Morgunblaðið - 24.10.1984, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. OKTÓBER 1984
Stefnumót glervina
Berwald-kvartettinn
Finn Lyngaard
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Berwald-strengj akvartettinn
hélt tónleika á vegum Musica no-
va í Norræna húsinu 17. október,
fyrir fullu húsi, þrátt fyrir fjöl-
miölaþögnina, sem hrjáð hefur
fólk undanfarið. Á efnisskránni
voru verk eftir Webern, Jan W.
Morthensen, Karólínu Eiríks-
dóttur og Sjostakóvits. Fyrsta
verkið var fimm kaflar fyrir
strengjakvartett ópus 5, eftir
Webern. Þetta sjötíu og fimm
ára gamla verk er glæsilegt
dæmi um framsækni tónhöfunda
í byrjun tuttugustu aldarinnar.
Þarna er verið að brjótast undan
forskrift fyrri alda, ryðja braut-
ina, sem því miður er orðin níð-
troðin af skólamönnum vanans,
sem halda sig frumlega með því
að stæla nærri aldargamlar
frumlegar uppreisnartilraunir.
Það var töluverður þokki yfir
leik Berwald-kvartettsins, þó í
heild væri flutningurinn fremur
átakalítill. Ancora, eftir Morth-
ensen, heitir verk númer tvö á
efnisskránni. Verkið er í raun
tvískipt. Annarsvegar „tónalt"
og þar á móti nýtískulegri tón-
sköpun, sem var eins og einhvers
konar „kontrapúnktur" við hin
hefðbundnu stef, er sum hver
voru æði balkönsk og jafnvel
arabísk í tónskipan, einkum þar
sem leikið var með „hiatus".
Þetta samspil hins hefðbundna
og nýrri tónhugmynda var í
verki Morthensen töluvert spil-
verk og var þar best unna verkið
af hálfu kvartettsins, hvað
snertir leik og túlkun. Næstsíð-
ast á efnisskránni voru Sex lög
fyrir strengjakvartett, eftir Kar-
ólínu, sem hún samdi sérstak-
lega fyrir Berwald-kvartettinn.
Verkið er ákaflega einfalt, allt
að því einraddað í gerð og tón-
skipan. Samhliða því að vera
einfalt, er það hljómþýtt og stef-
in, sem oftlega eru aðeins tveir
til þrír tónar, hreinlega tónteg-
undabundin svo heildaráhrifin
voru þau að verkið er í besta
máta ómþýtt, enda fallega flutt
af strengjaflokknum.
Tónleikunum lauk svo með
þrettánda kvartettinum eftir
Sjostakóvits. Einhvern veginn
náði hópurinn ekki að magna
verkið, þó víða séu í því átök og
andstæður. Lágfiðian er mikið
notuð í þessu verki og var flutn-
ingur Karin Dungel oftlega mjög
fallegur. Kvartettinn er skipað-
ur góðum spilurum og var sam-
leikurinn oft vel unninn og
flutningurinn „músíkantískur",
einkum hjá lágradda hljóðfær-
unum. Þeir sem léku háraddirn-
ar voru ekki þeir „leiðarar", sem
telja verður nauðsynlegt í
strengjakvartett og helgast af
því, að kvartettleikur er svo gott
sem einleikur.
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Stefnumót glervina nefnist
sýning er sett hefur verið
upp í vestri gangi Kjar-
valsstaða og stendur til 16.
þessa mánaðar. Að sýningu
standa fjórir glerlistar-
menn, þau hjónin Sigrún Ó.
Einarsdóttir og Sören S.
Larsen, er reka glerverk-
stæðið í Bergvík á Kjalar-
nesi, og þau Finn Lyngaard
er rekur glerverkstæði í
Ebeltoft og aðstoðarstarfs-
kraftur hans Tchai Munch.
Mér skilst að Finn Lyngaard
sé driffjöður sýningarinnar,
primus motor, eins og það nefn-
ist. Hann er elstur og þekktastur
þeirra fjórmenninganna og er
upprunalega lærður húsamálari.
