, sjólagi og skemmdum.
Skýrslan er yfirgripsmikil og vel
unnin, en það starf unnu starfs-
menn Hafnarmálastofnunar,
starfsmenn tæknideildar Akra-
nesskaupstaðar og Verkfræði- og
teiknistofan á Akranesi.
í skýrslunni kemur m.a. eftirfar-
andi fram.
Helstu orsakir
sjávargangsins
1. Meðalstórstraumsflóð var kl.
07.45.
2. Lægðarmiðjan fer framhjá
rétt norðan við Akranes upp
úr kl. 07.00.
3. Þrýstingur í lægðarmiðju kl.
06.00 var 963 mb.
4. Mælidufl staðsett 8 mílur
vestur af Garðskaga mælir
hæstu öldu kl. 08.15 Hs=13,32
m, Tp=18,6 sek. sem er
orkumesta alda sem mælst
hefur hér við land.
5. Endurkomutími öldunnar er
áætlaður 30 til 40 ár að jafn-
aði.
6. Hæsta undiralda við Akra-
nes var á tímabilinu 08.00 til
kl. 09.00.
7. Flóðhæð í Reykjavík mæld-
ist hæst +4,73 m kl. 07.20.
8. Flóðhæð í Akraneshöfn er
áætluð hæst upp úr kl. 07.00
um 4,93 m. Endurkomutími
þessarar flóðhæðar er um 5
ár.
9. Flóðhæðin við Ægisbraut
var hærri innan brimgarðs-
ins eða hæst um +5,5 m að
jafnaði en komst líklega upp
í +6,0 m.
10. Orsök óvanalega mikils upp-
rennslis og fyllinga hlýtur að
stafa af mjög langri öldu auk
ölduhæðar og flóðhæðar.
Veðrið ekki svo slæmt
f skýrslunni kemur fram að
veðurhæð á Akranesi hafi ekki
verið svo mikil umræddan dag
eða að jafnaði um 6 vindstig af
suðvestan. Hinsvegar var veð-
urhæðin daginn áður mun meiri,
þannig mældust 11—12 vindstig
af suðaustan kl. 21.00 þann dag.
Tjón á hafnarmann-
virkjum, landi og
landbrotsvörnum
í allri þeirri umfjöllun sem
varð í kjölfar flóðanna kom í
raun lítið fram um skemmdir á
hafnarmannvirkjum. f þessari
skýrslu er kafli um þessar
skemmdir og eru þær helstu sem
hér segir:
1) Á ca. 35 m kafla dróst út og
splundraðist grjótvörn í aðal-
hafnargarði undan svokölluðum
einingarvegg. Hér má áætla að
tapast hafi um 700 m3 af kápu-
grjóti (flokkuðu gróti). Eining-
arveggurinn sjálfur virðist hafa
í þessu veðri verið undir slíkri
áraun að sprungur eru nú fyrst
merkjanlegar í einingum, jafn-
framt að sprunga í dekki hefur
opnað sig á kafla meir en áður.
Þetta bendir til þess að veggur-
inn með undirstöðukerjum sín-
um hafi snúist örlítið.
Lambhúsasund
Við sundið varð tjón á svoköll-
uðum norðurgarði á þeim hluta
hans sem gengur þvert inn í
sundið. Á 45 m kafla skolaðist
garðurinn burt. Má gera ráð
fyrir að þar hafi tapast ca. 1500
m3 af flokkuðu grjóti og ca. 700
m3 af kjarnagrjóti.
Á 55 m kafla framan þessa
skarðs myndast samfyllt skörð
og þar hafa tapast ca. 400 m3 af
grjóti.
í þriðja lagi myndaðist næst-
um 2 m djúpt skarð í krónu
garðsins á 15 m kafla 25 m frá
enda. Þar má áætla að tekið hafi
út 250 m3 af flokkuðu grjóti.
Alls má áætla að tekið hafi út
2150 m3 af flokkuðu grjóti og 700
m3 af kjarna. Nokkuð dýrt mun
vera að lagfæra þessar skemmd-
ir þar sem nauðsynlegt er að
gera veg með garðinum öllum
svo og með skipalyftuplani Þor-
geirs & Ellerts hf. til að komast
að viðgerðarstöðum.
Steinsvör
Við birgðageyma OLÍS
splundraðist öll grjótvörn með
vesturhlið lóðar og dróst út. Eft-
ir það grófst og skolaðist út mal-
arfylling undan svartolíugeymi,
svo og malarfylling undir járn-
bentum girðingarvegg.
Hjá H.B. & Co. hf. brotnaði
steypt plan og grjótvörn fyrir
framan það splundraðist. í
Steinsvör vestanverða gekk inn
mikill sandur svo grafa varð upp
frárennslisúthlaup þeirra húsa
er að lágu. Með samanburði við
eldri ljósmyndir má sjá að hér
hefur land hækkað um 2—3 m.
