Morgunblaðið - 05.09.1984, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 5. SEPTEMBER 1984
fHiorgiwi Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, simi 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 275 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 25 kr. eintakiö.
Ný atvinnustefna
- hætta á verkföllum
Höfuðatriði efnahags-
markmiða ríkisstjórnar-
innar fyrir árið 1985 liggja nú
fyrir: 1) Ríkissjóður á að vera
hallalaus; 2) svigrúm til geng-
isbreytinga verður 5%; 3) er-
lendi skuldabagginn á ekki að
fara yfir 61% af þjóðarfram-
leiðslu; 4) verðbólguhraðinn
verður um 10% og 5) við-
skiptahalli verður ekki meira
en 4%.
í ár hefur flest verið öndvert
fyrir efnahagsstarfsemina í
landinu. Fiskafli hefur verið
litill og slaknað hefur á verði á
okkar helstu mörkuðum. Talið
er að í árslok 1984 nemi er-
lendar skuldir 63 til 64% af
þjóðarframleiðslu, halli á
viðskiptum við útlönd í ár
verður meiri en að var stefnt
eða 4% í stað 2%, eyðslan um-
fram efni hefur verið brúuð
með erlendum lánum. Ekki
hefur tekist að hafa nægar
hömlur á opinberum rekstri,
hallinn á ríkissjóði í ár er
helsta einkenni þess að ríkis-
stjórnin hefur ekki náð þeim
tökum á efnahagsþróuninni
sem eru forsendur varanlegs
árangurs. Lítið má út af
bregða til að verðbólguhjólin
taki að snúast hraðar og til að
atvinnustarfsemi leggist niður
í þeim greinum sem verst eru
settar.
Á næsta ári er hvorki reikn-
að með því að fiskafli verði
meiri en í ár né markaðir
betri. Þingmenn stjórnarflokk-
anna hafa sett ríkissjóði þær
skorður að hann taki ekki
meira af erlendum lánum en
duga fyrir afborgunum eldri
lána. I þessu felst „all um-
fangsmikill niðurskurður" hjá
ríkissjóði svo að vitnað sé til
þeirra orða sem Þorsteinn
Pálsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, notaði í ræðu á Sel-
fossi á mánudagskvöldið. Þar
lagði hann megináherslu á að
þessi niðurskurður hjá ríkinu
réði úrslitum um að unnt yrði
að veita nýju fjármagni til at-
vinnuveganna og hefja þar
stórfellda nýsköpun fyrir
frumkvæði einstaklinga og fé-
laga þeirra.
Stjórnarflokkarnir hafa ekki
skýrt frá því hvað eigi að skera
niður hjá ríkissjóði. í ár hefur
með svokölluðum „flötum nið-
urskurði" verið leitast við að
draga úr rekstrarútgjöldum
ríkissjóðs. Líklegt er að á
næsta ári verði gripið til þess
að draga stórlega úr opinber-
um framkvæmdum. Það er nú í
höndum Alberts Guðmunds-
sonar, fjármálaráðherra, að
hrinda aðhaldsstefnu stjórnar-
flokkanna í framkvæmd með
gerð fjárlagafrumvarpsins
fyrir næsta ár.
í verkefnalista ríkisstjórn-
arinnar er að finna hugmyndir
um nýjan farveg fyrir fjár-
magn til atvinnulífsins. 1)
Fjárfestingalánasjóðum at-
vinnuveganna á að breyta, þeir
eiga ekki lengur að lána beint
heldur fyrir tilstilli bankanna
og veðdeilda þeirra á grund-
velli viðskiptalegra arðsem-
issjónarmiða; 2) Fram-
kvæmdastofnun ríkisins verð-
ur lögð niður og í stað hennar
kemur Byggðastofnun og eign-
arhaldsfyrirtæki ríkisins sem
á að annast og selja hlut þess í
atvinnufyrirtækjum; 3) stofn-
að verður þróunarfyrirtæki,
hlutafélag með þátttöku ríkis-
ins, einstaklinga og félaga
þeirra; 4) 500 milljónum króna
verður á árinu 1985 varið til
nýsköpunar í atvinnugreinum.
Þessi róttæka stjórnkerf-
isbreyting á opinberu sjóða-
kerfi atvinnuveganna gefur til
kynna að stjórnarflokkarnir
séu staðráðnir í að reyna nýjar
leiðir við fjármögnun atvinnu-
lífsins — leiðir þar sem lán-
veitingar eru ekki ákveðnar
fyrirfram til ákveðinna verk-
efna heldur tryggi að hefð-
bundin starfsemi og þaö er til
nýbreytni horfir sitji við sama
borð og tekið sé mið af arð-
semi.
Jafn æskilegt og það er að
skýr stefna sé mótuð að bestu
manna yfirsýn er óvíst að allt
gangi eftir að vilja stjórn-
valda. Fyrir dyrum standa
átök á launamarkaði. Laun-
þegar eru nær verkföllum en
þeir hafa nokkru sinni verið í
sex ár.
