Morgunblaðið - 21.07.1984, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. JÚLl 1984
„Algengust
myndefni list-
málara hafa
verið konur
og hetjur“
Samtal vid Sigurð Eyþórsson
myndlistarmann
Texti: Ólafur Ormsson
Sigurður Eyþórsson, myndlist-
armaður, hálffertugur Reykvík-
ingur, sýndi verk sín í Ásmund-
arsal í marsmánuði síðastliðnum
og vinnur nú að nýrri sýningu.
Hann leigir íbúð, tveggja her-
bergja, vinnustofu og svefnher-
bergi í hrörlegu húsi á baklóð við
óðinsgötu. Þar er þröngt, herberg-
in litil og eldhússkonsa inn af
svefnherbergi. Málverk og teikn-
ingar eftir Sigurð prýða veggi, t.d.
myndir af dóttur hans og bróður,
gamalt sjónvarpstæki í vinnu-
stofu, þar er einnig stór fataskáp-
ur og framan á honum mannhæð-
ar hár spegill, í horni herbergisins
hvítmálað skrifborð, penslar og
skissur á borðinu og bókahilla þar
fyrir ofan, meirihluti bóka um
myndlist. I innra herbergi ísskáp-
ur, hringlaga borð, tveir stólar,
dívangarmur.
Listamaðurinn er einhleypur.
Hann elur upp kettling sem hann
kallar „vandræðaunglinginn",
dýrið klórar gesti sem það kann-
ast ekki við og fer hratt um íbúð-
ina, stekkur af einu borðinu yfir á
annað. Sigurður helgar sig mynd-
listinni, hún er köllun, hans lifi-
brauð. Hann kveðst hafa verið
barn að aldri þegar hann byrjaði
að teikna. I fimm ár frá 1966—71
nam hann myndlist í Myndlista-
og handíðaskólanum i Reykjavík.
Hann var táningur, rétt nýkominn
með skeggrót og áhuga á kven-
fólki, hlustaði á tónlist Bítlanna
og Rolling Stones og fór stundum í
Glaumbæ.
— Hvenær vaknar áhugi þinn á
myndlist?
— Ætli ég hafi ekki verið
12—13 ára. Þá teiknaði ég ein-
göngu skrípamyndir.
— Skrípamyndir? Af þekktum
persónum? Eða hvað?
— Nei. Af kennurum og nem-
endum. Ég lét mér ekki nægja að
teikna f kennslubækur, borðið
sjálft var allt útkrotað. Ég leit á
þetta sem hvert annað krot. Var
ekkert frekar að hugsa um að fara
í myndlist. Fyrsti alvarlegi áhug-
inn á myndlist var á högg-
myndalist. Formið sem slíkt í
myndlist hefur skipt mig miklu og
gerir enn.
— Hvað um frekara nám í
myndlistinni?
— Ég fór til Stokkhólms árið
1974 í graffknám og var þar til
1976. Frá Stokkhólmi fór ég til
Reichenau í Austurrfki, rétt hjá
höfuðborginni Vín, á sumarnám-
skeið frá júlfbyrjun og fram f
miðjan ágúst, þar sem kenndar
voru málunaraðferðir gömlu
meistaranna, eggtempra og olfu-
Sigurður Eyþórsson í vinnustofu sinni
málun, undir leiðsögn austurrfska
súrrealistans Ernst Fuchs gyð-
ings, milljónamærings á sextugs-
aldri, sem býr f villu rétt fyrir
utan Vín.
— Þekktir þú til gömlu málun-
araðferðarinnar eggtempru áður
en þú yfirgafst hólmann og hélst
til útlanda til frekara náms?
— Þegar ég var í Myndlista- og
handfðaskólanum fór ég að velta
því fyrir mér hvernig ég gæti
kynnst tækni gömlu meistaranna.
Þegar ég kom til Stokkhólms
kynntist ég aðeins tækninni, egg-
tempru, lærði þó mest af sjálfum
mér. I Stokkhólmi málaði ég
nokkrar myndir með eggtempru.
Það var ekki fyrr en ég kom til
Austurríkis að ég fór að nota olfu
og eggtempru saman.
— Var Ernst Fuchs áhrifavald-
ur í þinni list?
— Ég fór til Austurrfkis ein-
göngu til að læra þessa tækni.
Hann er auðvitað meistari f sinu
fagi og margir lfta á hann sem
spámann.
Hann er þó litinn hornauga í
sfnu heimalandi af fjölmörgum.
Hann er ekki minn meistari. 1
mfnum augum er sá maður meist-
ari sem snýr sér ekki við þó mfgið
sé á hælana á honum.
— Þú vinnur í olíumálverki,
teikningu, eggtempra. Hvað með
grafík? Hvað með önnur form?