Breiö
Undan lóð hússins á Sýruparti
var handhlaðinn garður úr grjóti
sem ekki hefur áður orðið tjón á
svo lengi sem elstu menn muna.
Rúmlega 300 m langur steyptur
varnargarður sem ver fremsta
hluta Breiðar við ágangi sjávar
skemmdist nokkuð sérstaklega
efri hluti hans sunnanvert. Þessi
veggur, sem er efnismikill og
voldugur, var steyptur 1930.
Hann hefur nokkuð mikið látið á
sjá hin síðari ár og er nauðsyn-
legt að verja hann með grjótvörn
svo ekki komi síðar til enn
kostnaðarsamari aðgerða.
Aðrir staðir
Við Ægisbraut, þar sem tjónið
var mest á húsum, voru svo gott
sem engar grjótvarnir, en miklir
efnisflutningar á sandi og möl
áttu sér stað þannig að strand-
lengjan er allt önnur en hún var.
Miklir efnismassar keyrðust inn
að húsum austanvert. Við Kalm-
arsvík gengu jarðvegsbakkar inn
allt að 2 m á stórum svæðum.
Lítil merkjanleg landbrot urðu
við Langasand, en mikil breyting
hefur samt orðið á sandinum.
Hann er orðinn brattari, grófari
og margir hryggir hafa myndast
á honum þvert á strandlengjuna.
23 hús urðu
fyrir skemmdum
í skýrslunni kemur fram að 23
byggingar hafa orðið fyrir
skemmdum meira og minna. Að
auki skemmdust ljósastaurar,
tengikassar, heimtaugar og alls
staðar þar sem sjór gekk á land
eða komst í hús barst mikið af
þangi, sandi, möl og jafnvel stór-
grýti. Einnig skolaðist til ýmis-
legt dót sem var til geymslu
utandyra á lóðum.
Nokkur atriði að lokum
f lok skýrslunnar eru nokkur
atriði dregin fram og kemur þar
í ljós ýmislegt sem betur má
fara. Þar segir m.a. að mörg hús
og mannvirki sem orðið hafi
fyrir tjóni nú, hafi aldrei áður
orðið fyrir slíku sem þessu, og
mega sum þessara húsa rekja
aldur sinn allt aftur til 1920. Hús
þau sem skemmdust voru flest
hlaðin eða grindahús klædd
stáli. Sum jafnvel með glugga og
dyr út að sjó. Velbyggð hús
komu flest vel út úr þessu veðri
utan þess usla sem varð vegna
þess að dyr og gluggar opnuðust
vegna sjávargangsins. Ægis-
braut er gata sem liggur mjög
lágt og er erfitt og kostnaðar-
samt að einangra hana fyrir
flóðum.
Hvað varðar aðalhafnargarð-
inn verður það ljósara með
hverju nýju brimi að tryggja
þarf betur skýlingu efsta hluta
hans svo umferð geti haldist
fram garðinn. Til þess þarf að
færa grjótvörn garðsins utar og
forma hann og staðsetja þannig,
að fyllur valdi hvorki tjóni í
höfninni eða á mannvirkjum í
landi. Svo mannvirki og húseign-
ir við Lambhúsasund sleppi und-
an tjónum af flóðum og brimi
verður nauðsynlegt að loka
Lambhúsasundi utanvert. Hluti
þessarar lokunar er nú þegar
kominn með norðurgarðinum,
þeim er nú skemmdist. Komi
suður-garður á móti styrktum
norðurgarði má segja að stað-
bundin vandamál séu flest leyst
innan garðanna. Til úrbóta á
brim-, flóða- og landbrotsvörn-
um er eftirfarandi vinnurammi
líklegastur sem fyrsta skref.
1) Taka þarf til sérstakrar rann-
sóknar og hönnunar svæðið
utan efsta hluta aðalhafnar-
garðs.
b) Endurmeta þarf fyrri tillögur
um lokun Lambhúsasunds.
c) Taka þarf Ægisbrautarsvæð-
ið til sérstakrar meðhöndlun-
ar með tilliti til skipulags,
byggingarskilmála, brim- og
flóðvarna.
d) Gera þarf áætlanir um land-
brotsvarnir umhverfis
strandlengjuna umhverfis
Akranes.
Þetta eru helstu punktar úr
þessari skýrslu og væri hægt að
gera úr henni meira mál, en að
svo komnu máli gerist þess ekki
þörf. Ekki er metið hugsanlegt
fjárhagstjón sem varð, en þó það
hafi verið mikið, hefði það getað
orðið enn meira, ef togararnir og
stærri loðnuskipin hefðu verið í
höfn þegar ósköpin dundu yfir.
En svo vel vildi til að þau voru
öll nýfarin til veiða.
JG.