Morgunblaðið - 21.11.1984, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 1984
í tilefni af því að elsta barn
sænsku konungshjónanna,
krónprinsessan Victoria, var að
byrja i fyrsta bekk barnaskólans
nú i haust, var haft viðtal við
konungshjónin sem vakið hefur
mikla athygli hér í Svíþjóð.
Konungshjónin ræddu þar vítt
og breitt um skólamál, grunn-
skólann sérstaklega, og kom þar
fram að þau höfðu ýmislegt til
málanna að leggja. Þau vildu
auka þátt húmanísku fræðanna í
skólanum, svo og trúarbragða og
kristinfræðikennslu.
Ennfremur vildu þau fleiri
einkaskóla og fjölbreyttara
framboð á skólum á öðrum hug-
myndafræðilegum grundvelli en
hin ríkisrekni grunnskóli. Kon-
ungur kvaðst fullviss um að slík-
ir skólar yrðu vel sóttir. Þau
lögðu áherslu á það að styðja
ætti við bakið bæði á þeim sem
eiga erfitt með námið, en einnig
og ekki síður þeim sem skara
fram úr. Drottningin kvað upp
úr með það, „að hlúa þyrfti að
þeim gáfuðustu, ef Svíþjóð eigi
að geta selt tækni sína og þekk-
ingu á alþjóða markaði."
Viktoría var feimin og hélt fast í höndina á pabba.
Sænska konungs-
fjölskyldan
og grunnskólínn
— eftir Pétur
Pétursson
Skiptar skoðanir
um einkunnir
En það sem vakið hefur upp
skoðanaskipti út af þessu viðtali
eru þau ummæli konungs að
einkunnagjöf sé æskileg á öllum
stigum grunnskólans. Hér eru
eiginlegar einkunnir ekki gefnar
fyrr en í efstu bekkjum grunn-
skólans, en konungur vill að
einkunnagjöf verði tekin upp
aftur þegar í fyrstu bekkjunum.
„Börnin vilja fá að sjá plúsa á
spjaldinu sínu þegar þeim vegn-
ar vel,“ sagði hann, „þau þurfa
einnig að fá að vita hvernig þau
standa miðað við skólafélaga
sína.“
Samkvæmt þeim stjórnarlög-
um sem í gildi eru frá 1969 er
konungurinn algerlega valdalaus
aðili um stjórnun ríkisins, en við
ýmis tækifæri kemur hann fram
sem fulltrúi þjóðarinnar og rík-
isstjórnarinnar. Perðalög hans
erlendis eru meðfram notuð sem
auglýsingaherferðir fyrir sænsk-
an iðnað og tækniþekkingu og
eru talin bera góðan árangur.
Konungdómurinn gerir því gagn
á þeim vettvangi. En það er hefð
að konungurinn tjái sig ekki um
þau mál sem eru pólitísk á
hverjum tíma og hefur Carl
Gustav viðhaldið þeirri hefð
dyggilega síðan hann „komst til
valda“.
Einkunnagjöf í skólum hefur
af og til orðið hitamál í stjórn-
málum hér síðastliðin 15 ár eða
svo. Þeir umbótamenn í skóla-
málum, sem mestu hafa ráðið
varðandi fyrirkomulag skyldu-
námsins, hafa haldið því fram að
einkunnir ættu sinn þátt í að
festa í sessi það misrétti og að-
stöðumun sem börnin eiga við að
búa utan skólans og hindruðu
„Mönnum fannst það
hart ef hans hátign
mætti ekki hafa skoðun
á þessu máli og væri
frjálst að láta hana í Ijós
eins og hver annar.“
jafnvel persónu- og félagslegan
þroska skólabarna. Aðrir hafa
aftur á móti óttast það að erfið-
ara væri að halda uppi lág-
markskröfum varðandi grund-
vallarþekkingaratriði þegar það
aðhald sem einkunnir veita
hverfur.
Margir leiðandi menn í skóla-
málum innan jafnaðarmanna-
flokksins halda fram fyrri stefn-
unni. Aðalritari þess flokks, Bo
Thoresson, lét hafa það eftir sér
í fjölmiðlum, strax daginn eftir
viðtalið við konungshjónin, að
það væri mjög óviðeigandi af
konungi að tjá sig um svo við-
kvæmt pólitískt deiluefni.
Menntamálaráðherrann sagðist
ekki vera á sömu skoðun og hans
hátign í þessu máli, en fagnaði
þó áhuga hans á skólamálum að
öðru leyti. Fjöldinn allur lét til
sín heyra í lesendadálkum blað-
anna og flestir virtust styðja
málstað konungs. Mönnum
fannst það hart ef hans hátign
mætti ekki hafa skoðun í þessu
máli og væri ekki frjáls að láta
hana í ljós eins og hver annar.
