Morgunblaðið - 15.01.1985, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. JANÚAR 1985
45
Sýslumönnum svarað
Innheimta fyrir kirkjur og fleira
— eftir Halldór
Finnsson
I Morgunblaðinu 19. desember
sl. sendir Sýslumannafélag ís-
lands mér jólakveðju, vegna grein-
ar sem ég skrifaði í Morgunblaðið
7. desember sl. og nefndi „Að
loknu Kirkjuþingi 1984“.
Ég tel mig tilneyddan til að
senda þeim nýárskveðju, þar sem
sýslumenn eru að svara því í grein
sinni sem ég minntist ekki á —
þ.e. hvað af innheimtulaunum
fara til þeirra og hvað til ríkis-
sjóðs. En athyglisvert er að þeir
svara ekki orði því sem ég beindi
til þeirra í grein minni þ.e. um skil
á innheimtufé — og greiðslu á
dráttarvöxtum af því.
í grein minni ræddi ég nokkuð
um ýmis mál Kirkjuþings, þar á
meðal 5. mál þingsins, sem var um
það að fá lækkaða innheimtupró-
sentu af kirkjugarðsgjöldum úr
6% í 1%. En fyrir Alþingi liggur
frumvarp um sóknargjöld og er
þar gert ráð fyrir svipaðri breyt-
ingu á innheimtukostnaði.
Það virðist hafa farið fyrir
brjóstið á sýslumönnunum að ég
skyldi vekja athygli á þessari
langhæstu innheimtuprósentu
sem þekkist.
1 grein sýslumannanna stendur:
„Þeir sem lesa þessa setningu,
hljóta að skilja hana á þann veg
að umrædd innheimtulaun renni í
vasa viðkomandi innheimtumanns
sjálfs."
Nei, fyrir mér var það ekkert
atriði hvort innheimtulaun færu í
vasa sýslumanna og bæjarfógeta
— eða þau færu til greiðslu á
reksturskostnaði sýsluskrifstof-
unnar.
Það er annað mál sem ef til vill
er ástæða að ræða á öðrum vett-
vangi — hvers vegna yfirmenn
einnar stofnunar fá slíkar auka-
greiðslur. Það þætti skrítið t.d. ef
bankastjórar fengju prósentur af
innheimtum.
Umræða mín snerist um þann
heildarkostnað sem sóknir greiða
fyrir innheimtu þessara gjalda
þ.e. 6% — þar sem innheimtan
kostar í raun um 1% — og voru
samningar þeir sem sóknir í
Reykjavík gerðu við Gjaldheimtu
Reykjavíkur um að taka 1% fyrir
innheimtuna byggðir á því.
Ég vil eins og sýslumennirnir
taka upp orð þess spaka Snæfell-
ings Ara fróða „að ávallt skal hafa
það sem sannara reynist".
Það rétta er: Ríkissjóður fær
6% af kirkjugarðsgjöldum fyrir
innheimtu þeirra — en sýslumenn
og bæjarfógetar fá 6% af sókn-
argjöldum (kirkjugjöldum) í sinn
vasa — eins og þeir orða það sjálf-
ir í Morgunblaðinu 19. desember
— það voru ekki mín orð.
Innheimtulaunum sem sýslu-
menn og bæjarfógetar fá er mis-
skipt eins og öðrum gæðum lífsins.
Þannig innheimta sumir sýslu-
menn lítil sem engin sóknargjöld
— en hjá þeim bæjarfógeta þar
sem fjöldinn er mestur nema
heildarsóknargjöld um kr.
10.500.000,00 og eru því 6%, inn-
heimtulaun kr. 630.000,00 sem
fógeti fær.
En af hvaða upphæðum er svo
reiknað?
Samkvæmt upplýsingum Hag-
stofu íslands, Þjóðskrá, voru
150.300 íslendingar á aldrinum 16
til 67 ára 1. desember 1983, og eru
það þeir sem greiða kirkjugjöld
1984. í Reykjavík eru 56.161 íbúi á
þessum aldri, og í dreifbýli búa
10,8% þjóðarinnar, eða 16.200 á
þessum aldri. Ég skýri það síðar
af hverju ég dreg þá gjaldendur
frá heildinni. Otreikningur
kirkjugarðsgjalda er tekinn eftir
skýrslu félagsmálaráðuneytisins
1984 um útsvör og aðstöðugjald.
Þannig lítur þá dæmið út:
fram á hversu kirkjan hefur
ofborgað til þessa.
Ég vil nú skýra með nokkrum
orðum hvers vegna ég tek ekki
með þá sem búa í sveitum landsins
alls 16.200 íbúa á aldrinum 16 til
67 ára, sem greiða sóknargjöld og
Kirkjugjöki:
í Keykjavík S6.16U650.00
I þéttbýli 77.639x650,00
Kirkjugarösgjöld:
í Reykjavík 1,5% af úLsvorum og aÓNtöðugjaldi
í þéttbýli 1,5% af sama
l>annig er alls greitt í sóknargjöld og kirkjugarðsgjöld
í þéttbýli á íslandi
— en ef tekið væri fyrir innheimtu sama og í Rvík
kr. 36.504.650,00
kr. 50.465.350,00
kr. 24.389.000,00
kr. 29.710.000,00
kr. 80.175.350,00
1%
Innheimtulaun
1 % kr. 365.046,00
6% kr. 3.027.921,00
1 % kr. 243.890,00
6% kr. 1.782.600,00
6% 4.810.521,00
801.754,00
Mismunur kr.
4.008.767,00
Þannig er það einfalt reiknis-
dæmi, þar sem ég segi í grein
minni að kirkjan hafi borgað inn-
heimtumönnum sem svarar 15 til
20 ársverkum — því skrifstofu-
maður og kennari, sem unnið hafa
hjá ríkinu í þrjú ár hafa föst laun
1984 um kr. 230.000,00 - og ef við
margföldum það með 17,43 árs-
verkum eru það kr. 4.008.900,00.