Við þær aðstæður sem nú
ríkja er hótana-, upplausnar-
og verkfallsstefna óskynsam-
legasta leiðin að hinu sameig-
inlega markmiði að bæta hag
launþega og mest þeirra sem
við verst kjör búa. í þessum
orðum felast engin ný sannindi
en góð vísa verður aldrei of oft
kveðin. Flokkspólitík en ekki
umhyggja fyrir afkomu þjóð-
arinnar eða verkfallsmanna er
nú sem fyrr undirrót óbilgirni
í kjarasamningum.
Stjórnarflokkarnir hafa lýst
því hvernig þeir telja rétt að
málum staðið. Yfirlýsingar
þeirra um það verða tæplega
meira en orðin tóm nema frið-
samleg lausn finnist á kjara-
deilunum. Alltof lengi hefur
dregist að stjórnvöld réðust til
atlögu við óarðbæra fjárfest-
ingu í atvinnulífinu og settu
hömlur á ríkiseyðslu. Mótun
skynsamlegrar atvinnustefnu
hefur dregist alltof lengi —
kannski svo lengi að hún verði
að víkja fyrir verkföllum,
nýrri verðbólgöldu og síðan
holskeflu atvinnuleysis.
Friðarbarátta
og friðarhorfur
eftir Amór
Hannibalsson
Höfuðvandamálið sem Vesturlanda-
búar standa frammi fyrir er þetta:
Vilja þeir standa vörð um frelsi og
mannréttindi, eða ætla þeir að láta
einræðið ná undirtökunum án þess
að reisa við rönd? Þau öfl, sem hafa
í raun valið seinni kostinn, hafa
eflzt undanfarin ár á þeirri for-
sendu að undanhaldið sé bezta
tryRKÍngin fyrir friði. Með því er
stefnt í átt til styrjaldar undir
merki friðarins.
Þetta hljómar ef til vill and-
kannalega, en blasir samt við þegar
horft er til atburða síðustu ára í
Evrópu.
Fridarhreyfingar
Um allan hinn vestræna heim
hafa svokallaðar friðarhreyfingar
færzt í aukana með þá hugmynd
helzta að bakhjarli að friður verði
bezt tryggður með einhliða afvopn-
un Vesturveldanna. Á íslandi hefur
friðarhreyfing með þessu sniði háð
sitt stríð í þrjú ár. Hversvegna þrjú
ár? Hvers vegna hófst friðarbardagi
snemma árs 1981 og einmitt þá, en
ekki á einhverjum öðrum tíma? Til
að svara þessum spurningum þarf
að fara nokkuð langt aftur í tímann
til að gera aðdragandann ljósan.
Eitt af stórveldum heimsins hef-
ur nú hátt á sjöunda áratug helgað
sig þeirri hugsjón að koma á í heim-
inum þeirri þjóðfélagsskipan sem
þar ríkir og nefnist sovétvald. Árið
1920 var kjörorðið: Kveikjum eld
byltingarinnar í Berlín! í leiðinni
átti það og að ávinnast að kæfa ný-
frjálst Pólland í fæðingunni. í
seinni heimsstyrjöld var takmarkið
hið sama. Rauði fáninn var hafinn
að hún á rústum Ríkisþinghússins í
Berlín. Það mark náðist með ötulli
samvinnu Engilsaxa og var innsigl-
að í Jalta og Potsdam. En Rauða
hernum tókst ekki að koma á sovét-
valdi í öllu Þýzkalandi, aðeins í
eystri hluta þess. í hugmyndafræð-
inni er þetta orðað á þá leið að svo-
kallaður „sósíalismi“ taki við af
„kapítalisma" og „heimsvalda-
stefnu", og að þetta sé lögmál sög-
unnar. í þessu samhengi þýðir „sós-
íalismi" ekki annað en heimsvöld
Sovétríkjanna undir yfirstjórn mið-
stjórnar Kommúnistaflokks Sov-
étríkjanna. Baráttan fyrir friði er
baráttan fyrir þessu heimsvaldi
(„Mír“ í rússnesku þýðir bæði friður
og heimur). Friður verður þegar
þetta heimsvald fær að stjórna
heiminum i friði. Forystumenn
kommúnismans, innan Sovétríkj-
anna sem utan, hafa aldrei farið i
neina launkofa með þetta. Og vegna
þess að „kapítalistar" fara ekki að
taka upp á því að lúta sovétvaldinu
möglunarlaust, þarf að neyða þá til
þess. Stofnandi Sovétríkjanna,
Valdimar nokkur Lenín, markaði
þessa stefnu, og stefna hans er
stefna Sovétríkjanna enn í dag.
(Það er misskilningur að halda, að
orð Leníns séu úrelt á okkar dögum.