Sem foreldrar við þetta tækifæri
væri ekkert eðlilegra en að kon-
ungshjónin hefðu sínar skoðanir
varðandi skólann.
Krónprinsessan í
venjulegan skóla
Konungshjónin ákváðu eftir
nákvæma yfirvegun að láta dótt-
ur sína ganga í almennan skóla
ekki langt frá höllinni Drottn-
ingholm. Þau leggja áherslu á að
hún fái að upplifa skólagönguna
á sem líkastan hátt og jafnaldr-
ar hennar. Ekki verður þó svo að
öllu leyti því vopnaðir öryggis-
verðir verða jafnan í fylgd með
henni og gæta skólans þó svo lít-
ið beri á. Fyrsta skóladag prins-
essunnar voru þeir við öllu við-
búnir og héldu forvitnum blaða-
mönnum, ljósmyndurum og öðr-
um í hæfilegri fjarlægð. Viktoria
litla, sem hlakkað hafði mikið
til, og sjálfsagt líka kviðið fyrir
eins og önnur börn við slikt
tækifæri, var heldur feimin og
hlédræg — fannst vissara að
halda fast i höndina á pabba og
mömmu.
Skólastjóranum og kennaran-
um er uppálagt að ávarpa hana
„prinsessan Victoria" en skólafé-
lagar hennar hafa ekki farið ná-
kvæmlega eftir reglum siða-
meistara hirðarinnar og fundu
strax hentugt viðurnefni, „Vick-
an“, og ekki er annað að heyra en
krónprinsessan sjálf kunni því
mæta vel.
í áðurnefndu viðtali var kon-
ungurinn spurður að þvi hvað
honum væri minnisstæðast frá
fyrsta skóladegi sínum. Hann
svaraði því að það hefðu verið
fréttamennirnir og ljósmyndar-
arnir sem voru að brölta yfir
stóla og bekki í skólastofunni og
óskaði hann þess að dóttir hans
yrði sem minnst vör við slíkt.
Þó svo að hún sleppi ekki alveg
undan hinum óboðnu gestum frá
fjölmiðlunum eru allar likur á
því að þeir verði ekki til trafala
til lengdar. Yfirleitt er gott sam-
starf milli sænsku hirðarinnar
og fjölmiðla og konungur hefur
oftar en einu sinni haft orð á
tillitssemi sænskra blaðamanna
í sinn garð og fjölskyldunnar.
Pétur Pétursson er doktor í íé-
lagsfræói. Hann starfar rið rann-
sóknir og kennslu rið Hiskólann
í Lundi — oger fréttaritari Mbl.
þar.
Upphaf
og afdrif
Bænaskrá Vestfirðinga — á Kirkjuþingi
— eftirLárusÞ.
Guðmundsson
Undanfarna daga hef ég oft ver-
ið spurður að því, hvers vegna ég
lagði fram þingsályktunartillögu á
síðasta kirkjuþingi um stuðning
við „Bænarskrá Vestfirðinga til
Ríkisstjórnar íslands" og hvers
vegna ég dró hana til baka við
seinni umræðu. Morgunblaðið
spurði mig reyndar ekki, þegar
það fjallaði um málið. Ég vildi þó
gjarnan upplýsa fólk um þetta og
bið því Mbl. að koma svari mínu á
framfæri.
Skylda kirkjunnar
Ég er þeirrar skoðunar að kirkj-
an eigi að taka virkan þátt í allri
umræðu varðandi málefni og at-
hafnir líðandi stundar í þjóðfélag-
inu.
Kirkju Krists eru lagðar þær
skyldur á herðar að hafa árvaka
yfirsýn yfir lífið, sem hún er hluti
af og hjálpa til við ákvörðun í sið-
ferðilegum vandamálum.
Kirkjan má ekki bregðast þess-
ari köllun sinni, því hún gerir sig
með því „stikkfría" í allri verald-
legri umræðu. Hún á að bæta það
þjóðfélag, sem hún starfar í. Eins
og Alkirkjuráðið segir: „Kirkjan á
að vera salt þjóðfélagsins en ekki
spegill þess.“ Annars verður hún
fúinn farkostur, sem ekki er
trausts verður. Kirkjan væri ekki
trú köllun sinni, ef hún andmælti
ekki vígbúnaðarkapphlaupinu,
sem er sóun á gjöfum Guðs. Krist-
inn maður er ekki trúr ráðsmaður
yfir sköpunarverkinu ef hann
verndar það ekki og viðheldur.
Með framkominni hugmynd um
byggingu ratsjárstöðvar á Vest-
fjörðum erum við knúin til að gera
upp hug okkar til þessa vígbúnað-
arkapphlaups.
Ábyrgðin er okkar.
