Morgunblaðið - 21.11.1984, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 1984
1
u
Hvaða bækur ættum við að
lesa fyrir jólabókaflóðið?
texti: JÓHANNA KRISTJÓNSDÓTTIR
Joe McGinniss:
FATAL VISION
Útg. Signet — New
American Library 1983.
Fyrir fimmtán árum gerist
hörmulegur atburður á heimili
læknisins Jeffrey R. MacDonalds i
Forth Bragg, Norður-Karólínu.
Ung, vanfær kona hans og tvær
ungar dætur voru myrtar á hinn
svívirðilegasta hátt og i fyrstu
þótti sem morðunum svipaði til
Sharon Tate-morðsins sem þá var
mönnum enn í fersku minni.
Grunsemdir beindust síðan að
lækninum sjálfum og fóru fram
réttarhöld i máli hans, þar sem
hann var á endanum sýknaður.
Ákæruvaldið vildi þó ekki una
þessum málalyktum og raunar
komu til sögunnar nú ættingjar
eiginkonunnar og á endanum hóf-
ust réttarhöld á ný og stóðu öðru
hverju til ársins 1982, en þá var
MacDonald dæmdur i ævilangt
fangelsi fyrir morðin.
Sjálfur hefur hann aldrei játað
á sig verknaðinn og skömmu áður
en síðustu réttarhöldin stóðu fyrir
dyrum réð hann rithöfundinn Joe
McGinniss til að fylgjast með mál-
inu með það fyrir augum að
McGinniss ritaði um það bók og
færði sönnur á sakleysi sitt.
Frásögnin er dramatísk og
þrungin spennu nánast frá upp-
hafi til enda. Rithöfundurinn virð-
ist vinna verk sitt af mikilli sam-
vizkusemi og reynir að kanna
þetta mál frá öllum hugsanlegum
og óhugsanlegum hliðum. í upp-
hafi ferðar er augsýnilegt að
McGinniss trúir á sakleysi læknis-
ins. Síðan eiga margar ótrúlegar
uppljóstranir eftir að verða, vitn-
isburður sem er með ólíkindum og
rithöfundurinn leiðir lesandann
víða út á yztu nöf. Þessi bók er
hátt á sjö hundruð blaðsíður og
efnistök höfundar eru þvílík, að
mér fannst beinlínis erfitt þegar
ég þurfti að leggja hana frá mér
um hríð. Einhver átakamesta og
áhrifamesta bók um mannlega
grimmd, breyskleika og þversagn-
ir mannsins, sem ég hef lesið í háa
herrans tíð.
Panny Junor:
MARGARET THATCHER — Wife
— Mother — Politician.
Útg. Sidgwick & Jackson 1983.
Þessi bók kom út í fyrra, mig
rámar í að hafa lesið eitthvað um
hana þá. í fyrsta lagi finnst mér
eftir lesturinn að það ætti að birta
undirfyrirsögnina í öfugri röð við
það, sem gert er á kápu. Höfund-
urinn fer svo sem aldrei í neina
launkofa með það, að Margaret
Thatcher hafi lítið sinnt móður-
hlutverkinu og í reynd ber bókin
öll þess vitni, að stjórnmál eru ær
og kýr þessarar konu.
Hér segir frá uppvexti hennar
og skólagöngu, það er fróðlegur
kafli. Hversu erfitt hún á með að
ná til fólks á þeim aldri, eignast
varla vini, er erfið viðskiptis, þeg-
ar öfgakennd og verður snemma
gripin áhuga á stjórnmálum.
Svo segir frá klifri hennar upp
þann pólitíska metorðastiga, ferli
hennar eftir að upp er komið og
framgöngu hennar sem forsætis-
ráðherra.
Ég hef á tilfinningunni, að
Penny Junor telji kosti Margaret-
ar Thatcher vera slíka: þraut-
seigja, úthald, kraftur, dugnaður,
klókindi, að þeir eigi að vega upp á
móti þeirri hreinskilnislegu og
umbúðalausu umfjöllun sem
mætti kannski flokkast undir
galla. Bókin er í hvívetna læsileg
og allrar athygli verð. En persón-
an — að ekki sé nú minnst á póli-
tíkusinn — Margaret Thatcher
höfðar ekki til mín meir eftir lest-
ur þessarar bókar en fyrr.
Michael Hartland:
DOWN AMONG THE DEAD MEN
Útg. Sheere Books 1983.
