Morgunblaðið - 21.11.1984, Blaðsíða 27

og þeirra manna sem bera þær
uppi.
Það færi vel á því að alþingi
tæki af tvímæli um þetta atriði.
Við vitum að þingheimur og
stjórnvöld stríða og hafa lengi
strítt við skæða barnasjúkdóma
ungs dvergríkis, fjármálalegs eðl-
is, en sú glíma skýrir ekki sinnu-
leysið um fjöregg þjóðarinnar,
málið, viðgang bókmenntanna. Al-
mennar menningarvarnir. Upp-
gjöfina fyrir lágmenningarfárinu
— og vanræksluna í uppeldis- og
skólamálum.
VI
Að lokum eitt skot. Ekki púð-
urskot. Fast skot:
„Úr bókmenntum, trúarlífi og
pólitísku lífi annarra þjóða hafa
borist hingað straumar, sem flætt
hafa yfir sveitir og kaupstaði
landsins og hrifið ýmsa með sjer,
þótt margir þeirra hafi verið bæði
grunnir og gruggugir. Það er ekk-
ert leyndarmál, að vald kirkjunn-
ar yfir hugum manna fer síþverr-
andi, en í staðinn leita menn sjer
farborða í andlegum efnum eptir
því sem verkast vill. Aðra, sem
meir hugsa um veraldleg efni en
andleg, dreymir stóra drauma um
veraldlega siðabót og þykir útsýn-
ið hvergi fegurra en úr loptköstul-
um útlendra byltingarmanna. Á
stjórnmálasviðinu hafa og á þess-
um árum mörg fyrirbrigði gert
vart við sig, sem sýna, að þótt vjer
sjeum ekki ennþá hærri í loptinu
en svo, að barnasjúkdómar geta
lagzt þungt á oss, þá er þó barna-
sakleysið vendilega úr sögunni. Af
þessu öllu saman og mörgu öðru
hafa sprottið þau hin kynlegustu
veðrabrigði, sem nú eru i andlegu
lífi þjóðarinnar. Engin kenning er
svo fáranleg, að einhverjir ljáist
ekki til fylgis við hana, engin stað-
hæfing svo vitfirringsleg, að hún
hitti ekki einhversstaðar fyrir
góðan jarðveg. Flest er hjer nú
ýmist í ökla eða eyra: stórgróði og
gjaldþrot, ofstækí og stefnuleysi,
reigingslegur þjóðarmetnaður og
nagandi óvissa um mátt þjóðar-
innar til þess að ráða fram úr
vandamálum sínum.
Það er því engin furða, þótt
mörgum manni sje órótt innan-
brjósts um þessar mundir og sum-
ir verði með öllu áttavilltir. Vjer
sjáum strauma útlendrar menn-
ingar og ómenningar streyma yfir
þjóðlifið, og vitum að margt það,
sem vjer áttum verðmætast og
bezt, er nú í veði. Jeg minnist þess,
að fyrir 21 ári sagði Viggo
Stuckenberg, að það væri von sín,
að íslendingar hefðu yfirburði til
þess að færa sjer í nyt öll andleg
og verkleg menningartæki nútím-
ans, án þess að grundvöllur hinnar
fornu íslenzku menningar haggað-
ist. Þá sömu von hafa auðvitað all-
ir góðir íslendingar, því að annars
væri til einskis barizt. Það er
hamingja og æviraun vorrar kyn-
slóðar, að hún hefur lifað mikil
aldahvörf. Þess er sagt dæmi, að
þegar kristni var lögtekin, hafi
fornar ættarfylgjur reiðst og flúið
brott. Vjer vonum að gamlar ís-
lenzkar kynfylgjur hverfi ekki úr
landi, þrátt fyrir öll siðaskipti.
Það er sögulegt hlutverk þeirra
manna, sem nú eru á ljettasta
skeiði, og þeirra, sem eru að vaxa
úr grasi, að fleyta þjóðarfarinu yf-
ir þau blindsker og boða, sem allir
vita að fram undan eru. Vjer verð-
um að bera byrðar aldamóta-
mannsins. Og vjer verðum dæmdir
eptir þvi einu, hvort vjer höfum
burði og menningu til þess.“
Ofangreind tilvitnun er úr rit-
smíð þess snilldarmanns, Árna
heitins Pálssonar prófessors, Al-
damót, sem hann skrifaði fyrir
tæpum sextíu árum, eða 1926.
Árni lætur þess getið í sömu rit-
smíð að ýmislegt sem sé ankanna-
legt í fari íslendinga megi heim-
færa undir barnasjúkdóm, en
prófessorinn bendir jafnframt á
að barnasjúkdómar geti verið
banvænir.
Mér segir svo hugur, að mætti
Árni heitinn Pálsson líta uppúr
gröf sinni í dag — þá þætti honum
við vera komnir á fremstu nöf.
Jáhannes Helgi er þjóAkunnur rít-
höíundur.
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 1984
27
Samningar Dags-
brúnar samþykktir
NÝGERÐIR kjarasamningar voru samþykktir á almennum félagsfundi í
Verkamannafélaginu Dagsbrún á sunnudaginn. Liðlega eitt hundrað félags-
menn sátu fundinn og var yfirgnæfandi meirihluti fylgjandi samþykkt samn-
inganna.
Bók um Guð-
mund Kjærne-
sted skipherra
BÓKAÚTGÁFAN Örn og Örlygur
hefur sent frá sér bókina Guðmund-
ur skipherra Kjærnested skráða af
Sveini Sæmundssyni, blaðafulltrúa.