Þau eru grunnurinn sem Sovétríkin
byggja á). Þessi ríkisleiðtogi og
-stofnandi segir á einum stað:
„Ánægjulegast væri, að sjálfsögðu,
að ráða niðurlögum allra imperíal-
istaríkjanna, en það mun líða nokk-
uð á löngu áður en við getum gert
það.“ Hann bætir svo við þessum
orðum, sem friðarbardagamenn
mættu vel hafa í huga: „Tilvist okk-
ar (þ.e. Sovétríkjanna) byggist á
því, að það er rótgróinn ágreiningur
milli imperíalistaríkjanna." (Lenin,
Ritsafn, 4. árg., 31, 444).
Það hvílir engin leynd yfir loka-
markinu: Að brjóta niður forystu-
ríki Vesturlanda, koma þeim á kné,
svo að enginn maður í heiminum
vogi sér að krefjast annarra rétt-
1. grein
inda en þeirra, sem sovétvaldinu
þóknast. Fyrir því er háð barátta.
Það er ekki tilviljun að talað er um
baráttuna fyrir friði. Hún er bar-
dagi fyrir sundrun hins vestræna
heims með öllum tiltækum ráðum.
Sjálf tilvist Sovétríkjanna er þrot-
laus barátta fyrir þessum málstað.
Hún hefur þannig í för með sér var-
anlegt styrjaldarástand. Innan Sov-
étríkjanna er valdið i stöðugu stríði
gegn borgurunum. Valdstjórnin ótt-
ast hvern þann, sem gagnrýnir fá-
tæktina og ófrelsið. Því lætur hún
drepa eða fangelsa alla sem slíkt
leyfa sér.
Síðan er skrattinn málaður á
vegginn og sá áróður látinn dynja
yfir menn þindarlaust að svokölluð
auðvaldsríki séu sífellt að undirbúa
innrás í Sovétríkin. Því verði sovét-
borgarar að sætta sig við ástandið,
sætta sig við vígbúnaðaræði ríkis-
ins, sætta sig við einangrunina, ein-
ræðið, lögregluríkið, við styrjaldir í
öðrum löndum (í Austur-Evrópu,
Afganistan). í þessum bardaga hafa
ekki milijónir, heldur tugir milljóna
manna farizt. Enn þann dag í dag
eru a.m.k. 2.000 þrælabúðir starf-
ræktar í Sovétríkjunum, þar sem
karlmenn, konur og börn þræla
myrkranna á milli við að framleiða
vörur, sem hin frjálsu Vesturlönd
svo kaupa af Sovétríkjunum. Vest-
urlönd verða þannig til þess að við-
halda kúgunarkerfinu, þar á meðal
íslenzka ríkið.
Því er oft haldið fram, að sovét-
stjórnin muni vel að 20 milljónir
sovétmanna fórust í seinni heims-
styrjöld. Því sé það ókurteisi við þá
að efla varnir Vesturlanda. Með því
sé verið að minna Rússa á hörmung-
ar styrjaldarinnar. Þetta er mikill
misskilningur. Menn gleyma að at-
huga, að sovétstjórnin hefur fargað
margfalt fleira fólki (líklega allt að
þrefalt) innan eigin landamæra. Ár-
óðurinn um stríðið er ekki af virð-
ingu fyrir þeim sem féllu heldur til
að minna menn á það: Þið vörðuð
föðurlandið í síðustu styrjöld og þið
skuluð gjöra svo vel að gera hið
sama í þeirri næstu. Það þýðir ekki
fyrir ykkur að biðja um neitt annað
en sovétvald, og ef þið viljið ekki
leggja líf ykkar að veði fyrir heims-
sigri þess, verðið þið hirt svo um
Arnór H&nnibalsson.
„Það hvflir engin leynd
yfír lokamarkinu: Að
brjóta niður forysturíki
Vesturlanda, koma þeim
á kné, svo að enginn
maður í heiminum vogi
sér að krefjast annarra
réttinda en þeirra, sem
sovétvaldinu þóknast.
Fyrir því er háð barátta.
Það er ekki tilviljun að
talað er um baráttuna
fyrir friði. Hún er bar-
dagi fyrir sundrun hins
vestræna heims með öll-
um tiltækum ráðum.“
munar. Þið skuluð vinna að út-
þenslu ríkisins, hvort sem ykkur lík-
ar betur eða verr. Ef þið hikið
eitthvað við það er nóg rými í þræl-
abúðum, og öxin og jörðin rúma
marga. í þessu er fólgin friðarbar-
áttan innan Sovétríkjanna.
Slökun
Að lokinni seinni heimsstyrjöld
samþykktu Vesturveldin þá kröfu
Stalíns, að Sovétríkin hefðu rétt til
að leggja undir sig þau lönd, sem
Rauði herinn hernam. Loks áttuðu
leiðtogar Vesturveldanna sig á mis-
tökum sinum og létu m.a. Stalín
ekki haldast það uppi að bæta allri
Kóreu í ríkjasafn sitt. Samt hafa
þeir aldrei stutt staðfastlega frels-
isbaráttu fólks í Austur-Evrópu.