Aldrei fyrr í sögu mannsins hef-
ur það verið jafn ljóst hve háð við
erum hvert öðru sem einstakl-
ingar og sem þjóðir.
Ógæfa einnar þjóðar þýðir allra
ógæfu.
Þrátt fyrir ótta, sem við berum í
brjósti, fljótum við sofandi að
feigðarósi, af því að við höldum að
við eigum ekki og megum ekki
taka afstöðu til vígbúnaðarmála.
Okkur öllum hefur verið talin trú
um af vopnaframleiðendum og
kjarnorkuveldunum að við þurfum
ekki og getum ekki tekið ákvörðun
út frá samvisku okkar.
Grundvöllur ógnarjafnvægisins,
sem viðhaldið er af kjarnorkuveld-
unum, er einmitt óttinn. Páll post-
uli segir í Hebr.: „Óttinn dæmir
menn í ævilanga þrælkun."
„Vertu þú sjálfur“
— Iðunn gefur út nýja
bók eftir Wayne W. Dyer
BÓKAÚTGÁFAN Iðunn hefur sent
frá sér bókina, „Vertu þú sjálfur“,
eftir bandaríska sálfræðinginn,
Wayne W. Dyer. Álfheiður Kjartans-
dóttir þýddi.
Dr. Wayne W. Dyer er kunnur
bandarískur sálfræðingur og hafa
bækur hans orðið metsölubækur í
Bandaríkjunum og víðar. { fyrra
kom út á íslensku bók hans „Elsk-
aðu sjálfan þig“ sem hlaut góðar
viðtökur íslenskra lesenda. Með
„Vertu þú sjálfur" kemur Dr. Dyer
enn til liðs við þá lesendur sem
vilja stunda sjálfskönnun, efla
sjálfstraust sitt og auðvelda sér
listina að lifa og njóta þess.
Á bókarkápu er bókinni gefin
einkunnarorðin: „Bók handa öllum
þeim sem fylgja vilja eigin sann-
færingu og stjórna lífí sinu sjálf-
ir.“ Þar segir ennfremur: „„Vertu
þú sjálfur“ fjallar um að ná tökum
á sjálfum sér og Iífi sínu. Hún er
skrifuð handa þeim sem meta eig-
ið frelsi og fylgja vilja eigin sann-
færingu í stað þess að láta stjórn—
ast af skoðunum annarra. Að vera
frjáls táknar ekki að þú hunsir
ábyrgð þína gagnvart vinum og
fjölskyldu. Það felur f sér frelsi til
að ákveða sjálfur eigin ábyrgð.
Frjálsastir allra í heiminum eru
þeir sem hafa öðlast innri frið.
Þeir stjórna eigin lífi í kyrrþey en
hlaupa ekki eftir dyntum annarra.
Þessi bók fjallar um að velja sjálf-
ur. Hún byggir á þeirri meginfor-
sendu að þú hafir rétt til að
ákveða hvernig þú viljir lifa lífinu
svo framarlega sem þú gengur
ekki á rétt annarra. Þú getur verið
ábyrgur og frjáls. Þú getur staðið
á þínu án yfirgangs eða sektar-
kenndar. Þetta er þitt líf og þú
einn getur lifað þínu lífi.“
Bókin er prentuð í Odda hf.
Kápa hönnuð í auglýsingastofunni
Ocavo.
Skákþing UMSK um næstu helgi
SKÁKÞING UMSK verður haldið 24.
og 25. nóvember nk. í félagsheimilinu
Fólkvangi á Kjalarnesi. Hefst taflið
kl. 13.00 báða dagana.
Tefldar verða 6 umferðir eftir
Monrad-kerfi í tveimur flokkum, 16
ára og yngri og 17 ára og eldri. Um-
hugsunarfrestur er 45 mín. á mann.
Vegleg verðlaun eru í hvorum
flokki, sem gefin eru af sveitarfé-
lögunum á Kjalarnesi og í Kjós.
Rétt til þátttöku hafa allir þeir
sem eru félagsbundnir í einhverju
af aðildarfélögum UMSK eða eiga
lögheimili á sambandssvæðinu, sem
er: Bessastaðahreppur, Garðabær,
Kópavogur, Seltjarnarnes, Mos-
fellssveit, Kjalarnes og Kjósar-
hreppur. Þátttökugjald er kr. 50
fyrir yngri flokk og kr. 100 fyrir
eldri fíokk. Frestur til að skrá inn
keppendur á mótið rennur út þann
22. nóvember nk.
Hægt er að tilkynna þátttöku og
afla nánari upplýsinga á skrifstofu
sambandsins að Mjölnisholti 14 i
síma 16016 og hjá Kristni G. Jóns-
syni, Brautarholti í síma 666044.