í Nepal er kínverskur njósnari
myrtur þegar hann er að reyna að
Margaret Thatcber
komast í samband við brezka
sendiráðið í Kathmandu. Er þetta
hefðarmorð? Eða er þetta angi af
alheimssamsæri í Suðaustur-
Asíu? Grunsemdir brezku leyni-
þjónustunnar eru vaktar og David
Nairm fer á stúfana og setur af
stað rannsókn sem spannar þenn-
an stóra heimshluta. Hann ræður
til sín stúlkuna Ruth. Áður höfðu
þau unnið saman í Vínarborg og
meðal annars tekið þar á móti sov-
ézkri konu, sem skipt var á fyrir
njósnara sem hafði setið í brezku
fangelsi. Ruth er fædd og uppalin
í Hong Kong, hún tekst verkið á
hendur með samvinnu við Benja-
min Foo, sem er kínverskrar ætt-
A STUNNINO Nova Of FAR EASTERN
ESPIONAGE BV A MAJOR NEW
THRILLER WRmNG TALENT
|fl)WN
nMÖNG
feDE\D
MEN
Told with grcar skill... a fascinating plot thar ^
kept mc guessing to thc vcry iast page’ ^
ar, en ber hatur í hug til kommún-
istastjórnarinnar í Peking. Að
minnsta kosti bendir allt til að
hann geri það. Ruth kemst í
krappan dans í Hong Kong og eft-
ir ferð út á Macau er henni rænt
og sleppur lifandi eftir að hafa
verið pyntuð á hinn hroðalegasta
hátt. Gæti verið að þetta tengist á
einhvern hátt fangaskiptunum í
Vínarborg á árum áður? Og þá
hvernig? Og hvað er njósna- og
glæpahringurinn að makka?
Sögusviðið er Hong Kong,
Bangkok, London og Vínarborg og
atburðarásin er hröð og flókin, en
þó ekki svo að lesandi nái ekki átt-
unum.
Ágætis saga úr þessum ótrúlega
heimi njósna og gagnnjósna þar
— Gömlu lummurnar —
Bergman og
Grant saman
Myndbond
Árni Þórarinsson
Hún var frekar bæld leikkona;
yfir henni vottur af skandinavísku
þunglyndi, einhver tregi skyggði á
fegurð hennar, sem var þykk og
ekki fínleg. Áhorfandi skynjar
alltaf að Ingrid Bergman átti ekki
auðvelt með að leika; þvert á móti
virðist hún hafa valið sér fag sem
kvaldi hana andlega, jafn mikið og
það var henni sífelld ögrun og
sannur lífgjafi. Þessi innri tog-
streita er ævinlega til staðar í
bestu leikafrekum þessarar mikil-
hæfu en undarlega ósjarmerandi
sænsku leikkónu.
Hann var algjör andstæða —
breskur galgopi, með yfirbragð
æðruleysis, ef ekki æruleysis; hinn
vörpulegi séntilmaður með jafna
skammta af hlýju og hæðni í
glaðbeittu brosi og alltaf eins og
hann hefði eins gaman af að hlæja
að sjálfum sér og að hégóma ver-
aldarvafstursins í kringum sig.
Cary Grant hafði alveg einstakan
leikstíl, óviðjafnanlegt tímaskyn í
látæði og tilsvörum, sem ýmsir
hafa reynt að líkja eftir, þ.á m.
ágætir Hollywoodleikarar seinni
tíma eins og James Garner og
Burt Reynolds. Imynd Grants er
maðurinn sem takur það alvarlega
að taka ekkert alvarlega.
Sundur eru þessar andstæður,
Bergman og Grant, tveir frægustu
kvikmyndaleikarar aldarinnar.
Saman gerðu þau tvær bíómyndir
sem báðar má fá á myndbanda-
leigunum hérlendis.
Indiscreet er yngri, gerð 1958, og
jafnframt sú síðri. Þetta er róm-
antísk gamanmynd, gerð af Stan-
ley Donen sem gert hefur margar
myndir af þessari sort og flestar
prýddar vandvirkni og fágun. In-
discreet hefur víða sömu einkenni,
en samt er eins og leikstjórinn
finni ekki púðrið í handriti Nor-
man Kasna. Ástæðan er trúlega sú
að púðrið vantar í handritið.
Krasna vinnur það úr eigin leik-
riti, Kind Sir, og segir þar frá ást-
arævintýri bandarísks diplómats,
leikinn af Grant, og evrópskrar
leikkonu, leikin af Bergman.
Grant er óforbetranlegur pipar-
sveinn og skíthræddur við hjóna-
band og til að firra sig vandræð-
um skrökvar hann því að Bergman
að hann sé giftur. Út á þessa
blekkingu gengur sagan og dugir
engan veginn til að koma í veg
fyrir að áhorfanda leiðist á köfl-
um, þrátt fyrir það að það þau
Bergman og þó einkum Grant fari
á kostum.