— Fyrir mér er grafíkin spurn-
ing um aðstöðu. Ég vann f grafík
úti í Stokkhólmi og lftillega eftir
að ég kom heim. Ég hef lagt graf-
fkina á hilluna. Sama má segja um
höggmyndalist, sem ég hef aðeins
unnið við. Var t.d. á höggmynda-
námskeiði úti í Stokkhólmi. Ég
myndi gjarnan vilja vinna eitt-
hvað við hvort tveggja. Annars er
hægt að gera góða hluti við lélegar
aðstæður, samanber: Voru ekki
fornsögurnar skrifaðar f fjósi við
grútartýru á myrkum tfmum f lffi
þjóðarinnar?
— Hvers vegna valdir þú
myndlistina?
— Ég var lengi vel leitandi og
vann margskonar vinnu, verka-
mannavinnu. Lengi var ég sviðs-
maður hjá Leikfélagi Reykjavfkur
f Iðnó og þar teiknaði ég t.d.
myndir af leikurunum Brynjólfi,
Gísla Halldórssyni, Þorsteini
Gunnarssyni, Harald G. Haralds,
Pétri Einarssyni, Karli Guð-
mundssyni og Þóru Borg. Riss-
myndir af senunni, ljós- og
skuggastúdfur. Ég er einfaldlega
að gera það sem mig langar til að
gera, bissness kemur þvf ekkert
við.
— Er það ekki viss fórn að
helga sig myndlistinni? óvissa?
— Fjárhagslega má kannski
segja að það sé algjört glapræði
fyrir unga og svo til óþekkta
menn.
— Það er sennilega ekki verra
að mörgu leyti að lifa af myndlist
i dag en hér áður fyrr þó svo að
dæmið gangi ekki alltaf upp. Eins
og Kjarval sagði: „Það getur
stundum verið gott að fá sér
hangikjöt og sérrf en maður getur
ekki leyft sér hvað sem er.“ Eg tel
að sé nokkuð til í þessu.
— Á meðan viðtalið fer fram
hefur kettlingurinn klórað mig á
handarbakinu og er á hraðferð um
íbúðina. Sigurður réttir til hans
pakkamat, sfðan hellir hann upp á
kaffi, expressó-kaffi, rótsterkt, og
ég drekk úr tveim bollum. I
fjarska heyrist í útvarpi, Kristfn
Olafsdóttir les tilkynningar um
Afmæliskveðja:
Sverrir Pálsson
skólastjóri
„Sjá, sannarlega er þar Ísraelíti,
sem ekki eru svik í.* (Jóh. 1.48).
Á meðan kennimenn sátu ráð-
stefnu að Laugarvatni og gáðu
engis nema að bjarga guðsrfkinu,
eða síðustu leifum þess, skauzt
minn góði vinur, Sverrir skól-
astjóri Pálsson, yfir á sjöunda
áratuginn, án þess að mikið bæri
á. Enda maðurinn ekki af því tag-
inu sem „hávaðamenn* voru kall-
aðir í fornsögum vorum.
„Þrimr sinnum* lét Njáll Þor-
geirsson segja sér, að Þórður leys-
ingjason hefði mann vegið. Eftir
útliti afmælisbarnsins að dæma
mætti segja manni það „þrimr
sinnum* að það hefði nú að baki
lagt sjö tíundu hluta þess æviveg-
ar, sem helgar ritningar telja
hæfilegan „alda sonum* og dætr-
um. Svo unglegur er maðurinn og
hraustur á að lfta, teinréttur í
baki og allur hinn hermannligsti.
Hefir þó lengi hvílt á herðum hans
mikið starf og mun ábyrgðarmeira
mörgu því sýsli sem menn fást við
í samfélagi voru. Undanskildir
ekki þeir sem í æöstu embættum
sitja og oss til sárrar raunar eru
sffellt að birtast á skjánum með
alls kyns orðagjálfur. Enda geta
þeir etið sinn graut áhyggjulitlir,
hafandi hjálparkokka á hverjum
fingri er segja til um, hvernig
grautinn eta skuli. En svo sem al-
þjóð veit hefir Sverrir Pálsson
stýrt einum fjölmennasta skóla
landsins um áratugi, Gagnfræða-
skóla Akureyrar. Og þótt ég vilji
ekkert misjafnt um skólaæsku
landsins segja, þá hefði ég haldið
það ekki andskotalaust að eiga að
tæta án vandræða við svo marga
táninga saman komna á einum
stað. En sú hefir þó orðið raunin á
með skóla Sverris, að þar hefir allt
gengið með ágætum, að bezt ég
veit, og fjölmiðlar því hvorki
grætt né fitnað á þeirri stofnun.
Um Erling af Sóla sagði Snorri,
svo sem frægt er orðið og margir
hafa sfðan til vitnað, að „öllum
kæmi hann til nokkurs þroska",
þeim er undir hans handarjaðri
voru. Er það góður vitnisburður,
enda var maðurinn ekkert smá-
menni, stóð uppi f hárinu á ólafi
kóngi, og hvaðeina. En svo mak-
legur sem Erlingur Skjálgsson var
þessara orða, eiga þau ekki sfður
við Sverri Pálsson, einn hinn
ágætasta skólamann þjóðar vorr-
ar.
