Morgunblaðið - 21.07.1984, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. JtJLÍ 1984
35
Nýr súrheysturn í Belgsholti í Melasveit.
tilraunum og Rikharð Brynjólfs-
son sem stjórnar jarðræktarrann-
sóknum. Kynntu þeir ýmislegt í
starfi Bændaskólans fyrir við-
stöddum. Kom þar margt mjög
áhugavert fram og vakti mikla at-
hygli hvernig hinar ýmsu áburð-
artegundir hafa áhrif á grasvöxt
og eins hvernig margskonar yfir-
breiðslur hafa áhrif á vöxt mat-
jurta. Síðan voru nautaræktar-
stöðin og fjósið skoðuð og að því
loknu kynnti skólastjórinn, Magn-
ús B. Jónsson, starfsemi Bænda-
skólans.
Starfsemi skólans er i megin-
dráttum þríþætt, kennsla, rann-
sóknarstarfsemi og búrekstur.
Skólastarfið er umfangsmest en
tilraunastarfsemi fer sifellt vax-
andi. Rekstur bús og mötuneytis
er einnig stór liður. Framkvæmdir
eru allmiklar á hverju ári. Er bæði
um ný verkefni að ræða, einnig
viðhald eldri mannvirkja. Rekstur
skólans og umsvif fóru nokkuð
fram úr áætlunum árið 1983 og
voru það einkum viðhaldsverkefni
sem voru mun kostnaðarsamari en
gert var ráð fyrir. Við skólann eru
starfandi 11 kennarar auk skóla-
stjóra. Alls starfa við skólann
nærri 50 manns ýmist í fullu
starfi eða hlutastörfum. Alls
stunduðu 122 nemendur nám við
skólann siðastliðinn vetur. Aðsókn
að bændadeild var mun meiri en
unnt er að sinna. Hinsvegar eru
mjög fáir nemendur í búvísinda-
deild. Nemendur eru úr öllum
landshlutum og bæði úr þéttbýli
og dreifbýli. Flestir nemendur
sækja um skólavist við bænda-
deild fljótlega að loknu grunn-
skólaprófi. Þó eru allmargir sem
gert hafa lengra hlé á skólagöngu
sinni þegar þeir hefja nám í
bændaskóla.
Á fyrra námsári eru nemendur í
skóla eina námsönn og síðan
sendir til námsdvalar á bændabýli
næstu námsönn. Þar er þeim gert
að skila 520 vinnustundum i verk-
legu námi, afla gagna um búrekst-
ur í verknámsbýlinu og færa
dagbók um meginviðfangsefni
hvers dags.
Aðsókn að skólanum virðist
ætla að verða svipuð í haust og var
sl. ár. Sýnilegt er nú þegar að ekki
verður unnt að sinna öllum beiðn-
um um skólavist. Aðsókn að búvís-
indadeild er aftur á uppleið. Nú
liggja fyrir 12 umsóknir og all-
margir stúdentar sækja um
bændadeild með framhaldsnám í
huga.
Helstu framkvæmdir sem unnið
er að á Hvanneyri er bygging nýs
rannsóknarhúss. Hér er um að
ræða húsnæði sem er 460m2 að
grunnfleti. Húsið er fokhelt um
þessar mundir. Ráðgert er að full-
klára húsið f byrjun árs 1986. í ár
verður hafist handa um byggingu
loðdýrahúss. f húsinu verður
kennslu- og rannsóknaraðstaða í
loðdýrarækt. Gert er ráð fyrir
rými fyrir 50 tófur og 250 minka-
læður. Verklok eru áætluð í árs-
byrjun 1986.
Nýjung í geymslu á heyi
Síðasti áfangi þessarar kynnis-
ferðar var að Belgsholti í Mela-
sveit en þar búa félagsbúi feðg-
arnir Magnús ólafsson og Har-
aldur Magnússon. Þeir feðgar
hafa að undanförnu unnið að því
að setja upp heygeymsluturn.
Þessi turn er mikið mannvirki og
getur tekið 2200 hestburði af heyi.
Heyið sem geymt er i turninum er
forþurrkað millistig á milli vot-
heys og þurrheys. Aðeins eru þrír
svona turnar komnir upp á land-
inu og er hér um gífurlega fjár-
festingu að ræða. Allur þessi út-
búnaður kostar um 2 millj. kr. og
með tilkomu þessa turns þarf að
breyta ýmsum öðrum húsum t.d.
fjósi.
Sett verða upp færibönd sem
flytja heyið inn til skepnanna og
breytingar verða gerðar í hlöðunni
til að betra sé að geyma upprúllað
hey. Þegar heyið kemur í heyturn-
inn er því blásið inn f hann að
ofan og þar saxast heyið niður.
Geymirinn er þannig gerður að
ekkert loft á að komast í hann og
heyið á þess vegna að geymast
mun betur.