Nam málaralist við Listaháskól-
ann í K.höfn í fjögur ár hjá
Kræsten Iversen, en sneri sér
fljótlega að námi í keramik einn-
ig. Þannig er það oft og einnig
farsælast, að menn stundi upp-
runalega nám í grein hreinnar
myndlistar áður en haldið er út í
listiðnað og hönnun hvers konar
og er jafnvel iðnhönnun hér ekki
undanskilin. Finn Lyngaard hef-
ur sannarlega víða komið við um
dagana og hefur verið, ásamt
Tchai: „sístarfandi að kynningu
hinnar tiltölulega nýju og
óþekktu greinar listhandverks-
ins sem kölluð er studiogler. í
allmörg ár hefur Finn Lyngaard
verið leiðandi afl og eins konar
merkisberi studio-glerlistarinn-
ar, ekki aöeins á Norðuriöndum
heldur einnig út um heim.“
Finn hefur einnig verið kenn-
ari við Skolen for Brugskunst í
Kaupmannahöfn og að auki
gestakennari og leiðbeinandi
víða um heim, — meðal nem-
anda hans voru m.a. allir hinir
þátttakendurnir á umræddri
sýningu. Hann hefur tekið þátt í
ótölulegum fjölda listsýninga
um allan heim og hlotið verðlaun
og viðurkenningar ásamt því að
verk hans hafa dreifst á virt list-
iðnaðarsöfn. Þá hefur hann gefið
út bækur um keramik og glerlist,
sem hafa m.a. verið þýddar á
ýmis mál.
Það er alveg rétt, að glerblást-
Sigrún Ólöf Einarsdóttir
ur og formun glers er heillandi
listgrein, ein sú elsta og merki-
legasta er um getur. Þær eru
ófáar sýningarnar á fornu gleri
er ég hefi skoðað úti í heimi og
skoða jafnan vel þær deildir
fornminja og listiðnaðarsafna er
hafa með gler að gera. Það er
jafnvel stutt síðan ég rakst inn á
tvö glerblástursverkstæði í Fen-
eyjum, að vísu af tilviljun því að
ég var á leið á safn Peggy Gugg-
enheim.
— Sýningin á Kjarvalsstöðum
er ekki stór í sniðum og senni-
lega er þetta ekki besti staður-
inn fyrir slíka sýningu, — ljósið
er að vísu ágætt á daginn en hin-
ar þungu steinhellur á gólfi
draga óneitanlega úr áhrifum
hins fíngerða gagnsæja glers.
Það gerir einmitt að verkum að
hin fíngerðari verk skila sér ekki
til skoðandans fyrr en við endur-
tekna yfirferð og á það einkum
við um verk Tchai Munch, en
hún er mikill meistari í því að
láta skreytiatriðin fylgja aðal-
formi muna sinna. Hér vil ég
vísa til verka nr. 3—7, „Skálar-
form“, ásamt nr. 11,14 og 15. —
er öll þykja mér í háum gæða-
flokki, látlaus og stílhrein. Ég
kann hins vegar síður að meta,
er Finn Lyngaard málar hús og
Seren Staunsager Larsen
landslag á glerverk sín þótt
þetta eigi að heita hið brosandi
landslag Danmerkur. Allt annar
handleggur eru verk einfaldra
náttúruforma er fínsprungnar
blaðgullflögur dansa á yfirborð-
inu. Ég vísa til verka eins og
„Dans skordýranna" (44) og
„Skál, Hommage á Monet" (41)-
Ég er ekki heldur alltaf sáttur
við skreytingarnar á verkum
Sigrúnar Ó. Einarsdóttur enda
þóttu mér þau verk hennar sýnu
best er þær eru í bakgrunninum
á dökkum fleti eins og í hinum
þrem verkum „Athöfnin I—111“
(75—77). Mögnuð og sterk gler-
verk. Sören Staunsager Larsen
er með stærstu og einföldustu
verkin á sýningunni. Hann
takmarkar sig við einföld nátt-
úruform og skreytingin felst í
forminu sjálfu, litnum og efninu,
þannig að verkin geta jafnvel
minnt á hreinan skúlptúr.
óþarfi er að benda á einstök
verk þessa listamanns því að þau
hafa öll mikið til síns ágætis og
hann kemur ótvírætt sterkast
frá sýningunni þeirra fjórmenn-
inganna. Það er fengur að sýn-
ingu sem þessari því að hún er
góð viðbót við annað sem til sýn-
is er í þessu húsnæði, og svo sem
sagt er: „Fagur hlutur er æ til
yndis.“
Ex-sept-hópurinn
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
1/10-16/10
Þrír Akureyringar gista um
þessar mundir borgina og skera
sig úr öðrum, að því leyti, að þeir
komu með myndlist í farangrin-
um. Opnuðu sýningu á verkum
sínum í Listasafni Alþýðu sl.
laugardag og mun hún standa
yfir til 16. þessa mánaðar. Á
sýningunni eru 60 verk, dúkrist-
ur, olíumálverk, akrílmyndir,
sáldþrykk og krítarmyndir. Hér
er þannig engin einstefna í
tækni hjá þeim félögum og að
auki eru þeir mjög ólíkir inn-
byrðis.