Annað er uppi á teningnum I
hinni myndinni sem þetta par lék
í saman — Notorious, gerð af Al-
fred Hitchcock árið 1946. Bergman
leikur konu með vafasama fortíð
sem tekur að sér hættulegt verk-
efni fyrir bandarísku leyniþjón-
ustuna: Hún á að komast í kynni
Cary Grant, Alfred Hitchcock og Ingrid Bergman halda upp á afmæli þess
fyrstnefnda á meöan á tökum Notorious stóð.
við háttsettan nazistaforingja sem
flúið hefur til Brasilíu og lifir i
vellystingum í Rio de Janeiro.
Grant leikur fulltrúa leyniþjón-
ustunnar á staðnum. Notorious er
fyrsta flokks Hitchcock með
fyrsta flokks handrit Ben Hecht
að bakhjarli, þar sem spenna,
rómantík og jafnvel húmor eru í
ómótstæðilegri blöndu. Claude
Rains er einnig afbragðs góður í
hlutverki nazistans sem verður
fórnarlamb þeirra Bergman og
Grant.
Stjörnugjöf:
Indiscreet **
Notorious
CIARE
FRANCIS
sem engum virðist að treysta og
ekki leysist endilega allt um síðir.
Clare Francis:
NIGHT SKY
Útg. Warner Books 1983.
Hvað skyldu hafa verið gefnar
út margar bækur, sem annað
hvort gerast í seinni heimsstyrj-
öldinni eða eru á einn eða annan
hátt tengdar henni. Þetta væri
verðugt rannsóknarefni til úttekt-
ar fyrir fræðinga.
Og enn erum við að. Hér er á
ferð mikill doðrantur, Night Sky,
sem hefst í Englandi nokkrum ár-
um fyrir heimsstyrjöldina. Clare
Francis leiðir fram persónur og
fjölskyldur bæði í Englandi,
Frakklandi og Þýzkalandi. Fram-
an af, eða svona þrjú-fjögur
hundruð fyrstu blaðsíðurnar fær
maður ekki séð að þessar persónur
tengist á einn eða annan hátt og
er hér alltof langorð frásögn áður
en höfundi tekst að prjóna saman
persónurnar og örlög þeirra. En
þá fer líka eitthvað heldur betur
að gerast. Neðanjarðarstarfsemin
í Frakklandi tengist stúlkunni frá
Englandi og fjölskyldan í Þýzka-
landi tengist þessu hvoru tveggja
og síðan spinnur höfundur lopann
aldeilis endalaust. Svo fá vondu
mennirnir makleg málagjöld. Það
var nú gott. Og góða fólkið verður
líklega hamingjusamt. Ekki var
það nú verra.
Góðir bitar
Hljomplotur
Siguröur Sverrisson
Diana Ross
Swept away
Capitol/ Fálkinn
Diana Ross virðist hreint óþreyt-
andi þegar kemur að því að senda
frá sér breiðskífur. Þær koma frá
henni í stríðum straumum og ekki
kæmi á óvart þótt þessi væri ein-
hver staðar í röðinni á bilinu 12—15
eftir að hún sagði skilið við Supr-
emes hér á árum áður.
Swept away heitir nýjasti gripur-
inn hjá Ross og á honum kemur
aldrei betur í Ijós en hve erfitt hún
virðist eiga með að skjóta rótum í
einhverri ákveðinni stefnu tónlist-
ar. Hún velkist um á milli ballaða,
rokks, diskós, souls og jafnvel fönks
þegar svo ber undir. Þannig hefur
það reyndar verið um margra ára
skeið.
Þótt Swept away sé ákaflega
ósamstæða plata um flest verður
því aldrei neitað að Diana Ross er
hörkumikil söngkona og fer létt
með það sem hún er að fást við. Hér
syngur hún lög eftir hina og þessa
en á meðal höfundanna eru ekki
ómerkari menn en Lionel Richie,
Bob Dylan og Daryl Hall svo nokkr-
ir séu nefndir. Fjöldi lagahöfunda
er sennilega fyrst og fremst skýr-
ingin á þessari ósamstæðu plötu.
Fríður hópur aðstoðarmanna
leggur hönd á plóg viö gerð þessar-
ar plötu og því verður ekki neitað
að vinnubrögðin eru ekki neitt hálf-
kák. Hins vegar fer litið fyrir heild-
armyndinni og fyrir vikið verður
heitið Swept away kannski enn
meira áberandi en ella. Platan
hreinlega sópast úr minninu á
skömmum tíma því hún er án and-
lits. Hins vegar eru í henni ýmsir
góðir andlitsdrættir. Þeir duga
bara ekki til.