JG
Frá Rannsóknaráði ríkisins:
Svör við gagnrýni
formanns FÍI
í tilefni af tölum yfir saman-
burð á fjármagni til rannsókna og
þróunarstarfsemi í iðnaði á Norð-
urlöndum, sem nýlega voru birtar
í fréttabréfi Nordforsk, hefur
Víglundur Þorsteinsson, formaður
Félags íslenskra iðnrekenda, full-
yrt í fjölmiðlum, að engar opin-
berar tölur hafi birst um fjár-
magn til rannsókna og þróunar-
starfsemi hjá fyrirtækjum hér á
landi. Ber hann jafnframt brigður
á forsendur þessara talna. Vill
Rannsóknaráð rikisins f þessu
sambandi koma á framfæri eftir-
farandi athugasemdum:
Kannanir um stöðu rannsókna
og þróunarstarfsemi hafa verið
framkvæmdar hjá Rannsóknaráði
ríkisins síðan 1960 og ná nú orðið
frá tímabilinu 1950 til 1981. Siðan
1971 hafa athuganir á stöðu rann-
sókna verið framkvæmdar annað
hvort ár, samhliða sams konar at-
hugunum á öðrum aðildarlöndum
OECD. Niðurstöður þessara at-
hugana hafa jafnan birst hérlend-
is í ársskýrslum Rannsóknaráðs,
ásamt öðrum útgáfum þess, svo
sem Langtímaáætlun ráðsins.
Kynning hefur jafnframt farið
fram um stöðu rannsókna á árs-
fundum ráðsins, sem haldnir eru
annað hvert ár og sagt hefúr verið
frá niðurstöðum í fslenskum fjöl-
miðlum. Erlendis hafa þessar
niðurstöður birst víða í alþjóðleg-
um ritum, m.a. á vegum OECD,
Efnahags- og framfarastofnunar-
innar f París, og ritum UNESCO. í
niðurstöðum þessum hefur nánast
alltaf komið fram að þáttur ís-
lenskra atvinnufyrirtækja í rann-
sóknum og þróunarstarfsemi er
óeðlilega lítill í samanburði við
það sem gerist í öðrum löndum.
Ástæða er til að benda sérstak-
lega á, að tölur Rannsóknaráðs
eru samanburðarhæfar við sam-
bærilegar tölur frá OECD-löndun-
um og er safnað i samræmi við
staðal, sem OECD hefur gefið út í
sérstakri handbók („Frascati
ManuaP), sem skilgreinir helstu
hugtök rannsókna og þróunar-
starfsemi og fjallar um hvernig
standa skuli að slikum könnunum.
öll aðildarlönd OECD hafa um
langt árabil stuðst við þessa hand-
bók og til að tryggja enn frekar
samanburðarhæfni talna um
rannsóknir eru haldnir reglu-
bundnir fundir þeirra sérfræð-
inga, sem safna tölum þessum f
hverju landi. Norðurlönd hafa auk
þess með sér sérstakt samband
um athuganir þessar. Gunnar
Björn Jónsson, skrifstofstjóri
Rannsóknaráðs, tekur þátt f þessu
samstarfi fyrir hönd ráðsins og
sér um könnunina hér á landi. Við
túlkun þessara talna ber að hafa í
huga að orðið rannsóknir er mikið
„í Langtímaáætlun
Rannsóknaráðs
1982—87 er eitt af aðal-
stefnuatriðunum að
hvetja fyrirtæki til auk-
innar þátttöku í fram-
kvæmd og fjármögnun
rannsókna og samstarf
fyrirtækja og opinberra
rannsóknastofnana
verði aukið.“
notað daglega og leggja menn mis-
munandi mat á þýðingu þess. Á
vegum OECD er eftirfarandi skil-
greining notuð:
Rannsóknir (undirstöðu og hag-
nýtar) er skipulagt starf byggt á
vísindalegri og tæknilegri undir-
stöðuþekkingu til öflunar nýrrar
þekkingar.
Þróunarstarfsemi er hagnýting
þekktrar tækni til þróunar nýrra
vörutegunda og efna, tækja, að-
ferða og kerfa til framleiðslustarf-
semi og til bættrar þjónustu, svo
og til umbóta á þeim vörutegund-
um, efnum, vélum, aðferðum og
þjónustu, sem þegar er til. Um-
bætur þurfa að vera umtalsverðar.
I þessu máli verður að gæta þess
að rannsóknir og þróunarstarf-
semi er hér einskorðað við skap-
andi vinnu, sem byggð er á vfsinda-
og tækniþekkingu og beitt er með
skipulegum hætti. Ýmsir aðrir
þættir nýsköpunarferilsins, eins
og markaðsrannsóknir, útlits- eða
formhönnun (tískuhönnun), hag-
ræðing og alls kyns framleiðslu-
og gæðaeftirlit, ásamt öðrum al-
mennum endurbótum innan fyrir-
tækja, teljast ekki til rannsókna í
þessum skilningi. Oft getur verið
erfitt að greina rannsóknaþáttinn
frá öðrum þáttum nýsköpunar-
keðjunnar. Miðað við þessar skil-
greiningar hefur það í öllum at-
hugunum ráðsins komið i ljós, að
mjög fá íslensk fyrirtæki stunda
rannsóknir og þróunarstarfsemi.