Á bókarkápu segir:
„Hver er eiginlega þessi comm-
ander Kjærnested? Hver er þessi
maður sem berst við ofureflið eins
og það sé ekki til og gefst aldrei
upp? Þannig spurðu erlendir
blaðamenn sem voru hér staddir
um það leyti sem baráttan um 50
og síðar 200 mílna fiskveiðilög-
sögu íslendinga stóð sem hæst.
Það voru fleiri en blaðamenn sem
spurðu um Guðmund Kjærnested.
Sjóliðarnir á freigátunum, sem
ekki gátu orða bundist yfir áræðni
Guðmundar, þreki hans og stað-
festu. Hann gafst aldrei upp við að
verja fiskveiðilögsöguna. Þetta
var þeim undrunarefni.
Það er ekki fjarri sanni að segja
að Guðmundur hafi á þessum ár-
um verið átrúnaðargoð æði
margra, sem áttu í baráttu við
kúgunaröfl, því fregnir um at-
hafnir hans fóru víða. En hver er
þá þessi maður, sem vakti virð-
ingu og aðdáun þeirra sem studdu
málstað íslendinga og ýmissa
þeirra sem háðu baráttu við ofur-
efli og magnstola reiði þeirra, sem
níddust á Htilmagnanum?
Saga Guðmundar er baráttu-
saga allt frá barnæsku. Saga sem
hann segir skrásetjara sínum,
Sveini Sæmundssyni, og lesendum
án allrar tilgerðar og tæpitungu,
hvort heldur það snertir hann
Dagbók úr Is-
landsferð 1863
ÚT ER komin hjá Erni og Örlygi
bókin „Framandi land“. Um er að
ræóa dagbók Charles H J. Anderson
úr íslandsferð árið 1863. í bókinni
er fjöldi teikninga eftir höfundinn
og hafa þær ekki birzt áður.
Árið 1981 eignaðist Böðvar
Kvaran handrit ferðabókar sem
borist hafði til fornbókaverslunar
í Bretlandi það ár. Við athugun
kom í ljós að hér var um að ræða
dagbók Sir Charles H.J. Anderson
úr íslandsferð hans og sonar hans
árið 1863. Sir Charles kom ásamt
syni sínum hingað til lands til
þess að kanna nýjar, óþekktar
slóðir, leita á fund hinnar lítt
snortnu íslensku náttúru og hríf-
ast af mikilleik hennar og furðum.
Ýmsir athyglisverðir staðir eru
nefndir svo og bæir, sem staldrað
er við á, og þá að sjálfsögðu rætt
við heimamenn. Þýðandi bókar-
innar, Böðvar Kvaran, lætur víða
fylgja skýringar á atriðum sem
höfundurinn hefur punktað niður
og minnst á án þess að gera þeim
ítarleg skil.
Hér er á ferðinni bók sem lýsir
vel þeim áhrifum sem erlendir
ferðamenn urðu fyrir er þeir sóttu
ísland heim á öldinni sem leið. ís-
land var þeim svo sannarlega
framandi land.
Útgefandi er Bókaútgáfan örn
og Örlygur hf. Hönnun bókarinnar
annaðist Sigurþór Jakobsson.
Litgreining var gerð hjá Prent-
mótastofunni Brautarholti, en
prentun og band var unnið hjá
Odda hf.
sjálfan eða helstu ráðamenn þjóð-
arinnar."
f bókinni eru 32 myndasíður og
eru margar myndanna hinar sögu-
legustu. Kápu bókarinnar hannaði
Sigurþór Jakobsson en myndataka
var framkvæmd af fmynd. Setn-
ing og prentun var unnin hjá
Prentstofu G. Benediktssonar en
bókband hjá Arnarfelli hf.
Á fundinum voru samþykktar
tvær ályktanir. Sú fyrri er svo-
hljóðandi:
„Félagsfundur í Verkamannafé-
laginu Dagsbrún varar ríkis-
stjórnina við að beita hömlulitlum
gengislækkunum og verðhækkun-
um til að taka af launafólki þann
kaupmátt, er náðist fram með síð-
ustu kjarasamningum. Fundurinn
bendir ríkisstjórninni á, að slíkar
aðgerðir hljóta að kalla fram
harkaleg átök á vinnumark-
aðnurn."
Þá samþykkti Dagsbrúnarfund-
urinn svohljóðandi ályktun:
„Fundur í Verkamannafélaginu
Dagsbrún fagnar nýframkomnu
lagafrumvarpi fjármálaráðherra
á Alþingi þess efnis, að menn sem
láta af störfum fyrir aldurs sakir
geti dregið að fullu frá skattskyld-
um tekjum sínum hreinar launa-
tekjur síðustu tólf starfsmánuð-
ina.“
Nýgerðir samningar hafa einnig
verið samþykktir í verkalýðsfélög-
unum Stjörnunni á Grundarfirði,
Iðju í Reykjavík, Verkalýðs- og
sjómannafélagi Akraness, Fram á
Sauðárkróki og Sókn í Reykjavík.
{ Sókn greiddu 333 atkvæði með
samningunum, 19 voru á móti og 4
seðlar voru auðir, skv. upplýsing-
um Aðalheiðar Bjarnfreðsdóttur,
formanns félagsins.

JETTA
PÝSKUR KOSTAGRIPUR
FRÁ VOLKSWAGEN
Hannaöui sem heíðbundinn heimilisbíll
en hefur til að bera
þœgindi og aksturseiginleika lystivagnsins.
5 GERÐIR HREYFLA EFITR VAU MA TURBO DIESEL
Verö írá kr. 364.000.- wuw
6 ára ryóvamaiábyrgö
[hIHEKLAHF
Laugavegi 170-172 Simi 21240