Þeir félagar hafa stofnað
listhóp skilst mér, er þeir nefna
Ex-sept. og hefur það vakið
nokkra athygli vegna þess að
annar listhópur sýnir árlega í
september undir nafninu Septem
svo sem allir vita er fylgjast með
myndlistarmálum þjóðarinnar.
Máski er það hrein tilviljun að
Akureyringarnir sýna einmitt á
sama tíma og Septem en eigi að
vera einhver broddur eða ádeila
hér að baki er árangurinn frekur
linur — ekki meira um það.
Allir hafa norðanmennirnir
sýnt áður í höfuðborginni svo
sem á hinni stóru sýningu
„Norðan sjö“ að Kjarvalsstöðum
er töluverða athygli vakti.
—Guðmundur Armann Sigur-
jónsson er Reykvíkingur, sem
hefur Vérið búsettur norðan
heiða í á annan áratug, skólaður
í Myndlista- og handíðaskóla fs-
lands (MHÍ) og Valands-skóla í
Gautaborg. Hann sýnir að þessu
sinni 15 dúkristur og afhjúpar í
þeim fjölþættari skurðartækni
en áður, einkum staðnæmdist ég
við myndir eins og í „Upp-
streymi" (6), „Jökulbunga" (8),
„Tólf verkamenn og einn til“ (9)
og „Vetrarmynd" (13). Ég tel að
stór form og breiðar útlínur séu
sterkasta hlið Guðmundar um
þessar mundir.
Kristinn G. Jóhannsson er
skólaður á Akureyri, í MHÍ og
Edinburgh College of Art. Hann
sýnir 15 olíumyndir á striga
ásamt 5 krítarmyndum.
Kristinn færist oft mikið í
fang í olíumyndum sínum þar
sem hann gengur út frá gömlum
íslenskum munstrum, að eigin
sögn. Það er erfiður leikur að
samræma litsterk skreytiform
mjúkum blæbrigðaríkum bak-
grunni og virðast aðalformin
einhvernveginn vera full laus á
myndfletinum. Að mínum dómi
tekst honum öllu best upp í
mynd nr. 17 „Kveðið um munst-
ur“. Annars þótti mér bakgrunn-
Kristinn G. Jóhannesson, Guömundur Ármann og Óli G. Jóhannsson í
sýningarsal Listasafns alþýðu.
urinn einmitt vera best málaði
hlutur þessara mynda og virðist
Kristinn einmitt vera málari
blæbrigðaríkdóms frekar en
sterkra forma. Þetta kemur vel
fram í myndunum (Skammdeg-
isljóð" (19) og „Vetrarvísa" (23).
í síðasttöldu myndinni kemur
fram næm tilfinning fyrir ljós-
um flötum og birturými. Krít-
armyndirnar eru og skemmtileg
viðbót og þar þótti mér myndín
„Bæjarbragur (34) ákveðnust í
teikningu.
Óli G. Jóhannsson er sjálf-
menntaður málari, sem hefur
verið mjög áberandi í Akur-
eyrsku listlífi, einkum fyrir það
framtak sitt að gera út sýn-
ingarsalinn „Háhól" um alllangt
skeið. Hann sýnir að þessu sinni
12 akríl-myndir, 5 sáldþrykk og
eina grafíkmöppu. óli er mjög
sjálfhverfur í list sinni og breyt-
ist lítið frá ári til árs. Myndsvið
hans er þannig mjög þröngt og
litaskalinn einhæfur. Langbest-
um tökum þykir mér hann ná á
viðfangsefnunum er hann vinnur
einfalt og hnitmiðað svo sem í
akrílmyndinni „Tákn“ (43).
Sama má segja um sáldþrykk-
myndir hans þar sem hin ein-
falda og hnitmiðaða rissaða
mynd „I suðurlöndum" er sínu
hrifmest.
Það er lofsvert framtak hjá
þeim félögum að sýna i höfuð-
borginni, það ættu norðanmenn
hiklaust að gera sem oftast og
mæta einarðir og sterkir til
leiks.