Rétt er þó að geta þess, að hlut-
deild atvinnufyrirtækja í rann-
sóknum hefur farið vaxandi, sér-
staklega eftir 1975. Árið 1971 var
talið að eigin tekjur væru um 7%
af heildarfjármögnun rannsókna.
í dag er þessi hlutdeild talin vera
um 20%. Hins vegar verja fyrir-
tæki einungis um 10% af heild-
arfjármagni til rannsókna á eigin
vegum. Á þessu tímabili frá
1971—1981 hefur fyrirtækjum,
sem framkvæma rannsóknir fjölg-
að úr 4 í 29 og vitað er að þeim
fjölgar nú ört.
1 Langtímaáætlun Rannsókna-
ráðsins 1982—87 er eitt af aðal-
stefnuatriðunum að hvetja fyrir-
tæki til aukinnar þátttöku í fram-
kvæmd og fjármögnun rannsókna-
og samstarf fyrirtækja og opin-
berra rannsóknastofnana verði
aukið. Jafnframt er lagt til að um-
bótasjóðir atvinnuveganna verði
efldir til að styðja og hvetja fyrir-
tæki í þessu efni og að veittar
verði skattaívilnanir í þessu skyni.
Úttektir Rannsóknaráðs á stöðu
atvinnufyrirtækja í rannsóknum
byggjast á sambandi við fjölmörg
fyrirtæki í landinu. Rannsóknaráð
hefur yfir árin komið sér upp lista
yfir öll helstu fyrirtækin, sem til
greina koma. Þessi listi hefur orð-
ið til með margvíslegum hætti. í
byrjun var leitað til allra stærstu
fyrirtækja í landinu og þeirra sem
að mati kunnugra stóðu fremst i
hverri grein iðnaðar. Þeir sem
þekkja til íslensks atvinnulífs vita
að ennþá er hægt að hafa allgóða
yfirsýn yfir þau fyrirtæki sem
skara fram úr og koma fram með
nýjungar. Ekki er bót að úrtaks-
könnunum, því ekki er unnt að al-
hæfa út frá reynslu hjá einu eða
tveimur fyrirtækjum í hverri
grein. Haft var samband við fyrir-
tækin og spurt hvort þau teldu sig
stunda rannsóknir. Leitað hefur
verið til samtaka atvinnuvegann^.
um ábendingar varðandi rann-
sóknastarfsemi á vegum aðildar-
fyrirtækja. Rannsóknaráðið hefur
að sjálfsögðu sérstaklega leitað
eftir upplýsingum frá fyrirtækj-
um í greinum, sem krefjast mik-
illa rannsókna og þróunarstarf-
semi, svo sem rafiðnaðarsviðið.
Það skal viðurkennt að aðferð
þessi er líkleg til að gefa fremur of
lága heildarniðurstöðu en of háa,
þar sem ekki öll fyrirtækin, sem
leitað er til, gefa svör. Hins vegar
getur ekki skeikað mjög miklu,
þar sem þau fyrirtæki eru ekki
mörg né stór sem ekki svara. Að
sjálfsögðu er Rannsóknaráð reiðu-
búið að taka ábendingum FÍI og^
annarra samtaka atvinnulífsins
um leiðir til að beita upplýsinga-
öflun á þessu sviði og mun án efa
leita liðsinnis þeirra við athugun
fyrir árið 1983, sem nú er að hefj-
ast.
Að lokum skal lýst ánægju yfir
þeim áhuga sem formaður FÍI hef-
ur sýnt frétt þessari um stöðu
rannsókna og þróunarstarfsemi í
islensku atvinnulífi, sem lýsir
metnaði fyrir hönd fslensks iðnað-
ar. FÍI hefur reyndar frá 1976 lagt
áherslu á rannsóknir og þróun-
arstarfsemi í stefnuskrá sinni og
hafa kannanir Rannsóknaráðs
raunar gefið vísbendingu um
árangur af því.
Maður, kona
og barn sýnd
í Stjörnubíoi
Stjörnubíó sýnir nú myndina
Maður, kona og barn (Man,
Woman and Child).
Leikstjóri myndarinnar er
Dick Richards en með aðal-
hlutverk fara Martin Sheen,
Blythe Denner og Sebastían
Dungan. i
Myndin fjallar um hjón sem
hafa verið hamingjusamlega
gift þegar upp kemur að mað-
urinn á níu ára son utan
hjónabands.
(tJr fréttatilkynningu)