Hvorki ætla ég að rekja ættir
Sverris né gera á honum neina
allsherjar úttekt. Enda væri það
mikið verk og vandasamt og til
viðbótar óþarft, um svo þjóðkunn-
an mann. Að honum standa hinir
merkustu ættstofnar. Er móður-
ættin sunnlenzk en föðurætt norð-
lenzk. Föður hans man ég vel, Pál
í Braunsverzlun. Hann er einn
hinna fyrstu manna, sem ég hafði
einhver kynni af á Akureyri. Og
mér gleymist seint tiginmannleg
og virðuleg framkoma hans og
jafnframt hlýlegt viðmót. Og eplið
fellur sjaldnast langt frá eikinni,
að sagt er. Meiri prýðismanni hefi
ég ekki þekkt en Sverri Pálsson,
ekki traustara vin eða betra
dreng. Vil ég nú þakka honum, og
hans ennþábetra helmingi, frú
Ellen, alla vináttu þeirra og
tryggð frá fyrstu kynnum.
Eitt rammfslenzkasta skáld
vort, Grímur Thomsen, enda þótt
ákúrur fengi á sinni tfð fyrir
óþjóðlegheit, kveður um menn sem
eru „þéttir á velli og þéttir í lund.“
Hafa þau orð leitað mjög á huga
minn f sambandi við hann, sem
þessar línur eru helgaðar. Sverrir
er vaskur maður og fylginn sér.
Dettur mér í hug, að vel hefði
hann sómt sér í liði Einherja, við
hlið óðins, þegar það allt var og
hét. Er þó maðurinn kristinn í
bezta lagi, sem að verður vikið síð-
ar. En hefði slíkir verið með í för,
þegar „Æsir hervæddu sig og allir
Einherjar og sóttu fram á völl-
una“ til úrslitaorrustunnar við hið
þrfeina og illvfga hyski: Fenrisúlf,
Miðgarðsorm og seppann Garm,
mundi sá leikur annan endi fengið
hafa.
Sverrir Pálsson er að menntun
cand. mag. í íslenzkum fræðum.
En þar með er þó ekki hálfsögð
sagan, svo fjölmenntaður er hann
og fjölvís um flest á milli himins
og jarðar. Innangengt á hann í
heimi bókmennta og lista. Er
skáld gott og söngmaður hit sama.
Ljósmyndari góður og fréttaritari
Moggans, einhver sá óljúgfróðasti
sem um getur. Þó fannst mér
reyndar frásögnin forðum, af
slysförum mannsins sem fór uppá
Kerlingu, eitthvað „lævi blandin".
En hún var snilld, engu að síður.
Enda er Sverrir rithöfundur af
fyrstu gráðu, skrifar og talar með
afbrigðum kjarngott og fagurt
mál. Framburðurinn er auðvitað
norðlenzkur, eins og hann gerist
tærastur í byggðum Eyjafjarðar
og í Þingeyjarsýslum.
„Ræktun lands og íýðs“ er gam-
alt og gott kjörorð og stefnumark.
Enda þótt ævistarf Sverris Páls-
sonar hafi einkum beinzt að
„ræktun lýðs“, hefir hann einnig
haft áhuga á ræktun landsins. Um
árabil hafði hann land hjá Baldri
á Ytri-Tjörnum, til kartöflurækt-
ar. Er ég spurði Sverri, nú á dög-
unum, hvort kartöfluræktin á
Ytri-Tjörnum gengi ekki vel að
vanda, kvað hann sig nú hafa leit-
að á önnur mið með það ræktun-
arstarf. Innti ég hann þá eftir því,
hvort ráðabreytni sú stæði nokkuð
í sambandi við það, að nefndur
bóndi hefði misst hreppstjóratign
sína, einmitt á þessu sumri, en
hann kvað ei svo vera.
En þess vil ég þó eigi sfður geta,
að Sverrir hefir lengi reynt að fá
leigðan blett f nágrenninu til þess
að rækta hann og prýða með
skógviði. En land til þeirra hluta
virðist ekki hafa legið á lausu, svo
undarlegt sem það nú er. Þó skilst
mér að ekki sé enn útséð um það,
hvernig þeim málum lýkur.
Nú, þegar byggðin þynnist víða í
sveitum landsins, finnst mér að
taka ætti fegins hugar við hverri
framréttri hönd, til aukinnar
ræktunar landsins og fegrunar
þess. „Komið grænum skógi að
skrýða, skriður berar, sendna
strönd,“ segir skáldið.
Það hygg ég, að Sverrir hafi lát-
ið sér guðfræðinám til hugar