Þetta er árið 1984 — þegar
Gjaldheimta Reykjavíkur tekur
1% eða eðlileg innheimtulaun —
svo getum við leikið okkur að töl-
um, t.d. tekið Reykjavík með —
einnig reiknað afturábak — 5 ár
— 10 ár — 20 ár. Það hefur bara
litla þýðingu — kirkjunnar menn
hafa ekki verið nægilega duglegir
að láta rödd sína heyrast á Al-
þingi, til þess að þessu yrði breytt.
Það voru þeir ágætu kirkjunnar
menn, sem náðu samningi við
borgarstjórann í Reykjavík og
fjármálaráðherra sem hafa þar
með rutt brautina og um leið sýnt
kirkjugarðsgjöld. Kirkjugjöld í
sveitum eru oftast innheimt af
oddvitum — og er ýmis gangur á
því hvað þeir taka fyrir innheimt-
una — margir taka ekki neitt, aðr-
ir eitthvað. En aðalatriðið er það
að þetta eru í nær öllum tilfellum
svo fámennar sóknir að lögboðin
sóknargjöld duga engan veginn til
þess að greiða rafmagn og viðhald
viðkomandi kirkna. Standa því
íbúar þessara sókna — eða sveit-
arfélögin — undir kostnaði á einn
eða annan hátt, þrátt fyrir það eru
flestum sveitakirkjum vel við
haldið, og líta vel út.
í grein minni 7. desember sl.
stendur: „Annað er það hversu
sumir sýslumenn skila seint því
sem innheimt er — og greiða ekki
dráttarvexti."
Ég hefði nú átt von á því að þeir
svöruðu þessu — úr því þeir sett-
ust við skriftir á annað borð.
Ég hefi upplýsingar frá mörgum
sóknum um hversu erfitt er að fá
greitt frá sýslumönnunum —
Halldór Finnsson
jafnvel svo að undrun vekur. Þetta
á alls ekki við allstaðar.
Því er ekki hægt að láta sömu
reglu gilda hjá öllum? Greiða
ákveðna prósentu af því sem inn-
heimtist mánaðarlega — fyrst í
febrúar en lokagreiðsla í febrúar
ári síðar.
Svo eru það dráttarvextir. Tölvan
reiknar dráttarvexti — eins og
rétt er — en sumir sýslumenn
skila engum dráttarvöxtum til
kirknanna sem þær eiga þó skil-
yrðislaust rétt á og mun fjármála-
ráðherra hafa scnt út bréf upp á
það.
Ágætu sóknarnefndarmenn,
passið nú upp á að kirkjur ykkar
fái sitt í þessu eins og öðru.
í grein Sýslumannafélags ís-
lands 19. desember sl. er þeim tíð-
rætt um lög nr. 11 frá 28. apríl
1975, sem er breyting á lögum frá
1963, og var breytingin sú eins og
segir í grein sýslumannanna að
„eftir gildistöku tilvitnaðra laga
frá 1975, hafa innheimtumenn
ríkisins ekki fengið nein inn-
heimtulaun fyrir innheimtu
kirkjugarðsgjalda, heldur hafa
hin lögboðnu 6% innheimtulaun
síðan runnið beint í ríkissjóð.
Þessi lagabreyting var gerð í
framhaldi af viðræðum við þáver-
andi forystumenn Sýslumannafé-
lags íslands, og var réttlætt með
því að fleiri starfsmenn embættis-
ins en innheimtumenn sjálfir
starfi við innheimtu gjaldanna."
(Áður fengu innheimtumenn 6%
af bæði kirkjugarðsgjöldum og
sóknargjöldum — nú bara af sókn-
argjöldum.)
Það er rétt svo að ég trúi því að
þessi lagabreyting hafi verið gerð
eftir samningi milli fjármálaráð-
herra og Sýslumannafélags ís-
lands — og að þetta mál hafi ekki
verið borið undir forsvarsmenn
kirkjunnar á íslandi — sem borgar
þó brúsann.
Ekki er von á góðu ef þannig er
staðið að lögum sem varða kirkj-
una.
Að lokum þetta. Ég hef þá trú
að margir alþingismenn vilji
kirkjunni allt það besta, en það
þarf þrýsting frá kirkjunnar
mönnum, eins og frá öllum sem
vilja fá mál í gegn um Alþingi.
Nú treystum við á ykkur alþing-
ismenn að þið samþykkið frum-
varp um sóknargjöld og kirkju-
garðsgjöld. Þetta er mikið hags-
munamál kirknanna, en eru þó
engin útgjöld fyrir ríkissjóð.
Kirkjan þarf að fá meira sjálf-
ræði í fjármálum, en þarf alls ekki
að verða þyngri á ríkissjóði fyrir
því, nema síður sé. í því sambandi
vil ég eindregið taka undir tillögu
sem kom fram á Kirkjuþingi um
að ráðinn verði fjármálastjóri á
Biskupsskrifstofu.
Með ósk um að Guð gefi að á
nýju ári fái íslenska kirkjan þokað
málum sínum áleiðis, og það sem
aðalatriðið er, að Guðs orð nái til
sem flestra.
Halldór Finnsson í setu í Kirkju-
þingi. Hann er skrifstoíustjóri
Búnaöarbankans á Grundarfirði.
-
30-60%
AFSLÁTTUR
Hin árlega teppabútasala
er hafin.
Renndu við og gerðu
góð teppakaup.
Teppadeild Hringbraut 120, sími 28603
fEPPABUTAR TEPPABUTP
mídas